Omvorming naar de masteropleidingen Datum van indiening van de ingevulde formulieren: F Uiterlijk op 18 december 2002 (Dien in elk geval een formulier in, ook wanneer een aantal gegevens nog ontbreekt of voor verandering vatbaar is) De formulieren zijn elektronisch beschikbaar op de BAMA-webstek van de UA. Elektronisch in te dienen bij de UA, rectoraat - dienst onderwijs, cis.vandenbogaert@ua.ac.be G Lees in voorkomend geval steeds de bijbehorende eindnoten. I. Indiener 1. Faculteit / Gemeenschappelijke Raad - Onderwijscommissie WETENSCHAPPEN - Onderwijscommissie Informatica 2. Voorzitter van de onderwijscommissie/ Coördinator Bachelor-Master hervorming Naam: Jan De Sitter Adres: RUCA - Wiskunde/Informatica Serge Demeyer UIA - Wiskunde/Informatica Telefoon: >>> 03/21.80.313 <<< >>> 03/21.80.908<<< E-mail: jan.desitter@ua.ac.be serge.demeyer@ua.ac.be OmvormMaInfo1jr4.doc 1 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
I. Identificatie van de masteropleiding 1. Naam van de masteropleiding (d.i. ook de kwalificatie van de graad) i Master in de Informatica (zonder optie) 2. Specificatie van de graad ii of science of arts geen specificatie Evt. motivering: Onderdeel van de faculteit Wetenschappen; 3 + 1 opleiding 3. In voorkomend geval, de afstudeerrichtingen iii van de masteropleiding niet van toepassing Voor de een-jarige master voorziet de onderwijscommissie Informatica geen opties, dit in tegenstelling tot de twee-jarige master, waar vier opties worden aangeboden. 4. Naam van de huidige academische opleiding(en) en/of voortgezette academische opleiding(en) die wordt(en) omgevormd iv. Vermeld het type van de opleiding(en) (AO, GAS, GGS). Specificeer in voorkomende gevallen: de afstudeerrichting (optie, major ). Opleidingen (AO, GAS, GGS) Licentiaat Informatica Geef een toelichting indien één huidige opleiding wordt omgevormd naar meerdere masteropleidingen of indien meerdere huidige opleidingen worden omgevormd naar deze masteropleiding. niet van toepassing 5. Studieomvang van de masteropleiding uitgedrukt in studiepunten Studiepunten (-jaren): 60 (1) 120 (2) 240 (4; Geneeskunde) Impliceert deze omvorming een studieduurverlenging (bvb. van 2+2 naar 3+2) of studieduurverkorting (bvb. van 2+3 naar 3+1)? Zo ja, licht deze toe. Geen studieduurverlenging, van 2+2 naar 3+1 Dit past binnen een standpunt van alle faculteiten wetenschappen in Vlaanderen om 3+2 opleidingen aan te bieden naast een verkorte versie van 3+1. OmvormMaInfo1jr4.doc 2 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
6. Instroom De masteropleiding... sluit aan op een bacheloropleiding volgt op een masteropleiding Geef, voor zover bekend, de naam en de graad van de opleidingen en in voorkomend geval de afstudeerrichtingen iii die toegang geven. Zie de toelichting onder Voorbereidings pro Naam en graad (Ba / Ma) van de opleiding die toegang de tabel (*) geeft en in voorkomend geval de afstudeerrichting Geïndividualiseerd opleidingsprogramma v gramma vi?? Bachelor Informatica / Nee / Nee (*) Deze kolom moet u enkel invullen voor de masteropleidingen die aansluiten op meerdere bacheloropleidingen met een vergelijkbare kwalificatie of meerdere afstudeerrichtingen van een bacheloropleiding. U moet deze kolom dus zeker niet invullen voor de master-namasteropleidingen. Lees voor meer toelichtingen ook de eindnoten v en vi. 7. Samenwerkingsverband Vermeld in voorkomend geval de universiteiten of hogescholen die de masteropleiding mee zullen aanbieden. Verduidelijk daarbij of de UA al dan niet de coördinerende instelling zal zijn. niet van toepassing OmvormMaInfo1jr4.doc 3 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
II. Doelstellingen en eindtermen van de masteropleiding 1. Beroepsprofielen van de master Informatica Zoals bevestigd in het zelfstudierapport informatica is de beroepscontext waarin onze studenten moeten functioneren enorm gevarieerd. Hij wordt in hoofdzaak bepaald door de sector waar de informatica wordt toegepast; zo is er bijvoorbeeld een hemelsbreed verschil tussen transactieverwerking in banksystemen en controlesystemen voor geautomatiseerde fabricageprocessen. Ook de soort organisatie heeft een niet te verwaarlozen invloed, aangezien KMO's en multinationals nu eenmaal verschillende eisen aan hun informatica afdeling stellen. Tenslotte is er ook een aanzienlijke jobmigratie, waardoor pas afgestudeerden zeker in het begin van hun carrière vaak in verschillende omgevingen zullen terechtkomen. Ondanks die grote variëteit is het toch nuttig enkele typische beroepsprofielen te definiëren. Het weze duidelijk dat die alleen als leidraad dienen, en dat de situatie op de werkvloer vaak een combinatie van de verschillende beroepsprofielen zal inhouden. Uit de enquêtes afgenomen ter voorbereiding van het zelfstudierapport, bleek namelijk dat het leeuwenaandeel van onze pas afgestudeerden tijdens hun eerste vier jaar van hun professionele carrière functioneren als analistprogrammeur of consulent. Maar de categorie "andere" was de op twee na grootste, wat een indicatie is voor de variatie aan beroepssituaties waarin onze afgestudeerden terechtkomen.» Master (1 jaar of 60 studiepunten) * Projectleider. Draagt de technische verantwoordelijkheid over een (onderdeel van) een groot softwareproject (groter dan 10 manjaar). Is in staat een kleine ploeg (5-tal personen) op technisch niveau te leiden, zodat die ploeg in staat is problemen te analyseren en software oplossingen te creëren. * Consulent. Wordt ingehuurd om specifieke technische kennis en vaardigheden over te dragen; zowel aan andere informatici als aan managers. * Leraar. Combineert de master informatica met de lerarenopleiding om zo een gekwalificeerd lesgever te worden. [Gezien het tekort aan goede leraars Informatica is de onderwijscommissie van oordeel dat de drempel zo laag mogelijk moet gehouden worden zonder aan kwaliteit in te boeten. Vandaar dat een Bachelor voor ons voldoende leek om als leraar informatica te functioneren. Maar aangezien de lerarenopleiding algemeen gedefinieerd wordt als een Master na een Master hebben we toch maar geopteerd om het op masters-niveau te definiëren.] OmvormMaInfo1jr4.doc 4 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
» Lange termijn Een Master Informatica moet in staat zijn om op termijn door te groeien naar een verantwoordelijke positie binnen een grote organisatie. De meest voor de hand liggende functie is die van * Beleidsadviseur Informatica [CIO, EDP-Manager]. Adviseert de top van een groot bedrijf (directeur, manager) over strategische keuzes betreffende informatica infrastructuur. Zet die strategische keuzes om in actieplannen en zorgt voor de nodige opvolging ervan. 2. Kerncompetenties van de master Informatica» Master (1 jaar - 60 studiepunten) * Analyse voor grootschalige informaticaprojecten. (Grootschalig betekent dat het geheel niet door één persoon valt te overzien.) Identificeren van taken die voor automatisering in aanmerking komen, begrijpen van de achterliggende bedrijfsprocessen, vastleggen van de overeenkomstige gebruikersbehoeften. Dit vereist de nodige kennis om vlot met personen actief in andere disciplines te communiceren. * Ontwerp van grootschalige informaticasystemen. Abstractie en decompositie van het specifieke probleem om tot een haalbare oplossing te komen. Identificatie van componenten die kunnen bijdragen tot een oplossing (vb. software bibliotheek, type netwerk, soort databank). Documenteren van de gekozen oplossingen op verschillende niveau s van abstractie. * Originaliteit en creativiteit bezitten om een zo goed mogelijke oplossing te zoeken voor een gegeven probleem, of bestaande gedocumenteerde oplossingen aan te passen aan een nieuw probleem. * Herstructureren van bestaande informaticasystemen. Identificatie van problematische componenten, selectie van de oplossingsstrategieën, doorvoeren van de nodige aanpassingen zonder de werking van het bestaande systeem te compromitteren. * Kwaliteitscontrole. Tijdens het uitvoeren van informaticaprojecten de nodige controles voorzien om vooraf gespecificeerde kwaliteitsnormen te halen (cf.. betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid, veiligheid, ). Na het uitvoeren van informaticaprojecten de nodige lessen kunnen trekken om de kwaliteitsnormen waar nodig te optimaliseren. * Selectie van technieken, methodes, talen, architecturen, rekening houdend met hun inherente beperkingen en het feit dat informatie over concrete oplossingen veelal commercieel is gekleurd (vandaar de nood aan een wetenschappelijke attitute). Het nemen van strategische beslissingen in dit verband: vb. hoe beveiligen we ons netwerk? welk type databank? welke rol voor formele specificaties? Het wetenschappelijk motiveren van genomen beslissingen. OmvormMaInfo1jr4.doc 5 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
* Leiden van een groep informatici, met inbegrip van (a) het inschatten van de benodigde middelen (tijd, budget, apparatuur, mankracht, competenties); (b) taakverdeling op basis van technische competenties; (c) het plannen in de tijd van wanneer welke taken worden uitgevoerd; (d) het opvolgen en bijsturen van de planning. * Rapporteren zowel schriftelijk als mondeling over de voortgang en status van informaticaprojecten aan opdrachtgevers (dus niet-informatici) en experten in andere disciplines. 3. Evaluatie van de huidige opleiding Ondanks de recente standpunten omtrent het niet toelaten van de 3+2 blijft de onderwijscommissie Informatica resoluut opteren voor een 2- sporenbeleid waarbij zowel een 3+1 als een 3+2 wordt aangeboden. Naast de klassieke standpunten van alle opleidingen binnen de Faculteit Wetenschappen geldt voor Informatica in het bijzonder dat het maatschappelijk belang dermate is toegenomen dat een vraag naar beter gekwalificeerde informatici is ontstaan. Vandaar de keuze voor zowel een 1-jarige als een 2-jarige master, waarbij de 2-jarige master een verdere specialisatie biedt die ondermeer kan ingezet worden voor het behalen van een doctoraat. III. Uitwerking en opbouw van het onderwijs In dit deel wordt gevraagd beknopt te rapporteren over de opbouw van de opleiding. Rapporteer op maximaal vier bladzijden het volgende. 1. Verduidelijk in verband met de masterproef vii : de doelstellingen en hun relatie met de kerncompetenties van de opleiding, de studieomvang (studiepunten), de beoordelingscriteria, de relatie met het wetenschappelijk onderzoek, de relatie met het latere beroepsveld. 2. Geef een overzicht van de opbouw van de opleiding Geef per semester de opleidingsonderdelen weer, eventueel geclusterd, met een eerste aanduiding van de studiepunten viii. F Bouw de opleiding op uit opleidingsonderdelen van 6, 9, 12, 15 studiepunten ix. Opleidingsonderdelen met een kleinere studieomvang zijn mits motivering mogelijk. F Beschrijf de componenten van het curriculum: verplichte onderdelen, afstudeerrichtingen, keuzemogelijkheden, minor-majorsysteem. Voor de 1-jarige Master opleiding (60 studiepunten) voorzien we A) (24 pntn) gemeenschappelijke stam (6 pntn) Programmeerparadigmas (6 pntn) Compilers OmvormMaInfo1jr4.doc 6 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
(6 pntn) Grafische Technieken voor wetenschappelijke Visualisatie (6 pntn) Seminarie B) (18 pntn) eindwerk. Eventueel kunnen de studiepunten voor het eindwerk aangepast worden als blijkt dat de andere wetenschappelijke opleidingen in de faculteit of de andere informatica opleidingen in Vlaanderen beduidend andere normen hanteren. C) (18 pntn) keuzevakken (= 60-24 - 18) Keuzevakken vrij te kiezen uit dezelfde lijst als voor de 2-jarige master. OmvormMaInfo1jr4.doc 7 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
IV. en organisatie Rapporteer op maximaal twee bladzijden het volgende. Haalbaarheid in het geval van studieduurverlenging Indien de masteropleiding een verlenging van de totale studieduur impliceert (bvb. 2+2 naar 3+2) moet een toelichting worden gegeven inzake het aantal voltijdse equivalenten ZAP, AAP en eventueel ATP dat de onderwijscommissie voor de opleiding wil inzetten. Motiveer elke wijziging ten opzichte van de huidige personeelsaantallen. Op korte termijn wordt geen uitbreiding van het personeelskader nodig geacht; het extra jaar zal worden ingevuld met het huidige ZAP-kader. Toch willen we de lezer erop attent maken dat het huidige personeelskader krap is, en dat toezeggingen uit het verleden (1 AAP per voltijds ZAP) onverkort moeten worden ingelost. Inzet van personeel Is de vakinhoudelijke expertise aanwezig in de faculteit of in een andere faculteit van de UA? Indien van toepassing: zijn er meerdere faculteiten of departementen waar dezelfde gewenste vakinhoudelijke expertise aanwezig is? Alle vakken worden toegeleverd vanuit de vier opties (gegevens en informatiebeheer, software engineering, telecommunicatie, computationele wetenschappen) en sluiten nauw aan bij de aanwezige onderzoeks-expertise, zoals trouwens vereist voor een Master opleiding. Desalniettemin is het de bedoeling samen te werken met andere departementen en universiteiten om de nodige kwaliteitsgaranties te bieden. OmvormMaInfo1jr4.doc 8 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
V. Strategische bespreking Rapporteer op maximaal één bladzijde het volgende. 1. Positionering van de masteropleiding ten opzichte van gelijkaardige opleidingen in binnen- en buitenland. Deze master opleiding vervangt de huidige opleiding tot Licentiaat in de Informatica die wordt georganiseerd aan alle Vlaamse universiteiten. Ze is binnen de faculteit Wetenschappen typisch één van de grootste richtingen in aantal studenten. De master opleiding is nauw verwant met een opleiding burgerlijk ingenieur optie Computerwetenschappen of ICT. Aan de Universiteit Gent en de KULeuven worden de laatste jaren trouwens gemeenschappelijk tussen de faculteiten Wetenschappen en Toegepaste Wetenschappen georganiseerd. Vandaar dat de UA ervoor gekozen heeft om een samenwerking met de TU Eindhoven op te zetten, waarbij onze studenten toegelaten worden tot het 5de jaar van de ingenieursopleiding 2. Kansen die de opleiding biedt voor de UA en haar partners; mogelijke bedreigingen. De master opleiding is tevens verwant met de opleiding industrieel ingenieur - opties Informatica en ICT. Deze laatste worden ook aangeboden door KdG en de Hogeschool Antwerpen, vandaar dat er in het kader van de Associatie samengewerkt wordt tussen deze opleidingen. Momenteel gaan alle betrokken instellingen er wel vanuit dat de huidige opleidingen behouden blijven, dus dat de Master Informatica losstaat van een Master ICT. Een van de openstaande vragen blijft hoe een Master Informatica zich moet positioneren ten opzicht van andere opleidingen op master niveau (cfr. handelsingenieur bedrijfsinformatica). Ook de mogelijke overgangen tussen Bachelor opleidingen informatica (cfr. graduaat Informatica) zijn momenteel onduidelijk. Daaromtrent kiest de onderwijscommissie Informatica resoluut voor het uitbouwen van een "aanvullende studie Informatica" als een manier om dergelijke studenten een uitweg te bieden. OmvormMaInfo1jr4.doc 9 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
i De kwalificatie van de graad wordt in het structuurdecreet, art. 2, gedefinieerd als de toevoeging bij de graad die verwijst naar de afgeronde opleiding. Gaat het bijvoorbeeld over de huidige kandidaats- en licentiaatsopleiding scheikunde en in de veronderstelling dat deze opleiding en haar benaming behouden blijven, dan zal het masterdiploma de graad master en de kwalificatie in de scheikunde vermelden. (zie ook memorie van toelichting, versie 05/07/2002, hfdstk I.3, p.8) Aanvullend stelt de UA voor dat bij een één-op-éénomvorming de bestaande naam van de opleiding behouden blijft. ii De Vlaamse regering zal uiteindelijk de lijst vaststellen van bachelor- en mastergraden waaraan de specificatie 'of science' of 'of arts' mag toegevoegd worden (structuurdecreet art. 7). Aan de faculteiten wordt nu al gevraagd hun intenties ter zake aan te geven en, zo mogelijk, te motiveren. (zie ook memorie van toelichting, versie 05/07/2002, hfdstk I.3, p.8) iii Onder afstudeerrichting verstaat het structuurdecreet een differentiatie in het opleidingsprogramma met een studieomvang van ten minste 30 studiepunten. (structuurdecreet, versie 05/07/2002, art. 2) iv De omvorming naar de masteropleidingen wordt in het structuurdecreet geregeld in artikel 97 (omvorming vanuit de academische opleidingen) en artikel 99 (omvorming vanuit de voortgezette academische opleidingen). Zie ook de memorie van toelichting bij deze artikels. v Structuurdecreet, art. 56 2. Behoudens voor de masteropleidingen die volgen op een andere masteropleiding wijst het instellingsbestuur voor elke masteropleiding ten minste één bacheloropleiding in het academisch onderwijs met een bepaalde kwalificatie en een bepaalde studieomvang of in voorkomend geval ten minste één afstudeerrichting binnen die bacheloropleiding in het academisch onderwijs aan die rechtstreeks toegang geeft tot die masteropleiding. De inschrijving staat ook open voor de houders van de graad van bachelor met dezelfde kwalificatie maar met andere afstudeerrichting of voor de houders van de graad van bachelor met een vergelijkbare kwalificatie en dezelfde studieomvang uitgereikt door een andere instelling. In deze gevallen kan het instellingsbestuur een geïndividualiseerd opleidingsprogramma vaststellen om de deficiënties in de vooropleiding op te vangen. De extra studieomvang boven op de reguliere studieomvang van de masteropleiding mag niet meer dan 15 studiepunten bedragen. vi Master na bachelor Structuurdecreet, art 56 4. Het instellingsbestuur kan bepalen hetzij bij wijze van algemene maatregel hetzij bij wijze van individuele beslissing dat de inschrijving voor een masteropleiding ook openstaat voor de personen die een andere bacheloropleiding dan deze bedoeld in 2 met goed gevolg hebben afgerond of de bacheloropleiding in een andere afstudeerrichting dan deze bedoeld in 2 met goed gevolg hebben afgerond. Het kan die toelating afhankelijk maken van de succesvolle afronding van een daartoe specifiek ontworpen voorbereidingsprogramma. Master na master Structuurdecreet, art. 56 5. Het instellingsbestuur kan bepalen dat de inschrijving voor sommige masteropleidingen alleen openstaat voor personen die reeds in het bezit zijn van een graad van master met (een) door het instellingsbestuur nader bepaalde kwalificatie(s). Voor elke masteropleiding die volgt op een andere masteropleiding wijst het instellingsbestuur ten minste één masteropleiding aan waarop die masteropleiding volgt. Het instellingsbestuur kan de inschrijving wel afhankelijk maken van een onderzoek naar de geschiktheid en bekwaamheid van de student om de opleiding te volgen. Het instellingsbestuur kan bepalen dat de inschrijving ook openstaat voor de afgestudeerden van andere masteropleidingen, desgevallend na het met succes afronden van een specifiek daartoe ontworpen voorbereidingsprogramma. vii Masterproef : werkstuk waarmee een masteropleiding wordt afgerond. Daardoor geeft een student blijk van een analytisch en synthetisch vermogen of van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau of van het vermogen tot kunstzinnige schepping. Het werkstuk weerspiegelt de algemeen kritisch-reflecterende ingesteldheid of de onderzoeksingesteldheid van de student. OmvormMaInfo1jr4.doc 10 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003
(structuurdecreet, art. 1 2) Een masteropleiding wordt afgesloten met een masterproef, waarvan de studieomvang uitgedrukt in studiepunten gelijk is aan ten minste één vijfde van het totaal aantal studiepunten van het opleidingsprogramma, met een minimum van 15 studiepunten en een maximum van 30 studiepunten. (structuurdecreet, art. 6 5) viii Eén studiepunt komt overeen met 25 à 30 uren onderwijs- en andere studieactiviteiten. (structuurdecreet, art. 16 2) ix Volgens de huidige versie van het structuurdecreet moet de studieomvang van elk opleidingsonderdeel minimaal 3 studiepunten bedragen. De UA streeft er echter naar de curricula op te bouwen vanuit grotere en meer geïntegreerde opleidingsonderdelen. Aan deze grotere opleidingsonderdelen zullen credits kunnen worden verleend. De invoering van een volwaardig creditstelsel zou nog voor 2004 decretaal geregeld worden, ofwel door bijkomende bepalingen op te nemen in het structuurdecreet, ofwel door een apart vervolgdecreet. OmvormMaInfo1jr4.doc 11 / 11 versie 4 Dinsdag 19 augustus 2003