De Hollandsche Molen Vereniging tot behoud van molens in Nederland Jaarverslag en samengevoegde jaarrekening 2011 Amsterdam, 7 maart 2012 Vastgesteld door de Algemene Vergadering van De Hollandsche Molen, d.d. 31 maart 2012
Inhoudsopgave De Hollandsche Molen, vereniging tot behoud van molens in Nederland Bestuursverslag 2011 (incl. verantwoordingsverklaring) 3 Samengevoegde balans per 31 december 2011 26 Staat van baten en lasten 27 Kasstroomoverzicht 28 Toelichting behorende tot de samengevoegde jaarrekening 2011 29 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling 30 Toelichting op de balans 1. Vaste activa 34 2. Effecten 35 3. Voorraden 36 4. Vorderingen 36 5. Liquide middelen 37 6. Reserves 38 7. Fondsen 38 8. Kortlopende schulden 40 Toelichting samengevoegde staat van baten en lasten 42 10. Baten eigen fondsenwerving 43 11. Aandeel in acties van derden 45 12. Subsidies 46 13. Resultaat beleggingen 47 14. Overige baten 47 15. Draagvlakverbreding 50 16. Belangenbehartiging 51 17. Advisering 51 18. Fondsen t.b.v. derden 52 19. Eigen molens 52 20. Kosten eigen fondsenwerving 53 22. Kosten van beleggingen 53 23. Kosten beheer en administratie 54 Enkelvoudige balans per 31 december 2011 58 Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 59 Toelichting behorende tot de enkelvoudige jaarrekening 2011 60 Bijlagen 63 Overige gegevens: accountantsverklaring 72 2
Bestuursverslag 2011 (incl. verantwoordingsverklaring) Het bestuur van De Hollandsche Molen, Vereniging tot behoud van molens in Nederland biedt u hierbij de samengevoegde jaarrekening aan voor het boekjaar dat geëindigd is op 31 december 2011. Met deze jaarrekening en de toelichting daarop legt het bestuur verantwoording af over de besteding van de ontvangen contributiegelden, subsidies, schenkingen en legaten, evenals de opbrengsten van het vermogen. Ook geeft dit verslag inzicht in de kosten die ten behoeve van de fondsenwerving zijn gemaakt in relatie tot de opbrengsten. Uit de jaarrekening moge blijken, dat het aangehouden vermogen en in het bijzonder de opbrengsten van dit vermogen, volledig ten goede komen aan de doelstelling van de vereniging. Vereniging De Hollandsche Molen is opgericht op 15 mei 1923. De vereniging is gevestigd te Amsterdam en stelt zich statutair ten doel: het bevorderen van de belangstelling voor en kennis van molens, het in stand houden en doen functioneren ervan en de zorg voor hun omgeving. De Hollandsche Molen streeft ernaar alle nog bestaande wind- en watermolens in Nederland in stand te houden. De vereniging wil dit doel bereiken door: de belangstelling voor en kennis van molens te stimuleren; molens als historische werktuigen in stand te houden, te doen functioneren en zorg te besteden aan hun omgeving. De Hollandsche Molen zet zich in voor de instandhouding van molens als onmisbare onderdelen van onze omgeving, in stad en landschap. Zonder deze landmarks neemt de kwaliteit van die omgeving sterk af. Molens zijn daarnaast werktuigen, die een cruciale rol gespeeld hebben in de economische en ruimtelijke ontwikkeling van ons land. Als zodanig moeten ze ook instandgehouden worden. Historisch verantwoord gerestaureerde molens, onderhouden door vakkundige ambachtslieden, in werking gesteld door gekwalificeerde molenaars en functionerend in een passende omgeving. De Hollandsche Molen kan dit doel alleen bereiken als onafhankelijke, particuliere organisatie van zoveel mogelijk betrokken begunstigers. De Hollandsche Molen richt zich op alle molens in Nederland en profileert zich als dé landelijke koepelorganisatie voor alle molens in Nederland. Het beleid van de vereniging op middellange termijn is vastgelegd in het meerjarenbeleidsplan 2011 tot en met 2015. Voor het jaar 2011 zijn door de Algemene Vergadering van de vereniging het jaarplan en de begroting vastgesteld, die richting geven aan het realiseren van de strategische doelen draagvlakverbreding, belangenbehartiging, advisering en fondsenwerving t.b.v. derden in het verslagjaar. Inleiding Het jaar 2011 stond voor De Hollandsche Molen voor een groot deel in het teken van de afronding van in voorgaande jaren geïnitieerde projecten en de start van nieuwe projecten. Het digitaliseringsproject Allemolens.nl is een voorbeeld van de eerste groep; de BankGiro Loterij Molendagen van de tweede. Dankzij de toekenning van een miljoen euro door de BankGiro Loterij kan van 2011 tot en met 2014 een groot aantal activiteiten gerealiseerd worden rond de Nationale Molendag en provinciale molendagen. In 2011 werd ook voor het eerst de Molenprijs toegekend. In het verslagjaar werd nog volop gerestaureerd aan molens waaronder vijf van de vereniging als uitvloeisel van de extra subsidies die de rijksoverheid vanaf 2006 beschikbaar had gesteld voor het inhalen van de restauratieachterstand. Daarnaast werd door De Hollandsche Molen een intensieve lobby gevoerd voor het blijvend subsidiëren van molens in de instandhoudingsregeling Brim. Met een 3
positief resultaat: molens worden bij het indienen van een aanvraag in 2012 met voorrang behandeld. De rijksoverheid sloot ten slotte in het verslagjaar de herziening van het molenbeleid af met de publicatie van de nota Een toekomst voor molens. Beschermheer Prins Friso opende op 16 september 2011 de geheel gerestaureerde molen De Huisman aan de Zaanse Schans te Zaandam. Wilma Verver-Aartsen zag zich genoodzaakt terug te treden als voorzitter van De Hollandsche Molen vanwege de discussie rond haar functioneren als burgemeester van Schiedam. Verdrietig nieuws ten slotte was het overlijden van Dick Abelskamp, molenaar van de Nooitgedacht te Warnsveld, een van de eigen molens van de vereniging. Algemene Vergadering Op 5 maart 2011 vond de Algemene Vergadering plaats in het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam. Het huishoudelijke gedeelte nam de gehele ochtend in beslag. Het bestuur nam ruim de tijd voor een discussie met de leden over de toekomst van de vereniging. Het was de nadrukkelijke wens van het bestuur om de leden niet alleen meer openheid te geven over de besluitvorming, maar ook actief uit te nodigen met voorstellen en (kritische) opmerkingen te komen. Bestuurslid Luuk van Term presenteerde eerst de resultaten van een onder de leden gehouden enquête. Voorzitter Wilma Verver-Aartsen besprak aansluitend voorstellen van het bestuur over een groot aantal onderwerpen. Dit leidde tot een intensieve gedachtewisseling met de leden in de zaal. De resultaten daarvan worden verwerkt in het definitieve meerjarenbeleidsplan. Na het constructieve maar ook intensieve ochtenddeel, sprak in de middag voorzitter Wilma Verver-Aartsen haar jaarrede uit. Het Certificaat van Verdienste werd uitgereikt aan de heren N. Varkevisser, P.N. Roele en J. van Woezik. Het Certificaat voor de heer B. Hieminga werd postuum uitgereikt op 14 mei. De Stichting Molengiftenfonds voor Vernuft en Volharding deelde tijdens de Algemene Vergadering oorkondes uit aan mevrouw N. Sonneveld-Riper en de heren J.C. van Driel en C.C.M. van Herpt. Directeur Leo Endedijk lichtte vervolgens alvast een tipje van de sluier op van de activiteiten die in verband met de komende BankGiro Loterij Molendagen worden georganiseerd. Aansluitend gaf Jan- Derk Koudijs, senior-adviseur molens bij de vereniging, een toelichting op de inzet van sociale media en vooral twitter als nieuw communicatiemiddel voor de vereniging. Traditiegetrouw stroomde aan het eind van de Algemene Vergadering het podium vol met mensen, die in 2010 slaagden voor het examen vrijwillige molenaar. Bestuur Het bestuur vergaderde in het verslagjaar in totaal negen maal, waarvan twee maal telefonisch. De vergaderingen werden gehouden in het kantoor van de vereniging aan de Zeeburgerdijk te Amsterdam, met uitzondering van de vergadering van 24 augustus. Het bestuur was die dag te gast bij de BankGiro Loterij aan de Van Eeghenstraat te Amsterdam. Voorafgaand aan deze bestuursvergadering hielden medewerkers van de loterij een presentatie over relevante ontwikkelingen rond het loterijbeleid van de overheid. Belangrijkste onderwerpen die werden behandeld op de bestuursvergaderingen waren de inhoud van het meerjarenbeleidsplan 2011-2015 en het daarop gebaseerde fondsenwerving- en communicatieplan, het jaarplan en de begroting 2012, de versterking van de interne organisatie ter ondersteuning van de 4
directeur, samenstelling van het bestuur, het rijksbeleid inzake restauratie en onderhoud en de toekenningen uit de molenbudgetten van de Gravin van Bylandt Stichting en de BankGiro Loterij. Bestuursleden vertegenwoordigden de vereniging o.a. bij de opening van molen De Huisman aan de Zaanse Schans door Prins Friso, de opening van de molenviergang te Zevenhuizen door staatssecretaris Zijlstra, de presentatie van het project Allemolens.nl, de start van het project Molendagen en de uitreiking van de BankGiro Loterij Molenprijs. In de samenstelling van het bestuur trad in het verslagjaar verandering op. Tijdens de Algemene Vergadering van 5 maart 2011 trad mevrouw dr. H. Kaag-van der Boon terug als tijdelijk penningmeester; zij bleef wel lid van het bestuur. De heer drs. J.A.G. Stallinga RA werd door de Algemene Vergadering benoemd tot lid van het bestuur. Hij nam de functie van penningmeester op zich. Mevrouw W.M. Verver-Aartsen legde met ingang van 7 september het voorzitterschap van De Hollandsche Molen neer vanwege de voortdurende discussie rondom haar functioneren als voormalig burgemeester van Schiedam. Met dit besluit wilde zij voorkomen dat wat in Schiedam speelde op enigerlei wijze in verband met De Hollandsche Molen gebracht zou worden en de vereniging negatief in het nieuws zou brengen. Het bestuur en de directie van de vereniging toonden begrip en respect voor de door mevrouw Verver genomen beslissing. Zij heeft haar voorzitterschap op een voortreffelijke manier vervuld en in korte tijd veel respect en waardering van bestuur, bureau en leden gekregen. Van belangenverstrengeling of machtsmisbruik, waarvan Wilma Verver in Schiedam beschuldigd werd, was binnen de vereniging geen sprake. De Hollandsche Molen is Wilma Verver bijzonder erkentelijk voor hetgeen ze voor het molenbehoud en de vereniging betekend heeft. Vice-voorzitter Patrick van den Brink nam vanaf september 2011 voorlopig de functie van voorzitter van De Hollandsche Molen waar. In het najaar werd een profiel voor een nieuwe voorzitter opgesteld, een vacaturetekst geplaatst en een lijst van mogelijke kandidaten samengesteld. Het bestuur streeft ernaar in de Algemene Vergadering van 2012 een kandidaat voor benoeming tot voorzitter voor te dragen. Het bestuur bestond over het gehele kalenderjaar 2011 uit de volgende onafhankelijke personen (tussen haakjes datum/jaar van aftreden/benoeming), te weten: mevrouw W.M. Verver Aartsen (tussentijds afgetreden per 7 september 2011), voorzitter, voormalig burgemeester van Schiedam nevenfuncties: * lid AB Stichting Geuzenverzet * voorzitter Stichting Vrienden van het Vlietlandziekenhuis * voorzitter comité van aanbeveling Molen de Kameel * voorzitter Raad van Toezicht De Kijvelanden (Forensisch Psychiatrisch Centrum). de heer drs. P.C. van den Brink (2014), vice-voorzitter, burgemeester van IJsselstein nevenfuncties: * lid kernredactie vaktijdschrift Brand & Brandweer * lid bestuur J.H. Donnerschool De Glind 5
de heer mr.drs. E.S. Rijnders (2013), secretaris, algemeen directeur Omala N.V. Lelystad. nevenfuncties:: * lid Raad van Toezicht diverse onderwijsorganisaties * lid Raad van Toezicht diverse bibliotheekorganisaties * lid Rekenkamercommissies diverse gemeenten de heer drs. J.A.G. Stallinga RA (benoemd per 5 maart 2011), penningmeester, voormalig lid directieteam ECN Petten nevenfuncties: * voorzitter Raad van Commissarissen Global Blade Technology mevrouw dr. H. Kaag-van der Boon (2012), afdelingsmanager Ruimte, Wonen en Ondernemen van de gemeente Den Helder de heer drs. D.J. Braaij (2015), leraar aardrijkskunde Murmellius Gymnasium te Alkmaar nevenfuncties: * voorzitter Stichting tot Behoud van de Wimmenumer Molen de heer drs. L.M. van Term (2014), eigenaar Adviesbureau Termae Traiectum nevenfuncties: * lid bestuur Stichting ErfgoedLab (uitgever van De Erfgoedstem). Aan de leden van het bestuur zijn in het verslagjaar geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. De bestuursleden ontvingen in 2011 evenals in 2010 geen bezoldiging. Aan bestuursleden is een reis- en verblijfkostenvergoeding verstrekt in 2011 van 3.632 (2010: 1.961). Molenadviesraad De Molenadviesraad kwam twee maal bijeen. Van de adviesraad wordt verwacht, dat zij gevraagd en ongevraagd het bestuur van de vereniging adviseert op het gebied van het molenbehoud en daarmee de koepelfunctie versterkt. De brede samenstelling van de Molenadviesraad waarborgt een inbreng vanuit alle geledingen van de molenwereld. Directie en samenstelling verenigingsbureau per 31 december 2011 De directie wordt gevormd door de heer L.M. (Leo) Endedijk. In het verslagjaar vervulde hij de volgende nevenfuncties: secretaris Molenadviesraad De Hollandsche Molen bestuurslid Federatie Instandhouding Monumenten (FIM) lid Algemeen Bestuur Stichting De Schiedamse Molens bestuurslid Stichting Molen De Roos Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het beleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in 2007. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning volgt De Hollandsche Molen de Adviesregeling Beloning Directeuren van Goede Doelen van VFI en de Code Wijffels (zie www.vfi.nl). 6
De Adviesregeling geeft aan de hand van zwaartecriteria een maximumnorm voor het jaarinkomen. De weging van de situatie bij De Hollandsche Molen vond plaats door het bestuur in 2007; voor 2012 is een nieuwe weging voorzien. De weging in 2007 leidde tot een zogenaamde BSD-score van 350 punten met een maximaal jaarinkomen van EUR 88.094 (1 FTE/12 mnd, peiljaar 2010). De voor de toetsing aan VFI-maxima relevante werkelijke jaarinkomens van de directie bedroegen (2011 in EUR) voor L.M. Endedijk (1 FTE/12 mnd) 77.783. Deze beloningen bleven binnen VFImaxima. De hoogte en samenstelling van de bezoldiging wordt in de jaarrekening toegelicht in de toelichting op de staat van baten en lasten (hoofdstuk 23: kosten beheer en administratie/salarissen en sociale lasten). Naast het jaarinkomen maken ook betaalde sv- en pensioenpremies en belaste vergoedingen deel uit van de bezoldiging. Per 1 september 2011 trad Nicole Bakker in dienst van de vereniging als manager bedrijfsvoering en organisatie. Zij houdt zich met name bezig met de interne organisatie en is in samenspraak met de directeur verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van het bureau. Per 31 december 2011 waren negen personen werkzaam bij De Hollandsche Molen: Nicole Bakker, manager bedrijfsvoering en organisatie (0,6 f.t.e.) Ciska Buiten, receptioniste/ medewerker administratie (0,6 f.t.e.) Leo Endedijk, directeur (1,0 f.t.e.) Ed van Gerven, medewerker communicatie (0,8 f.t.e.) Ageethe Groenendaal, receptioniste/medewerker administratie (0,4 f.t.e.) Jan-Derk Koudijs, senior adviseur molens (0,9 f.t.e.) Ingeborg Pouwels, medewerker projecten (0,8 f.t.e.) Mark Ravesloot, adviseur molenbiotoop (0,8 f.t.e.) Marion de Vries, directiesecretaresse (0,7 f.t.e.) Verantwoordingsverklaring Sinds 2006 beschikt de vereniging over het Keur voor fondsenwervende instellingen van het Centraal Bureau Fondsenwerving en voegt zich naar de reglementen en richtlijnen van het CBF. Conform dit reglement dient in de jaarverslaggeving een verantwoordingsverklaring met betrekking tot drie algemeen geldende principes opgenomen te zijn: 1. onderscheid in de functies toezicht houden, besturen en uitvoeren; 2. optimaliseren van de effectiviteit en efficiëntie van de bestedingen; 3. omgang met belanghebbenden. Ad 1. Onderscheid in de functies toezicht houden, besturen en uitvoeren In 2011 werden de statuten van De Hollandsche Molen gewijzigd met als doel de functies toezicht houden enerzijds en besturen en uitvoeren anderzijds te scheiden. Uitgangspunt daarbij was dat het toezicht berust bij de Algemene Vergadering, het bestuur de vereniging bestuurt en de directie belast is met de uitvoering. Algemene Vergadering In 2011 werd door de Algemene Vergadering op grond van haar toezichthoudende taak de jaarrekening en het jaarverslag over 2010 vastgesteld en het bestuursbesluit omtrent de begroting en 7
het jaarplan 2011 goedgekeurd. Het bestuur informeerde de AV verder over de uitgangspunten van het meerjarenbeleidsplan 2011-2015. De Algemene Vergadering kon hiermee instemmen. De bijbehorende meerjarenbegroting wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de AV in 2012. Bestuur Binnen De Hollandsche Molen bepaalt het bestuur het beleid, stelt het de financiële richtlijnen vast en heeft het de eindverantwoordelijkheid voor het beleid. Bestuursleden zijn allen benoemd voor een periode van vier jaar en maximaal 2 maal herkiesbaar; hiertoe is een rooster van aftreden opgesteld. De bestuursleden zijn vrijwilligers en ontvangen uitsluitend een vergoeding voor gemaakte reis- en andere onkosten. De samenstelling van het bestuur onderging in 2011 verandering, waarvoor verwezen wordt naar hetgeen in het jaarverslag onder het hoofdstuk Bestuur is opgenomen. Directie De Hollandsche Molen beschikt over een bureau dat de dagelijkse werkzaamheden vervult, onder leiding van een titulair directeur. In 2011 was dat de heer L.M. (Leo) Endedijk. In 2007 werd een volmacht t.b.v. de directeur door het bestuur vastgesteld, met daarin opgenomen bepalingen over het vertegenwoordigen van de vereniging. De volmacht betreft handelingen die een bedrag of belang van 15.000 niet te boven gaan; daarnaast is de directeur bevoegd tot het doen van betalingen tot een bedrag van maximaal 50.000 binnen de door het bestuur vastgestelde begroting. De directeur is tevens ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel als gevolmachtigde met een beperkte volmacht. In 2008 onderschreef de directeur de gedragscode van het Nederlands Genootschap voor Fondsenwervers (thans ISF). Het functioneren van de directeur wordt jaarlijks in een functioneringsgesprek met (een delegatie uit) het bestuur geëvalueerd. Jaarrekening De opstelling van de jaarrekening geschiedt door de directie onder eindverantwoordelijkheid van het bestuur en dient door een onafhankelijk accountant van een verklaring te worden voorzien. Jaarlijks wordt uit het midden der leden een financiële commissie samengesteld van drie onafhankelijke personen, die toeziet op het opstellen van de jaarrekening en daaromtrent in de AV een verklaring aflegt. De jaarverslaggeving vindt plaats overeenkomstig de richtlijnen van het CBF-keur. Ad 2. Optimaliseren van de effectiviteit en efficiëntie van de bestedingen Op de website en in de publicaties van De Hollandsche Molen zijn de doelstellingen en de wijze waarop deze worden gerealiseerd duidelijk weergegeven. De fondsenwerving van de vereniging is uitsluitend gericht op contributies, bijdragen van fondsen, verkopen, subsidies en (andere) vrijwillige bijdragen. Bestanden van leden en donateurs worden niet zonder hun toestemming vrijgegeven aan derden. De kosten voor eigen fondsenwerving bedragen in 2011 14 % van de baten uit die fondsenwerving. De Hollandsche Molen richt zich op een doeltreffende en doelmatige besteding van de door haar geworven fondsen. Daartoe hebben de leden van het bestuur deze verantwoordingsverklaring onderschreven conform de richtlijnen van het CBF. Het bureau hanteert sinds 2006 een jaarlijks activiteitenplan met zo veel mogelijk gekwantificeerde activiteiten, gerangschikt naar de vier kerndoelstellingen: draagvlakverbreding, belangenbehartiging, advisering, fondsen t.b.v. derden, alsmede het beheer van de eigen molens. 8
Ad 3. Omgang met belanghebbenden De Hollandsche Molen streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverstrekking en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. Daartoe onderhoudt de vereniging intensief contact met belanghebbenden in het molenveld. Middelen daartoe zijn naast de Algemene Vergadering (5 maart 2011), thematische bijeenkomsten, een jaarlijkse Molencontactdag (18 november 2011), digitale nieuwsbrieven en twee maal per jaar overleg in de Molenadviesraad, bestaande uit vertegenwoordigers van provinciale molenorganisaties. Ten slotte werden voor verschillende projecten in 2011 bijeenkomsten georganiseerd voor de communicatie met betrokkenen. De Hollandsche Molen beschikt over een klachtenprocedure conform de richtlijnen van het CBF. De ingediende klachten en beantwoording ervan worden binnen het bureau van de vereniging besproken en twee maal per jaar ter kennis van het bestuur gebracht. Vrijwilligersbeleid De Hollandsche Molen kent vele vrijwilligers zoals bestuursleden, leden van bijvoorbeeld de examencommissie en de redactieraad en mensen die op het bureau van De Hollandsche Molen actief zijn. Nadat het vrijwilligersbeleid in 2009 is opgesteld, is hier in 2010 en 2011 uitvoering aan gegeven onder meer door het afsluiten van een aansprakelijkheidsverzekering en het opstellen van functieprofielen. Vooral dankzij de inzet van zeer vele vrijwillige molenaars, bestuurders, donateurs, sympathisanten en anderen, blijven molens toekomst houden in Nederland. De vereniging bedankt hen voor hun inzet en hoopt dat zij nog lang betrokken blijven. Draagvlakverbreding In het verslagjaar zijn verschillende onderdelen van de website (nieuwspagina, molen van de maand, nieuwe artikelen in de webwinkel, verenigingspagina s, etc.) bijgehouden en geactualiseerd. Tevens is een extra pagina toegevoegd over het werk van de examencommissie en de exameneisen. Daarnaast is een aantal onderdelen herschikt en van vormgeving veranderd. Op de homepage is een apart vlak ingeruimd voor Twitter. Voor diverse sociale media zijn speciale buttons toegevoegd waardoor Twitter, Facebook, Flickr, Foursquare en LinkedIn snel te benaderen zijn. Het afgeschermde gedeelte voor lid-moleneigenaren is verder uitgebreid. Het totaal aantal pagina s is in 2011 gestegen naar 80. Naast pagina s over Molenbehoud (9) en Subsidies en Fondsen (47) bevatten de themadossiers Verzekeren, Modernisering Monumentenzorg, Biotoop, Veiligheid, Omgevingsvergunning, BTW en WOZ gezamenlijk inmiddels 24 pagina s. Er zijn vier digitale nieuwsbrieven aan de lid-eigenaren verzonden in maart, juni, september en december. Ten slotte is de websiteredactie in het verslagjaar twee keer bijeengekomen om wensen en knelpunten te bespreken. De samenstelling van de websiteredactie is per 31 december 2011: Ingeborg Pouwels Ed van Gerven Jan-Derk Koudijs Hans de Kroon (bij oproep) 9
De vereniging wordt steeds actiever in het gebruik van sociale media. Hoofddoel is om de naamsbekendheid van de vereniging groter te maken. Tevens is het een middel om de eigen achterban te versterken, nieuwe doelgroepen aan te boren en op een transparante wijze te laten zien waarmee de vereniging bezig is. Naast het bedrijfsprofiel op Linkedin (23 volgers) en de ruim 3700 foto s van 76 verschillende molens op Flickr, probeert de vereniging met name via Twitter en Facebook het leven in en rond de molens zichtbaar te maken. Op Twitter wordt de actualiteit nauwlettend gevolgd. De Hollandsche Molen beheert inmiddels één van de grotere erfgoed-twitteraccounts van Nederland. In 2011 zijn ruim 8.000 berichten verstuurd. Het aantal volgers ligt rond de 1.550. Het Facebook-account telde in het verslagjaar ruim 140 fans. De Hollandsche Molen is ook te volgen via Foursquare. Als de vereniging op pad is kunnen (nu 60) vrienden zien waar deze incheckt. De op Foursquare geplaatste lijst van alle molens in ons land wordt gevolgd door 20 mensen. De bedrijfspagina op Foursquare heeft meer dan 100 fans. Eind 2011 heeft de vereniging een Google+ profiel aangemaakt. Tevens is een YouTube kanaal opgezet, waarbij niet alleen een aantal video s over de Molenprijs wordt getoond, maar ook getracht wordt uiteindelijk zoveel mogelijk filmpjes over molens op onderwerp en provincie te ontsluiten. Om de achterban van de vereniging enigszins wegwijs te maken in de wereld van de sociale media werd tijdens de Algemene Vergadering een presentatie hierover gegeven. BankGiro Loterij Molendagen Vereniging De Hollandsche Molen kreeg op 10 februari 2011 tijdens het jaarlijkse Goed Geld Gala 1 miljoen euro voor het organiseren van de BankGiro Loterij Molendagen in de periode 2011 tot en met 2014. Met dit bedrag wil De Hollandsche Molen niet alleen de landelijke Nationale Molendag een extra impuls gegeven, maar vooral ook de vele provinciale en regionale molendagen steunen om zo nog meer mensen met molens kennis te laten maken. Tegelijkertijd wil de vereniging laten zien dat er inspanning nodig is om molens de parels van het landschap te laten zijn. Naast de Nationale Molendag het tweede weekend van mei én de ruim 30 provinciale en regionale maal- en molendagen, die verspreid over het hele land plaatsvinden, kon De Hollandsche Molen dankzij de bijdrage van de BankGiro Loterij de Molenprijs initiëren. De BankGiro Loterij Molenprijs wordt jaarlijks toegekend aan de molen met een restauratieplan, een op verbetering gericht project of een op draagvlakverbreding gericht plan, dat de meeste publiekstemmen heeft gewonnen. Uit een door de vakjury vastgestelde shortlist van zeven molens kan het Nederlandse publiek een stem uitbrengen. Voor de winnende molen is jaarlijks 50.000 beschikbaar. Onder de stemmers wordt een overnachting op een molen verloot. Nationale Molendag Op 12 mei werd voorafgaand aan de 39 ste Nationale Molendag, in het weekend van 14 en 15 mei 2011, in Schiedam een startbijeenkomst gehouden in de vorm van een preview op de herbouwde molen De Kameel. Aan de 39 ste Nationale Molendag, dat als thema droeg: Feest op de molen, hebben 872 molens meegedaan. Tezamen trokken zij ruim 77.000 bezoekers. Zowel het aantal molens als het aantal bezoekers vertoonde een opgaande lijn. Voor de jeugd was een weggevertje ontwikkeld in de vorm van een kijkdoos, waarvan er 15.000 zijn verspreid. Op de website www.nationalemolendag.nl kon het publiek kennis nemen van de opengestelde molens en de activiteiten die er plaatsvonden. Ter promotie was daarnaast een affiche ontwikkeld in een oplage van 6.000 exemplaren met als kop Feest op de molen. Voor het verenigingsblad Molens werd een katern, De Molenkrant, ontwikkeld. Van dit katern werd een 10
doordruk gemaakt van 25.000 exemplaren, die door de deelnemende molens voorafgaand aan het weekend verspreid zijn onder het publiek. In de week voor Nationale Molendag werd het publiek op het evenement geattendeerd door een tvcampagne op Ster en Cultuur en radiospotjes op de regionale zenders. Dankzij bemiddeling van de BankGiro Loterij werd op 12 mei ook in het televisieprogramma Koffietijd aandacht geschonken aan de Molendagen. Regionale Molendagen Vanaf begin april tot medio november hadden door het gehele land regionale Molendagen plaats. Tijdens deze evenementen waren in totaal ruim 600 molens voor het publiek opengesteld, die tezamen meer dan 22.000 bezoekers trokken. Ook deze dagen vertoonden in zowel de participatie van molenaars als in bezoekersaantallen een opgaande lijn. De 19 molenorganisaties, die de regionale dagen op poten zetten, ontvingen in 2011 als financiële ondersteuning elk 2.000. Om ideeën en ervaringen uit te wisselen werd op 8 april en op 30 november in de molen De Windhond te Soest een bijeenkomst voor de deelnemende organisaties gehouden. Molenprijs 2011 Vanaf 12 mei tot 30 juni konden molenorganisaties een verbeterplan indienen waarmee 50.000 kon worden gewonnen. Daarvoor kwamen 19 plannen binnen. Een vakjury, bestaande uit voorzitter Wim Eggenkamp, Rijksadviseur Cultureel Erfgoed, Karel Loeff, directeur Bond Heemschut en Christian Pfeiffer, molenaar en journalist, beoordeelde op 13 juli de inzendingen. In de beoordeling van de inzendingen liet de jury het element draagvlakverbreding het zwaarst wegen. De jury nomineerde zeven molens voor de Molenprijs 2011: - Watermolen De Oliemolen te Heerlen (Zuid-Limburg); - Zaagmolen De David te Warffum (Groningen); - Poldermolen De Babbersmolen te Schiedam (Zuid-Holland); - Tras- en Krijtmolen d'admiraal te Amsterdam (Noord-Holland); - Korenmolen De Blazekop te Ovezande (Zeeland); - Korenmolen De Havelter Molen te Havelte (Drenthe); - Korenmolen Houdt Braef Stant te Welsum (Overijssel). De genomineerden kregen op 17 augustus een communicatietraining aangeboden, in samenwerking met het communicatiebureau Van den Busken. Onderdeel daarvan was een toolkit met materiaal waarmee advertenties, flyers en ander promotiemateriaal kon worden ontwikkeld. Alle zeven molens ontvingen vervolgens 4.000 folders om stemmen in de regio te winnen. Op donderdag 1 september ging de website www.molenprijs.nl de lucht in en kon het publiek vier weken lang gaan stemmen. Persberichten, zowel landelijk als regionaal, leidden tot veel mediaaandacht. Ook het televisieprogramma Koffietijd besteedde halverwege de maand aandacht aan de verkiezing. Vier weken en ruim 27.000 stemmen later, kon de notaris een winnaar aanwijzen: Tras en Krijtmolen d Admiraal in Amsterdam had met 21 procent van de publiekstemmen de overige zes genomineerde molens achter zich gelaten. Voorzitter Nico Salm van d Admiraal en molenaar Harm- Ydo Hilberdink namen op 29 september uit handen van Leo Endedijk de cheque van 50.000 in ontvangst. Op 26 november was d Admiraal opnieuw het decor voor een feestelijke gebeurtenis: toen kreeg Martine Roters uit Alkmaar de cheque overhandigd voor een diner en een overnachting op de Langweerder Molen te Langweer. Uit de inzenders had de notaris haar naam getrokken als winnaar van de publiekprijs. 11
Landelijke fotowedstrijd Gedurende het gehele seizoen kon het publiek foto s inzenden met als thema Feest op de molen. Ruim140 inzenders deden hieraan mee. De winnaar, de heer Pieter Lagas, koos ervoor om in plaats van een TomTom op de fiets, een gelijkwaardig bedrag te spenderen aan een kinderopvangtehuis in Voorburg. Media Bij het benaderen van de media, werkte De Hollandsche Molen nauw samen met Mediavilla (het prbureau van de BankGiro Loterij) en met Wegener Media. In de aanloop van de Nationale Molendag en in de periode van de verkiezing voor de Molenprijs zijn commercials op de regionale en lokale radiozenders uitgezonden. De pr-inzet heeft tot veel resultaat geleid. Mediavilla, die op verzoek van de BankGiro Loterij een knipselkrant samenstelde, kwam met een 3 cm. dik boekwerk met knipsels over de Molenprijs. Dit werd door Mediavilla omgerekend in 80.000 mediawaarde. De stemmers op de Molenprijs konden aangeven of zij gebeld wensten te worden door de BankGiro Loterij en/of De Hollandsche Molen. 7.000 gaven aan open te staan voor een telefoontje van de BankGiro Loterij, 4.000 stemden in met een benadering door De Hollandsche Molen. De BankGiro Loterij gaf aan zeer tevreden te zijn met de resultaten van dit jaar. De 27.000 stemmen op de Molenprijs bijvoorbeeld, werden als zeer hoog gekenschetst. In 2011 verscheen het blad Molens zoals gebruikelijk 4 maal. Vanaf Molens 102 bevatte het blad standaard een speciaal katern over de BankGiro Loterij Molendagen, De Molenkrant. Met de uitgave van het jubileumnummer Molens 100 in december 2010 is een aanzet gegeven tot een nieuwe vormgeving en inhoud van het blad. In 2011 heeft de redactie deze nieuwe richting nader uitgewerkt. Zo is er meer ruimte voor fotografie, zijn rubrieksnamen gewijzigd en hebben artikelen een maximale lengte van 2 pagina s. Ook veranderde het soort papier waarop het blad wordt gedrukt van mat naar licht glanzend. In het verslagjaar is de samenstelling van de redactie veranderd. Zo werd er afscheid genomen van Leo van Lambalgen en Ben Kloosterman. Zij besloten na 17 jaar een punt te zetten achter hun werkzaamheden als redactielid. Beide mannen werden tijdens de Algemene Vergadering van de vereniging te Amsterdam op het podium geroepen en officieel bedankt voor hun jarenlange inzet. De ontstane vacatures in de redactie zijn inmiddels opgevuld door Kees Kleijwegt, communicatieadviseur uit Rijswijk en Rolf Wassens, vrijwillige molenaar op de Joeswert te Feerwerd. Daarnaast is freelance fotograaf Wim Giebels uit Koog aan de Zaan tot de redactie toegetreden. Hij gaat zich hoofdzakelijk bezighouden met de beeldredactie. In 2011 werd de verzending van het blad verzorgd door Sandd. Dit leverde, mede door een samenwerkingscontract dat de belangenorganisatie voor goede doelen VFI met dit verzendbedrijf afsloot, een aanzienlijke kostenbesparing op. De samenstelling van de redactie per 31 december 2011: Luuk van Term (voorzitter) Ed van Gerven (secretaris) Wim Giebels Bart Hoofs Kees Kleijwegt Bart Slooten Rolf Wassens 12
De website moleneducatief werd druk bezocht en er is door de scholen in het land veel educatief materiaal opgevraagd. Het bureau Podium uit Utrecht verzorgde het onderhoud en het werk aan de website. In het verslagjaar is een vervolgplan gemaakt waarmee voor het komende jaar subsidies worden aangevraagd om de website op het huidige niveau te houden en waar mogelijk te verbeteren. In de vier uitgaven van het blad Molens in 2011 was elke keer een Jeugdpagina opgenomen, waaraan jeugdige medewerkers bijdragen leverden. De jaarlijkse excursie van de vereniging zou leiden naar een aantal molens in het noorden van Drenthe. Vanwege gebrek aan belangstelling (nog geen 30 aanmeldingen) was de vereniging echter genoodzaakt de rondrit af te gelasten. De vereniging beraadt zich over de toekomst van dit traditionele evenement. In het verslagjaar werd een nieuwe verenigingsfolder uitgebracht. Hierbij werden tevens allerlei gegevens over de vereniging uitgebreid en geactualiseerd. In samenwerking met uitgeverij Comello te Gouda is in 2011 de Molenkalender 2012 uitgebracht. De vereniging kocht 475 exemplaren in voor de eigen verkoop via de webshop. Per 31 december 2010 telde de vereniging 4.443 leden. In 2010 hadden 87 leden zich afgemeld met ingang van 2011, waarmee het ledental per 1 januari 2011 op 4.356 kwam. In het verslagjaar meldden zich 196 nieuwe leden aan en 221 leden werden uit de het bestand verwijderd wegens afmelding of wanbetaling. De meest genoemde reden van afmelding was de leeftijd of overlijden van het lid. Per 31 december 2011 bedroeg het ledental derhalve 4.331; het netto-verlies aan leden over 2011 betrof derhalve 112. Het aantal lid-eigenaren steeg van 215 naar 254. Ook het aantal donateurs van De Hollandsche Molen vertoonde een lichte stijging van 653 in 2010 naar 681 in het verslagjaar. De eigen fondsenwerving wordt steeds belangrijker voor de vereniging. In 2011 is in samenwerking met bureau Leenaers Verloop een analyse gedaan naar de kansen voor fondsenwerving zodat de vereniging haar inkomstenbronnen verbreedt en vergroot. De resultaten worden verwerkt in een fondsenwervingsplan dat de komende jaren wordt uitgevoerd. De Molendagen en met name het onderdeel de Molenprijs zijn projecten waarmee nadrukkelijk nieuwe relaties zijn geworven. Aan de Molenprijs hebben ruim 27.000 mensen meegedaan door te stemmen op één van de kandidaten. Dit leverde maar liefst 3.771 nieuwe adressen op van mensen die hebben aangegeven de nieuwsbrief van De Hollandsche Molen te willen ontvangen. Deze nieuwsbrief is tweemaal verstuurd. Op deze manier wil de vereniging het contact van deze groep mensen met De Hollandsche Molen versterken. In 2012 worden zij benaderd om De Hollandsche Molen te blijven steunen. In november 2011 werd een extra actie onder leden en donateurs van de vereniging gehouden. Door puzzelstukjes van 5,- te kopen werd de leden gevraagd een bijdrage te doneren voor de molens in Nederland. Dit leverde 574 giften op met een totaal bedrag van 12.206,-. Vanwege de extra gift actie is de contributie mailing uitgesteld tot begin februari van 2012. In 2011 is 75.796,- uit vier nalatenschappen ontvangen. Een wervingsactie voor meer nalatenschappen heeft in het verslagjaar nog geen gestalte gekregen en wordt in 2012 opgepakt. 13
Belangenbehartiging In het verslagjaar werd door de rijksoverheid verder gewerkt aan de Modernisering van de Monumentenzorg (MoMo). In het najaar kwam de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte tot stand. Deze visie geeft een nieuw, integraal kader voor het ruimtelijk- en mobiliteitsbeleid op rijksniveau en is de kapstok voor bestaand en nieuw rijksbeleid met ruimtelijke consequenties. Omdat er geen afzonderlijke structuurvisie voor erfgoed komt, maar alleen een Visie erfgoed en ruimte, dienen de erfgoedbelangen eveneens door te werken in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. Genoemde Visie erfgoed en ruimte werd in 2011 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed opgesteld. In het kader van de MoMo stelde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een handreiking op voor professionals met daarin suggesties hoe erfgoed kan worden ondergebracht in bestemmingsplannen. De Hollandsche Molen werkte mee aan de inhoud van de handreiking, waarin de molenbiotoop expliciet genoemd wordt. Tevens is er een concreet voorbeeld in opgenomen: Valburg. Staatssecretaris Zijlstra informeerde in september 2011 de Tweede Kamer per brief over het nieuwe restauratiebeleid dat hij wil gaan uitvoeren met ingang van 2012. Naast de reguliere Brim voor onderhoud komen er twee budgetten beschikbaar voor leningen en subsidies. Vanaf 1 januari 2012 bestaat de mogelijkheid om een laagrentende lening aan te vragen voor restauraties, de zogenaamde Restauratiefondsplus-hypotheek. Deze regeling is bedoeld om grootschalige restauraties of herbestemming van rijksmonumenten financieel te ondersteunen. Over de wijze van verdelen van de nieuwe rijkssubsidies die vanaf 2012 structureel beschikbaar gaan komen is in het verslagjaar geen besluit genomen. Bekend is wel dat het om een jaarlijks budget van 20 miljoen gaat, dat mede door de provincies zal worden verdeeld. Met ingang van 1 november 2011 werden twee subsidieregelingen van kracht waarbij zowel haalbaarheidsonderzoeken als ook het wind- en waterdicht makenvan rijks-, provinciale en gemeentelijke monumenten wordt ondersteund. In de zomermaanden van 2011 is intens overleg gevoerd over de vraag hoe de instandhoudingsregeling Brim er in 2012 uit gaat zien. Voor moleneigenaren erg belangrijk, want voor bijna 800 molens is de eerste Brim-periode van zes jaar verstreken in 2012. Zij moeten dus weer een subsidie aanvragen, nu voor de periode 2013 tot en met 2018. Het vele overleg waar De Hollandsche Molen intensief bij betrokken was heeft voor de molens een goed resultaat opgeleverd. Staatssecretaris Zijlstra maakte de Brim 2012 in september 2011 bekend aan de Tweede Kamer. De rijksoverheid hecht grote waarde aan continuïteit; monumenten die eenmaal in de Brim zitten, moeten blijvend kunnen rekenen op subsidie. Dat betekent dat in 2012 prioriteit wordt gegeven aan de monumenten die in 2006 een subsidie toegekend kregen. De aanvragen voor deze groep (waaronder genoemde 800 molens) worden bij voorrang behandeld. De maximale subsidiabele kosten werden voor molens in de Brim 2012 teruggebracht naar 50.000 voor een periode van zes jaar. Alleen door het oude plafond weer in te stellen, kunnen alle molens uit 2006 weer aan bod komen, zo bleek uit berekeningen van de RCE. De Hollandsche Molen toonde zich tot op zekere hoogte tevreden met de uitkomsten van de besprekingen. Alle molens waarvoor in 2006 een Brim-subsidie is toegekend, kunnen in 2012 weer aan bod komen. Dat zorgt voor continuïteit. Liever nog had de vereniging gezien dat het plafond voor molens op 100.000 was gebleven. Maar dat zou betekenen dat maar een beperkt aantal molens subsidie kan ontvangen, hetgeen onwenselijk is. 14
Het Ministerie van OC&W gaf in 2011 opdracht voor twee onderzoeken naar de Brim met het oog op de totstandkoming van een aangepaste regeling in 2012, welke vervolgens in 2013 in werking kan treden. De Hollandsche Molen werd bij dit onderzoek betrokken, waardoor de ervaringen van moleneigenaren met de regeling vanaf 2006 ingebracht konden worden. Net als in 2006 maakte De Hollandsche Molen voor het indienen van een aanvraag voor een Brimsubsidie een PIP-model, een middel om relatief eenvoudig en effectief de onderbouwing voor de subsidieaanvraag te kunnen opstellen. In de loop van 2011 kwam het model gereed en kon het via de site van de verenging besteld worden. Het model is, evenals het vorige model, ontwikkeld door Adviesbureau Groen, terwijl Flores Automatisering zorgde voor de uitvoering. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed liet weten in te kunnen stemmen met het PIP-model en in samenwerking met De Hollandsche Molen organiseerde de RCE een informatiebijeenkomst voor moleneigenaren op 28 september 2011. Uiteindelijk werd voor 500 molens gebruik gemaakt van het PIP-model van de vereniging. De Hollandsche Molen was in het verslagjaar vertegenwoordigd in het bestuur van de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM) door directeur L.M. Endedijk. De FIM wordt gevormd door de grote monumentenorganisaties in Nederland en behartigt de belangen van het particulier initiatief in de monumentensector. In 2011werd een lobbytraject richting de leden van de Tweede Kamer door de FIM in gang gezet. Verschillende bestuursleden spraken met Kamerleden, waarbij niet alleen de FIM werd geïntroduceerd maar vooral ook de standpunten uit de erfgoedsector als het gaat om het rijksbeleid voor het voetlicht werden gebracht. Verder was de FIM betrokken bij de evaluatie van de Brim door deelname aan de stuurgroep Evaluatie BRIM van het Ministerie van OC&W, presenteerde de federatie zich tijdens het congres van Europa Nostra op 9 juni 2011 in Amsterdam, werden voorbereidingen getroffen voor een Nationale Monumentenstudiedag Nieuwe Stijl in 2012, bekritiseerde de federatie de voorgenomen versobering van de aftrek van onderhoudskosten voor particuliere eigenaren en participeerde de FIM in de Stichting Erkenningsregelingen Restauratie- en Monumentenbehoud. Deze ERM moet een belangrijke rol gaan spelen in het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van het restauratievak. In het verslagjaar werd verder besloten verschillende werkgroepen in te stellen ter ondersteuning van het bestuur. Vanuit de werkgroep Ruimtelijke Ordening werd de Visie Infrastructuur en Ruimte van het ministerie van Infrastructuur en Milieu becommentarieerd. Ook de ontwikkelingen rond het omgevingsrecht worden op de voet gevolgd. Herziening molenbeleid Op 5 oktober jl. presenteerde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) haar visie op de omgang met monumentale molens in de beleidsnota Een toekomst voor molens. In de afgelopen vijftig jaar is met vereende kracht gewerkt aan het behoud en weer draaiend krijgen van molens. Ruim duizend molens zijn op die manier gered en gerestaureerd. Toch was het nodig het huidige beleid op enkele punten aan te passen, door bijvoorbeeld minder nadruk te leggen op werkende molens en meer op het behoud van hun monumentale en cultuurhistorische waarde: het verhaal dat ze vertellen over de technische ontwikkeling, hun specifieke plek in het landschap en hun maatschappelijke functie. Deze visie heeft nu zijn weerslag gevonden in de nota Een toekomst voor molens, uitgangspunten voor de omgang met monumentale molens. Jos Bazelmans, hoofd Sector Kennis van de RCE, overhandigde symbolisch het eerste exemplaar op 5 oktober 2011 aan Leo Endedijk, directeur van vereniging De Hollandsche Molen. 15
De Hollandsche Molen heeft in 2009 met de totstandkoming van het Visiedocument Molenbehoud - De toekomst van de molens een grote rol gespeeld bij de totstandkoming van dit beleid. In het visiedocument zijn molens als historische werktuigen neergezet en is een pleidooi gehouden voor een integrale aanpak van het molenbehoud, waarbij verbreding van aandacht nodig is voor de molen zelf, zijn geschiedenis en die van eigenaren en molenaars, de biotoop van de molen, landschappelijke of stedenbouwkundige plaats en bestemming en gebruik. Deze stellingname is grotendeels overgenomen in het nieuwe rijksbeleid. Met de RCE wordt verder gesproken over de uitvoeringsagenda van de nota. In 2010 heeft het bestuur van De Hollandsche Molen een Werkgroep verzekeren van molens ingesteld. Deze Werkgroep kreeg als opdracht mee de problematiek van het verzekeren van molens in kaart te brengen en mogelijke oplossingen aan te dragen. In november 2011 heeft de Werkgroep uitgebreid verslag van haar voorlopige bevindingen gedaan en deze zijn ook gepresenteerd tijdens de Molencontactdag. Als uitgangspunt noemt de Werkgroep het verzekeren van molens een gezamenlijk probleem van eigenaren, overheid en verzekeraars. Een oplossing van de problematiek ligt dan ook in een gezamenlijke aanpak. Doelstelling daarbij is dat molens na een calamiteit adequaat hersteld kunnen worden door een pakket aan maatregelen. De Werkgroep is er verder vanuit gegaan dat eigenaren ook in de toekomst zelf hun molen(s) verzekeren. Om verschillende redenen is een collectief contract via bijvoorbeeld De Hollandsche Molen niet wenselijk c.q. mogelijk. De belangrijkste reden is dat er niet één verzekeraar is met in alle opzichten de beste aanbieding. De vereniging kan wel een centrale rol blijven spelen in overleg met overheid en verzekeraars. Het bestuur van de vereniging heeft dit voorstel van de Werkgroep overgenomen en als besluit vastgelegd. De Werkgroep heeft de verschillende verantwoordelijkheden van eigenaren, overheid en verzekeraars benoemd. Aan de RCE is gevraagd of de verzekeringspremie subsidiabel gesteld kan worden in de instandhoudingsregeling Brim. Daarnaast heeft de Werkgroep aan de orde gesteld waar de grens ligt van overblijvende monumentale waarde na een calamiteit. En tenslotte is de mogelijkheid geopperd schade (deels) te vergoeden uit een calamiteitenregeling van de rijksoverheid. Het overleg over deze onderwerpen is nog gaande. De Werkgroep verzekeren van molens heeft in het verslagjaar met vier partijen gesproken over een passende verzekering van molens. Het betreft ASR Verzekeringen, met Assurantiekantoor Scheeffer als gevolmachtigde (voortzetting van de voormalige Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij voor Molenaars), AON, Donatus Verzekeringen en Kettlitz Wulfse Verzekeringen. Aan de vier partijen is gevraagd een offerte samen te stellen op basis van een uniforme dekking voor m.n. brand- en stormschade met garantie tegen onderverzekering. Alle vier hebben de gevraagde uniforme dekking geleverd. Net als de verzekeringsvoorwaarden verschillen ook de premies tussen de verschillende verzekeraars. Het beschikbaar komen van lagere premies voor het verzekeren van molens is een belangrijk resultaat voor de Werkgroep. De conclusie en tegelijk aanbeveling van De Hollandsche Molen is dat eigenaren zelf met verzekeraars contact moeten opnemen voor het eventueel maken van offertes, gebaseerd op hun bezit qua typen molens en wensen. Op het gedeelte van de website molens.nl voor lid-eigenaren is tenslotte een speciaal themadossier verzekeren gemaakt met uitvoerige informatie. De Molenadviesraad kwam op 25 maart en 4 november bij elkaar. In maart werd op de gebruikelijke locatie, een zaal van de Rabobank te Utrecht, vergaderd. De tweede bijeenkomst had plaats op het bureau van de vereniging aan de Zeeburgerdijk, omdat de vergaderruimte bij de Rabobank niet meer beschikbaar was en een alternatieve plek nog niet was gevonden. De raad sprak 16
de wens uit meer centraal in het land bijeen te willen komen. Ook boog de raad zich over haar eigen toekomstige samenstelling. De belangrijkste onderwerpen die werden besproken waren de molenverzekeringen, de BRIM en het nieuwe PIP-model. Verder verzorgde De Hollandsche Molen een presentatie over het provinciale beleid op het gebied van de molenbiotoop. Verzekeringen, veiligheid, vrijwilligers, de Molennota en maatschappelijke stages. Daar draaide het om tijdens de 30 ste Molencontactdag van De Hollandsche Molen, die op 18 november werd gehouden in het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Met zo n 130 bezoekers zat de zaal helemaal vol met betrokken moleneigenaren en vertegenwoordigers van molenorganisaties uit het hele land. Leo Endedijk, directeur van De Hollandsche Molen, en Boudewijn Mutsaerts van de Werkgroep Verzekeringen brachten verslag uit van de bevindingen van de werkgroep. Jan van t Hof, Hoofd Instandhouding bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, besprak de Molennota Een toekomst voor molens, die begin oktober 2011 was verschenen. Ingeborg Pouwels, medewerker projecten van De Hollandsche Molen, bracht het thema veiligheid op molens onder de aandacht. Hier was alle aanleiding toe, omdat er ook in 2011 ongelukken zijn gebeurd, waaronder één met dodelijke afloop. Theun Vellinga, voorzitter van het Gilde van Vrijwillige Molenaars, ging nader in op de rol en betekenis van de vrijwilliger in het molenveld en vooral hoe er op dit gebied beleid kan worden gemaakt. Floriëlle Ruepert van Erfgoed Nederland gaf informatie over de mogelijkheden die maatschappelijke stages kunnen bieden in de erfgoedsector en in het bijzonder in de molenwereld. Vertegenwoordigers van De Hollandsche Molen, Het Gilde van Vrijwillige Molenaars en het Ambachtelijk Korenmolenaars Gilde kwamen in het verslagjaar drie keer bij elkaar voor overleg over de veiligheid op molens. Twee zeer ernstige molenongelukken die in 2011 plaatsvonden tonen aan dat het nog steeds slecht gesteld is met de veiligheid op molens en dat die veiligheid de voortdurende aandacht van De Hollandsche Molen dient te hebben. Er is een Werkgroep Veiligheid op Molens opgericht waarin vertegenwoordigers van de drie bovengenoemde organisaties zitting hebben. De werkgroep zal alle aspecten rond veiligheid voortdurend onder de aandacht van alle moleneigenaren en molenaars brengen. Aan veiligheidsdeskundige Hay Janssen werd gevraagd of hij als onafhankelijke adviseur deel wil uitmaken van de werkgroep om deze te voorzien van de laatste adviezen en inzichten op het gebied van veiligheid. De inhoud van de Arbo-map werd vernieuwd en aangepast aan de nieuwe veiligheidseisen. Zodra de FNV haar goedkeuring heeft gegeven wordt de inhoud van de map, tegen betaling, verspreid onder de eigenaren. Afgesproken is dat er in het vervolg niet meer wordt gesproken van Arbo maar van Veiligheid. De werkgroep bouwt in 2012 haar adviserende rol verder uit. Om een beter inzicht te krijgen in de ongevallen op- en rond de molens wordt een meldpunt ingericht, waarbij (eventueel anoniem) melding kan worden gedaan van een (bijna) ongeluk op de molen. Het doel is hiermee een instrument te ontwikkelen waarmee van fouten geleerd kan worden, waardoor het risico op nieuwe ongevallen wordt beperkt. De examencommissie heeft op 14 januari en 24 juni vergaderd over het organiseren van de examens. Een delegatie van de commissie heeft op 18 juni en 5 november deelgenomen aan de contactdag van de Opleidingsraad Windmolenaars Opleiding van het Gilde. 17
Op 16 april en op 26 november heeft de commissie een scholingsdag gehad. Het doel was de commissie te confronteren met de wijze waarop praktijkexamens moeten worden voorbereid en afgenomen. De voorzitter van de commissie heeft namens het bestuur van De Hollandsche Molen en de examencommissie één maal een bestuursvergadering van het Gilde bijgewoond. Op de website van De Hollandsche Molen is informatie opgenomen over de examencommissie. In overleg met het Gilde zijn de vernieuwde exameneisen voor de windmolenaar per 1 januari 2012 van kracht. Voor de 10 voorjaarsexamens schreven zich in totaal 30 kandidaten in. Van de 28 windmolenexamenkandidaten slaagden er 23. De 2 kandidaten die zich inschreven voor het examen voor watergedreven molens slaagden allebei. Voor de 12 najaarsexamens werden 39 kandidaten ingeschreven. Van de 38 kandidaten voor het windmolenaarsexamen slaagden er 33. De enige kandidaat die zich meldde voor het watermolenaarsexamen legde het examen met goed gevolg af. Tot en met 2011bedraagt het totaal aantal geslaagde vrijwillige windmolenaars 1661. Het aantal mensen dat voor het examen voor watergedreven molens slaagde is 60. Per 31 december 2011 bestaat de commissie uit 21 personen. De commissie heeft één nieuw lid, mevrouw J.P. Roefs. De samenstelling is: Voorzitter D.J. Braay Secretaris A.L. Maas Examinatoren Windmolen Watergedreven molen Aspirant examinator Watergedreven molen D.J. Abelskamp M. den Boer M. Dellebeke M. Dwarswaard H.P.A. van Erve H.C. Kammeraat A.L. Maas W. Meerkerk J. Meessen S.A. Pot G. Sturkenboom P.H. Sijben E.C.M. van Bussel J. Meessen J. Ummels G.J. Wieffer Mevr. J.P. Roefs Notulisten Mevr. W. van den Broek J.M. Hoekman A.L. Maas P.J. Konings G.J.M. van Winkel 18
Op woensdag 5 oktober2011 werd in het gebouw van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort de website Allemolens.nl met een 'muisklik' officieel 'online' gezet. Daarmee is een einde gekomen aan het project Allemolens.nl waaraan twee jaar heel hard is gewerkt door medewerkers en vrijwilligers van vereniging De Hollandsche Molen en de Stichting Molendocumentatie die de archieven van de vereniging beheert. Hiermee is een schat aan informatie over bestaande en verdwenen molens samengebracht door diverse molenorganisaties en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Met meer dan 120.000 afbeeldingen en kaarten, bijna 68.000 doorzoekbare tijdschriftpagina's, 11.5000 titels van boeken, tijdschriften en artikelen zijn vanaf begin september 2011 via Allemolens.nl te doorzoeken. Met één zoekopdracht zijn alle bronnen die door Allemolens.nl worden ontsloten of gekoppeld, te vinden. Met het project is tevens een inhoudelijke en technische basis gelegd voor verdere samenwerking en uitwisseling van digitale bronnen met kleinere molenorganisaties. Het afronden van het project vormt de start van een nieuwe samenwerking tussen de verschillende molenorganisaties. Vervolgplannen voor deze samenwerking en nieuwe functionaliteit voor de website zullen begin 2012 bij diverse fondsen worden ingediend. Advisering Ook in 2011 werden moleneigenaren en anderen desgewenst geadviseerd over restauratie en instandhouding van hun bezit. Een groot aantal vragen om informatie van molenliefhebbers, molenaars en moleneigenaren werd door het bureau beantwoord. De advisering van moleneigenaren werd ook in het verslagjaar geplaatst in het kader van het lidmaatschap voor moleneigenaren. Er verschenen vier nieuwsbrieven en themadossiers op de website werden bijgehouden. Door middel van een mailing aan de eigenaren en de website van de vereniging werd hieraan bekendheid gegeven. Verder werd een toenemend beroep gedaan op de vereniging om (tegen vergoeding) adviezen uit te brengen. Zo werd een haalbaarheidsstudie afgerond naar de restauratie van molen De Hoop met de industriële bijgebouwen in Oldebroek, molen De Gooijer te Amsterdam in opdracht van de gemeente getaxeerd, het boek over de Kilsdonkse Molen samengesteld, werden werkzaamheden voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de provincie Zuid-Holland verricht en diverse biotoopadviezen geschreven. In januari kwam een advies ten aanzien van de bouw van een garage nabij de St. Antonius in Eerde gereed. Halverwege februari werd een onderzoek naar de noodzaak en mogelijkheden om te komen tot verplaatsing van molen t Roode Hert te Oudorp opgeleverd. In maart is gewerkt aan een advies betreffende de mogelijke bouw van een 30-tal woningen binnen de molenbiotoop van De Ooievaar te Terwolde. Begin september werd de laatste hand gelegd aan een uitgebreid onderzoek naar de recreatieve mogelijkheden van de molens binnen de gemeente Oss. En ten slotte is in oktober een advies uitgebracht betreffende het project PinkZicht binnen de molenbiotoop van Het Pink in Koog aan de Zaan. De adviseur molenbiotoop is als deskundige opgetreden bij de behandeling van de bezwaarschriften van molenaars in Uden, Heeze en Haastrecht. Voorts is de vereniging zelf in beroep gegaan tegen de vaststelling van het bestemmingsplan SpaarneBuiten, dat de bouw van zeven waterwoningen vlakbij De Slokop in Spaarndam mogelijk moest maken. Dit plan is echter van tafel gegaan omdat het qua verkeersveiligheid niet voldeed. De Raad van State heeft een uitspraak over het molenbelang achterwege gelaten. 19
Een tweetal niet betaalde schriftelijke adviezen kwam gereed in de maanden januari en november, betrekking hebbende op een te bouwen bedrijfswoning nabij de Kilsdonkse Molen in Beugt en een schuur naast De Rietvink in Nijetrijne. In oktober heeft een kennismakingsgesprek plaatsgevonden met gedeputeerde Traag van de provincie Gelderland. Hierbij is ook over de toekomst van de Gelderse Molenverordening gesproken. Voorts heeft het bureau in samenwerking met het Gilde van Vrijwillige Molenaars inhoudelijke informatie aangeleverd over de molenbiotoop aan Tweede Kamerlid Lutz Jacobi. Hiermee kan zij een motie voor opname van de molenbiotoop in het ruimtelijke beleid van het Rijk, met doorwerking in de provinciale verordeningen, aan de Tweede Kamer voorleggen. Door het jaar heen zijn in totaal 8 inspraakreacties of zienswijzen op bestemmingsplannen ingediend. De Werkgroep Molenbiotoop is in 2011 eenmaal bijeengeweest. Tijdens deze vergadering is een inhoudelijke discussie gevoerd over de toekomst van de werkgroep. Geconstateerd is dat de manier van werken op het gebied van de molenbiotoopzorg zodanig is veranderd, dat het overlegorgaan niet meer op een doelmatige wijze functioneert. Derhalve is besloten om de werkgroep op te heffen. De Werkgroep Molenbiotoop was op 31 december 2011 als volgt samengesteld: Jaap IJff (voorzitter) Mark Ravesloot (secretaris) Joyce Beneker Marloes van de Hei Henny Kaag-van der Boon Arie de Koning Gerbrand de Vries Boudewijn van Weel Eind juni 2011 verscheen het boek De Kilsdonkse Molen, uniek monument aan de Brabantse Aa. In deze fraai uitgevoerde uitgave worden vele aspecten van de omvangrijke reconstructie van dit unieke molencomplex te Heeswijk-Dinther, waar De Hollandsche Molen nauw bij was betrokken, beschreven. Zo worden onder meer de lange geschiedenis van het complex dat bestaat uit een watervluchtkorenmolen en een oliemolen watermolen, de voorbereidingen tot de reconstructie en de toekomst van het monument nader belicht. Het belang van het boek is niet alleen het vastleggen van dit bijzondere project voor het nageslacht. De uitgave maakt ook duidelijk wat de integrale aanpak in het molenbehoud, die hier eigenlijk voor het eerst in de praktijk is gebracht, kan opleveren. Een aanpak die een voorbeeld kan zijn voor andere molenprojecten. Aan de totstandkoming van dit boek, dat werd uitgegeven door Waanders in samenwerking met Stichting De Kilsdonkse Molen heeft De Hollandsche Molen een belangrijke bijdrage geleverd. Zo schreven Leo Endedijk en Ed van Gerven meerdere teksten. Tevens verzorgden zij de redactie en de productiebegeleiding. Het boek is ook te verkrijgen in de webwinkel van de vereniging. 20