RBS Markets Nummer 312, Week 16, 17 april 2012 Turbo s & Trading Dinsdag 17 april 20:00 Webinar: Bakker s Bull/Bear van de maand: april Technische Analyse P2 DAX-Index - Tijd voor nieuwe aankopen... De week in Turbo De vrije val van Nokia Wie heeft er schuld? P3 Certificaten P4 Economie Singapore groeit sneller dan verwacht Webinars & seminars Ontmoet RBS In de afgelopen jaren was ik overtuigd van het feit dat de inflatie de komende jaren een van de grootste bedreigingen was die boven de markt hing. Normaliter leidt stijgende inflatie tot een zwakkere munt en derhalve tot een hogere rentevoet. Oftewel u moet voorzichtig zijn met langlopende obligaties en hypothecaire leningen voor een zo lang mogelijke periode afsluiten. Inmiddels houd ik echter ook rekening met een heel ander scenario: lower for longer. Dit is precies de verwachting van een aantal economen van de wereldwijde research afdeling van RBS. P6 Ik geloof er sterk in dat economiën in cycli bewegen en dat marktwerking uiteindelijk voor balans zorgt. Tussentijds zullen er altijd perioden van onder- en overwaardering zijn, oftewel van hoog en laagconjunctuur. Door de eeuwen heen is ook gebleken dat dit is hoe economiën zich ontwikkelen. Op zich goed nieuws, omdat dit betekent dat na de afgelopen magere jaren er een positievere periode in het verschiet ligt. En juist daar twijfel ik nu over. Ik denk niet dat het slechter wordt maar dat het herstel zeer moeizaam zal verlopen gedurende een zeer lange periode. Monetaire verruiming Banken durven geen kredieten te verstrekken, bedrijven durven niet te investeren en particulieren verkiezen sparen boven lenen. De markt is dus redelijk opgedroogd. Om het vertrouwen enigszins te herstellen zijn er van overheidswege al volop stimuleringsmaatregelen getroffen. De meest in het oog springende was LTRO: Long Term Refinancing Operation. Dit maakte het voor banken mogelijk om bijna gratis (1% rente) geld aan te trekken. De activiteiten van de ECB zorgden er weliswaar voor dat rentes van probleemlanden (tijdelijk) daalden, maar hadden ook tot effect dat banken nu tot over hun oren in goedkoop geld zitten. Dit is deels geïnvesteerd in risicovollere obligaties, maar ook grotendeels gestald bij de ECB als reserve. De gelden zijn in ieder geval slechts in beperkte mate daadwerkelijk in handen van het publiek terecht gekomen. Geld kost geld Wat we vaak vergeten is dat rente niets anders is dan de prijs van geld. Prijzen worden gevormd op het niveau waar vraag en aanbod samen komen. Ook in geval van geld. Juist daar zit nu het probleem. Door verandering in mentaliteit is de vraag naar geld sterk afgenomen en het aanbod ervan juist groot. Zo worden er steeds minder hypotheken afgesloten en is de wil om te sparen steeds verder gestegen. Het aanbod van geld is dus groot en de vraag beperkt, wat resulteert in een lage rente. Onlangs las ik een artikel dat een extra reden geeft voor de mogelijkheid dat low wel eens voor een veel langere periode kan gelden dan we nu verwachten. Door de vergrijzing zal het aanbod van geld namelijk nog vele jaren hoog blijven. Werkenden zullen steeds meer moeten afdragen voor de groeiende groep pensioengerechtigde babyboomers. Ondertussen zullen zij een groter deel van hun inkomen opzij zetten in de verwachting dat ze op latere leeftijd een groter deel van de kosten voor levensonderhoud zelf moeten dragen. De relatief rijke babyboomers laten erfenissen na die tot meer geldaanbod lijden. Ook bedrijven leggen steeds meer reserves aan, aangezien groeimogelijkheden en de noodzaak van bijbehorende investeringen afnemen. Hiermee blijft het aanbod van geld hoog en de rente laag. Natuurlijk zal een mogelijke toename van de investeringen leiden tot een sneller groeiende economie en uiteindelijk oplopende rentes, maar de impuls die hiertoe moet leiden is voorlopig in geen velden of wegen te bekennen. Onderleiding van Draghi heeft de ECB proactief een aantal maatregelen getroffen en haar focus verlegd van inflatiebeteugeling naar bevorderen van economische groei, maar lijkt nu een reactief beleid te voeren. Lees verder op pagina 5 Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/jimtehupuring). 1
Technische Analyse TA: DAX Index - Tijd voor nieuwe aankopen... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. Vorige week heb ik aandacht besteed aan de DAX. Ik wil daar graag een vervolg aangeven, omdat de chart daar aanleiding toe geeft. Een juiste beoordeling van de recente berendreunen leert ons dat er vooralsnog sprake was van een stevige correctie binnen de uptrend, zo meldde ik vorige week. De index bevindt zich immers in een stijgend trendkanaal, gevormd door de oplopende steunlijn over de bodems en bijbehorende trendkanaallijn over de toppen. DAX-Index Tevens beweegt de DAX boven de gemiddeldelijn, hetgeen een tendens tot stijgen impliceert. Met andere woorden, zowel subjectieve als objectieve bevindingen wijzen uiteindelijk in de richting van de bulls. Momenteel lijkt de countertrendbeweging op te drogen. De stieren geven ijzersterke signalen af. Zij willen de uptrend vervolgen. In mijn vorige commentaar schreef ik: Noteer afgerond 6.600,00 als cruciaal kantelpunt. Daar komt de sleepkabel de markt binnen en daar ligt een 38,2% retracementgrens. Bovendien kan de RSI daar vanaf het 50-niveau weer opveren om daarmee bodemvorming te bevestigen. Een bodem rond 6.600,00 valideert de uptrend en zal de bulls aansporen de index naar hogere niveaus te stuwen.... Het is goed te zien dat deze stappen feilloos worden opgevolgd. Precies op de sleepkabel en de 38,2% retracementgrens veert de koers op en weten de bullen een witte candle te produceren. Tevens hangt de RSI boven de 50-lijn, hetgeen de tendens tot stijgen ondersteunt. Kortom, ik tel een vijftal bouwsteentjes, allen in de richting van de bull. Zolang de koers boven het cruciale kantelpunt op afgerond 6.500 noteert, is een vervolg van de uptrend dan ook het meest waarschijnlijke scenario. In eerste instantie opveren richting de recente top op afgerond 7.195, hierboven is er ruimte om door te stomen richting circa 7.525. Turbo Tijd Trendvolgende beleggers worden uitgenodigd mee te doen met het vervolg van de uptrend, de kantelpunten zijn duidelijk... Figuur 1. Weekgrafiek DAX. Bron: BTAC Visuele Analyse, 17 april 2012. Selectie aanbod DAX-Index Turbo s Met Turbo s kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de DAX-Index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Vul in het scherm linksboven de zoekterm Naam ISIN code Hefboom DAX Turbo Long 6.060 NL0010045548 8,04 DAX Turbo Long 5.770 NL0010000709 6,01 DAX Turbo Short 7.040 NL0010110508 12,18 DAX Turbo Short 7.470 NL0009794593 6,72 DAX in. Figuur 2. Een selectie van het aanbod van DAX-Index Turbo s. Bron: RBS, 17 april 2012. 2
De week in Turbo De vrije val van Nokia Correcties op de indices wereldwijd De vrije val van Nokia De belangrijkste indices hebben vorige week de grootste daling over 2012 tot nu toe beleefd, hetgeen vooral was toe te rekenen aan de bekendmaking dat de economische groei van China (onverwacht) afneemt. Afgezien hiervan, was een correctie van de stijgingen tot nu toe onvermijdelijk. De AEX-Index is vrijdag 13 april gedaald tot 306,12 punten, wat een verlies was van 2,79% over de week. In Duitsland sloot de DAX op 6.583,9 punten (-2,82%). Op Wallstreet viel de Dow-Jones met 136,99 punten terug tot 12.849,59 punten. De S&P500 daalde met 27,82 punten tot 1370,26 punten (-2%). De slotkoers van goud was vrijdagmiddag 1658,15 dollar per troy ounce (-1,22%) en Brent Crude Olie had uiteindelijk een waarde van 121,83 dollar per vat (-1,30%). Onder de hoofdfondsen binnen de AEX was het alleen Akzo Nobel dat een concrete stijging liet zien van 2,39%, gevolgd door ASML (0,89%) en Boskalis (0,32%). Uitlijder van de week was SBM Offshore met een sterke daling van 12,27%. De vrije val van Nokia Een bedrijf als Nokia heeft voldoende contant geld op handen om toekomstige verliezen, zoals het afgelopen kwartaal, op te vangen. Beleggers beginnen echter het vertrouwen op een structurele (lange termijn) oplossing te verliezen. Als de prijsdaling van het aandeel Nokia van de laatste 12 maanden een indicator is, is dit niet een geheel incorrecte conclusie. Nokia CEO Stephen Elop, in 2010 overgekomen van Microsoft, heeft het tij getracht te keren door over te gaan op de software van zijn voormalige werkgever; Windows Mobile. Echter, na de bekendmaking vorige week woensdag dat het bedrijf voor de volgende twee kwartalen in principe een verlies zou lijden, is het aandeel opnieuw fors gedaald met bijna 20%. 1 De consument lijkt momenteel vooral de voorkeur te geven aan de iphone van Apple en de Google Android toestellen van Samsung. Beiden hebben een groter assortiment aan applicaties en bijkomende software-ontwikkelaars. Gedurende het eerste kwartaal heeft Nokia iets meer dan 2 miljoen toestellen verkocht van het model Lumia, wat in schril contrast staat met de verwachtte verkoop van 31 miljoen iphones en 37 miljoen Samsung Smartphones. Volgens een onderzoek van Reuters zou Nokia in totaal 27 miljoen toestellen moeten verkopen dit jaar, 55 miljoen het daaropvolgende jaar en 94 miljoen in 2014. 2 Mochten deze cijfers niet gehaald worden dan zou het volgens analisten moeilijk zijn voor Nokia om zich op een financieel gezonde manier te handhaven. De marktwaarde van Nokia is ongeveer één tiende (11,3 miljard euro) in vergelijking met het (laatste) topjaar 2007, toevallig ook het jaar waarin de iphone op de markt kwam 3. Het ziet er helaas naar uit dat Nokia zijn positie als grootste mobiele telefoonfabrikant definitief heeft verloren aan Samsung Electronics. Op basis van de huidige marktomstandigheden is het waarschijnlijk dat de gok om Windows software te gebruiken niet gunstig zal uitpakken en we te maken hebben met de laatste stuiptrekkingen van het ooit zo machtige Finse concern. Top 5 Stijgers Turbo s en Warrants ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Nokia Turbo Short NL0010050159 87,50% 130,10% Sinds 22 mrt 2012 AEX Turbo Short NL0010015673 63,85% 68,87% Sinds 5 apr 2011 Sony ADR Turbo Short NL0010050373 57,75% 82,12% Sinds 20 feb 2012 AEX Turbo Short NL0010015665 52,04% 50,75% Sinds 5 apr 2012 T-Bond Future (30 jaars) Turbo Long NL0009991751 48,81% 53,63% Sinds 12 okt 2012 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 9 april t/m 13 april 2012. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoersen van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website www.rbs.nl/markets onder rendementsoverzicht. Bron: RBS, 17 april 2012. Overzicht markten 311 310 309 308 307 306 305 1,318 1,316 1,314 1,312 1,310 1,308 1. Reuters News, 12 april 2012 2. Reuters Market Data, 16 april 2012 AEX 0,1% 306,12 312 140,4 140,2 140,0 139,8 139,6 139,4 Bund Future 0,0% 140,36 140,6 139,2 EUR/USD 0,1% 1,3078 1,320 1,306 Brent Crude Olie Future 0,7% 121,83 123,0 122,5 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 16.242.452 6.706.450 38.100.588 Brent Crude Oil Future 75.882 30.007 953.746 Bund Future 650 1.233.795 6.913.872 EUR/USD 20.300 99.925 648.863 Nikkei 225 2.955 1.455 44.349 Goud 242.323 170.546 3.166.091 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 9 april t/m 13 april 2012. Bron: RBS, 17 april 2012. Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 1,75 Brent Crude Oil Future 1,71 Bund Future -169,92 EUR/USD -3,35 Nikkei 225-3,37 Goud 21,58 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 17 april 2012. Bron: RBS, 17 april 2012. 122,0 121,5 121,0 120,5 120,0 119,5 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 6 april t/m 13 april 2012. Bron: Bloomberg, 17 april 2012. 3
Certificaten Economie Singapore groeit sneller dan verwacht Singapore dollar stijgt in waarde Groei geeft Centrale Bank ruimte voor inflatiebestrijding Vrijwel tegelijkertijd met de tegenvallende groeicijfers vanuit China publiceerde het ministerie van handel in Singapore haar groeicijfers voor het eerste kwartaal van 2012. De economie van het Aziatische land groeide de afgelopen drie maanden met 9,9% op jaarbasis. Dat is ruim 3 procent meer dan werd verwacht op basis van een door Bloomberg gehouden enquête. De Centrale Bank van Singapore verhoogde ook de verwachte inflatiecijfers en kondigde aan de dat zij de helling van de bandbreedte waarbinnen de Singapore dollar handelt aanpast. 1 De Centrale Bank gebruikt hoofdzakelijk de wisselkoers van de open economie voor haar monetaire beleid. Zij zorgt er voor dat de Singapore dollar beweegt binnen een bandbreedte ten opzichte van een gewogen mandje van de valuta van haar belangrijkste handelspartners en concurrenten. De samenstelling van dit mandje en de exacte bandbreedte waarbinnen de Singapore dollar mag fluctueren wordt niet bekend gemaakt, maar beleidswijzigingen (doorgaans in april en oktober) worden wel gepubliceerd. De Centrale Bank kan de breedte, helling of het middenpunt van de bandbreedte wijzigen. Tegen de verwachtingen in gaf zij vrijdag aan dat de helling van de bandbreedte slightly zal worden aangepast zodat er meer ruimte is voor een stijging van de waarde van de Singapore dollar. Daarnaast zal zij de bandbreedte versmallen. 2 Singapore publiceert geen officieel inflatie target, maar de minister voor handel en industrie, Lim Hng Kiang, gaf vorige week aan dat de Centrale bank focust op inflatiebestrijding. De prijsindex steeg in februari met 4,6% ten opzicht van een jaar eerder. De meevallende groeicijfers voor het eerste kwartaal van 2012 geven de Centrale Bank ruimte om inflatie te bestrijden door middel van een sterkere valuta. In tegenstelling tot veel van haar Aziatische buurlanden. Zuid Korea en Indonesië besloten vorige week de rente niet te verhogen als gevolg van de tegenvallende groeicijfers in de regio. Vanaf begin dit jaar steeg de Singapore dollar in waarde ten opzichte van de euro; de EUR/ SGD wisselkoers daalde met ruim 2,5%. 3 De Singapore dollar is daarmee momenteel een van de best presterende Aziatische valuta. Inspelen op een sterkere Singapore dollar ten opzichte van de euro is mogelijk met EUR/ SGD Turbo s Short. Verwacht u juist een daling van de waarde van de Singapore dollar ten opzichte van de euro, dan kunt u gebruik maken van EUR/SGD Turbo s Long. Lees voor meer informatie de Turbo Brochure, het prospectus en de definitieve voorwaarden op www.rbs.nl/markets. 1. Bloomberg, 13 april 2012 2. Bloomberg, 10 april 2012 3. Bloomberg, 17 april 2012 Top 5 Stijgers Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Vietnam II Certificaat NL0006303281 2,73% 2,70% Sinds 2 jun 2008 US Homebuilding Certificaat NL0006152514 2,05% 21,95% Sinds 14 jan 2008 NYSE Arca Gold Bugs Certificaat DE0006874803 1,60% 339,70% Sinds 20 sep 2001 Goud Certificaat NL0000455905 1,51% 281,70% Sinds 20 aug 2003 Goud Mini Certificaat NL0000778801 1,44% 143,90% Sinds 25 sep 2007 Figuur 7. Top 5 stijgers periode 9 april t/m 13 april 2012. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 17 april 2012. Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Emerging Market SRI Certificaat NL0009287721 Water Certificaat NL0000290195 2 Vietnam Certificaat NL0000691046 Agribusiness Certificaat NL0000696565 3 Brent Crude Oil Future Quanto Certificaat NL0000458701 BRIC II Certificaat NL0000290328 4 Zilver Certificaat NL0000455848 Goud Quanto Certificaat NL0000458735 5 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 6 Water Certificaat NL0000290195 Oil & Gas Services Certificaat NL0000833317 7 DAX Certificaat DE0005437412 India Certificaat NL0000456465 8 Agribusiness Certificaat NL0000696565 Zonne-energie Certificaat NL0000847689 9 Oil & Gas Services Certificaat NL0000833317 RICI Enhanced SM Certificaat NL0006066227 10 Black rock Momentum NL0000290526 AEX Certificaat NL0000778728 Figuur 8. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 9 april t/m 13 april 2012 en All Time. Bron: RBS, 17 april 2012. 4
Wie heeft er schuld? (vervolg van pagina 1) Voordelen? Bij de huidige inflatie is de nog lagere rente een uitkomst voor degenen met schulden. De schuld wordt immers steeds minder waard en is verhoudingsgewijs niet zwaar om te dragen. Degenen die wel vermogen hebben zien de koopkracht hiervan achteruit gaan en financieren dus de schulden van anderen zolang de spaarrente laag is en de inflatie hoger. En wat kunt u er als belegger mee? Sparen lijkt nu geen optie. Obligaties bieden fractioneel hogere rendementen, maar deze wegen niet op tegen het neerwaarts risico indien de marktrente wel stijgt. Aandelen? Met beperkte economische groei is geen bullmarket in de komende jaren te verwachten. Bedrijfsresultaten zijn echter nog altijd goed evenals dividendrendementen. De aandelenmarkt kan dus een beleggingsalternatief zijn. Onlangs heb ik u hier al eens uitgelegd hoe u hier met behulp van Turbo s dankzij de historisch lage financieringsrente optimaal profijt uit kunt halen. Daarnaast heeft RBS recentelijk zogenaamde Memory Coupon Notes uitgegeven waarmee een aantrekkelijk rendement kan worden gemaakt van zo n 7% als de AEX over 3 jaar boven 200 punten staat. Ideaal als u mijn visie deelt en denkt dat rentes laag blijven en aandelenmarkten door beperkte economische groei niet uitzonderlijk zullen presteren. 'Lower for longer' Een uitzonderlijke situatie. Aan de ene kant vervelend, maar een uitkomst voor degene met schulden en de belegger die er met de juiste instrumenten op inspeelt. Zie www.rbs.nl/markets voor de Turbo brochure, de AEX Memory Coupon Note en de prospectussen. 5
Seminars & webinars Ontmoet RBS... op het hoofdkantoor in Amsterdam Elke eerste maandag van de maand heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten en een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen en met ons in gesprek te gaan of vragen te stellen. De eerste bijeenkomst was op dinsdag 7 februari, en vanaf maart elke eerste maandag van de maand.... of online Verzorgt RBS Markets op elke dinsdag om 20:00 uur een webinar. 1. Eerste dinsdag van de maand: De gouden 6 van... Een bekende gastspreker uit de financiële wereld geeft in 30 minuten zijn of haar mening over een aantal financiële markten of specifieke onderliggende waarden in een tweegesprek met Erik Mauritz. De spreker van de voorgaande maand belt in voor commentaar op zijn eerdere opinie. 1 2. Tweede dinsdag van de maand: Ins en outs beleggingsproduct Een educatief webinar waarbij een specifiek beleggingsproduct een uur lang centraal staat en u uw vragen kunt stellen aan de productspecialisten van RBS. 3. Derde dinsdag van de maand: Bakker s Bull/Bear webinar Technisch analist Nico Bakker geeft u in een klein uur de kans om uit zijn TA carrousel aandelen of indices te kiezen voor de laatste stand van zaken. Vooraf kunt u aangeven welk educatieve TA onderwerpen Nico dient te behandelen. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. 4. Vierde dinsdag van de maand: Turbo thema Maandelijks licht Rogier San Giorgi, productspecialist bij RBS, een actueel Turbo-onderwerp toe. We beginnen eenvoudig bij de basiswerking van Turbo s en breiden uit met kennis over indices, valuta, grondstoffen en strategieën. Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op www.rbs.nl/markets en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. 1. Het eerste webinar met een gastspreker vond plaats op woensdag 8 februari. Vanaf maart elke eerste dinsdag van de maand. INSCHRIJVEN Datum Type Titel Spreker Aanvang Dinsdag 17 april Webinar: online 3. Bakker s Bull/Bear van de maand: april Nico Bakker 20:00 Dinsdag 24 april Webinar: online 4. Turbo Thema: Grondstoffen en Turbo's Rogier San Giorgi 20:00 Dinsdag 1 mei Webinar: online 1. De Gouden 6 van Michael Groenewoud Michael Groenewoud & Rogier San Giorgi 20:00 Maandag 7 mei Seminar: Amsterdam Hollandse Guru's over Hollandse aandelen Diverse sprekers 19:00 Dinsdag 8 mei Webinar: online 2. AEX Memory Coupon Notes Maikel Cupido 20:00 6
Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland N.V. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets.nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland N.V. of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland N.V. staat in Nederland onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. www.rbs.nl/markets RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is www.rbs.nl/markets. U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS (0900 627 5387). 7