TUIG EN UITRUSTING VOOR LANGE TOCHTEN EN CIRCUMNAVIGATIE. Ook voor kortere tochten op de Noordzee. Door Kapitein Jaap Stengs. Dit is een eenvoedige opsomming van zaken, sommigen vond ik in de praktijk handig of noodzakelijk. INHOUD. HET SCHIP TOUWWERK, TAMPEN EN TALIES. ANKERGERIJ/GRONDTAKEL. NAVIGATIE. NAVIGATIE UITRUSTING. SCHIEMANNEN. DEKSPULLEN. TUIGAGE. VERSTAGING. DE ZEILEN. STOOTTALIE, Eng: Rollingtackle. ANKERGERIJ/GRONDTAKEL. BULLEPEES EN TALIE LAZY JACKS VOORTSTUWING. Zonnetent DIVERSEN HET SCHIP Een zeiljacht voor het ondernemen van, lange, tochten, zoals om de wereld moeten maar mijn mening aan de volgende eisen voldoen: Romp staal of aluminium, zwaar uitgevoerd. Lengte minimaal 11.50 m en hoeft niet langer te zijn dan 16 m. Lengte/breedte > 3.2 Spantvorm S-spant, laag zwaartepunt en relatief laag metecentrum. Voldoende lateraal oppervlak als slingerdemping.
Tuigage: Kits met masttoptuig. Mast, verstaging en voorzieningen, tuig en uitrusting toegerust voor zware omstandigheden. De ontwerpers, Illingworth and Primrose, hadden,net als ik, een voorliefde voor de Yankey. Ik tekende mijn type stormzijlen en Panamakammen. Ook de nederlandse vlag zette ik bij.
De ANNA is een 10.38 m RIVAL. S Spant, gebouwd van goed en dik Polyester. Voor de SAINT NICOLAS, sloop LOA 33 = 10.0584 m, tekende ik een stormzijl met een rif. Het beviel enorm. Gesneden met weinig bolling en een hol achterlijk, latten overbodig. De stormfok kan kleiner, bv 60%..
TOUWWERK, TAMPEN EN TALIES. Klein blaaslampje ook om touwwerk af te branden. Gebruik vaste methode om waarloze lijnen en tampen op te schieten, af te binden en op te hangen. Reserve val en reserve spival 6 meertrossen 2 tot 3 X scheepslengte. Kunnen ook als ankerlijn dienen. Klein oog, om op kikker te steken en om andere lijn op te steken met dubbele schootsteek. Gebruik paalsteek als oog. Voor verbinden trossen, dubbele schootsteek. Rekkend nylon. 2 x derde schoot voor voorzeil met ruime wind. Bullepees en bulletalie. Permanent ingeschoren Stoottalie(s). Permanent ingeschoren 3 Smeerrepen Permanent ingeschoren als reserve. Steekbouten, standby op railingdraad achterop. Lifelines, Standby. Altijd ingepikt op oog in de kuip en tamp hangt in kajuitingang. Man moet deze op harnas zetten voordat hij aan dek gaat. Verplicht! Tampen om alle vallen neer te houden. Permanent opgetuigd! Tampen om vallen van mast weg te binden, Permanent opgetuigd! Elastische tamp om helmstok/stuurrad te fixeren. Derdehandje. Derdehandje. Bestaat uit: Enkelschijfsblok met hondsvot, Dubbelschijfsblok, Ingeschoren lijn Diam. 10 MM. lengte 5 m Werkparten Diam 10 mm, lente 0.8 gesplitst aan dubbelschijfsblok en 1.20 M aan enkelschijfsblok. Lijnen direct aan de ogen gesplitst of met verkeerde twee halve steken op staande part vanwege gewicht en rammelen. A= Werkende eind, met derdehandsteek op bv. door te zetten schoot steken. B= Staande eind, op kikker beleggen. C= Halend part. Uitgeoefende kracht bij A is 4 X de gebruikte kracht bij C. In een ploeg van twee hands, was dit de derde hand, het Derde handje.
STOOTTALIE De schoot op dit schip zit in het midden van de kuip vast. In dat geval of wanneer de overloop kort is, zal het grootzeil sabelen of de giek wordt teveel naar de midscheeps getrokken. Met de Stoottalie (A) kan, samen met de schoot de giek op de juiste plaats gehouden worden. De stoottalie kan een echte talie zijn met blokken of een twee maal rondgeschoren tamp. De stoottalie wordt met een haak op een oog in de zij bevestigd. Beleggen kan met een camcleat of met een derdehandsteek op eigen part, de stoottalie moet makkelijk en snel gelost kunnen worden. Bij ruimere wind kan de stoottalie wat verder naar voren op dek worden vastgezet. Bij weinig wind en zeegang wil de giek wel eens slaan. Dit kan door de schoot, stoottalie en dirk tegen elkaar in stijf te zetten, worden voorkomen. Op grotere zeegaande zeilschepen ontbreekt de stoottalie niet! In de haven liggend, of ten anker kan de giek uit het midden gehouden worden. Voor de stoottalie kan een extra beugel aan de giek gezet worden. Wanneer het onderlijk niet in een groef in de giek zit, kan een strip webbing om de giek worden genomen met een overlap en einden op elkaar en stevig door en door genaaid worden.
ANKERGERIJ/GRONDTAKEL. Boeg- of Plechtanker, ploegschaar, een maat zwaarder dan aangegeven voor maat schip. Permanent ingeschoren met 40 M. tros en ketting voorloop. Waarloos anker Ploegschaar, zie Plechtanker. Ketting voorloop voor anker en ankertros 40 m, Klein oog in tampico om op kikker vast te zetten en om tros op te steken met dubbele paalsteek.. Permanent ingeschoren
NAVIGATIE. NAVIGATIE UITRUSTING. Mechanisch log Kompas, compenseren/controleren. Voor ANNA niet nodig. Sextant (Davis?) Staridentifier Browns nautical almanak. Kortbestektafels. HO 249 voor zon, 0-40 en 39-89 en sterren. Zeilaanwijzingen (Pilots) Pilot Charts. Lichtenlijsten. Stroomatlassen. Plottingsheets verschillende breedten 2 stevige linialen, 30 cm en een lange, 60 cm. 2 koersdriehoeken Kaartpasser recht, 18 cm. 2 vulpotloden 0.5 / b2 1 tekenpen Oost-Indische inkt Tekenpasser voor potlood en inkt. Kaartroller (curvimeter) om bochtige trajecten te meten. Scheepsdagboek Wachtboek. GPS met veel, 1000? WP. Radiozender voor noodbericht 3 opwind zaklantaarns In een laptop het programm STARCALC, handig voor vaststellen Azimuth en stershoogte. Enz. Voor ANNA niet aan te bevelen: Voor elektronische. Navigatie: 2 stuks 48 cm beeldschermen op een computer. Een om te navigeren, de andere om te plannen en andere taken. Gemonteerd verticaal voor kaartentafel met baks- en eleveringsmogelijkheid..
SCHIEMANNEN. Tasje, semileren grote toilettas. Verstelbare sleutel (BAHCO) 4 voor sluitingen Holle splitshoorn Zeilnaalden Zeilplaat. Zeilgaren Takelgaren Klein oliedruppelflesje met schroefdop. Klein potje (van filmrolletje) met vaseline Spullen, Tampen en lijnen. Naaimachine om zeilen te repareren. Klein blaaslampje ook om touwwerk af te branden DEKSPULLEN. Gebruik vaste methode om waarloze lijnen en tampen op te schieten, af te binden en op te hangen. Gebruik Enkhuizer Slag om vallen en schoten op de lier te beleggen. Reserve val en reserve spival 6 meertrossen 2 tot 3 X scheepslengte. Kunnen ook als ankerlijn dienen. Geen ogen. Niet splitsen, gebruik paalsteek. Voor verbinden trossen, dubbele schootsteek. Rekkend nylon. 2 x derde schoot voor voorzeil met ruime wind. Bullepees en bulletalie. Permanent ingeschoren Stoottalie(s). Permanent ingeschoren 3 Smeerrepen Permanent ingeschoren 3 Steekbouten, standby op railingdraad. Lifelines, Standby. Altijd aangehaakt. Tampen om alle vallen neer te houden. Permanent opgetuigd! Tampen om vallen van mast weg te binden, Permanent opgetuigd! Elastische tamp om helmstok/stuurrad te fixeren.
TUIGAGE. Masttop tuig! Extra vallen voor fokken en grootzeil. Kan de spival zijn, ook handig voor krenken voor bv. Kompasstellen enonderwaterschip schoonmaken. Mast: Rond. Een maat dikker en zwaarder dan berekent. Aparte rail/leuvergleuf voor stormzeil van af 20 cm boven dek Slechts één paar zalingen. Babystag vanaf een punt direct boven zaling naar punt op voordek, versterking naar kielbalk.. Gebruik klapspanner. Babystag juiste lengte om langs want gestuwd te worden, stijf zetten met talreep. Op babystag kunnen de twee zwaarweerzeilen gevaren worden, kruisfok en stormfok.verstaging. Te overwegen pijpkousen voor terminals. Verstaging en wantspanners een maat te groot.
HEKSTAG MET Y EINDE. Hekstag met Y einde, talreep op een de einden en stelmogenlijkheid volgens tekening. A= Hekstag naar masttop. B= Koppelstuk. C= Talreep. D= Twee aan elkaar verbonden blokken van grote Diam. Voor staaldraad. E= Spantalie, belegd op camcleat. Door talie E door te zetten word meer kracht op het hekstag gezet. Er zijn andere mogelijkheden!
ZEILEN. Alle zeilen snijden met weinig bolling. VOORZEILEN. Lange leiblokkenrails met 4 leibloksleden aan BB en SB. Is meteen voor stormzeil. Lijblokken moeten ook buiten de railing geplaatst kunnen worden Alle voorzeilen moeten stagleuvers hebben aan halshoek en top of direct er onder/boven. Zeilzakken voorzien van Staart, dubbele lip aan bodem met kramoog en tamp voor Borgen aan dek tijdens zetten/strijken. Voorzeilen, meeste, Yankeeachtig. Lang voorlijk geeft meeste voortstuwende kracht. Met het oog op slotwerking is het aan te raden het schootoog van fok 1 niet hoger te maken dan de grootzeilshalshoek. Genua vind ik niet nodig, te overleggen. Indien aanwezig, meenemen. Genua met driehoeksrif, halshoek is rifoog. Rifschootoog bereikbaar voor man 2.20 m boven dek. Schoten apart met paalsteken op schootoog. Elke schoot apart opsteken, geen patenten! Vallen op zeilen zetten met sleutel en sleutelgat sluitingen, niet met gewone sluitingen, lijf kan er uitvallen. Voor voorzeilen: Snapshackles. GROOTZEIL. Losse broek, of een ruime JaapEndPlate. Geeft geen buigende kracht op giek. Ook met de JaapEndPlate is de bolling van het zeil goed te regelen met uithaal. Dit te overleggen met zeilmaker Losse broek is handig met reven en de bolling kan zeer gevarieerd worden. Zowel losse broek als JaapEndplate kunnen regenwater opvangen en met slang naar tank. Aan tophoek en direct er onder zeker drie leuvers, vlak onder elkaar Uithaal goed te bedienen vanuit positie direct achter de mast. Liertje op mast of giek. Goede rail om schoothoek op giek te houden of, en beter is: steekbout op schoothoek. Nieuw webbingband torn door schoothoek en om de giek. Webbing goed overlappen en door en door naaien. Twee diepe reven. Haken voor rifhals op voorkant giek. Op schepen met drie reven viel het mij op dat als het eerste rif gestoken was, het al weer tijd werd voor het tweede! Stormzeil. Het stormzeil heeft hetzelfde aspect als het grootzeil. Zwaar doek en een diep rif Aan tophoek en direct er onder zeker drie leuvers, vlak onder elkaar. Steekbout om de mast aan halshoek en halstalie naar beneden. Giek. Mikken voor giek, laag, midscheeps, BB en SB posities. Een der buitenmikken te verhogen met klap, hogere giek in haven en ten anker. Om de giek drie webbing banden. Is zeer sterk en maakt geen lawaai! Achterste voor de schoot. Middelste voor de stoottalie(s).
Voorste voor de bullepees. Langsscheepse ogen als stoppers om schuiven te voorkomen. Dit kunnen in de holle rail aan de bovenkant van de giek geschoven ogen zijn evenals voor Lazy Jacks. Drie smeerrepen inwendig, een is reserve. Sterke gladde ogen op de zijden van het endbeslag van de giek om staande part smeerrepen op te steken. Goed naar achteren.. In de gleuf voor onderlijkleuvers een aantal vastzetbare ogen of webbing ogen voor de haken van de Lazy Jacks. STOOTTALIE, Eng: Rollingtackle.
De schoot op dit schip zit in het midden van de kuip vast. In dat geval of wanneer de overloop kort is, zal het grootzeil sabelen of de giek wordt teveel naar de midscheeps getrokken. Met de Stoottalie (A) kan, samen met de schoot de giek op de juiste plaats gehouden worden. De stoottalie kan een echte talie zijn met blokken of een twee maal rondgeschoren tamp. De stoottalie wordt met een haak op een oog in de zij bevestigd. Beleggen kan met een camcleat of met een derdehandsteek op eigen part, de stoottalie moet makkelijk en snel gelost kunnen worden. Bij ruimere wind kan de stoottalie wat verder naar voren op dek worden vastgezet. Bij weinig wind en zeegang wil de giek wel eens slaan. Dit kan door de schoot, stoottalie en dirk tegen elkaar in stijf te zetten te voorkomen. Op grotere zeegaande zeilschepen ontbreekt de stoottalie niet! In de haven liggend, of ten anker kan de giek uit het midden gehouden worden. Voor de stoottalie kan een extra beugel aan de giek gezet worden. Wanneer het onderlijk niet in een groef in de giek zit, kan een strip webbing om de giek worden genomen met een overlap en einden op elkaar en stevig door en door genaaid worden.
LAZY JACKS Lazy Jacks. Constructie en gebruik. Lazy Jacks zorgen bij het strijken dat het zeil niet naast de giek valt. Constructie. Zie tekening. Monteer bij C aan beide zijden van de giek een verticaal oog. Plaats bij D aan beide zijden van de giek een langsscheepse kikker. Bevestig bij A aan beide zijden van de mast of onder de zalingen een voorloop. Splits bij B een pokhouten oog of een kous in. Scheer een tamp door dit oog en splits een pokhouten oog in de einden B2.
Scheer door de ogen B2 tampen. Splits in de einden bij C gezekerde haken en pik de haken in de vaste ogen op de giek. Markeer de tampen direct boven de ogen met één, twee, drie of meer takelingen en naar hun plaats. Haal de tamp bij D door en beleg op de kikkers. Bevestig nabij E een eind staf tussen twee stagen van het want, van een dikte passend voor de haken en monteer er naast kikkers. Men kan meer paren ogen plaatsen en meer splitsingen maken. Maak eerst een tekening op schaal om de lengten te bepalen. Werkwijze: Na het bijzetten van het zeil worden de haken bij C losgenomen en op het stuk staf of een ring gezet. Begin met de achterste. Dan de tampen bij D lossen, doorhalen en beleggen op de kikker bij E. De Lazy Jacks kunnen nu niet tegen het zeil schavielen. Goed voor lange tochten. Strijken. Voor het strijken de Lazy Jacks op de juiste ogen plaatsen. Loefdirk en loef lazy jacks doorzetten. Schoot lossen en/of in de wind opsteken tot zeil geheel kilt. De andere Lazy Jacks doorzetten en zeil strijken. Van achteren af, aan twee kanten, aan het achterlijk trekken om het zeil netjes te leggen. Het zeil afbinden met seizings. Nu nog de huik optuigen. Kees is klaar. VOORTSTUWING. Schroefasdoorvoer met pakkingbus, overal te repareren en zelf pakking vervangen. Patenten zijn ook hier uit den boze. Hoofdmotor met generator met slimme regelaar die de accu's snel oplaadt.
Zonnetent 2.
Ontwerp Jaap Stengs. Wijdenes 20 okt.1988. Niet op schaal. A= Dirk. B= Spruit, Loopt van 1 naar 3 en van 2 naar 4door een ring. Juiste lengte instellen met gebruik van derdehandsteek. C= Tamp, stijfzetten op mast. D= Tamp, stijfzetten op SB topwant. E= Tamp, stijfzetten op BB topwant. F= Tamp, vastzetten op bezaansmast of hekstag. G en H= tampen, vastzetten op bezaansmast of sprijderspier. J= Tampjes, onder railingdraad door en terug door zusterkramoog K en vastzetten met derdehandsteek. Zet eerst F, G en H vast. Daarna C, D en E stijf op mast en topwanten. Zet A door tot juiste stand. Zet dan J vast. K= paar kramogen. L= Perskousen. M= D-vormige ring, ingenaaid in band N= Vierkante dubbeling met huiddoorvoer voor regenwaterslang. Aan onderkant twee ringen om de tent plaatselijk naar beneden te trekken vooe afvoer regenwater. Eerst dirk afvieren.
RAINER DIAGRAM
Per spant handel als volgt: Trek door het kruispunt van CL en WL een WL1=helling. Opp.uit - Opp.in = DELTA. Zet DELTA van elk spant uit op een lengte-as. Doe dit voor alle spanten en je krijgt de Rainer Kromme Wanneer op de spanten in het achterschip de gevonden DELTA groter is dan de DELTA in het voorschip is het schip niet in ballans. Het kruispunt van WL0 en C/L komt omhoog bij meer of minder DELTA. Het schip in dit voorbeeld is niet in balans en zal naar voren vertrimmen en.loefgierig.worden. Collin Archer had het door!
DIVERSEN Plaats grote maat lier op achterdek op CL. AP voor op de motor varen en tijdens zeil wisselen. Windvaan stuurinrichting met horizontale vaanas. Verbandkist. Boek Med. Hulp, koopvaardij Lichtkogelpistool met rode en veel witte patronen. Wit als waarschuwing voor gevaar voor aanvaring.