1
Bestuur EKVV 51: Voorzitter: Wim Bastiaans, Brechtstr. 55 5924 BX Blerick. Tel: 06 17192818. E-mail: wjbastiaans@home.nl 1 e penningmeester: Petra Savelkouls, Klagenfurtlaan 246, 5916BB, Venlo. 077 3542840 E-mail: Petra.savelkouls@hetnet.nl 1 e secretaris: Henk Bongartz, Boerendansweg 43, 5914 RG Venlo, 077-3519769 E-mail: henk.bongartz@planet.nl Vice voorzitter: Ton Wetjens, Bernhardstraat 48, 5941GL Velden, 077 4722870 E-mail: awett@hetnet.nl Bestuurslid: Cor van Ooyen, Veldenseweg 252a, 5914SZ Venlo. 077 3548246 E-mail : corvanooyen@outlook.nl Ringencommisaris: Gerrit Hamstra, Voltairestraat 8, 5924 EH Venlo Email: hamstra@home.nl Bij ringenbestelling: het bedrag overmaken op Bankrekening nr. NL23INGB 0757 3689 13 Redactie t Veugelke : Jeu Smeets, Paulus Potterstraat 48, 5914 VE, Venlo. 077-3520206. E-mail: jesme40@home.nl Redactie en druk t Veugelke: Henk Bongartz, Boerendansweg 43, 5914 RG Venlo, 077 3519769 E-mail: henk.bongartz@planet.nl Fotografie: Esther Bongartz, Boerendansweg 43, 5914 RG Venlo, 077 3519769. Webmaster/ledenadministratie: Rob de Brouwer, Weth. Lommenstr.41, 5913 RS, Venlo, 077 3518067 E-mail : robdebrouwer@zonnet.nl Website: www.vogelvenlo.nl E-mail: vogelvenlo@versatel.nl Clublokaal: Café -Feestzaal t Pumpke, Straelseweg 166. 5914 AS, Venlo, 077 3519143 Contributie: 32,50 per jaar voor leden, steunende leden 15,00 en jeugdleden 5,00 Banknummer: 15.15.14.429 t.n.v. EKVV Venlo. Iban nr : NL87rabo0151514429 Bic nr : rabonl 24 Inhoud van dit Veugelke: Pag. 2 Colofon Pag. 3 Agenda Pag. 3 Samenwerking bonden Pag. 4 / 5 Notulen april - Rest jaarprogramma 2015 Pag. 5 2 X Nieuws t Veugelke - 4 mei vergadering Pag. 6 IM Toon Gerrits - 14 mei wandeling Pag. 7 / 9 Beurs 29 maart - 1 juni vergadering Pag. 10/11 Vergeten vogelgeluiden - 14 juni barbecue Pag. 11 De kangaroe van Truce - 7 september vergadering Pag. 12 Vogelquiz mei - 12 oktober TT vergadering Pag. 12 Data zondagmorgenpraatjes - 1 november TT - WM Show Pag. 13/15 Stress bij vogels door - 9 november vergadering Hedwig van der Horst - 29 november beurs Pag. 16 Vraag en aanbod - Extra Vogeltuinwandeling Pag. 17 Wandeling Hemelvaartsdag - datum komt nog 2
Agenda ledenvergadering op 4 mei 2015 om 20.00 uur in Café Feestzaal t Pumpke Straelseweg 166, 5914 AS te Venlo 1. Opening. Om 20. uur opent de VZ de vergadering met iedereen van harte welkom te heten Afgemeld: 2. Op deze vergadering waren leden aanwezig. 3. Notulen: van april. op of aanmerkingen 4. Uitgaande stukken: 5. Ingekomen stukken Bevestiging keurmeesters Financieel jaarverslag Bond 2014 ( uitgesteld april ) Jaarverslag Bond 2014 ( uitgesteld april ) Rekening en bedankje brunch de Weerd? 6. Agendapunten: Terugblik nestkastencontrole van 18 april Albertushof Vooruitblik op wandeling 14 mei en opgeven. Zie dit Veugelke. Vooruitblik eerste zondagmorgen praatgroep 10 mei 10.00 uur bij Henk en Els Hiddema Opgeven barbecue 14 juni. Uitgenodigd zijn ook Dülken en Nieuwstadt Huldiging jubilarissen in de maand oktober 7. Vogelquiz van mei. 8. Pauze. 9. Gewestelijk en Lands nieuws: 10. Rondvraag. 11. Sluiting De Voorzitter De notulist Wim Bastiaans Jeu Smeets Samenwerking ANBvV en NBvV. De hoofdbesturen van de Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers (NBvV) en de Algemene Nederlandse Bond van Vogelhouders (ANBvV) hebben wederzijds de intentie uitgesproken om tot een verregaande samenwerking te willen komen. Daarbij is het uitgangspunt dat alle zich daartoe voordoende mogelijke opties onderzocht worden en, indien wenselijk, aan de orde zullen zijn. De Bondsraad van de NBvV stelt zich unaniem achter dit voornemen. Teneinde deze samenwerking nader vorm te geven vraagt de Bondsraad aan de Algemene Vergadering op 9 mei mandaat om alle hiervoor benodigde stappen te mogen zetten. Dit mandaat is nodig om in het te volgen traject slagvaardig te kunnen opereren zonder telkenmale ten behoeve van deelbesluiten een buitengewone Algemene Vergadering bijeen te moeten roepen (Statuten artikel 11 lid 6). Uiteraard zullen de afdelingen, leden en overige betrokkenen breed over de voortgang van dit traject geïnformeerd worden, onder meer via ons blad en voorlichtingsbulletins. Wij wensen allen een goed overleg met elkaar zonder het bekende oud zeer 3
Notulen: van de vergadering van EKVV 51 op maandag 13 april 2015, om 20.00 uur bij Cafe Zaal t Pumpke Straelseweg 166, 5914 AS te Venlo 1. Opening. Om 20.10 uur opent de VZ de vergadering met iedereen van harte welkom te heten, speciaal Wil van Veghel die zich heeft aangemeld als nieuw lid. Velen kennen hem al van eerdere activiteiten voor EKVV. Hij stelt zich voor als fotograaf, wonende in Tegelen en sinds kort kweker van putters na eerst altijd kanaries te hebben gehad Ook staat hij stil bij het plotselinge overlijden van Toon Gerrits op 28 maart j.l. en noemt de verdiensten van Toon in de vogelsport c.q. kanariekweek en als keurmeester. Hij geeft ook aan zeer geraakt te zijn door zijn plotselinge overlijden. Met een nabestaande is hij nog in overleg om het omvangrijke archief van Toon ten goede te laten komen aan de vereniging. Ter herdenking aan Toon wordt 1 minuut stilte in acht genomen want wegens de crematie in zeer besloten kring is niemand van de vereniging daarbij geweest. Zie het In Memoriam. Afgemeld: Theo Driessen, Thei Roelofs, Heinrich en Pieter Naus, Petra en Jos Savelkouls, Geert van Dijk, Piet Melsen, Rob de Brouwer, Jos Reivers en Gerard v. Dooren 2. Op deze vergadering waren 23 leden aanwezig. 3. Notulen: Geen op of aanmerkingen en worden goedgekeurd 4. Uitgaande stukken: Uitnodiging Wil van Veghel als aspirant lid. 5. Ingekomen stukken: 6. Agendapunten: Terugblik brunch 15 maart. Alle lof voor de grote deelname en ook voor het team van de Weerd. Monique en haar mensen hebben weer iets lekkers voorgeschoteld in een prettige sfeer. Bedankt. Terugblik Vogelbeurs 29 maart. De beurs was weer druk bezocht en gezellig. Een minpuntje was het inroepen van de Politie wegens herkennen van elders gestolen vogels. Lof voor de Politie voor keurig optreden. Eerste resultaat vogelbeurs penningmeester. Petra had een keurig verslag gemaakt door de VZ gepresenteerd. Qua financieel resultaat was het een van de beste beurzen ooit. Zie verslag in dit Veugelke. Terugblik op de tombola tijdens de beurs en resultaat. Alle lof voor Gerrit Hamstra, hij had dit keurig voor elkaar. Voor het publiek was het nog onwennig, maar toch voor herhaling vatbaar komend najaar Vooruitblik nestkastencontrole 18 april bij Albertushof. Uitgesteld vanwege het koude en natte voorjaar. Henk Hiddema en Sjaak Verstappen melden zich af wegens andere afspraken. Wel aanwezig zullen zijn: Wim Bastiaans, Henk Bongartz, Ton Wetjens, Broer Gielen, Gerard v. Dooren, Jeu Smeets, kan niet mee het bos in Invulling zondagmorgen praatgroepen. Jeu heeft het programma compleet en presenteert dit ( zie in dit Veugelke pag. 12 ) Contributiebetaling, laatste kans. Vooruitblik wandeling op Hemelvaartsdag 14 mei op het smokkelaarspad. Ton Wetjens geeft een korte vooruitblik. Er zullen ook dassenburchten, roofvogelnesten en boomkikkers bezocht worden en daarna eten bij Jagersrust. ( Zie pag. 17 in dit Veugelke) Vaststellen budget ivm activiteit rond het 65 jarig bestaan. Dit was niet helemaal duidelijk en komt terug in mei. Vogelquiz van april. Het was de ringmus met de Latijnse naam Passer montanus. Er waren 24 inzendingen maar ook een aantal met de verkeerde 4
mus. Hay Jacobs deed de loting en Henk Bongartz was de winnaar. Hay bedankt en Henk gefeliciteerd. 7. Korte Pauze Stemmen over lidmaatschap Wil van Veghel. Er werden 23 stemmen uitgebracht en 100 % voor. Wil welkom in de gelederen van EKVV en wij hopen dat je er met veel plezier lang lid mag blijven. 8. Gewestelijk en landsnieuws Het is wel duidelijk dat het bestaan van twee aparte bonden zijn langste tijd gehad heeft. Door de vergrijzing loopt het ledenbestand met zo n 10 % per jaar terug en dat is geen houdbare zaak. Voorlopig zal er meer samenwerking komen en op termijn zullen ook de Landswedstrijden bij elkaar gevoegd worden. Zie ook dit Veugelke pag. 3 Terugblik op de gewestvergadering in maart. Weinig nieuws, in hoofdzaak over de fusie van de bonden, de lopers van de COM verkopen en de zgn. etageres. 9. Vogelpraatje : Lezing over de vogelkweek van Sjoerd Zwart Sjoerd hield een boeiende lezing over voeding, ziektes en kweek bij vogels. Echter zijn dieper ingaan op Kunstmatige Inseminatie gaf mij het beeld dat hij tentoon wilde stellen hoever hij was in de vogelsport want ik denk dat dit voor de gewone hobbykweker nooit gemeengoed zal worden. 10. Rondvraag. Jeu Smeets, wilde weten of zijn kritiek op het gewestbestuur nog aan de orde was geweest. Nee dus, en hij stelt voor de zaak te laten rusten. 11. Sluiting: De VZ, bij monde van Ton Wetjens, bedankt de spreker wenst verder iedereen wel thuis en tot ziens. De Voorzitter De notulist Wim Bastiaans Jeu Smeets Voorpagina s van t Veugelke De foto s voor de voorpagina s van t Veugelke worden vanaf april dit jaar bewerkt door Henk Bongartz. Wim van den Hurk was wegens zijn kwakkelende gezondheid en ook nog de andere vrijwilligersverplichtingen bij o.a. de buurtbus Venlo oost en bij de Stichting Emaus een beetje overvraagd. Wim, bedankt voor de jarenlange belangenloze medewerking en Henk succes gewenst met de nieuwe klus. Leden van EKVV, ik wens jullie succes met lezen. De laatste maanden ben ik verschillende keren gebeld door leden met de vraag of ik telefoonnummers had van o.a. Wim Bastiaans of Gerrit Hamstra Deze staan echter allemaal in de colofon. De laatste vogelquiz voeg ik voor de variatie eens naar de Latijnse naam van een vogel. Vijf of zes mensen stuurden mij de oplossing Ringmus, Natuurlijk goed, maar dat was niet de vraag. Dat heb ik deze inzenders ook gemaild waarna ik wel de goede oplossingen kraag, maar de volgende keer doe ik dat niet meer. Voor alle vragen die niet in t Veugelke staan ben ik bereikbaar. Jeu 5
In memoriam Toon Gerrits Waarschijnlijk de laatste foto van Toon aan de keukentafel gemaakt door Wim Bastiaans voordat ze samen naar Rosmalen gingen. Zaterdagmiddag 28 maart 2015 is ons lid Toon Gerrits op 80 jarige leeftijd zeer plotseling overleden. Toon was getrouwd met Tinie Stoter ( 4 januari 2014 ). Zij hadden samen een zoontje die op 7 jarige leeftijd na een ongeval overleden is. Zij zijn verder kinderloos gebleven. Toon was, vanaf zijn jonge jaren, een fervente kanariekweker, met de aantekening dat Tinie veel van de werkzaamheden op zich nam. Hij was echter ook een gedreven keurmeester met zeer veel kennis van zaken en hij verdiepte zich tot in de kleinste details van deze materie. Dat leverde hem dan ook veel keurmeesterklussen op tijdens nationale- en internationale wedstrijden Daarnaast was hij een redelijk begaafde spreker en dat bracht hem al snel naar een leerstoel bij de keurmeesteropleidingen. Zijn hang naar perfectie was ook steeds duidelijk tijdens de korte spreekbeurten en toelichtingen na de maandelijkse vergaderingen van EKVV. Dezelfde perfectie leidde ook tot 14 COM wereldtitels en op haar sterfbed beloofde hij Tinie een 15 e keer voordat hij zou stoppen met kanaries. De laatste COM in Rosmalen werd echter een deceptie die hij maar moeilijk kon verkroppen want hij viel buiten de prijzen. Met Toon verliezen wij een man met zeer veel verdiensten voor de vogelsport en het is jammer dat hij zijn 50-jarig Bonds-jubileum, komend jaar, niet meer heeft kunnen vieren. Ook tijdens de vergaderingen van EKVV zal zijn nadrukkelijke aanwezigheid gemist worden. Toon is vrijdag 3 april in zeer besloten kring gecremeerd. 6
Beurs 29 maart was weer een succes Dankzij de grandioze inzet van zeer veel leden was de afgelopen voorjaarsbeurs weer een groot succes. In deze tijd van vergrijzing in de vogelsport liggen records nu eenmaal niet meer voor het oprapen maar dicht erbij komen lukt toch wel weer vaak. Met zo n 1000 bezoekers en ruim 230 meter verkoop was de beschikbare ruimte weer aardig volgebouwd en de bewegingsruimte voor de bezoekers niet al te groot. De dames van de horeca hadden de handjes weer meer als vol en Esther, ons fotomeisje, had nauwelijks tijd om deze hobby inhoud te geven. Alleen op het einde toen de koffieconsumptie zakte en veel bezoekers en verkopers zich opmaakten om huiswaarts te gaan kon zij zich even uitleven achter de camera. Daarbij had zij het geluk dat Henk Hiddema met zijn lange lijf, de kop bijna tussen de spanten, met een flink net de ontsnapte vogels aan het verzamelen was en gezien zijn succes moet hij thuis in de grote volière flink geoefend hebben en voor Esther leverde het toch nog wat aardige actiefoto s op. Op deze beurs waren naast levende cultuurvogels ook nog eens geschilderde exemplaren in de verkoop. De schilder had er overigens wel een aardige uitstalling van gemaakt rond zijn schilderende activiteiten. De beurs was niet alleen qua bezoekers en verkochte meters een succes, maar ook door het goede kosten- en inkoopbeleid was het financiële plaatje na afloop riant te noemen. Bedragen ga ik hier niet noemen want die zijn op de vergadering van 13 april voldoende toegelicht. Een andere bijzonderheid was dat een bezoeker bij een jarenlange vaste standhouder van ons zijn eigen vogels terugzag die korte tijd daarvoor bij hem gestolen waren. De standhouder wist van niks en het toeval wilde dat de persoon waar hij de vogels van gekocht had ook bij hem aan de stand stond. Politie gebeld en alle betrokkenen hebben gewacht. De standhouder wist van niks en had de vogels eerlijk gekocht. Degene die hem de vogels verkocht had gaf tegenstrijdige verklaringen met o.a. gekocht in Mol maar de datum klopte niet en daarna wist hij niet van wie ze gekocht te hebben etc. Kortom de vogels werden in beslag genomen en de betreffende persoon gearresteerd. De handelaar gedupeerd want hij was zijn geld en vogels kwijt en de originele eigenaar blij want hij kreeg weer enkele tientallen vogels terug van de 500 die bij hem geklauwd waren. Verder waren alle verkopers en standhouders en ook bezoekers tevreden met het verloop van deze morgen en een aardige bijkomstigheid was dat wij ook nu weer geen zakkenrollers op bezoek hebben gehad. Namens het beurscomité en bestuur wil ik allen die op enigerlei wijze geholpen hebben hartelijk danken voor hun inzet. Dan nu naar de foto s van Esther. Het complete ontvangstcomité voor de verkopers op deze heuglijke dag. Laat maar komen! 7
8
9
Vergeten (vogel) geluiden in Down Under Tekst en foto s: Jeu Gielen In Australië, in Sydney waar mijn zoon woont, bestaat een bijzondere straat, Angel Place, gewijd aan de vogels die er vroeger woonden en leefden. Nadat vanaf ongeveer de 17 de eeuw de Europeanen er zich vestigden, bleef de verstedelijking alsmaar groeien en werd het oorspronkelijk woongebied van onder andere de vogels overgenomen door de mens. Ter herinnering aan deze omwenteling op de plek waar Sydney ontstond werd deze straat volgehangen met lege vogelkooien. Men gaat er van uit dat meer dan 100 van de oorspronkelijke soorten werden verdreven vanuit hun woongebied. In het wegdek zijn naast plaquettes met de namen van de vogels ook luidsprekers geplaatst waaruit de zang van 50 van deze soorten te horen is. Aan het einde van de dag als de zon ondergaat, gaat de zang van de dagvogels over in het geluid van de nachtvogels die gedurende de avond te horen zijn. Het zuidelijk halfrond kent een heel korte schemering in vergelijking met onze lange zomerse avonden. Als ik in Sydney ben heb ik altijd het gevoel dat na het avondeten het licht wordt uitgedaan, zo snel gaat het van licht naar donker. Hartje zomer is het vòòr acht uur s avonds aardedonker. Vergeten geluiden Deze geluiden zijn van vogelsoorten welke eens zongen in centraal Sydney, voordat de Europeanen zich vestigden en hun dwongen te vertrekken. Sommige van deze vogels zijn nog te horen in de buitenwijken waar ze nog voedsel en onderkomen vinden in de originele vegetatie. 10
Dit sluit weer enigszins aan bij het Australische verhaal Overleden, de kangaroe van Truce Jacobs Zondagmorgen, 1 e Paasdag om 11.30 uur belde Truce Jacobs mij dat haar huiskangaroe daags daarvoor was overleden. Enige uitleg is hierbij wel op z n plaats. De Firma Jacobs heeft in haar dierenwei enige kangaroe s rondhuppelen. ± 8 Weken geleden vond Hay, haar man, een dood kangaroe vrouwtje in de wei met een nog levend jong in de buidel. Het jong was wel nog heel erg klein maar met een beetje moeite kreeg Truce hem toch aan de fles en begon het beestje zowaar te groeien. Het kangaroetje had snel een vertrouwensband met zijn verzorgster opgebouwd. Het werd echter wel duidelijk dat kangaroemelk toch iets anders was dan Truce haar troeteldiertje aan kon bieden en het jong bleef, verstoken van het meest elementaire voedsel, moedermelk, toch wel aan de magere kant. In de morgen van paaszaterdag is hij zijn moeder weer op gaan zoeken die bijna twee maanden eerder het tijdelijke met het eeuwige verwisselde en liet daarmee zijn verzorgster in grote droefheid achter. Tekst: Jeu Smeets Foto: Jacobs. 11
Vogelquiz april 2015 De vraag: Wat is de wetenschappelijke (Latijnse) naam van dit, jammer genoeg, steeds zeldzamer wordend vogeltje??? Natuurlijk is dit de ringmus en de Latijnse naam is Passer montanus. In t Veugelke van februari j.l. is hier nog ruimschoots aandacht aan geschonken. De goede oplossingen zijn van: Henk Bongartz, Jeu Gielen, Jos Reivers, Frits Hafmans, Els Hiddema, Henk Hiddema, Martijn Verheijen, Gerrit Goumans, Cor van Ooijen, Ton Kerstjens, Sjaak Verstappen, Mart Vissers, Frank Hafmans, Theo Driessen, Piet Driessen, John Vullings, Heinrich Naus, Pieter Naus. Aus Dülken: Ellen Terhaag, Franz Bester. Foute oplossingen: Jan Driessen: Flots, Passer domesticus:wil van Veghel, Wim Bastiaans, Broer Gielen. Hay Jacobs deed de loting en Henk Bongartz werd de winnaar. Bedankt en proficiat Vogelquiz mei 2015 Dit mooie kleine vogeltje stamt uit het Caribische gebied en mogelijk had Fidel Castro ze wel in zijn volière. De vraag: Wat is de Nederlandse naam van dit vogeltje???? Oplossingen voor 3 mei naar: Jeu Smeets Tel: 3520206 E-mail: jesme40@home.nl Data zondagmorgenpraatgroepen Vijf zondagochtenden verdeeld over de zomer. Begintijd is ± 10.00 uur en duurt uitlopend tot ± 12.30 uur 10 mei bij Henk en Els Hiddema 7 juni bij Sjaak en Ank Verstappen 12 juli bij Ton en Jeanne Wetjens 9 augustus bij Jeu en Tilly Gielen 13 september bij Thomas en Edeltraut Schmitz Wij hopen er weer, zoals het vorige jaar, weer gezellige bijeenkomsten van te maken. Aan de gastparen zal het niet liggen, dat weten wij nog wel van voorgaande jaren en als de bezoekers dan ook nog een zonnig humeur meebrengen kan er weinig fout gaan. Wij hopen natuurlijk weer op een leuk aantal deelnemers. Door de vereniging zal weer een leuk boeketje bloemen en een klein geldbedrag ter beschikking worden gesteld voor het ontvangende paar. 12
Stress bij vogels, vaker als gedacht Tekst: Hedwig v.d. Horst dierenarts. Lay-out: Jeu Smeets Stress is een frustrerend fenomeen waar iedereen die vogels houdt, vroeg of laat mee te maken krijgt. Vogels zijn stressgevoelig en stress bij een vogel leidt in veel gevallen tot de dood van het diertje. Stress bij vogels is niet altijd te voorkomen. Ik kom in mijn praktijk regelmatig gevallen tegen waarbij een eigenaar belt over een zieke vogel. Om, via de telefoon, een goed advies te kunnen geven, heb ik bepaalde informatie over de vogel nodig. Bijvoorbeeld zijn conditie, of zijn buik dik is, of de lever vergroot is, etc. Deze gegevens kunnen alleen verzameld worden als iemand de vogel pakt hem nakijkt. Als een eigenaar zegt dat hij zijn eigen vogel niet kan hanteren (en dat komt vaker voor dan u denkt) dan zal ik die gegevens moeten verzamelen. Met andere woorden: de eigenaar moet met de patiënt langs komen. Maar als een eigenaar zijn vogel zelf kan onderzoeken en de bevindingen met mij kan bespreken is het ook vaak mogelijk om via de telefoon een goed advies te geven. Maar hoe dan ook: de vogel moet gevangen en gehanteerd worden. Regelmatig vertelt een eigenaar mij dat hij zijn vogel niet durft te hanteren omdat hij bang is dat de vogel dan sterft aan de stress die dat met zich meebrengt. Op zich is dat een terechte zorg: iedere keer dat iemand een vogel vast pakt is er een risico dat het dier overlijdt aan stress. Maar zonder de benodigde gegevens kan niemand een juiste diagnose stellen. Het wordt dan gokwerk en de therapie is een schot in het duister. De stress van het hanteren is nodig om een diagnose te stellen. Zo ook is stress een onvermijdelijk onderdeel bij het laten seksen van een vogel, het vervoeren van een vogel, het koppelen, tentoonstellen etc., etc. Stress bij een vogel is in veel gevallen gewoon niet te voorkomen. De vogels en wij zullen ermee moeten leren leven en proberen er zo goed mogelijk mee om gaan. Vandaar dit artikel. WANNEER KRIJGT EEN VOGEL STRESS? Een heel bekende stressor is pijn. Pijn geeft aan dat het lichaam (en dus de vogel zelf) niet meer optimaal kan functioneren waardoor het dier een verhoogd risico loopt. Een vogel (of een ander dier) krijgt ook te maken met stress als hij zijn gewone natuurlijke gedrag niet uit kan oefenen. In gevangenschap wordt deze vorm van stress het vaakst veroorzaakt doordat een vogel voor zijn gevoel onvoldoende afstand kan bewaren tot anderen (kooigenoten, mensen voor de kooi etc.) en doordat hij niet kan vluchten (omdat hij in een kooi zit). Maar een vogel kan ook stress ondervinden van een omgeving die te druk is (bijvoorbeeld tijdens een tentoonstelling). Een vogel krijgt dan teveel prikkels binnen. Hij kan ze niet meer goed verwerken waardoor hij niet meer iedere prikkel op zijn waarde kan schatten. Met andere woorden: hij kan niet meer op ieder moment goed inschatten of er gevaren op hem afkomen of niet. WAT IS STRESS? Op het moment dat een vogel stress krijgt komen er stresshormonen vrij in het bloed. Het meest bekende stresshormoon is adrenaline. De stresshormonen zorgen er onder andere 13
voor dat het hart sneller gaat kloppen en dat de ademhaling sneller gaat. Dit alles om het lichaam voor te bereiden op actie (vluchten, vechten). Stresshormonen zorgen ook voor een verwijden van de pupil van het oog zodat er zoveel mogelijk informatie binnen kan komen via de ogen. Bij dieren die net gegeten hebben, zorgt stress er ook voor dat ze braken. Bij vogels is dan de krop leeg waardoor zij wendbaarder zijn en makkelijker op kunnen stijgen. IS STRESS EEN PROBLEEM? Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam. En het lichaam is in principe ook in staat om deze stress te verwerken, mits de stress niet te lang duurt. Een wilde vogel die schrikt van een roofdier en vlucht, heeft vrijwel nooit problemen van de stress die hij tijdens dit gebeuren ondergaat. De problemen ontstaan pas als de natuurlijke reactie van de vogel op stress wordt geblokkeerd. Als het vluchten van ons wilde vogeltje wordt verijdeld (bijvoorbeeld doordat hij is gegrepen door het roofdier) dan zien we de stressreactie die we bij onze kooivogel ook zien: het diertje gaat stuiptrekken en overlijdt vaak al voordat het roofdier de kans krijgt de vogel te doden. Dit komt doordat de stress voor het dier te lang duurt. Op zo'n moment komt de kwetsbare plek van vogel naar voren: hun hart. Het hart van een vogel is heel gevoelig voor stresshormonen. Het reageert onmiddellijk door snel te gaan kloppen, maar daardoor raakt het regelmatig zijn natuurlijke ritme kwijt: de vogel krijgt hartkloppingen. Als het niveau van de stresshormonen vrijwel onmiddellijk weer dalen, dan komt het hart vaak weer in zijn normale ritme terecht. Maar als de stress aanhoudt, dan gaat het hart fibrilleren. Dat is een hele snelle, zeer inactieve hartslag waarbij het bloed nauwelijks meer door de bloedvaten gepompt wordt. Als deze fibrillatie langer dan enkele seconden duurt, komen organen (met name de hersenen) vers bloed, en dus zuurstof te kort: de vogel raakt in shock. Het hele regelmechanisme van het lichaam raakt van slag en de vogel overlijdt in enkele minuten. STRESS VOORKOMEN. In het begin van mijn artikel heb ik al gezegd dat stress heel vaak niet te voorkomen is. Het is daarom zaak om de noodzakelijke stress zo kort mogelijk te laten duren en de hoeveelheid prikkels in te dammen. Soms kan dat heel eenvoudig door bijvoorbeeld bij het vangen van een vogel het licht uit te doen of alleen een rode lamp aan te laten. Vogels zien niets in het schemerdonker of in rood licht. Dat komt omdat zij alleen maar kegeltjes in hun netvlies hebben. Kegeltjes zijn nodig om kleuren te zien. Wij hebben ze ook in ons netvlies. Kegeltjes functioneren alleen goed bij een goed verlichte omgeving. Als het schemerig wordt, gaan wij mensen kijken met de staafjes in ons netvlies. Staafjes functioneren goed bij weinig licht, maar zij kunnen geen kleuren onderscheiden. Dat is de reden dat in het schemerdonker alles wit, zwart of grijs wordt. Vogels hebben geen staafjes. In het schemerdonker zien zij dus helemaal niets meer en kunnen zij rustig benaderd en gevangen worden door ons mensen die nog wel kunnen zien. Door tijdens het vervoeren van een vogel hem op te sluiten in een donkere kist maak je ook gebruik van het weghalen van prikkels door het gezichtsvermogen te blokkeren. Het dier kan niets zien, er komen geen prikkels door die hem vertellen dat er gevaarlijke dingen op hem afkomen, dus blijft hij (min of meer) rustig zitten. Een kist die zo gemaakt is dat een vogel zich niet kan beschadigen voorkomt ook veel stress. Niet alleen het soort materiaal, maar ook de grootte van de kist heeft hier mee te maken. Ik sta wel eens verbaast te kijken bij een eigenaar die minuten nodig heeft om een heel klein vogeltje te vangen uit een veel te grote kooi. Zeker bij de insecteneters zijn er van die snelle jongens dat je ze op deze manier 14
de dood in kunt jagen. Hoe groter de kooi, hoe groter de vaart waarmee een vogel in paniek tegen de wanden aankomt. U zult versteld staan van het percentage vogels dat ik moet seksen, dat beschadigde neusdopjes, polsen of tenen heeft. Ook dat is stress die te voorkomen is. Een goede manier om stress te voorkomen is ook gewenning. Een vogel die nooit mensen ziet kan zich (letterlijk en figuurlijk) dood schrikken als hij een persoon voor zijn kooi ziet. Een vogel die iedere dag zijn baasje langs ziet komen en door ervaring weet dat er dan niets engs gebeurt, zal heel anders reageren. Ik ben ervan overtuigd dat veel problemen tijdens het broeden (van de eieren afgaan, jongen uit het nest gooien na het ringen, jongen opeten) veroorzaakt worden door stress. Iedere dag langslopen, iedere dag in het broedblok kijken en zelfs iedere dag even de jongen vastpakken zal bij de meeste vogels voldoende zijn deze ellende te voorkomen. Wat ik vaak meemaak is dat eigenaren een vogeltje vasthouden terwijl het bijkomt van een anesthesie. Op zich is dat begrijpelijk. Als je het diertje vast hebt kun je gemakkelijk controleren of zijn hartje nog klopt en of hij nog adem haalt. Ook komt een vogel sneller bij als u hem vasthoudt. Maar realiseer u wel dat het dier sneller bijkomt omdat het een enorme stress voor hem is om wakker te worden en te realiseren dat hij in de klauwen van een groot beest zit. Hij realiseert zich op dat moment namelijk echt niet dat u het bent en dat u het beste met hem voor hebt. Zelfs tamme vogels die bijkomen, herkennen namelijk in eerste instantie hun eigenaar niet. Uit oogpunt van stresspreventie kunt u een vogel die bijkomt uit de anesthesie beter op een donker plekje leggen. TOT SLOT.. Stress is niet te voorkomen. In mijn carrière is het voorgekomen dat vogels dood gingen, niet door hun ziekte, maar puur door de stress van het hanteren. Als vogeldierenarts zijn dit soort gevallen altijd verschrikkelijk vervelend. Je kunt niets doen om het te voorkomen en je kunt niet voorspellen welke vogel het zal treffen. Russisch roulette. Het hoort bij het vak, maar het is wel het meest nare aspect ervan. Stress is wel in veel gevallen te verminderen. En in die gevallen bent u (als eigenaren) en wij (als dierenartsen) verplicht om alles in het werk te stellen om onze uiterste best te doen. Info, ga naar: www.vogelpraktijkdehorst.nl e-mail: vogelpraktijkdehorst@hotmail.com 15
Vraag en aanbod binnen EKVV Te koop diamantduifjes, peruduifjes, groenvleugelduifjes en vredesduifjes. Tevens een aantal agaat groenlingen. Henk Hiddema, Leeuwerikweg 17 Velden Tel: 077 4722327 E-mail: h-hiddema@tele2.nl Te koop Heb nog ongeveer 60 plastic inloopdoosjes om muizengif in te doen, te koop 1,50 p/st. zie afbeelding. Alleen die van mij zijn zwart. Henk Bongartz Boerendansweg 43 Venlo Tel: 077 3519769 E-mail: henk.bongartz@planet.nl Te koop Majoor putters wildkleur worden alleen per koppel verkocht. En een agaat pop met agaat verervende man. Gerrit Goumans, Venray Tel. 06 10259850 E-mail: gerritgoumans@hotmail.com Te koop Te koop 1 goudvink man en 1 zwartkopsijs man uit buitenvolière een medicatievrij. Te koop gevraagd: 1 putterpop. Aanbiedingen met prijsopgave aan: Jos Reivers Trip 3 5944 CS Arcen Tel:077 47322586 Email: jreivers@telfort.nl Te koop gevraagd Twee kleine barmsijspopjes Ton Kerstjens t.kerstjens@kpnmail.nl Victor Hugostraat 16 5924 AK Blerick Tel: 077 3826865 Te koop gevraagd Een goede vogelkennis zoekt nog een Chinese appelvink man en een zanglijsterman Aanbiedingen aan: Jeu Gielen E-mail vogeltuin@home.nl Tel: 077 3513990 Te koop Een kneu pop 2014 20 Sjaak Verstappen Tel: 077 3540395 E-mail: s.verstappen@ziggo.nl Te koop gevraagd Gezonde merelpop, niet te oud. Broedrijpe roul roul hen. Heinrich Naus E-mail heinrich.naus64@gmx.de Tel: 0049-152-23199777 Wij spreken Nederlands Toch een mooi vogeltje, dat goudhaantje 16
14 mei wandeling Smokkelpad Scharrelkids Jagersrust Velden. Beste leden we komen op Hemelvaartsdag donderdag 14 mei om 10.00 uur bijeen op de parkeerplaats achter Jagersrust. Tussen 10.30 en 12.00 uur zijn we wandelen en daarna gaan we samen met de niet wandelaars lekker wat eten bij Jagersrust. Wat kun je verwachten tijdens de wandeling. Op de eerste plaats is dit gebied het op een na grootste dassengebied van Nederland. Dus een bezoek aan een dassenburcht staat zeker op het programma. Verder komen we tijdens de wandeling wildwissels tegen en wordt uitleg gegeven van welke dieren deze zijn. En met een klein beetje geluk zien we misschien ook nog een boomkikker. In ieder geval wemelt het in de vennen van de kikker- en padden visjes en vele salamanders. Tijdens de wandeling kunnen we volop genieten van de biotoop van de geelgors en fluiten er overal op de route volop de zwartkoppen, tuinfluiters enz. Het gebied is rijk aan diverse mezensoorten en ook de goudvink voelt zich er prima thuis. Vorig week zaten er zelfs nog twee raven. We bezoeken tevens een haviksnest en misschien zit er weer een koppeltje wespendieven. Tenslotte maken jullie kennis van een stukje van smokkelpad voor Scharrelkids en wordt duidelijk hoe er vroeger in deze regio werd gesmokkeld. De eigen bijdrage voor eten en drinken is 5 euro per persoon. Opgave tot uiterlijk op de mei vergadering bij Wim Bastiaans. Email: wjbastiaans@home.nl Tel 0617192818 17