Kwalificatiedossier Verbrandingmotortechniek Deze verkorte uitgave bevat de belangrijkste onderdelen uit het kwalificatiedossier Verbrandingmotortechniek. In het kwalificatiedossier staat wat een MBO-leerling moet beheersen om zijn diploma te halen. Het nieuwe dossier is geldig vanaf 1 augustus 2016 en is te vinden op www.kwalificatiesmbo.nl. Het kwalificatiedossier geeft alleen de eindstreep aan. Er zijn dus geen tussentijdse evaluaties in opgenomen. De leerroute en het tempo worden in overleg door het ROC en de leerling bepaald. De schematische afbeelding hieronder laat zien: de verdeling in percentages van de totale opleidingsduur de profielen binnen dit dossier de opbouw van het dossier en de opleiding (basis, profiel en keuze) het niveau van de opleiding. VMT Niv. 2 Profiel 1 - Verbrandingsmotortechnicus Keuzedelen EVMT Niv. 3 Profiel 2 - Eerste Verbrandingsmotortechnicus TSV Niv. 4 Profiel 2 - Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Werken in de verbrandingsmotorbranche De leerling leert het vak in werkplaatsen van verbrandingsmotorbedrijven. Voor revisie, onderhoud en reparatie beschikken deze bedrijven over speciaal ingerichte werkplaatsen. Tevens werken Verbrandingsmotortechnici vaak op locatie bij klanten. Het gaat daarbij om werkzaamheden aan (grote) diesel- en gasmotoren voor schepen, stroomaggregaten voor bijvoorbeeld ziekenhuizen, warmtekrachtcentrales voor kassen en (mobiele) werktuigen. Deze motoren hebben over het algemeen een zeer lange levensduur, zijn zeer kostbaar en kunnen door hun omvang moeilijk naar een werkplaats vervoerd worden. Daarom worden aan deze motoren meer deelvervangingen en revisies uitgevoerd dan aan kleinere motoren zoals in auto s. Dit werk vindt vaak voor een groot deel plaats op de locatie waar de motor is geïnstalleerd. Daarnaast houden zij, afhankelijk van hun functieniveau, de bijbehorende administratie bij. De werkzaamheden worden uitgevoerd op drie verschillende niveaus (2, 3 en 4). Beroepsgerichte Basis Wat alle profielen gemeenschappelijk hebben Algemene Basis Nederlands, Rekenen, Loopbaan en Burgerschap *% van de totale studielast per schooljaar (1.600 uur)
Algemene vakken Tot het algemene deel van de opleiding behoren de vakken Nederlands, Rekenen en Loopbaan & Burgerschap. Voor de profielen op niveau 4 komt daar ook Engels bij. Keuzedelen De keuzedelen vervangen de zogenaamde vrije ruimte en zijn gekoppeld aan de profielen. De keuzedelen zijn bedoeld om de leerling betere kansen op de arbeidsmarkt te bieden en/of te zorgen voor een gemakkelijkere doorstroom naar een vervolgopleiding. Het vormt als het ware een plus op het diploma. De ROC s kunnen zelf bepalen welke keuzedelen zij aanbieden. De keuzedelen zijn te vinden op www.kwalificatiesmbo.nl. Kerntaken en werkprocessen In de nieuwe kwalificatiedossiers zijn de eisen duidelijker en overzichtelijker beschreven dan in de vorige versie dossiers. Kerntaken zijn de belangrijkste werkzaamheden van een Verbrandingsmotortechnicus. Werkprocessen vormen de afzonderlijke onderdelen of fasen van een kerntaak.thieronder ziet u een overzicht van de beroepsspecifieke kerntaken en werkprocessen voor de basis en de profielen van het kwalificatiedossier Verbrandingsmotortechniek. Basis Kerntaak / Werkproces Profiel 1 Profiel 2 Profiel 3 VMT = Verbrandingsmotortechnicus EVMT = Eerste Verbrandingsmotortechnicus TSV = Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Voert onderhoud uit aan verbrandingsmotoren VMT EVMT TSV Bereidt onderhoudsopdracht aan verbrandingsmotor voor Controleert de verbrandingsmotor Voert onderhoudsbeurt uit aan verbrandingsmotor Rondt onderhoudsopdracht aan verbrandingsmotor af Repareert verbrandingsmotoren Bereidt reparatie aan verbrandingsmotor voor Voert reparatie uit aan verbrandingsmotor Rondt reparatieopdracht aan verbrandingsmotor af Monteert delen van verbrandingsmotoren en stelt deze af Bereidt montageopdracht aan verbrandingsmotor voor Bouwt verbrandingsmotor op en/of past deze aan Rondt montageopdracht aan verbrandingsmotor af Reviseert verbrandingsmotoren Bereidt revisieopdracht aan verbrandingsmotor voor Voert revisie aan verbrandingsmotor uit Rondt revisiewerkzaamheden aan verbrandingsmotor af Inspecteert verbrandingsmotoren De taken van de beroepsgerichte basis moet iedereen beheersen. De basistaken Onderhoud, Reparatie en Monteren/Afstellen vragen dan ook voornamelijk om algemene kennis en vaardigheden rondom regels en instructies, gereedschappen, materialen, meten en gegevens opzoeken. Ook de beroepshouding geldt voor iedereen op elk niveau, maar er worden zwaardere eisen gesteld naarmate de leerling vordert in zijn opleidingsniveau. Hij is op alle niveaus klantgericht, servicegericht en heeft een lerende instelling. Verder is hij een collegiale teamplayer, die bijspringt als de klus op tijd geklaard moet worden. Hij voelt zich verantwoordelijk voor de verbrandingsmotor van de klant en zet zich optimaal in om efficiënt, snel en economisch, maar ook veilig, verantwoord en volgens de regels te werken. Hij is niet te beroerd om hulp te vragen wanneer hij er in zijn eentje niet uitkomt. Dat vraagt dus ook om stressbestendigheid en om communicatieve en sociale vaardigheden. Prfofiel Bereidt inspectieopdracht aan verbrandingsmotor voor Voert inspectie uit aan verbrandingsmotor Demonteert en reinigt delen van verbrandingsmotor Maakt analyse en stelt rapportage op Rondt inspectieopdracht aan verbrandingsmotor af Stelt diagnose aan verbrandingsmotoren Bereidt diagnose aan de verbrandingsmotor voor Stelt diagnose aan de verbrandingsmotor Rondt diagnose aan de verbrandingsmotor af Stelt verbrandingsmotoren in bedrijf De ene klus is de andere niet. Er zijn bijvoorbeeld grote verschillen tussen het vervangen van een brandstoffilter en een turbocompressor. Daarom zijn bij de basistaken aanvullende eisen opgenomen. Die gelden voor de hogere opleidingsniveaus op het gebied van complexiteit, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid en (gevorderde) kennis en vaardigheden. Bereidt inbedrijfstelling voor Verzorgt/coördineert testen van verbrandingsmotor/installatie Verzorgt/coördineert aanpassingen, inbedrijfstelling en oplevering Onderhoudt contacten met opdrachtgevers en andere specialisten Neemt leiding bij werken in teamverband Plant en verdeelt werkzaamheden (Bege)leidt technische medewerkers Bewaakt en evalueert processen en procedures
Profiel Verbrandingsmotortechnicus Wat doet de Verbrandingsmotortechnicus? De Verbrandingsmotortechnicus voert onderhoudsbeurten en eenvoudige reparaties aan verbrandingsmotoren uit. Verder monteert hij (delen van) verbrandingsmotoren en stelt deze af. Hij werkt meestal in de werkplaats van een verbrandingsmotorbedrijf en werkt soms op locatie aan de motor of installatie van een klant. Wat houdt dat in? De werkzaamheden van de Verbrandingsmotortechnicus zijn grotendeels standaard en routinematig van aard. Hij werkt op aanwijzing van zijn leidinggevende en volgens de voorschriften van de fabrikant. Als hij twijfelt, iets niet begrijpt of als iets niet lukt, vraagt hij hulp aan een ervaren collega of aan zijn leidinggevende. Hij is alleen verantwoordelijk voor de hem toegewezen werkzaamheden en zijn werk kent over het algemeen een beperkt afbreuk- en veiligheidsrisico. Wat heeft hij daar voor nodig? Van de Verbrandingsmotortechnicus wordt een flexibele, lerende, service- en resultaatgerichte beroepshouding verwacht. Hij richt zich erop de klus te klaren, ook al betekent het dat iedere beschikbare technicus moet bijspringen en doorwerken. Daarvoor moet hij collegiaal zijn en zich betrokken en verantwoordelijk voelen ten opzichte van de verbrandingsmotor en de klant/opdrachtgever. Hij moet over de relevante technische kennis beschikken en hij moet handig, precies, efficiënt, veilig en verantwoord met de (meet-)gereedschappen kunnen omgaan. De Verbrandingsmotortechnicus in de praktijk Kees Alles heeft Kees (17) er voor over om Eerste Verbrandingsmotortechnicus te worden. De lange treinreis van Zuid-Limburg naar Rotterdam neemt hij voor lief. Die ene schooldag per week wil hij voor geen goud missen. Op het binnenvaartschip van zijn ouders was hij als klein jongetje al onder de indruk van de imposante scheepsmotor. Dus werken met motoren moest het worden. De opleiding autotechniek bleek het toch niet helemaal. Dat was voornamelijk componenten verwisselen en weinig sleutelen. Kees werkt nu als verbrandingsmotortechnicus bij een scheepsreparatiebedrijf. Daar verricht hij onderhoud aan diverse motoren.
Wat moet hij weten? De Verbrandingsmotortechnicus heeft basiskennis (op niveau 2) van: gebruikelijke vaktermen binnen de verbrandingsmotorbranche. functie en opbouw van componenten en systemen van relevante zoekstrategieën voor het achterhalen van (technische) gegevens. verbindings- en bevestigingsmiddelen en -technieken toegepast in/bij handgereedschappen en hulpmiddelen voor het (de)monteren van verbrandingsmotor-onderdelen. meet- en testapparatuur voor (elektronische) componenten en systemen. mechanische componenten/onderdelen toegepast in elektrische componenten/onderdelen toegepast in elektronische componenten/onderdelen toegepast in (eigenschappen van) materialen toegepast in/bij bewerkingstechnieken toegepast in/bij middelen voor het reinigen en conserveren van (delen van) hydraulische componenten/onderdelen toegepast in pneumatische componenten/onderdelen toegepast in technische voorzieningen voor het terugdringen van het brandstofverbruik en de schadelijke uitstoot bij relevante communicatiemiddelen. kwaliteitseisen van het bedrijf. relevante NEN-/ISO-normen. Wat moet hij kunnen? De Verbrandingsmotortechnicus kan: werken volgens de kwaliteitseisen en -normen van het bedrijf. werken volgens wettelijke regels en bedrijfsprocedures met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. werken met voorkomende formulieren, werkbonnen en checklists. werken volgens technische (bouw- en constructie)tekeningen en schema s. werken met relevante gereedschappen en hulpmiddelen. werken met relevante meet-, controle- en testapparatuur. werken met relevante reinigings- en conserveringsmiddelen. werken met digitale systemen en toepassingen voor het opzoeken van technische informatie en werkinstructies. werken met digitale systemen en toepassingen voor communicatie en rapportage. werksituaties/opdrachten schematisch inzichtelijk maken. materialen, onderdelen en componenten bewerken. correcte verbindingen maken tussen onderdelen, componenten en systemen. gereedschappen en hulpmiddelen toepassen voor het (de)monteren van onderdelen en componenten van noodzakelijke afstellingen uitvoeren. technische informatie en werkinstructies opzoeken in (digitale) systemen en toepassingen. werken met voorkomende formulieren, werkbonnen en checklists. werken volgens de kwaliteitseisen en -normen van het bedrijf en/of leverancier/importeur. wettelijke regels, voorschriften en bedrijfsprocedures toepassen met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. Om dat onderhoud uit te kunnen voeren haalt hij de motor vaak helemaal uit elkaar, maakt de onderdelen schoon en zet de motor vervolgens weer in elkaar. Ook vervangt hij olie en filters. Samen met collega s voert hij revisiewerkzaamheden uit. Nu gaat Kees nog steeds samen met een directe collega op pad om storingen op te lossen. Het oplossen van problemen is iedere keer weer anders en daarom altijd een verrassing. Het is mooi om iets wat er oud en gebruikt uitziet om te toveren tot zo goed als nieuw. Zijn uitdaging voor de toekomst is het zelfstandig oplossen van storingen en dus met een eigen bedrijfsbus op pad gaan.
Profiel Eerste Verbrandingsmotortechnicus Wat doet de Eerste Verbrandingsmotortechnicus? De Eerste Verbrandingsmotortechnicus is allround. Hij voert de complexere onderhouds- en reparatiewerkzaamheden uit, vaak op locatie bij de opdrachtgever. Ook stelt hij diagnose (met diagnoseapparatuur) bij storingen en reviseert en inspecteert hij Bij storingen wisselt hij informatie over de uitgevoerde werkzaamheden uit met de klant. Wat houdt dat in? Hij werkt zelfstandig en draagt de verantwoordelijkheid voor zijn eigen werkzaamheden. Ook kan hij belast zijn met toezicht op en ondersteuning van leerlingen en minder ervaren collega s. Hij is in die gevallen ook eindverantwoordelijk voor de werkzaamheden die onder zijn supervisie in teamverband zijn uitgevoerd. Dat betekent een aanzienlijk afbreukrisico en dus een grote verantwoordelijkheid. Het behoort ook tot zijn taak om actief bij te blijven op zijn vakgebied. Wat heeft hij daar voor nodig? Van de Eerste Verbrandingsmotortechnicus worden dezelfde kwaliteiten verlangd als van de Verbrandingsmotortechnicus, met een plus op het gebied van zelfstandigheid, analytisch vermogen, nauwkeurigheid en creativiteit. In zijn contacten met de klant/opdrachtgever moet hij passend kunnen communiceren. De spanning tussen benodigde en beschikbare tijd en middelen dwingt soms tot prioriteiten stellen en keuzes maken, zoals een noodoplossing met inachtneming van bedrijfszekerheid, veiligheid en praktische uitvoerbaarheid. De verbrandingsmotorbranche is sterk internationaal gericht, met als voertaal het Engels. Hij moet dan ook op zijn vakgebied Engelse teksten kunnen lezen en in het Engels gesprekken kunnen voeren. De Eerste Verbrandingsmotortechnicus in de praktijk Richard Als zoon van een rozenkweker had Richard (27) al snel in de gaten dat de kassen verwarmd worden met energieopwekking uit warmtekrachtkoppelingen, de zg. WKK gasmotoren. De service- en onderhoudsbeurten van deze enorme motoren vond hij heel interessant. Door zijn interesse in techniek en werktuigbouwkunde ontstond er als vanzelf een passie voor de verbrandingsmotor. De speciale processen die erachter zitten maken zo n motor indrukwekkend.
Wat moet hij weten? De Eerste Verbrandingsmotortechnicus heeft kennis (op niveau 3) van: gebruikelijke vaktermen in de branche. functie en opbouw van componenten en systemen van relevante zoekstrategieën voor het achterhalen van (technische) gegevens. verbindings- en bevestigingsmiddelen en -technieken toegepast in/bij middelen voor het reinigen en conserveren van (delen van) handgereedschappen en hulpmiddelen voor het (de)monteren van verbrandingsmotor-onderdelen. meet- en testapparatuur voor (elektronische) componenten en systemen. mechanische componenten/onderdelen toegepast in elektrische componenten/onderdelen toegepast in elektronische componenten/onderdelen toegepast in (eigenschappen van) materialen toegepast in/bij bewerkingstechnieken toegepast in/bij pneumatische componenten/onderdelen toegepast in technische voorzieningen voor het terugdringen van het brandstofverbruik en de schadelijke uitstoot bij gebruikelijke hulpmiddelen en software voor werkplannen en roosters. relevante communicatiemiddelen. eenvoudige didactische principes. instructietechnieken. kwaliteitseisen van het bedrijf. relevante NEN-/ISO-normen. In zijn huidige baan voert hij allerlei revisiewerkzaamheden uit aan motorcomponenten van zowel gas- als dieselmotoren. Ook maakt hij prijsopgaven en begeleidt hij stagiaires. De leidinggevende stuurt de werkplaats aan, maar verder werkt Richard zelfstandig aan projecten. Als het om grote klussen gaat werkt hij wel in samenwerkingsverband. Binnen het bedrijf wordt gewerkt met Caterpillar motoren. Deze motoren worden voor diverse doeleinden ingezet en variëren van 50 tot 5.000 pk. Het sleutelen, testen en reviseren van iedere motor, zodat deze weer als nieuw de deur uitgaat, geeft hem enorme voldoening! Wat moet hij kunnen? De Eerste Verbrandingsmotortechnicus kan: relevante gereedschappen en hulpmiddelen gebruiken/bedienen. relevante informatiebronnen raadplegen. relevante meet-, controle- en testapparatuur gebruiken/bedienen. relevante reinigings- en smeermiddelen gebruiken/toepassen. gereedschappen en hulpmiddelen toepassen voor het (de)monteren van onderdelen en componenten van gereedschappen en hulpmiddelen toepassen voor het repareren van onderdelen en componenten van klantgericht handelen. verbanden leggen tussen tijd, kosten en kwaliteit. werksituaties/opdrachten schematisch inzichtelijk maken. consequenties van zijn handelen en beslissingen overzien. kwaliteit/functionaliteit van materialen / componenten / systemen / producten beoordelen. kennis overdragen volgens didactische basisprincipes. instructietechnieken toepassen. in een gesprek relevante informatie op zijn vakgebied in het Engels uitwisselen. relevante Engelstalige teksten op zijn vakgebied lezen. technische informatie en werkinstructies opzoeken in (digitale) systemen en toepassingen. werken met voorkomende formulieren, werkbonnen en checklists. werken volgens de kwaliteitseisen en -normen van het bedrijf en/of leverancier/importeur. wettelijke regels, voorschriften en bedrijfsprocedures toepassen met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. hulpmiddelen toepassen voor het (de)monteren van onderdelen en componenten van toezien op naleving van wettelijke regels en bedrijfsprocedures met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu.
Profiel Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Wat doet de Technisch Specialist Verbrandingsmotoren? De Technisch Specialist Verbrandingsmotoren is de technische topper van het bedrijf. Hij krijgt als allrounder de moeilijkste diagnoseklussen, vooral als er elektronica en meet- en regeltechniek aan te pas komt. Hij werkt regelmatig op locatie, waar hij zelfstandig de problemen moet oplossen. Wanneer er op locatie in teamverband wordt gewerkt, heeft de Technisch Specialist de leiding. Bij inbedrijfstellingen moet hij veel overleg voeren met andere technici, projectleiders en opdrachtgevers. Wat houdt dat in? Hij werkt zeer zelfstandig en draagt de verantwoordelijkheid voor zijn eigen werkzaamheden en die van zijn teamleden. Dat betekent mogelijk grote afbreukrisico s. Hij is op verbrandingsmotortechnisch gebied de hoogst opgeleide in het bedrijf en moet dus regelmatig pionieren en externe expertise inschakelen. Ook kan hij belast zijn met toezicht op en ondersteuning van leerlingen en minder ervaren collega s. Ervaren technici hebben vaak een persoonlijke relatie met hun klanten opgebouwd, voor wie zij het aanspreekpunt van het bedrijf zijn. Deze ambassadeursfunctie verlangt een grote klantgerichtheid en betrokkenheid en dus geen negen-tot-vijf mentaliteit. Wat heeft hij daar voor nodig? Van de Technisch Specialist Verbrandingsmotoren worden dezelfde kwaliteiten verlangd als van de Eerste Verbrandingsmotortechnicus, met een plus op het gebied van zelfstandigheid, analytisch vermogen en creativiteit. Hij moet bij het diagnosestellen vooral alert zijn op het herkennen van niet gemelde gebreken. Hij moet ook vaardig zijn in het plannen van werkzaamheden en het stellen van prioriteiten, bijvoorbeeld bij spanning tussen benodigde en beschikbare tijd. Hij moet dan een verantwoorde afweging kunnen maken tussen preventief onderhoud of wachten tot de volgende onderhoudsbeurt (met toenemende kans op storing). De Technisch Specialist Verbrandingsmotoren in de praktijk Wouter Wouter (30) is met recht een handige jongen. In zijn jeugd kocht hij een speedboot die helemaal opgeknapt moest worden. Ook de motor moest volledig gereviseerd worden. Zijn interesse was toen definitief gewekt. Zodoende legde hij contacten met Volvo Penta & Yanmar in Zweden. Want waar leer je deze motormerken beter kennen dan bij de fabrikant zelf? Nu is hij terug in Nederland en gaat hij dagelijks zelfstandig op pad. Wouter is eigen baas en voert werkzaamheden uit op basis van het planbord. Die werkzaamheden zijn heel divers en variëren van storingsdienst tot het uitvoeren van revisie- en onderhoudswerkzaamheden.
Wat moet hij weten? De Technisch Specialist Verbrandingsmotoren heeft brede en specialistische kennis (op niveau 4) van: gebruikelijke vaktermen in de branche. functie en opbouw van componenten en systemen van relevante zoekstrategieën voor het achterhalen van (technische) gegevens. verbindings- en bevestigingsmiddelen en -technieken toegepast in/bij handgereedschappen en hulpmiddelen voor het (de)monteren van verbrandingsmotoronderdelen. meet- en testapparatuur voor (elektronische) componenten en systemen. mechanische componenten/onderdelen toegepast in elektrische componenten/onderdelen toegepast in elektronische componenten/onderdelen toegepast in (eigenschappen van) materialen toegepast in/bij bewerkingstechnieken toegepast in/bij middelen voor het reinigen en conserveren van (delen van) pneumatische componenten/onderdelen toegepast in technische voorzieningen voor het terugdringen van het brandstofverbruik en de schadelijke uitstoot bij gebruikelijke hulpmiddelen en software voor werkplannen en roosters. relevante communicatiemiddelen. eenvoudige didactische principes. instructietechnieken. relevante kwaliteitsprocedures, richtlijnen en -eisen van het bedrijf. relevante NEN-/ISO-normen. De Volvo en Yanmar motoren kom je tegen in langzaamlopende schepen, jachten, speedboten en heftrucks. In de beroepsvaart vooral in generatorsets. Daarnaast richt hij ook complete instrumentaria in of breidt hij deze uit. Wouter is veel onderweg in Nederland. Af en toe stapt hij op in de Antwerpse haven voor een revisieklus onderweg, waarna hij in Frankrijk weer van boord gaat. Het blijft een avontuurlijke en dynamische werkomgeving. Wat moet hij kunnen? De Technisch Specialist Verbrandingsmotoren kan: relevante gereedschappen en hulpmiddelen gebruiken/bedienen. relevante informatiebronnen raadplegen. relevante meet-, controle- en testapparatuur gebruiken/bedienen. relevante reinigings- en smeermiddelen gebruiken/toepassen. gereedschappen en hulpmiddelen toepassen voor het (de)monteren van onderdelen en componenten van gereedschappen en hulpmiddelen toepassen voor het repareren van onderdelen en componenten van klantgericht handelen. verbanden leggen tussen tijd, kosten en kwaliteit. werksituaties/opdrachten schematisch inzichtelijk maken. consequenties van zijn handelen en beslissingen overzien. kwaliteit/functionaliteit van materialen / componenten / systemen / producten beoordelen. kennis overdragen volgens didactische basisprincipes. instructietechnieken toepassen. technische informatie en werkinstructies opzoeken in (digitale) systemen en toepassingen. werken met voorkomende formulieren, werkbonnen en checklists. werken volgens de kwaliteitseisen en -normen van het bedrijf en/of leverancier/importeur. wettelijke regels, voorschriften en bedrijfsprocedures toepassen met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. hulpmiddelen toepassen voor het (de)monteren van onderdelen en componenten van toezien op naleving van wettelijke regels en bedrijfsprocedures met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. Meer informatie? Onze onderwijskundige specialisten helpen u met oplossingen rondom personeel, onderwijsinrichting en de inzet van leermiddelen. Vragen over de kwalificatiedossiers? T 030 608 77 96 / E kwalificatiedossiers@innovam.nl Vrijblijvend kennismaken? Onze accountmanagers helpen u graag: John Wallaard (06-51190973) / Jenneke de Winter (06-53215189)