Verkorte versie Jaarstukken 30 MAART 2015
Inhoudsopgave Jaarverslag 3 Verslag van de directie 4 Verslag van de Raad van Toezicht 6 Verslag van de Ondernemingsraad 10 Visie en missie 12 Programmering 14 Educatie 18 Genres in cijfers 20 Evenementen en horeca 22 Marketing en Communicatie 24 Development 26 Financiën 28 Gebouw en Techniek 30 Bestuur, personeel en organisatie 32 Jaarrekening 34 Balans per 31 december 35 Staat van baten en lasten over (na verwerking voorstel resultaat-bestemming) 37 Netto omzetresultaat 38 Fonds De Koninklijke Schouwburg en Het Nationale Toneel 42 Geconsolideerde balans per 31 december 43 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 45 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 46 Bijlage 1: prestatiegegevens 47 2 JAARSTUKKEN
3 JAARSTUKKEN Jaarverslag
Verslag van de directie Het is verheugend te kunnen vaststellen dat, hoewel een roerig jaar met veel ziekte en verloop onder het personeel, ook een creatief jaar is geweest waarin nieuwe wegen zijn ingeslagen. Programmering De cijfers laten zien dat de Koninklijke Schouwburg zijn publiek onverminderd heeft weten te vinden en te bedienen. Het voortdurend zoeken naar nieuw publiek hoort daar onlosmakelijk bij. Mede daarom hebben we in concrete stappen gezet naar bredere etnische diversiteit en meer variatie in de programmering. Zo bleken de SuriToppers, een daverende show van Surinaamse artiesten, een doorslaand succes. Eens te meer werd duidelijk dat je met je programmering greep kunt krijgen op de samenstelling van je publiek. Lokale gebeurtenissen Het voornemen uit 2013 meer aansluiting te zoeken bij gebeurtenissen in de stad kreeg in concreet gestalte in onder meer onze deelname aan de Open Monumentendag en het Grondwetfestival. Educatie Al in het tweede jaar van het lopende Kunstenplan zijn onze activiteiten op het gebied van educatie een volwassen onderdeel van ons pakket geworden. We bereikten in twee maal zoveel leerlingen als in 2013. Evenementen De omzet in evenementen, die in 2013 fors wegzakte, is in, vooral dankzij een nieuw ontwikkeld vast vergaderarrangement, weer helemaal op het oud niveau terug. De terugval is meer dan goedgemaakt. Marketing en communicatie Ook op het gebied van marketing en communicatie is er in geïnnoveerd: er kwam een nieuwe website met een nieuw ticketingsysteem, die veel mogelijkheden opende. Belangrijk hierbij is dat we deze stap zetten gezamenlijk met onze Alliantie-partners; zo bouwen we verder aan een nauwere samenwerking. Development Dankzij, ook hier, nieuwe activiteiten - zoals de eerste lezing, waarbij begunstigers in kleine groepen samen met dramaturgen van het Nationale Toneel het script van een productie doornemen - zijn de groepen van begunstigers - zakelijk en particulier - in verder gegroeid. Financiën Hoewel de voorstellingen iets minder publiek trokken dan eerdere jaren, nam over al onze activiteiten tezamen het aantal bezoekers toe, met een navenante omzetstijging. Het verdienmodel uit 2000, volgens welk we diverse geldstromen moeten zien te creëren, blijkt opnieuw solide. De verhouding eigen inkomsten / subsidies is 4 JAARSTUKKEN
nagenoeg fifty-fifty, wat voor een organisatie als de onze zeer gezond mag heten. Personeel Op personeel gebied zien we dat de herindeling van de kantoren tot een soepeler interne communicatie heeft geleid. is voor onze medewerkers geen makkelijk jaar geweest. We zijn hen dan ook zeer erkentelijk voor de tomeloze inzet waarmee ze zich door soms moeilijke perioden hebben heen geslagen en van toch een tevredenstellend jaar hebben weten te maken. Die dank gaat ook uit naar de leden van de Ondernemingsraad, met wie wij in een stevige professionaliseringsslag hebben gemaakt, en naar de leden van de Raad van Toezicht, die ons bij de les hebben gehouden. Simon van Driel Directeur-bestuurder Oscar Wibaut Artistiek directeur 5 JAARSTUKKEN
Verslag van de Raad van Toezicht De Koninklijke Schouwburg heeft in een moeilijk jaar achter de rug, vooral in de leiding. Des te groter is de waardering van de Raad van Toezicht voor de prestaties van het personeel van de Schouwburg. De Koninklijke Schouwburg is er in in geslaagd meer jeugdige bezoekers aan te trekken. Er zijn succesvolle voorstellingen geprogrammeerd, waaronder een aantal van ons huisgezelschap het Nationale Toneel. Bij de festivals en bijzondere activiteiten, zoals op Prinsjesdag, liet de Koninklijke Schouwburg zich van zijn beste creatieve en flexibele kant zien. In heeft de Schouwburg weer gastvrijheid kunnen bieden aan een groot aantal evenementen. Hiermee is de achteruitgang van 2013 meer dan ingehaald. Het Genootschap KS/NT, de kringen en de vrienden van KS/NT ontwikkelden zich voorspoedig. De Raad heeft in veel aandacht besteed aan de begeleiding en aansturing van de directie. Sinds 1 oktober is een interim directeur-bestuurder, Simon van Driel, aan de directie toegevoegd. Begin december is het vertrek van Hedwig Verhoeven als zakelijk directeur aangekondigd. Artistiek directeur Oscar Wibaut zal medio 2015 vertrekken bij de Koninklijke Schouwburg. In de zomer zijn afspraken gemaakt met het Nationaal Toneel om de samenwerking verder gestalte te geven en uit te breiden. Later, december, is een onderzoek naar een mogelijke fusie tussen de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel in gang gezet. De Raad van Toezicht heeft in zeven maal vergaderd. Twee leden van de Raad van Toezicht vormen de auditcommissie; één lid is lid van het bestuur van de Stichting Development KS NT; twee leden hebben de beide directeuren intensief ondersteund; één lid is bijzonder actief in het bijstaan van Development; één lid onderhoudt de contacten met de Ondernemingsraad. Er zijn dit jaar geen mutaties geweest in de samenstelling van de Raad van Toezicht. De leden van de Raad verrichten hun werkzaamheden onbezoldigd. 6 JAARSTUKKEN
PERSONALIA Raad van Toezicht Directie De heer J.G.A. Bruinsma De heer S.J. van Driel De heer P.M.M. Heijnen (voorzitter) De heer O.A.J.M. Wibaut De heer J.P. ter Horst Mevrouw H.G.G.M. Verhoeven (uit dienst per 1 Mevrouw F. Kaya mei 2015) Mevrouw N.E.G. Ris De heer J.C.M. van Rutte De heer J.M.H. Ybema GEBOORTEDATA EN RELEVANTE (NEVEN)FUNCTIES Raad van Toezicht en directie van de Koninklijke Schouwburg De heer J.G.A. Bruinsma (22-4-1964) Partner KPMG Accountants N.V. Lid Raad van Toezicht Fonds de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel Penningmeester Departement s-gravenhage van de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel De heer P.M.M. Heijnen (5-10-1953) Voorzitter College van Bestuur ROC Mondriaan Lid Raad van Commissarissen N.V. Stadsherstel Den Haag e.o. Voorzitter Stichting ETV Lid Raad van Toezicht Museon Lid Sectorkamer Welzijn, Zorg, Sport Lid Economische Programma Raad Zuidvleugel Lid Stuurgroep Kansen voor West De heer J.P. ter Horst (11-3-1959) Managing Partner Haque Corporate Affairs, bureau voor communicatie en public affairs Lid Raad van Toezicht Care Nederland Lid Raad van Toezicht LOOT topsport opleiding 7 JAARSTUKKEN
Mevrouw F. Kaya (5-11-1969) Eigenaar Kaya Concept Eigenaar Kaya Concept Voorzitter Stichting Women At Work (mede) Oprichter Stichting Kleur in de Zorg, Divaznetwerk.nl en Honderdprocenteigenwijs.nl. Mevrouw N.E.G. Ris (10-2-1955) Directeur Vredenburg Utrecht (tot 1-6-) Interim Manager Comedystrain/ToomlerBV (vanaf 1-10-) Voorzitter bestuur stichting Earport, Amsterdam Voorzitter bestuur stichting Dorst, Amsterdam Voorzitter bestuur stichting Artery, Amsterdam Lid adviescommissie accommodaties Amsterdamse Kunstraad De heer J.C.M. van Rutte (3-6-1950) Lid Raad van Commissarissen SNS Reaal Lid Raad van Commissarissen ORMIT Lid Bestuur ABN AMRO Foundation Lid Raad van Toezicht Health Center Hoenderdaal De heer J.M.H. Ybema (13-6-1965) Financieel directeur BSH Huishoudapparaten BV Lid Raad van Toezicht Care Nederland Mevrouw H.G.G.M. Verhoeven (10-05-1971) Zakelijk directeur Koninklijke Schouwburg Directeur en bestuurder St. Fonds de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel Lid externe selectiecommissie adviseurs Fonds Podiumkunsten Lid comité van aanbeveling Code Cultural Governance Voorzitter Jury VSCD Mimeprijs Bestuurslid en Penningmeester Directie Overleg Haagse Podia (tot november 2013) Bestuurslid Stichting Vier t Leven (tot april 2013) De heer O.A.J.M Wibaut (25-05-1956) Artistiek directeur Koninklijke Schouwburg Lid bestuur Stichting Voiz Lid bestuur Stichting Musica Antica da Camera 8 JAARSTUKKEN
De heer S.J. van Driel (28-04-1947) Directeur-bestuurder Koninklijke Schouwburg, parttime (vanaf 15-10-) Voorzitter Raad van Toezicht Hogeschool Leiden Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Pameijer Voorzitter Raad van Toezicht Media Pensioen Diensten Voorzitter Raad van Toezicht Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Nederland Lid Raad van Toezicht Gemeentemuseum Den Haag ROOSTER VAN AF- EN AANTREDEN RAAD VAN TOEZICHT Naam Eerste benoeming Tweede herbenoeming Derde herbenoeming Statutair aftreden De heer J.M.H. Ybema 1-9-2006 1-9-2009 1-9-2012 1-9-2015 De heer J.P. ter Horst 1-6-2007 1-6-2010 1-6-2013 1-6-2016 De heer J.G.A. Bruinsma 1-6-2008 1-6-2011 1-6- 1-6-2017 Mevrouw N.E.G. Ris 1-1-2009 1-1-2012 1-1-2015 1-1-2018 De heer P.M.M. Heijnen 1-1-2010 1-1-2013 1-1-2016 1-1-2019 Mevrouw F. Kaya 1-6-2010 1-6-2013 1-6-2016 1-6-2019 De heer J.C.M. van Rutte 8-5-2012 8-5-2015 8-5-2018 8-5-2021 Leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een zittingsduur van maximaal drie jaar. Na verloop van de zittingsduur zijn de leden - na voorafgaand advies van de directie - direct herbenoembaar. De leden van de Raad van Toezicht mogen echter niet langer dan één aaneengesloten zittingsperiode van in totaal negen jaar in de Raad zitting hebben. De Raad dient een rooster van aftreden op te stellen. Bij elke benoeming wordt schriftelijk vastgesteld voor welke duur het desbetreffende lid van de Raad van Toezicht wordt benoemd. De leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden voor de Koninklijke Schouwburg. 9 JAARSTUKKEN
Verslag van de Ondernemingsraad is een hectisch jaar geweest. Vooral het eerste deel van het jaar was de werkdruk hoog, en werden we geconfronteerd met relatief veel verloop en ziekteverzuim. De OR ving deze eerste periode veel tekenen op van onrust onder de medewerkers. Maar het was ook het jaar waarin OR en Directie een professionaliseringsslag maakten. Gaandeweg het jaar vond er een kentering plaats en kwam de positieve energie weer terug in de organisatie. De Koninklijke Schouwburg kwam in in een stroomversnelling terecht, met steeds kleine watervalletjes onderweg. Eind lijken we toch in rustiger vaarwater te zijn beland. Er is een ander algemeen beleid ingezet, wat de organisatie positief lijkt te beïnvloeden. De OR heeft in het eerste deel van het jaar een tweedaagse communicatietraining met de Directie gevolgd, om de onderlinge relatie te bevorderen en te professionaliseren. Na een stroeve eerste sessie kwam er in de tweede sessie ruimte voor een meer constructieve communicatie. Eind heeft de OR ervoor gekozen verdere trainingen te volgen om de kennis op het terrein van de culturele sector te vergroten. Met de instelling van een aantal commissies - onder meer voor Financiën en Personeel - zijn de rollen binnen de OR inmiddels duidelijker verdeeld. De OR schreef dit jaar een Plan van Aanpak ter verbetering van de interne communicatie. Voortvloeiend uit de communicatietraining van OR en Directie zijn er informele koffiemomenten geïntroduceerd, die eens in de maand plaatsvinden en die tot doel hebben beter aangesloten te blijven bij wat er in de organisatie speelt. Zowel de Directie als de OR hebben hier baat bij. Mocht er uit deze gesprekken belangrijke zaken naar voren komen, dan kan er binnen veertien dagen alsnog een officieel gesprek plaatsvinden. Een simpele maar doeltreffende methode om de gewenste communicatie op gang te houden. Na overleg heeft de OR haar instemming verleend aan het Werving, Selectie & Verzuimbeleid. Tevens werd er ingestemd met het nieuwe BHV plan. Een van de OR leden heeft zich intensief beziggehouden met het ontwikkelen van dit plan. Voorts kon de OR instemmen met de aanstelling van een preventiemedewerker en een wijziging van Arbodienst. 10 JAARSTUKKEN
In de loop van werd de heer Simon van Driel aangesteld als interim directeurbestuurder door de RvT. De OR voerde gesprekken met de RvT en met de heer Van Driel. Aan het einde van is er in opdracht van de RvT een onderzoeksopdracht uitgegaan naar een eventuele fusie of mogelijk intensievere samenwerking met het Nationale Toneel, ons huisgezelschap. De uitslag van dit onderzoek en mogelijk vervolgonderzoek zullen de koers van 2015 en de jaren die verder in het verschiet liggen gaan kleuren. Veranderingen lijken einde van aan de horizon te glooien. De verandering van beleid welke een ommekeer teweeg bracht aan het einde van, heeft geleid tot hernieuwd enthousiasme en werkplezier in de organisatie. Dit zijn de handvatten en tools die wij goed kunnen gebruiken in een organisatie die al ruim 210 jaar meebeweegt in de Residentiestad Den Haag. 11 JAARSTUKKEN
Visie en missie De Koninklijke Schouwburg is eerst en vooral een Theater van het Woord. Toneel, voor volwassenen en kinderen, staat centraal. In de schouwburg worden verhalen verteld die te maken hebben met de vraagstukken van deze tijd en de wereld om ons heen. De rituele plek waar de individuele toeschouwer zich met andere individuen verbonden weet in een bijzondere theaterervaring die hen iets nieuws biedt, iets opwindends en iets waarin hij zichzelf kan herkennen en projecteren. Dat is wat in onze visie de Koninklijke Schouwburg is en moet zijn. De Koninklijke Schouwburg is een van de toonaangevende theaters van Nederland, een theater dat ertoe doet bij een breed publiek. We nemen onze functie als theater en kunstinstelling serieus en zien het als onze taak kunstenaar en publiek met elkaar in contact te brengen en de beste voorwaarden te scheppen om de voorstellingen tot hun recht te doen komen en de bezoeker te vermaken. We zien het als een uitdaging een zo breed mogelijk publiek er in een gastvrije en intieme sfeer theaterervaringen te laten beleven die ook na het bezoek blijven doorwerken. Dat vraagt om kwaliteit op alle terreinen, van programmering en horeca tot marketing en dienstverlening. TONEEL Toneel vormt al sinds de 19e eeuw de basis van de programmering: net als in 2013 was ook in 71 % van de voorstellingen een toneelvoorstelling. Daarnaast bieden we verwante theatergenres als cabaret, vernieuwend muziektheater en intieme theaterconcerten. De specifieke kenmerken van de grote zaal (intiem, goede spraakakoestiek) maken die zaal daarvoor bij uitstek geschikt. In de programmering bieden we een divers aanbod van theatervormen en houden we rekening met de diversiteit - naar leeftijd en etniciteit - van ons publiek. De Koninklijke Schouwburg blijft zich voortdurend vernieuwen. We brengen de klassieken in een eigentijdse interpretatie en zoeken daarnaast naar nieuwe stukken die het publiek van nu kunnen blijven aanspreken. In het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing zoeken we het juiste evenwicht: de kunstenaars mogen in hun vernieuwingsdrang niet te ver voor de troepen gaan uitlopen en aldus het contact met het publiek verliezen. 12 JAARSTUKKEN
Kinderen zijn het publiek van de toekomst. Daarom geven we hen veel aandacht. Om de jeugd bij het toneel en het theater in het algemeen te betrekken, bieden we een aparte jeugdprogrammering en gaan we door met het ontwikkelen van educatieve activiteiten. De Koninklijke Schouwburg zoekt in zijn programmering actief aansluiting bij de actualiteit, die voor Den Haag vaak een politieke is. We werken ook actief mee aan de ontwikkeling van nieuw theatertalent, onder andere met twee jonge artists in residence. UITDAGINGEN Veel moderne kunst vraagt om introductie en uitleg, opdat de toeschouwer een beter begrip en rijkere ervaring heeft. Door randprogrammering - lezingen, voordrachten, uitleg, interviews met makers - willen we die passende context scheppen voor onze voorstellingen. We blijven aansluiting zoeken bij actuele thema s en gaan ook niet-theatrale activiteiten organiseren rondom thema s die leven in de samenleving, of bij een bepaalde groep in de samenleving, en die gaan over domeinen die grote verwantschap vertonen met theater en kunst: literatuur, wetenschap, filosofie, (cultuur)geschiedenis, politiek en dergelijke. Die activiteiten kunnen de vorm krijgen van themadagen, lezingen of theatercolleges, maar ook bijvoorbeeld van talkshows. We willen ons publiek verbreden door veel aandacht te schenken aan de diversiteit ervan, naar leeftijd, nationaliteit en etniciteit; en door zelf een palet van uiteenlopende theatervormen te bieden. 13 JAARSTUKKEN
Programmering Dat de economische malaise nog niet achter de rug is, viel net als in 2013, ook in te merken. Er was de nodige inspanning voor nodig om mensen naar de Schouwburg te krijgen. Voor beide jaren zijn onze ramingen van het aantal bezoekers te optimistisch gebleken. Toch trok de Schouwburg in nauwelijks minder mensen dan in 2013: 93.539 tegen 95.257 TONEELAANBOD: NATIONALE TONEEL Het Nationale Toneel, huisbespeler van de Koninklijke Schouwburg, gaf in 51 voorstellingen in de Koninklijke Schouwburg, zes meer dan in 2013. Bij een gelijkblijvend bezettingspercentage kwamen we uit op 18.826 bezoekers. De bezettingsgraad bleef daarmee dertien procent achter op de raming. Artistiek gezien heeft het NT een mooi jaar achter de rug. The Shakespeare-voorstellingen As You Like It en De Storm waren zeer geslaagd, net als Blauwdruk voor een nog beter leven, een stuk met een scherpe, eigentijdse tekst. De Prooi werd hernomen en trok zes voorstellingen lang zo n 450 bezoekers, waaronder veel bezoekers die weinig naar toneel gaan. Madame Rosa, waarmee het vijftigjarig toneeljubileum van Anne-Wil Blankers werd gevierd, was een waardige en toegankelijke voorstelling, die een breed publiek trok. Voorstellingen: 51; bezoekers: 18.826 TONEELAANBOD: OVERIGE GESUBSIDIEERDE (BIS)GEZELSCHAPPEN De gezelschappen brachten twintig verschillende producties, verdeeld over 25 voorstellingen. De bezettingsgraad was met 41 % lager dan in 2013. Daarvoor zijn twee oorzaken aan te wijzen: het gaat in deze categorie veelal om vernieuwend theater, waar een relatief kleine publiek voor is. Daarnaast presenteerden we in een groter aantal jonge en onbekende gezelschappen dan gewoonlijk. De Pelikaan, de in de pers geroemde voorstelling van de jonge Susanne Kennedy, die een radicale artistieke visie uitdraagt, was van hoog artistiek gehalte, maar heeft ongetwijfeld veel toneelbezoekers met een klassieke visie gechoqueerd. De Warme Winkel introduceerde met Gavrilo Princip, hun eerste voorstelling in de grote zaal, zeer experimentele verteltechnieken. Er kwamen tweehonderd bezoekers op af - voor een experimentele voorstelling als deze een heel behoorlijke opkomst. 14 JAARSTUKKEN
Circus Treurdier werd met Spektakel X door de Koninklijke Schouwburg geïntroduceerd in Den Haag, vooral omdat het een vernieuwende en voor een jong publiek aantrekkelijke productie is. De voorstelling werd in de stad op locatie gespeeld. Er waren ook ingrijpende bewerkingen van klassieke stukken: Hamlet vs Hamlet en Platonov waren artistiek gezien prachtige voorstellingen, die van een zeer eigentijdse opvatting getuigden. Welkom in het bos van Alex van Warmerdam was dit jaar dé hit van het gesubsidieerde toneel. Het programma trok twee maal een volle zaal. Voorstellingen: 25; bezoekers: 6.370. De bezettingsgraad liep op van 47% in 2013 naar 50% in. TONEELAANBOD: VRIJE PRODUCTIES De vrije producenten brengen over het algemeen toegankelijk toneel, wat resulteert in een hoger bezoekpercentage: 67. In 2013 was dit percentage nog 58. Die stijging duidt er hopelijk op dat het publiek toch weer bereid is meer geld uit te geven voor theater. Opvallende producties dit jaar, die ook veel publiek trokken, waren De Donkere Kamer van Damokles en Gejaagd door de Wind. De Verleiders, het drieluik over actuele economische affaires, zoals recentelijk die rond vastgoedfraude, was zowel artistiek als commercieel een succes, waar een nieuw publiek op afkwam. Het door De Meervaart voor Turkse en Marokkaanse acteurs geproduceerde Kapsalon trok een breed, jong publiek met een niet- Westerse achtergrond. Voorstellingen: 43; bezoekers 17.601. De bezettingsgraad nam toe van 61% in 2013 naar 69% in. TONEELAANBOD: JEUGDTHEATER Voor kinderen vanaf twee jaar tonen we nog steeds tweewekelijkse peuter- en kleutervoorstellingen. De voorstellingen in het Paradijs (voor 2 tot 4 jaar) trekken heel veel publiek. We willen dit onderdeel nog verder gaan uitbreiden. Vooral tijdens de schoolvakanties werden er meer activiteiten voor kinderen (niet alleen voorstellingen, maar ook workshops e.d.) gepresenteerd. De grote zaal komt wat moeilijker vol, maar de bezoekcijfers zijn bevredigend. Lang en Gelukkig (voor de leeftijden 8+), de traditioneel populaire familievoorstelling van het Ro Theater heeft het ook dit jaar onverminderd goed gedaan: de Grote Zaal zat drie maal vol. De achttien voorstellingen tijdens festival De Betovering trokken evenzeer een groot jeugdig publiek. Samen met het Theater aan het Spui stemden we ook dit jaar de programmering zo af dat we uiteindelijk voor de allerkleinsten tot een wekelijks toneelaanbod kunnen komen. Voorstellingen (Toneel jeugd en familie, schoolvoorstellingen en Muziektheater jeugd en familie): 82 ; bezoekers 13.834 15 JAARSTUKKEN
TONEELAANBOD: INTERNATIONALE PROGRAMMERING In de Grote Zaal werden dit jaar drie producties gebracht: Tis a Pity She s a Whore van het vermaarde Engelse gezelschap Cheek by Jowl (in samenwerking met het Holland Festival), en in het kader van het project Get Lost Ivanov van de Iraanse Mehr Theatre Group en O Jardim van de Braziliaanse maker Leonardo Moreira. De eerstgenoemde voorstelling werd goed bezocht, de belangstelling voor de twee overige - in de pers geloofde - voorstellingen liet te wensen over. Get Lost is een samenwerking tussen een aantal grote Nederlandse schouwburgen en een aantal fondsen om het Nederlandse publiek met belangrijk nietwesters theater in aanraking te brengen. Het is ondanks de kwaliteit van het gebodene ook na twee jaar moeilijk gebleken er voldoende publiek voor te interesseren, zodat de Koninklijke Schouwburg zijn deelname aan het project heroverweegt. STET The English Theatre, bracht in het Paradijs drie voorstellingen voor volwassenen en drie voor kinderen, op één slecht bezochte productie na alle uitverkocht. In het programma The Guildhall Graduates kregen drie pas afgestudeerden van de fameuze Londense theaterschool de Guildhall School of Music & Drama gelegenheid hun afstudeerproject te presenteren in het Paradijs, een unieke mogelijkheid om kennis te maken met jong Brits talent, aldus de Volkskrant. Voorstellingen: 25, waarvan 5 in de grote zaal en 20 in Het Paradijs; bezoekers: 2.143 MUZIEK: OPERA De opera s in de schouwburg werden dit jaar goed bezocht. Purcels Dido en Aeneas van Barokopera Amsterdam trok een goed publiek; de twee opera-producties van Opera2Day - Medee in de Grote Zaal van de schouwburg en het locatieproject La Troupe d Orfée in de Grote of St Jacobskerk - zaten elk bomvol en werden hogelijk gewaardeerd. Voorstellingen: 11; bezoekers: 3.162 MUZIEK: MUZIEKTHEATER Al onze muziektheaterproducties waren dit jaar kleine musicals. De bio-musicals Adèle en Sonneveld van respectievelijk Sanne Wallis-De Vries/Paul Groot en Tony Neef trokken goed gevulde zalen. De Kleine Blonde Dood, naar het boek van Boudewijn Büch, bleek door zijn literaire inslag goed bij ons te passen. Tijdens het Grondwetsfestival op 29 maart, waarmee tweehonderd jaar koninkrijk werd gevierd, bracht de Koninklijke Schouwburg Broers, De Gebroeders Hogendorp. De twee voorstellingen op die dag werden goed bezocht. Samen met het Paard van Troje haalden we de Israelische singer/songwriter Asaf Avidan naar Nederland voor zijn eerste en enige Nederlandse concert, dat heel goed werd bezocht. We brachten nog vier andere concertprogramma s, waarvan SuriToppers - een daverende 16 JAARSTUKKEN
show van Surinaamse muzikanten voor een al even enthousiast publiek - met een bomvolle zaal de absolute uitschieter was. Voorstellingen: 16; bezoekers: 5.853 MUZIEK: MUSICALS Bij de twee grote musicals die we brachten, Tick Tick Boom! en Vijftig tinten De Parodie, bleven de bezoekersaantallen beneden de verwachting. Duidelijk is dat dit genre niet geschikt is voor de Schouwburg. Voorstellingen: 4; bezoekers: 1.036 CABARET We hebben dit jaar minder cabaret gebracht dan in de meeste voorgaande jaren (31 vs 48 voorstellingen in 2013). Debet daaraan was vooral het feit dat er in gewoonweg minder shows werden aangeboden dan gebruikelijk. We verwachten dat het aanbod in 2015 weer aantrekt, en zullen daar ook gretig gebruik van maken. De bezettingsgraad bij het cabaret was, met gemiddeld 83 %, hoog. Claudia de Breij deed vier zeer goed bezochte voorstellingen, die zowel artistiek als commercieel heel sterk waren. Freek de Jonge bracht voor een eivolle zaal met Als je Me nu Nog Niet Kent een ijzersterke nieuwe show. En Paul van Vliet wist opnieuw op de zondagmiddag met zeventien voorstellingen een ongekend aantal - tienduizend - Hagenaars naar de Schouwburg te krijgen. Hij brengt het komend jaar opnieuw een programma. Voorstellingen: 31; bezoekers: 16.988 FESTIVALS De Koninklijke Schouwburg organiseerde of nam dit jaar deel aan een aantal festivals: Festival De Betovering, een Haags festival voor kinderen tijdens de herfstvakantie, kon in de Koninklijke Schouwburg ook dit jaar weer op grote belangstelling bogen. De voorstellingen in het Paradijs en in de grote zaal werden goed tot zeer goed bezocht door een breed en steeds diverser publiek. De twee geplande voorstellingen van Robin Hood moesten worden samengevoegd tot één, omdat er voor twee voorstellingen te weinig publiek was. Zoals gebruikelijk trok het Crossing Border festival weer veel bezoekers uit brede lagen van de bevolking. Alle ruimtes van het gebouw bruisten van de activiteiten. Dat gold ook voor het Haags Uitfestival, dat dit jaar drieduizend bezoekers naar de Schouwburg trok. Artiesten van naam traden op en de hele dag door waren er vóór het gebouw en in de foyer activiteiten voor kinderen. Tijdens de Museumnacht waren er de hele nacht rondleidingen door de schouwburg, die in recordtempo waren uitverkocht. Festivals:;6; Festivaldagen: 11; bezoekers 7.618 17 JAARSTUKKEN
Educatie Voor educatie was 2013 een goed jaar. pakte nog beter uit: er werden meer en diversere activiteiten ontplooid en we ontvingen veel meer kinderen dan verwacht. Meer nog dan in 2013 hebben scholieren - vanaf groep één t/m de laatste klas van het voortgezet onderwijs - in de weg naar de Koninklijke Schouwburg weten te vinden. KLEUTERS EN PEUTERS Voor de heel kleintjes (van 2 t/m 4 jaar) was er in het Paradijs om de twee weken een voorstelling. We hebben ernaar gestreefd daarin verschillende genres - naast toneel ook dans en muziek - aan bod te laten komen, om de bezoekertjes een zo n divers mogelijke kennismaking met het theater te bieden. In november hebben we voor de tweede keer een kleuterrondleiding gedaan door het gebouw, onder leiding van een actrice van NTJong. Na de rondleiding deden de kinderen gezamenlijk mee aan een workshop, waarna ze in het Paradijs voor hun ouders of begeleiders een presentatie gaven. Er deden veertig kinderen mee; in 2015 willen we deze activiteit verder uitbreiden. PRIMAIR ONDERWIJS Voor de leerlingen in het primair onderwijs - de basisschool - werden drie titels (in plaats van de ene titel in het voorgaande seizoen) geprogrammeerd, die alle tezamen goed waren voor negen voorstellingen: twee van Theatergroep Maas, drie van Frank Groothof en vier van Van Engelenburg Theaterproducties. De negen voorstellingen, die geprogrammeerd stonden onder schooltijd, trokken 3.165 jonge bezoekers. Naast de voorstellingen werd er voor de kinderen ook een aantal workshops gegeven. Zo werden voorafgaand aan de voorstellingen van Theatergroep Maas vanuit de Koninklijke Schouwburg vijftien workshops georganiseerd die in de klas werden gedaan. Er namen 407 leerlingen aan deel. RONDLEIDINGEN EN WORKSHOPS Er is in ook een begin gemaakt met het ontwikkelen van voorstellingsonafhankelijke producten, om zo het gebouw voor jongeren meer open te stellen en hen de schouwburg op een andere manier dan voor alleen voorstellingen te laten ervaren. Zo is er een digitale rondleiding ontwikkeld, waarbij kinderen uit de groepen 5 t/m 8 met een ipad met daarop het rondleidingsprogramma het gebouw ingaan en allerlei dingen ontdekken. Deze activiteit 18 JAARSTUKKEN
wordt nog verder uitgebouwd met het organiseren van een parallelle workshop voor klassen. Zo kan de hele klas in kleine groepjes de rondleiding volgen en ondertussen deelnemen aan een workshop. EINDMUSICAL Basisschool t Palet uit de Schilderswijk heeft, net als in 2013, twee maal zijn eindmusical in de grote zaal gepresenteerd. De meespelende kinderen zijn in de weken vóór de voorstellingen in kleine groepjes in de schouwburg onthaald op een rondleiding-annexworkshop, waarin ze kennis maakten met alle beroepen die in zo n theater worden uitgeoefend. Zo konden ze een workshop van het kostuumatelier volgen of deelnemen aan een workshop techniek. Een zeer kostbare activiteit, maar wel één waarmee we een aantal kinderen - en wellicht ook hun ouders - over de hoge drempel van de schouwburg hebben geholpen. VOORTGEZET ONDERWIJS De inspanningen voor de scholieren uit het voortgezet onderwijs zijn er vooral op gericht hen voor de reguliere voorstellingen te interesseren, die ze klassikaal onder begeleiding van een docent bezoeken. Vanuit de Schouwburg wordt een aantal programma s uit het komende seizoen geselecteerd dat voor middelbare scholieren extra aantrekkelijk lijkt; die selectie wordt aan de scholen aangeboden. De Koninklijke Schouwburg publiceert dat aanbod ook op zijn website. Meestal gaat zo n voorstelling vergezeld van een workshop of een inleiding, die ofwel ruim tevoren in de klas wordt gegeven, ofwel ter plekke voorafgaand aan de voorstelling. Dit jaar werden er, naast een van de voorstellingen van het Zandvlietcollege (zie hieronder), twee toneelvoorstellingen gegeven voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Het Haagse Zandvlietcollege heeft dit jaar in de grote zaal tweemaal zijn tweejaarlijkse musical opgevoerd. De Koninklijke Schouwburg heeft met de kunstvakdocenten verdere mogelijkheden tot gezamenlijke activiteiten besproken. Inmiddels zijn er twee onderwijsmodules voor het vak ckv in de schouwburg gegeven, die ontwikkeld zijn in samenwerking met NTjong. BEZOEKCIJFERS In bezochten 6.600 leerlingen en docenten uit het primair en voortgezet onderwijs een voorstelling in de schouwburg, of namen deel aan een andere door de Koninklijke Schouwburg georganiseerde activiteit. Er stonden dit jaar 81 van dergelijke activiteiten - voorstellingen, workshops, rond- en inleidingen en dergelijke - op het programma. In de begroting werd rekening gehouden met in totaal 5.000 leerlingen. 19 JAARSTUKKEN
Genres in cijfers De Koninklijke Schouwburg heeft een uitgebalanceerde toneelprogrammering, die wordt aangevuld met cabaret, opera en muziektheater. Eén vijfde van de programmering is gericht op de jeugd. In is het verwachte aantal voorstellingen gerealiseerd. Het aantal bezoekers dat hierbij geraamd werd is helaas iets achtergebleven. We zien dat sommige titels achterblijven bij de verwachtingen. In 2015 zetten we in op meer speeldagen om zo meer bezoekers richting de schouwburg te brengen. Aantallen bezoekers Realisatie 2013 Realisatie 2015 Bezoekers programmering 88.724 85.921 95.121 95.296 Bezoekers Festivals 6.533 7.618 5.680 7.515 Totaal bezoekers programmering en festivals 95.257 93.539 100.801 102.811 Deelnemende leerlingen Primair onderwijs 1.307 4.618 3.250 4.275 Deelnemende leerlingen Voortgezet onderwijs 2.312 1.982 1.750 2.000 Totaal deelnemende leerlingen 3.619 6.600 5.000 6.275 Bezoekers volwasseneducatie (randprogrammering) 1.067 1.352 1.380 1.352 Totaal bezoekers 99.943 101.491 107.181 110.663 Bezoekersaantallen per genre Aantal voorstellingen Aantal bezoekers Bezettingsgraad Nationale Toneel 51 18.826 60% Gesubsidieerd toneel 25 6.370 50% Buitenlands repertoire toneel 25 2.143 49% Ongesubsidieerd toneel 43 17.601 69% Toneel jeugd en familie 64 7.729 60% Toneel schoolvoorstellingen 12 3.649 54% Muziektheater, opera en musicals 31 10.051 65% Muziektheater jeugd en familie 6 2.456 67% Cabaret en kleinkunst 31 16.988 89% Overig 1 108 72% 289 85.921 64% 20 JAARSTUKKEN
VERDELING PROGRAMMERING 0,13% 19,77% 14,56% 65,55% Toneel Muziektheater Cabaret Overig AANDEEL JEUGDPROGRAMMERING 2,86% 0,13% 19,77% 13,24% 11,70% 52,30% Toneel volwassenen Muziektheater volwassenen Cabaret Overig Toneel jeugd Muziektheater jeugd 21 JAARSTUKKEN