ORDE VAN DIENST zondag 8 maart 2015 Lezen: Amos 5: 21-24 21 De Heer zegt: Jullie feesten haat ik, ik heb er een diepe afkeer van, ik kan jullie samenkomsten niet verdragen. 22 Zeker, jullie brengen mij brand- en meeloffers, maar ik stel geen prijs op zulke gaven; jullie brengen mij mestkalveren voor het offermaal, maar dat kan ik niet aanzien. 23 Houd op met dat gebral van je liederen, dat getokkel op je harpen wil ik niet meer horen. 24 Zorg liever dat het recht zijn loop heeft en dat gerechtigheid een bedding vindt als een nooit opdrogende beek. Lezen: Johannes 2, 13-22 13 Het joodse paasfeest naderde, en Jezus ging naar Jeruzalem. 14 In de tempel trof hij de handelaars in runderen, schapen en duiven, en de geldwisselaars die daar zaten. 15 Hij maakte van touwen een zweep en joeg hen allemaal de tempel uit met hun schapen en runderen. Het geld van de wisselaars gooide hij op de grond en hun tafeltjes wierp hij omver 16 en tegen de duivenhandelaars zei hij: Weg hiermee! Maak van het huis van mijn Vader geen markt! 17 Zijn leerlingen herinnerden zich dat er in de Schrift staat: De ijver voor uw huis zal mij verteren. 18 De Joden vroegen hem: Wat voor teken kunt u ons laten zien als bewijs dat u dit mag doen? 19 Breek deze tempel af en in drie dagen laat ik hem herrijzen, antwoordde Jezus. 20 Zesenveertig jaar is aan deze tempel gebouwd, zeiden de Joden, en u zult hem in drie dagen laten herrijzen? 21 Maar de tempel waarover hij sprak, was zijn lichaam. 22 Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn leerlingen zich dat hij dat gezegd had, en zij geloofden de Schrift en de woorden die Jezus had gesproken. Overdenking door ds. Jan Bos Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus, 1) Boosheid In de glossy "Jezus" die vorige maand verscheen staan hele mooie dingen. Zo is er een artikel met de titel "9x niet waar" (p.62-63) Eén van de dingen die niet waar zijn volgens dit blad is dat Jezus een allemansvriend zou zijn. Er staat: "Jezus ging inderdaad vriendelijk om met prostituees, fraudeurs en verraders, maar tegelijk was Hij soms nogal streng. Er is een verhaal dat Hij een hele markt op de kop zet. Hij gooide de kraampjes om en joeg alle dieren uit de tempel. Dan ben je in ieder geval geen lieverdje" Aldus de glossy "Jezus". Boosheid en woede. Die komen ons tegemoet in de bijbelgedeeltes van vanmorgen. Amos gaat tekeer tegen zijn volk, namens God. En Jezus laat er ook geen gras over groeien. Als ik eerlijk ben vind ik het wel mooi eigenlijk. Eindelijk duidelijke taal. Niet van dat slappe gedoe. Niet van dat benauwde, dat softe! Aan de andere kant: is boosheid wel zo vruchtbaar? Is het niet goed dat we af-zijn van een toornige God, van dominees die preken over hel en verdoemenis? Is het niet goed dat we leraren en leraressen, maar ook trainers en ouders, meer en meer proberen om boosheid te vermijden en kinderen positief proberen te benaderen, in plaats van ze af te bekken of ze te wijzen op wat fout gaat?
Wat is het heilzaam, dat trainers hun pupillen niet vanaf de zijlijn toeschreeuwen wat ze fout doen, maar hen alleen maar complimenteren met wat goed gaat! 'Positief coachen' noemen ze dat. Wat Jezus hier doet, is dat wel in lijn met zijn boodschap van vrede en vergeving? Schiet Jezus hier niet teveel uit zijn slof? Of is dat juist een bewijs dat Hij inderdaad gewoon een mens is als wij..? Of is er ook zoiets als heilige verontwaardiging? 2) Gods huis Een prachtig verhaal vanmorgen. Ook dat van Amos trouwens. Het zet je wel weer aan het denken, en dat is de bedoeling toch? De evangelist Johannes zet dit verhaal helemaal het begin van zijn evangelie. De andere evangelieën komen met dit verhaal aan het eind van Jezus' leven, vlak voordat hij wordt opgepakt en gekruisigd. Voor Johannes is het blijkbaar een kenmerkend verhaal: Jezus komt om de tempel te zuiveren. Sterker nog: Hij komt om de tempel af te breken zodat er opnieuw gebouwd kan worden. Hij wil de mensen terugbrengen naar de ware godsdienst: die van het hart. Jezus komt in Jeruzalem en gaat de tempel binnen. Wat treft Hij daar aan? Wat 'vindt' Hij daar? Verkopers en geldwisselaars. In plaats van mensen die bidden en aanbidden, in plaats van mensen die zoeken naar Geest en waarheid (Johannes 4:23) vindt Hij mensen die bezig zijn met geld en materie. Dat roept allerlei associaties op. Allereerst moet ik denken aan ons eigen gebouw. Deze ruimte, die wij ook vaak verhuren voor alerlei aardse zaken, zodat het geld opbrengt. Deze ruimte, die vorig jaar helemaal vol stond met allerlei spullen voor de rommelmarkt en met tafels met geldwisselaars... Maar ik moet ook denken aan de moskeeën in Edirne, waar mensen de hele dag in en uit liepen, hun gebed uitspraken, knielden, maar ook waar mannen achterin op de grond lagen te slapen, waar kinderen renden over het zachte tapijt, waar vrouwen rustig met elkaar praten of de Koran aan het lezen waren. Wat doe je met je Godshuis? Als je dit verhaal in de andere evangelieën leest dan weet je waar een Godshuis voor is bedoeld: Jezus geneest een blinde in de tempel, kinderen prijzen de naam van God, Jezus leert in de tempel. De kern van dit alles is dat mijn huis een 'bedehuis zal heten voor alle volken". Dat staat ook zo mooi in gouden letters op de synagoge in Enschede: "Mijn huis zal een bedehuis heten voor alle volken", een tekst uit Jesaja 56.
Dat is dus wat Jezus heel erg mist als Hij de tempel binnenkomt: er is geen aanbidding, geen heiligheid. Wat zou Hij ervan vinden als Hij vanmorgen de Hofkerk zou binnengaan? Zijn wij op de goede weg? De profeet Amos gaat nog een stapje verder dan Jezus. Het lijkt wel of hij zegt, namens God: Wat heb ik aan al dat heilige gedoe, al die mooie gezangen en gebeden, al die aanbidding? Wat heb ik aan jullie offers, aan dat avondmaal en dat orgel? Zorg ervoor dat het recht zijn loop heeft en zet je in voor de gerechtigheid in de wereld! Oei, nou komt het nog dichterbij. Staat onze liturgie en ons kerk-zijn in dienst van het recht? Zijn wij een bedding voor de gerechtigheid in de wereld? Jezus en Amos houden de mensen een spiegel voor. Is er echte aanbidding? Is er echte daadkracht? De discipelen herkennen in Jezus' woede "de ijver voor het huis van de Heer", een zin uit psalm 69. Het gaat om hartstocht en passie voor Gods huis. Hebben wij die nog of is die versteend in een verantwoorde liturgie, een mooi gebouw, een mooie traditie? 3) Jezus Zelf als tempel Jezus zoekt aanbidders in de tempel, maar hij vindt dieren, verkopers en kassa'a. In zijn hartstocht en ijver voor het huis van God veegt Hij de boel schoon. Maar het gaat hem niet om dat gebouw. Dat bijkt uit het gesprek dat hierna volgt. Grappig dat niemand Hem oppakt en tegenhoudt. Er staat doodleuk dat ze hem vragen: "waarom mag jij dit eigenlijk doen?". Kon ik dat geduld maar opbrengen als ik jongens op straat iets in elkaar zie trappen. Ik merk dat ik dan verschrikkelijk boos wordt en me niet in kan houden. Hoe zou het zijn als ik in staat was om naar hen toe te gaan om te vragen: "waarom mogen jullie dit eigenlijk doen?"... Doot het gesprek wat nu op gang komt blijkt dat het Jezus niet om de tempel zelf gaat, maar om de binnenkant. "Breek deze tempel af en in 3 dagen laat ik hem verrijzen", zegt Jezus. "De tempel waarover Hij sprak was zijn lichaam" zo staat er. Nou wordt het ingewikkeld. Jezus verlegt de gedachten van de mensen om Hem heen naar het innerlijk. Het gaat niet om die stenen tempel waarover 46 jaar lang is gedaan, het gaat niet om getallen, om geld, om kassa's en mooie gebouwen, maar het gaat om je eigen leven als tempel van God.
Een tempel waarin God aanbeden wordt waarin wonderen worden gedaan waarin wordt geleerd. Jezus zelf is daarin onze grote voorganger. Johannes schrijft aan het begin van zijn evangelie zo mooi: "Het Woord van God is vlees geworden en heeft onder ons gewoond. 'Zijn tent opgeslagen', staat er eigenlijk. Een verwijzing naar de ark van het verbond die in een tent door de woestijn werd gedragen door het volk Israel. Het Woord heeft nu zijn tent onder ons opgeslagen in Jezus. Jezus was dus zelf een plaats waar God woonde. 4) Wijzelf als tempel Om hem te herinneren zijn wij kerk. Dat staat er ook twee keer: de discipelen herinnerden zich wat Jezus had gezegd. Wij komen hier elke zondag in dit stenen gebouw bij elkaar om Hem als een levende tempel te herinneren. Ik vind dat prachtig. Het doet me wat. En voel me uitgenodigd om zelf ook zo'n tent te zijn. Want als Jezus met hartstocht en ijver opkwam voor een plek waar God in deze harde wereld kan wonen, waarom zou ik dat dan niet kunnen? En jij en u? Jezus was toch ook mens, die gewoon uit zijn slof kon schieten? De bekende mysticus meester Eckhart uit de middeleeuwen preekte ook eens over dit evangelie en hij zei: "De tempel van Jeruzalem, die door Jezus wordt gereinigd, dat is ons eigen hart. Daarin leeft alles: angst, hebzucht, machtswellust. daarin leeft ook het verlangen naar vrijheid, de moed om te leven en de kracht van de liefde. In de kerk herinneren wij ons elke zondag deze Jezus die zelf een tent van God was. Die handelaren de tent van God uit veegde. En die ook ons hart wil reinigen van alle angst, alle offerdieren en kassa's. Zodat wij ook zelf, in herinnering aan Hem, tent van God kunnen zijn, waar de kinderen spelen op het zachte tapijt van ons hart waar wij wonderen verrichten en mensen beter maken, waar wij God aanbidden in geest en waarheid. Wat een mooi doel om voor te leven! Amen.