INTEWA Ingenieurmaatschappij voor energie- en watertechniek mbh

INTEWA Ingenieurmaatschappij voor energie- en watertechniek mbh FILTERVERGELIJKINGSTEST INTEWA WATERSPRONGFILTER WSP 100, 3P PATROONFILTER PF EN WISY DWARREL-FIJNFILTER WFF-100 Opdrachtgever: INTEWA Ingenieurgesellschaft für Energie- und Wassertechnik mbh Jülicher Str. 336 52070 Aken Order van: 17-06-2002 Order-nr.: WBL 167 D Opgesteld van: Researchinstituut voor waterhuishouding en milieu fwu aan de universiteit Siegen Prof. Dr.-Ing. Jürgen Jensen Dipl.-Ing. (FH) Jörg Wieland Siegen, 02-08-2002

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 II Inhoudsoverzicht 1 Aanleiding en taakstelling 1 2 Verzoekopbouw 1 3 Resultaten van de vergelijkingstesten van de regenwaterfilters 2 3.1 INTEWA watersprongfilter WSP 100 2 3.1.1 Beschrijving van de producent 2 3.1.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest 3 3.2 3P Patroonfilter PF 4 3.2.1 Beschrijving van de producent 4 3.2.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest 5 3.3 WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 met 440 µm filterelement 7 3.3.1 Beschrijving van de producent 7 3.3.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest 8 4 Samenvatting 10 5 Literatuur 13 6 Aanhangsel 14 Afbeeldingslijst Afbeelding 1: Verzoekopbouw voor de filtervergelijkingstest van de regenwaterfilters 1 Afbeelding 2: Thompsonwehr met Q = 0,1 l/s 2 Afbeelding 3: INTEWA watersprongfilter WSP100 2 Afbeelding 4: INTEWA watersprongfilter WSP100 met Q = 0,1 l/s 3 Afbeelding 5: INTEWA watersprongfilter WSP100 met Q = 0,2 l/s 3 Afbeelding 6: INTEWA watersprongfilter WSP100 met Q = 0,2 l/s met verontreiniging 4 Afbeelding 7: (links) 3P patroonfilter PF 4 Afbeelding 8: (rechts) functieprincipe 3P patroonfilter PF 4 Afbeelding 9: Functieprincipe van de terugspoelautomatiek 3P patroonfilter PF 5 Afbeelding 10: (links) 3P patroonfilter PF met Q = 0,1 l/s 5 Afbeelding 11: (rechts) 3P patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s (5 sec. na verzoekbegin) 5 Afbeelding 12: (links) 3P patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreiniging (loof) 6 Afbeelding 13: (rechts) 3P patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreiniging (loof) 6 Afbeelding 14: (links) 3P patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreiniging (papier) 7 Afbeelding 15: (rechts) 3P patroonfilter PF met Q=0,2 l/s en verontreiniging (papier) close-up7 Afbeelding 16: (links) WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 7 Afbeelding 17: (rechts) Functieprincipe WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 7 Afbeelding 18: (links) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (aan het begin van het verzoek) 9 Afbeelding 19: (rechts) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (tegen het einde van het verzoek) 9 Afbeelding 20: (links) WISY WFF-100 met Q = 0,2l/s (aan het begin van het verzoek) 9 Afbeelding 21: (rechts) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (tegen het einde van het verzoek) 9 Afbeelding 22: (links) WISY dwarrel-fijnfilter met verontreiniging (loof) 10 Afbeelding 23: (rechts) WISY dwarrel-fijnfilter met verontreiniging (loof) 10 Tabellenlijst Tabel 1: Regengegevensevaluatie van de jaren 1993 tot 1997 10 Tabel 2: Gegevens rekenvoorbeeld voor schatting der jaarlijkse verlieswaterhoeveelheden 11 Tabel 3: Resultaten rekenvoorbeeld voor schatting der jaarlijkse verlieswaterhoeveelheden 11 Tabel 4: Resultaten van de filtervergelijkingstest 14

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 1 1 Aanleiding en taakstelling De INTEWA Ingenieurmaatschappij voor energie- en watertechniek mbh, Aken, heeft op 17.06.2002 het researchinstituut waterhuishouding en milieu (fwu) aan de universiteit Siegen de op dreacht gegeven, een filtervergelijkingstest net de volgende regenwaterfilters uit te voeren: 3P-patroonfilter PF INTEWA watersprongfilter WSP 100 WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 met 440 µm filterelement 2 Verzoekopbouw Voor de boven genoemde regenwaterfilters van de nominale doorlaat DN 100 moet het werkgedrag worden getest. Er werden in totaal drie experimenten uitgevoerd: 1. Niet verontreinigde filter met Q = 0,1 l/s 2. Niet verantreinigde filter met Q = 0,2 l/s 3. Verontreinigde filter met Q = 0,2 l/s De verontreiniging in het derde experiment besond uit loof en als bladvervangingsstof papier (stukken van telkens ca. 5 x 5 cm met 90 g/m²). Voor het onderzoek van de regenwaterfilters werd in de verzoekhal van het researchinstituut waterhuishouding en milieu (fwu) aan de universiteit Siegen de testindeling volgens afbeelding 1 opgebouwd. De in circulatie bedreven watertoevoer maakt de simulatie van regengebeurtenissen van verschillende intensiteiten mogelijk. De regenwatertoevoer wordt hier door een gebruikswatertoevoerleiding uit een watertoren gesimuleerd, er kunnen daarbij tot en met 2,0 l/s duurzaam beschikbaar worden gesteld. Afbeelding 1: Verzoekopbouw voor de filtervergelijkingstest van de regenwaterfilters

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 2 Er werden verzoeken met 0,1 l/s en 0,2 l/s uitgevoerd. De toevoerwaterhoeveelheid werd met behulp van een Thomsonstuw ingesteld (zie Afbeelding 2). De aansluiting van een toe- en afvoerbuis is probleemloos mogelijk, het is echter raadzaam voor het samensteken de lipdichtingen met een glijmiddel op zeepbasis te behandelen. Afbeelding 2: Thomsonstuw met Q = 0,1 l/s 3 Resultaten van de vergelijkingstesten der regenwaterfilters 3.1 INTEWA Watersprongfilter WSP 100 3.1.1 Beschrijving van de producent Volgende gegevens over de in afbeelding 3 afgebeelde INTEWA Watersprongfilter WSP100, werden uit http://www.intewa.de (producent) opgemaakt: Afbeelding 3: INTEWA Watersprongfilter WSP100 Zelfreinigende regenwaterfilter voor de cisternemontage met een effectieve totale werkingsgraad van >97 % en heel geringe hoogteoffset. Geschikt voor dakvlakken van 50 tot max. 300 m². Bijzonder geringe vereist onderhoud door zelfreiniging met watersprongeffect. Edelstaalspleetzeef 0,4 mm spleetbreedte. Geïntegreerde opstuwingsklep volgens DIN 1989 Deel 1, die gelijktijdig de functie van een bescherming tegen kleine dieren overneemt evenals geïntegreerde overloopskimmer voor het afvoeren van zwemmende verontreinigers bij ieder overloopgebeurtenis. Technische gegevens: Toevoer: DN 100 (mof) afvalwaterafvoer: DN 100 (spitseinde) Afvoer naar cisterne: DN 100 Edelstaal-spleetzeeffilter met spleetbreedte 0,4 mm Omhuizingsmateriaal: PP afmetingen (LxBxH): 604 x 180 x 290 mm hoogteoffset tussen toevoer en afvalwaterafvoer: 47 mm

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 3 3.1.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest Naar de verzoeken filtreert de INTEWA Watersprongfilter DN 100 bij Q = 0,1 l/s (zie Afbeelding 4) de toestroming voor 100 %; er vindt geen overloop plaats. Afbeelding 4: INTEWA Watersprongfilter WSP100 met Q = 0,1 l/s Ook het aanloopgedrag bij Q = 0,2 l/s levert voor de INTEWA Watersprongfilter DN 100 (zie Afbeelding 5) hetzelfde resultaat, de toestroming wordt voor 100 % gefiltreerd; er vindt geen overloop plaats. Afbeelding 5: INTEWA Watersprongfilter WSP100 met Q = 0,2 l/s Evenzo werkt de INTEWA Watersprongfilter DN 100 bij Q = 0,2 l/s met verontreiniging (zie Afbeelding 6). De toestroming wordt voor 100 % gefiltreerd; er vindt geen overloop plaats. De test met papier had geen verschillen met de test met loof als resultaat. Een reiniging van de filter gebeurt bij sterke regen door watersprong, de verontreiniging wordt opgedwarreld en eruit gespoeld. Zou de verontreiniging niet compleet eruit worden gespoeld, werkt de INTEWA Watersprongfilter DN 100 altijd nog voor 100 %, want noch posotie noch aard van de verontreiniging leiden tot een verslechtering van de werkingsgraad.

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 4 Afbeelding 6: INTEWA Watersprongfilter WSP100 met Q = 0,2 l/s met verontreiniging 3.2 3P Patroonfilter PF 3.2.1 Beschrijving van de producent De volgende gegevens, voor de in Afbeelding 7 en Afbeelding 8 beschreven 3P Patroonfilter PF, werden uit http://www.3ptechnik.de/ (producent) opgemaakt: Afbeelding 7: (links) 3P Patroonfilter PF Afbeelding 8: (rechts) Functieprincipe 3P Patroonfilter PF 1. Het regenwater wordt in de filterpatroon gevoerd (DN 100). 2. De filterpatroon reinigt het regenwater. Het gereinigde water wordt via de stabiliserende toevoer in het regenwaterbekken gevoerd (DN 100). 3. Door de schuine stand en de gladde oppervlakstructuur van de zeef wordt het uitgefiltreerde vuil in de riolering gespoeld (DN 100). Regenwaterfilter voor dakvlakken tot 150 m². Voor de inbouw in een regenwaterbekken. Door de lichte schuine stand van de zeefpatroon wordt het vuil in de riolering gegspoeld, weinig onderhoud vragend. Zeefpatroon uit edelstaal met kunststofmantel. De 3P Patroonfilter is met de 3P terugspoelinrichting achteraf uit te rusten. Hoogteverschil tussen toe- en afvoer 66 mm.

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 5 Afb. 9: Functieprincipe van de terugspoelautomatiek 3P Patroonfilter PF 1. Wordt de terugspoelinrichting bediend, spuit de sproeier in een hoek van beneden aan de zeefpatroon. 2. De waterstraal doordringt het zeefweefsel en ontdoet het van de verontreinigingen. 3. De waterstraal drijft de filterpatroon aan en brengt deze in een roterende beweging. Zo wordt het complete zeefweeefsel van de filterpatroon gereinigd. 4. Het afvalwater wordt in de riolering gespoeld. 3.2.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest Naar de verzoeken filtreert de 3P Patroonfilter PF bij Q = 0,1 l/s (zie Afbeelding 10) de toevoer voor meer dan 99 %. Bij droge zeef gebeurt een sterkere overloop in de eerste seconden, die dan tot aan een verlies van druppels afneemt. Na ca. 28 min. treedt geen verlies meer op, de totale hoeveelheid bedroeg ca. 630 ml. Bij Q = 0,2 l/s (zie Afbeelding 11) filtreert de 3P Patroonfilter PF de toevoer voor bijna 100 %. Er gebeurt een sterkere overloop alleen in de erste seconden, daarna treedt geen verder verlies op. Afbeelding 10: (links) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,1 l/s Afbeelding 11: (rechts) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s (5 sec na verzoekbegin)

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 6 Voegt men in het verzoek met Q = 0,2 l/s nog verontreiniging bij, neemt het filtervermogen van de 3P Patroonfilter PF af. Al naar positie van de verontreiniging gebeurt alleen een verlies van druppels (zie Afbeelding 12), waardoor een viltervermogen van bijna 100 % wordt behaald, tot een constant stromend verlies van Q ver 0,01 l/s (zie Afbeelding 13), dat het filtervermogen op ca. 95 % reduceert. In Afbeelding 12 en Afbeelding 13 zijn exact dezelfde bladeren te zien, alleen de positie binnen de filter is anders. Dit betekent, dat alleen de positie van de verontreiniging de werkingsgraad van de filter kan reduceren. De ongunstigste positie van de verontreiniging en darmee het grootste waterverlies te bepalen, is met deze bladeren moeilijk. Kleiner loof (bijv. berk) voert in een doorweekte toestand tot hoger verlies. Om een begrijpelijkheid van de verzoeken te garanderen wordt als vervanging voor het loof papier 90 g/m² ingezet. Afbeelding 12: (links) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreiniging (loof) Afbeelding 13: (rechts) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreiniging (loof) In de volgende verzoeken met Q = 0,2 l/s werd de verontreiniging in plaats van loof (zie Afbeelding 14 en Afbeelding 15) door papier met een grootte van ca. 5 x 5 cm gesimuleerd. Het filtervermogen van de 3P Patroonfilter PF neemt af; er werd een constant verlies van Q ver 0,11 l/s vastgesteld, wat met een filtervermogen van ca. 44 % overeenstemt. Zonder de aanvullende terugspoelinrichting (zie 3.2.1) is het verwijderen van de verontreiniging alleen met de hand of door sterke regen mogelijk. Dit kan aanzienlijke waterverliezen veroorzaken, wanneer de reiniging van de filter niet vaak genoeg gebeurt. De terugspoelinrichting wordt bedreven met een batterij en moet op functionaliteit worden gecontroleerd en door het terugspoelen kunnen aanvullende waterverliezen optreden.

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 7 Afbeelding 14: (links) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreinigingen (papier) Afbeelding 15: (rechts) 3P Patroonfilter PF met Q = 0,2 l/s en verontreinigingen (papier) close-up 3.3 WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 met 440 µm filterelement 3.3.1 Beschrijving van de producent De volgende gegevens, voor de in Afbeelding 16 afgebeelde en Afbeelding 17 beschreven WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 met 440 µm filterelement werden uit http://www.wisy.de (producent) opgemaakt: Afbeelding 16: (links) WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 Afbeelding 17: (rechts) Functieprincipe WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 8 De WISY dwarrel-fijnfilter, ondcrstaand WWF genoemd, is voor de inbouw in de bodem bestemd. Daar filtreerd hij, aan een horizontaal verlopende regenwaterafvoerbuis aangesloten, het dakvlakwater, dat dan een bekken wordt toegevoerd. Als dakvlakken zijn met voorrang geneigde daken uit leien, dakpannen of betonstenen geschikt. Met groen voorziene dakvlakken zijn wegens hun gering waterrendement slechts beperkt geschikt. Daken met gebitumineerd dakvilt zijn eveneens niet aan te bevelen. Onverzegelde asbestcementdaken zijn niet geschikt. De uitgewassen vezels van deze dakafdekkingen verstoppen het fijn filterweefsel. De WFF filtreert, aan een horizontaal verlopende rioolbuis aangesloten, het dakafvoerwater, dat dan een bekken wordt toegevoerd. Het van het dak aankomende water loopt zijdelings in de WFF en wordt als een breed vlak over het cilindervormige filterweefsel gevoerd. Daar wordt, onder benutting van de adhesiekracht, het dakafvoerwater door de verticaal zittende fijnfilter doorgetrokken en via de afvoertubulure het vreservoir toegevoerd, terwijl het vuil met het restwater naar de riolering wordt gespoeld. Naar dit principe wordt meer den 90% van het in de WFF aankomende regenwater gefiltreerd. De open dwarsdoorsneden van de dakontwateringsbuizen blijven in de WFF doorgaans behouden. Er zijn geen dwarsdoorsnedevernauwingen in het apparaat, waaraan zich vuil en water kan stuwen. Dit is bijzonder bij wolkbreukachtige regenval met aanzienlijke waterinloop belangrijk. In zulke gevallen wordt nog 50% gefiltreerd water de reservoir toegevoerd. Overtollig regenwater wordt direct naar het afvoerkanaal gevoerd. Het filterweefsel reinigt zich in ruime mate zelf, omdat aan het loodrechte weefsel praktisch nies kann blijven hangen. Als opvangvlak zijn met voorrang geneigde dakvlakken uit lei, dakpannen en betonstenen geschikt. Met groen voorziene dakvlakken zijn wegens hun gering waterrendement slechts beperkt geschikt. Onverzegelde asbestcementdaken zijn niet geschikt. Deze asbestdaken zijn niet alleen problematisch voor het milieu en de gezondheid, de uitgewassen vezels van deze dakafdekking verstoppen ook het fijne filterweefsel. Tot 200 m² dakvlak. De omhuizing van de WFF behoeft geen onderhoud. Deze bestaat uit verrottingszekere kunststof. De filterelementen behoeven weinig onderhoud, zijn echter niet totaal onderhoudvrij. Het filterweefsel van het filterelement reinigt zich in ruime mate zelf, omdat aan het loodrechte weefsel alle grove vuildeeltjes voorbij vallen. Evenwel kan zich in de loop van de tijd door milieuinvloeden een dunne, donkerkleurige afzetting vormen, die het filtervermogen vermindert en een reiniging noodzakelijk maakt (regionaal verschillend). In ongunstige gevallen kan een reiniging in korte tussentijden noozakelijk worden; in andere gevallen eerst na een half jaar. Ten laatste dan moet U het filterelement in ieder geval reinigen. Ideaal is het gebruik van een hogedrukzuiveringsapparaat (aan vele autowasserijen beschikbaar). Een reiniging in de vaatwasmachine heeft in vele gevallen eveneens zijn deugdelijkheid bewezen, het kan echter ook per hand, met behulp van een kleine borstel en een gebruikelijk afwasmiddel worden uitgevoerd. 3.3.2 Resultaten van de filtervergelijkingstest Naar de verzoeken filtreert de WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 bij Q = 0,1 l/s de toevoer voor ca. 75 %. Aan het begin vindt een sterk verlies plaats (zie Afbeelding 18), dat in toenemende mate minder wordt (zie Afbeelding 19). Na ca. 60 min werd het verzoek beëindigd en de verloren waterhoeveelheid bedroeg ca. 90 l. Is de zeef bij het begin van het verzoek vochtig, wordt bijna 100 % van de toevoer gefiltreerd.

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 9 Afbeelding 18: (links) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (aan het begin van het verzoek) Afbeelding 19: (rechts) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (tegen het einde van het verzoek) Bij Q = 0,2 l/s (zie Afbeelding 20) filtreert de WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 de toevoer slechts voor ca. 53 %. De verloren waterhoeveelheid van 90 l werd reeds na 16 min. bereikt (zie Afbeelding 21). Afbeelding 20: (links) WISY WFF-100 met Q = 0,2l/s (aan het begin van het verzoek) Afbeelding 21: (rechts) WISY WFF-100 met Q = 0,1l/s (tegen het einde van het verzoek) Het gedrag van de WISY dwarrel-finfilter WFF-100 bij verontreiniging toont een slechts geringe afname van de werkingsgraad. De waterverliezen bij verontreinging zijn ongeveer zo groot zoals bij het gezuiverd waterverzoek (ca. 70-75 % voor Q = 0,1 l/s en ca. 50-53 % voor Q = 0,2 l/s). In Afbeelding 22 en Afbeelding 23 is de WISY dwarrel-fijnfilter met verontreiniging te zien. De werkingsgraad van de filter is in vergelijking met andere filters de geringste. De filter is niet voor alle dakvlakken geschikt en het kan tot een verstoppen van de zeef komen, waardoor het te verrichten onderhoud wordt verhoogd (zie 3.3.1).

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 10 Afbeelding 22: (links) WISY dwarrel-fijnfilter met verontreiniging (loof) Afbeelding 23: (rechts) WISY dwarrel-fijnfilter met verontreiniging (loof) 4 Samenvatting Voor het onderzoek van de regenwaterfilters werd in de verzoekhal van het researchinstituut waterhuishouding en milieu (fwu) aan de universiteit Siegen de testindeling volgens Afbeelding 1 opgebouwd. De regenwatertoevoer werd hier door een gebruikswatertoevoerleiding uit de watertoren gesimuleerd, er kunnen daarbij tot en met 2,0 l/s duurzaam ter beschikking worden gesteld. Voor de verzoeken werden toevoeren van Q = 0,1 l/s en Q = 0,2 l/s gekozen. Deze toevoeren ontstaan uit de frequentieverdeling van de neerslaggebeurtenissen. De regengegevens van het weerstation van de universiteit Siegen zijn in de vorm van 5-minuten-intervallen voorhanden. Sinds 1993 worden de gegevens elektronisch geregistreerd. Een evaluatie van de jaren 1993-1997 geeft de in tabel 1 afgebeelde frequentieverdeling: Tabel 1: Regengegevensevaluatie van de jaren 1993 tot 1997 1993 1994 1995 1996 1997 Middel Totaal mm/5min % % % % % % % 0,1 64,11 64,03 67,74 69,47 68,25 66,72 66,7 0,2 19,78 20,93 18,40 16,93 18,94 18,99 85,7 0,3 8,24 8,64 7,39 6,84 6,51 7,52 93,2 0,4 3,55 2,70 2,96 2,84 2,74 2,96 96,2 De tabel toont, dat de neerslag voor meer dan 96% met een intensiteit van tot en met 0,4 mm/5 min valt. Omdat de neerslag slechts puntsgewijs wordt vastgelegd, gelden deze gegevens alleen voor het gebied Siegen. Er is echter aan te nemen, dat de verdeling van de intensiteiten in Duitsland overeenkomstig is. Bin een dakvlak van 150 m² stemt een regenvoorval van 0,4 mm/5 min met een toevoer van maximaal 0,2 l/s overeen, waarom voor deze verzoeken deze maximale toevoer werd gekozen. In alle verzoeken filtreert de INTEWA Watersprongfilter DN 100 de toevoer voor 100 %; er vindt geen overloop plaats. Daarmee bezit deze filter bij toevoeren tot Q = 0,2 l/s (ook met verontreiniging) de grootste werkingsgraad van de geteste filters en is in staat meer dan 96 % van de totale jaarlijkse neerslaghoeveelheid te filtreren. Door de bouwaardafhankelijke watersprong is de filter vuilafstotend tegen verontreiniging met een groot oppervlak (bijv. loof). Het te verrichten onderhoud is gering.

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 11 Ook de 3P Patroonfilter PF bezit bij geringe onvervuilde toevoeren tot Q = 0,2 l/s een hoge werkingsgraad van 97 % tot 100 %, tot de filter is aangelopen. Daarna wordt 100 % van de toevoer gefiltreerd. Al naar aard en positie van de verontreiniging neemt de werkingsgraad drastisch af. Het filtervermogen gaat door constante stromende verliezen van ongeveer 55 % naar tot en met 45 % terug. Deze filter is bijzonder tegen verontreiniging met groot oppervlak (bijv. loof) gevoelig. Bladeren of soortgelijk gevormde vaste stoffen kunnen bij geringe toevoeren op de filterzeef blijven liggen en leiden het water ongefiltreerd af. Het te verrichten onderhoud kan al naar verontreiniging toenemen of de inbouw van een terugspoelinrichting noodzakelijk zijn. Het filtervermogen van de WISY dwarrel-.fijnfilter WFF-100 is bij geringe toevoeren tot Q = 0,2 l/s relatief gering en vertoont een werkimngsgraad van 53 % tot 75 %. Aan het begin vindt een sterker waterverlies plaats, die in toenemende mate minder wordt, maat niet nul wordt. Het gedrag van de filter bij verontreiniging toont alleen een heel geringe afname van de werkingsgraad. Dit is bouwaardafhankelijk, omdat verontreinigingen ook na een geringe toevoer er naar beneden kunnen uitvallen. De filter heeft de grootste afmetingen van de geteste filters, waardoor een inbouw (inbouw in het vergaarbekken) bemoeilijkt wordt en aanvullend vertonen de aangeloten buisleidingen na de inbouw een hoogteoffset. Het te verrichten onderhoud kan al naar verontreiniging aanzienlijk zijn (bijv. met hogedrukzuiverinhgsapparaat, zie 3.3.1). Onderstaand is een voorbeeld voor de evaluatie van de jaarlijkse verloren waterhoeveelheden aangevoerd. In Tabel 2 zijn de ingangsgegevens samengestelld Tabel 2: Ingangsgegevens rekenvoorbeeld voor de evaluatie van de jaarlijkse verloren waterhoeveelheden Eengezinshuis met pannendak Grondvlak van het huis 150 m² Gemiddelde neerslag per jaar in Duitsland 800 mm Afvoercoëfficiënt (pannendak) 0,75 - Jaartoevoer (150*(800/1000)*0,75) 90 m³ daarvan 96,2 % (s.o., tot Q = 0,2 l/s) 87 m³ Met de ingangsgegevens uit Tabel 2 en de resultatten uit kapittel 3 werden verloren waterhoeveelheden naar Tabel 3 berekend. Tabel 3: Resultaten rekenvoorbeeld voor evaluatie van de jaarlijkse verloren waterhoeveelheden INTEWA Watersprongfilter WSP 100 Water gefiltreerd Verlies 3P Patroonfilter PF Water gefiltreerd Verlies WISY dwarrelfijnfilter WFF-100 Water gefiltreerd Verlies % m³ m³ % m³ m³ % m³ m³ Q zuiver = 0,1 l/s 100 87 0 99 86 1 75 65 22 Q zuiver = 0,2 l/s 100 87 0 100 87 0 53 46 41 Q vervuild = 0,2 l/s 100 87 0 44 38 48 50 43 43 100 87 0 53 46 41

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 12 De resultaten van het rekenvoorbeeld naar Tabel 3 toont, dat bij kleine toevoeren tot Q = 0,2 l/s (stemt ongeveer met 96,2 % van de neerslag van het jaar overeen) de INTEWA Watersprongfilter WSP 100 geen verloren waterhoeveelheid vertoont. De 3P Patroonfilter PF heegt bij ongunstige positie van de verontreiniging tot en met 48 m³/jaar verlies; de WISY dwarrel-fijnfilter WFF-100 vertoont een verlies van tot en met 43 m³/jaar. Deze resultaten vormen alleen een raming, want de ingangsgegevens naar Tabel 2 evenals aard en positie van de verontreiniging kunnen sterk variëren. De testen werden met bij verzoekbegin droge filters uitgevoerd, d.w.z. vochtige filters kunnen afwijkende resultaten vertonen, dit kan echter alleen in een lanlopend experiment worden bepaald. Verder zijn duur van de regengebeurtenissen en periodes tussen regengebeurtenissen zeer verschillend, evenzo de in dit verband staande droogtijd van de filter tussen de regengebeurtenissen. De resultaten naar Tabel 3 kunnen echter voor een geraamde berekening van het optredende maximale verliesworden gebruikt. De totale resultaten van de filtervergelijkingstest zijn nog eenmaal in het aanhangsel (Tabel 4) samengevat. Siegen, 02.08.2002 Prof. Dr.-Ing. Jürgen Jensen Dipl.-Ing. (FH) Jan-Eric Kapp Dipl.-Ing. (FH) Jörg Wieland

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 13 5 Literatuur INTERNET: http://www.intewa.de en http://www.3ptechnik.de/ en http://www.wisy.de DIN EN 12056: Zwaartekrachtontwateringsinstallatie binnen gebouwen, deel 3: Dakontwatering, planning en berekening, Duitse versie EN 12056-3, 2000 SCHNEIDER, K.-J. ET AL. (UITGEVER): Bouwtabellen voor ingenieurs, Werner uitgeverij, Düsseldorf, 1996

INTEWA GmbH, Aken, onderzoeken regenwaterfilters (WBL 167D) 07/02 14 6 Aanhangsel Tabel 4: Resultatten van de filtervergelijkingstest INTEWA Watersprongfilter WSP 100 3P Patroonfilter PF WISY dwarrel-fijnfilter WFF- 100 Afbeelding Q = 0,1 l/s Werkingsgraad 100 % Werkingsgraad > 99 % Werkingsgraad 75 % zonder verontreiniging (tijdonafhankelijk) (in test na 28 min. geen verlies meer) (Verliezen met toenemende mate minder, na 1 h verzoek afgebroken) Q = 0,2 l/s Werkingsgraad 100 % Werkingsgraad 100% Werkingsgraad 53 % zonder verontreiniging (tijdonafhankelijk) (alleen aanloopverlies in de eerste seconden) (na 16 min verzoek afgebroken) Q = 0,2 l/s Werkingsgraad 100 % Werkingsgraad 44-100% Werkingsgraad 50 53 % met verontreiniging (aard en positie van de verontreinigers zijn onrelevant) (al naar aard en positie van de verontreinigers) Onderhoud Gering te verrichten onderhoud, van aard en positie van de verontreiniging onafhankelijk. Al naar aard en positie van de verontreiniging kan het te verrichten onderhoud heel groot zijn. Al naat aard en positie van de verontreiniging kan het te verrichten onderhoud groot zijn. Voor- en nadelen 100 % Werkungsgraad bij kleine toevoeren, dus bij tot en met 96 % van de jaarlijkse neerslaghoeveelheid. Zelfreiniging alleen na sterke regen. Geringe afmetingen. Wanneer aard en positie van de verontreiniging ongunstig lage werkingsgraad bij kleine toevoeren, bij bij tot en met 96 % van de jaarlijkse neerslaghoeveelheid. Goede zelfreiniging ook bij geringe toevoeren. Lage werkingsgraad bij kleine toevoeren dus bij tot en met 96 % van de jaarlijkse neerslaghoeveelheid. Kostbare inbouw en hoogteoffset na de inbouw.