REACH voor retailers (non food)
Wat is REACH? REACH staat voor Registratie, Evaluatie, Autorisatie van CHemische stoffen. REACH is Europese wetgeving, vastgelegd in een verordening. Deze Europese verordening vervangt eerdere (nationale) regels, zoals de Wet milieugevaarlijke stoffen (Wms). De REACH-verordening geldt sinds 1 juni 2007, maar wordt stapsgewijs ingevoerd. De gehele verordening is in het Nederlands te vinden op de website van de REACH Helpdesk: http://stoffen-info.nl/onderwerpen/reach/wetgeving/ Waarom REACH? Beoogd doel van REACH is de verbetering van de bescherming van mens en natuur tegen schadelijke chemicaliën. De basis van REACH is dat alle bedrijven die te maken hebben met chemische stoffen er voor moeten zorgen dat die stoffen zo veilig mogelijk worden gebruikt. Dit betekent dat elk bedrijf aan haar klanten in de keten doorgeeft hoe zij veilig met een stof of product kunnen werken. Fabrikanten geven dit bijvoorbeeld door aan de bedrijven die bij hen inkopen en retailers aan consumenten. Van veel chemische stoffen die momenteel op de Europese markt zijn, zijn op dit moment onvoldoende gegevens beschikbaar over de risico s bij het gebruik ervan. Daarom moeten fabrikanten van stoffen en importeurs van stoffen en mengsels deze ook registeren bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) in Helsinki. Ook voor voorwerpen waarbij het de intentie is dat een stof vrijkomt, geldt een registratieplicht. Wat doet de Nederlandse overheid? Het ministerie van Infrastructuur en Milieu is verantwoordelijk voor de invoering van de Europese REACH-wetgeving in Nederland. In het voorlichtingstraject, gestart in 2006, werkt het ministerie samen met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, intermediaire organisaties en andere ministeries (onder andere Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport). In het voorlichtingstraject is ook een helpdesk (www. reach-helpdesk.nl) ingericht waar bedrijven terecht kunnen met vragen over de wettekst. De Inspectie Leefomgeving en Transport (voormalige VROM-Inspectie), de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nvwa) en de Arbeidsinspectie controleren of de REACH-wetgeving binnen Nederland wordt nageleefd. Welke rollen hebben retailers binnen REACH? Binnen REACH worden diverse rollen onderscheiden voor bedrijven. Retailers kunnen te maken hebben met de volgende rollen: Distributeur: distributeurs verkopen stoffen, mengels en/of voorwerpen aan andere bedrijven en consumenten zonder dat zij deze bewerkt hebben. Importeur: importeurs voeren chemische stoffen als zodanig of verwerkt in mengsels of voorwerpen van buiten Europa in en brengen die daarmee op de Europese markt (EU, IJsland, Noorwegen en Liechtenstein). Downstream-gebruiker: downstream-gebruikers zijn afnemers van chemische stoffen, bijvoorbeeld formuleerders, eind-gebruikers of professionele gebruikers. Downstream-users gebruiken chemische stoffen op zichzelf of in een mengsel voor industriële of professionele doeleinden. Ook formuleerders worden binnen REACH gezien als downstream-gebruikers. Deze rol komt beperkt voor bij retailers. Let op! De definitie van deze rollen binnen het kader van REACH komt niet altijd overeen met het dagelijks gebruik van deze termen voor retailers. 3
Retailers vormen als distributeur van producten een belangrijke schakel met de consument. Daarom moeten retailers op de hoogte zijn van de chemische stoffen die in hun producten zitten en de klant kunnen informeren over een zo veilig mogelijk gebruik. Veel retailketens hebben naast de rol van distributeur ook die van importeur, omdat zij rechtstreeks producten inkopen buiten de Europese markt. Enkele retailers zijn daarnaast binnen REACH ook downstream-gebruiker. Dit zijn retailers die zelf stoffen of mengels samenstellen, zoals retailers die zelf verf mengen. In deze factsheet wordt in hoofdlijnen ingegaan op de verplichtingen die horen bij deze drie REACH-rollen voor retailers van non-food producten. Stoffen, mengsels en voorwerpen Binnen REACH wordt een onderscheid gemaakt tussen stoffen, stoffen in mengsels en stoffen in voorwerpen. Een stof is een chemische verbinding inclusief zijn verontreinigingen en additieven die direct voorkomt uit een productieproces. Voorbeelden van stoffen zijn aceton, cadmium, weekmakers en kleurstoffen. Van een mengsel is sprake als meer dan één chemische componenten samen voorkomen in gasvorm, vast of in een oplossing. Voorbeelden van mengsels zijn afwasmiddel en douchegel. Van een voorwerp is sprake als van een object gedurende de productie hiervan een specifieke vorm, oppervlak en ontwerp heeft gekregen, die meer bepalend is voor de functie dan de chemische stoffen waaruit het bestaat. Voorbeelden hiervan zijn kleding en speelgoed. Voor voorwerpen waarbij het de intentie is dat deze stoffen of mengsels vrijkomen (bijvoorbeeld geurtissues of geurgummetjes) gelden voor de vrijkomende stoffen de specifieke registratiebepalingen voor stoffen in voorwerpen (art 7.1 ). Een pen of spuitbus met inhoud is onder REACH een container. Beiden bevatten een mengsel van stoffen waarvan de chemische bestanddelen in aanmerking komen voor registratie (art.6). Let op: de containers (stift, pen, spuitbus, en dergelijke) als zodanig zijn voorwerpen. Alle REACHbepalingen over stoffen in voorwerpen zijn hierop van toepassing. In de praktijk hebben retailers veelal te maken met voorwerpen en (in mindere mate) met mengsels. Vandaar dat in deze factsheet hierop de focus ligt. Verplichtingen voor retailers (zijnde distributeurs richting de consument en professionele gebruiker) Als retailers bent u altijd distributeur; u verkoopt immers producten aan consumenten en soms ook aan professionele gebruikers (zoals een professionele schilder). Informatieplicht (artikel 33 REACH-verordening) Omdat u als retailer producten beschikbaar stelt aan derden (leverancier bent) geldt vanuit REACH een informatieplicht voor stoffen die op de kandidaatlijst staan voor autorisatieplichtige stoffen (SVHC-lijst) en die in concentratie hoger dan 0,1 gewichtsprocent (1 g stof/g voorwerp) in een voorwerp aanwezig zijn. Deze verplichting houdt in dat u op verzoek van de consument binnen 45 dagen na dit verzoek gratis informatie over deze stoffen en over veilig gebruik van het voorwerp moet verstrekken. Hierbij geldt dat tenminste de naam van de autorisatieplichtige stof gegeven moet worden. 4
Uw Europese leveranciers hebben binnen REACH deze verplichting als zij voorwerpen aan u als retailer verkopen die stoffen bevatten die op de kandidaatlijst voor autorisatieplichtige stoffen (SVHC-lijst) staan en die in een hogere concentratie dan 0.1 gewichtsprocent per artikel aanwezig zijn. Deze verplichting houdt in dat uw leverancier tenminste de naam van de stof moet melden en informatie moet geven over veilig gebruik van het voorwerp. Andersom is het uw verplichting aan uw leveranciers nieuwe informatie door te geven over veilig gebruik van voorwerpen. Bijvoorbeeld als u van consumenten hierover klachten krijgt. Beschikbaar stellen veiligheidsinformatiebladen voor stoffen en stoffen in mengsels (artikel 31 REACHverordening) De verkoop van gevaarlijke stoffen, mengsels of stoffen in voorwerpen dient altijd gepaard te gaan met voldoende informatie over een veilig gebruik hiervan. Zodat de gebruiker voldoende maatregelen kan treffen op het gebied van gezondheid, veiligheid en milieu. Dit kan informatie zijn die bij het product zelf of via een verwijzing, naar bijvoorbeeld een website, te vinden is. Leveranciers van stoffen en mengels, dus ook een retailer die mengels verkoopt, zijn verplicht veiligheidsinformatiebladen beschikbaar te kunnen stellen aan afnemers als dit professionele eindgebruikers zijn en hierom vragen (artikel 31 lid 4). Voor consumenten geldt deze verplichting niet en hoeven deze veiligheidsbladen dus niet verstrekt te worden. Voor voorwerpen geldt de verplichting van het beschikbaar kunnen stellen van veiligheidsinformatiebladen voor zowel consumenten als professionele eindgebruikers niet. Uw Europese leveranciers moeten u deze veiligheidsbladen in principe verstrekken bij levering van het product. Indien uw Europese leverancier ervoor kiest om deze informatie op een andere manier beschikbaar te stellen moet deze alsnog een veiligheidsblad verstrekken als u of u op verzoek van een professionele eindgebruiker daarom vraagt. Voor meer informatie over de inhoud van veiligheidsinformatie bladen, zie artikel 31 van de REACH-verordening. Kandidaatlijst voor autorisatieplichtige stoffen (SVHC-stoffen) Binnen de REACH-verordening kan voor de zogenoemde meest zorgwekkende chemische stoffen een algeheel verbod op het gebruik hiervan worden ingesteld of autorisatieverplichtingen (gaan) gelden. Het is dan alleen mogelijk om onder zeer strenge voorwaarden toestemming te krijgen voor het op de Europese markt brengen van deze stoffen. Deze autorisatieplichtige stoffen staan opgenomen in bijlage XIV van de REACH-verordening. Naast bijlage XIV van de REACH-verordening bestaat er een kandidaatlijst met zeer zorgwekkende stoffen (substances of very high concern of SVHC-stoffen). Deze stoffen worden mogelijk in de toekomst in bijlage XIV van de REACH-verordening opgenomen. De kandidatenlijst voor Verplichtingen voor importeurs U bent voor REACH importeur als u chemische stoffen als zodanig of verwerkt in mengsels of voorwerpen van buiten Europa invoert en daarmee op de Europese markt brengt. Hieronder worden de verplichtingen beschreven die u als importeur naast retailers (zijnde distributeurs richting de consument en professionele gebruiker) Informatieplicht voor leveranciers van stoffen (artikel 31 t/m 33 REACH-verordening) Leveranciers van stoffen die als gevaarlijk zijn ingedeeld conform EU/GHS en mengsels 5
conform EU/GHS of Preparatenrichtlijn hebben de verplichting de afnemer hierbij een actueel veiligheidsinformatieblad te verstrekken. Indien u stoffen of mengsels van buiten Europa importeert, dient u ervoor te zorgen dat dit veiligheidsinformatieblad beschikbaar is in de taal van de lidstaat of lidstaten waar het product in de handel wordt gebracht. Idealiter levert uw leverancier u dit informatieblad aan, maar u bent als importeur ervoor verantwoordelijk dat de informatie hierop klopt. Het veiligheidsinformatieblad hoeft niet aan consumenten, professionele gebruikers te worden verstrekt als bij de producten voldoende informatie zit om de gebruikers in staat te stellen de nodige maatregelen te treffen ter bescherming van de gezondheid, veiligheid en milieu. Indien een professionele gebruikers (of eventuele andere distributeurs waaraan u doorverkoopt) hierom vragen, dient u alsnog een veiligheidsinformatieblad te kunnen verstrekken. Voor voorwerpen geldt de verplichting van het beschikbaar kunnen stellen van veiligheidsinformatiebladen voor zowel consumenten als professionele eindgebruikers niet. Meldingsplicht voor stoffen in voorwerpen (artikel 7.2 REACH-verordening) Voor de stoffen die op de kandidatenlijst voor autorisatieplichtige stoffen staan, geldt vanaf 1 juni 2011 een meldingsplicht voor importeurs (en fabrikanten) van voorwerpen die deze stoffen bevatten. Het bedrijf moet de stof melden binnen zes maanden nadat deze op de kandidatenlijst voor autorisatieplichtige stoffen staat. De meldingsplicht geldt als: het totale marktvolume van de stof meer dan 1 ton/jaar per importeur is en; de concentratie van de stof in het voorwerp meer dan 0,1 gewichtsprocent (1 g stof/g voorwerp) is. Het gaat hierbij om de hoeveelheid van de stof berekend over het totale gewicht van het voorwerp. Voor stoffen als zodanig en stoffen in mengsels geldt de meldingsplicht niet. Hiervoor geldt een registratieverplichting. Registratieplicht voor stoffen en stoffen in mengsels (artikel 6 REACH-verordening) Voor alle stoffen die als zodanig voorkomen of verwerkt in mengsels en die nog niet eerder in de EU zijn verkocht of geproduceerd - niet geleidelijk geïntegreerde stoffen - geldt vanaf 1 juni 2008 de registratieplicht voor importeurs (en fabrikanten). Voor stoffen die al in de EU op de markt zijn of worden geproduceerd - de geleidelijk geïntegreerde stoffen -, gelden afhankelijk van de productievolumes overgangstermijnen voor de registratie. Voorwaarde is wel dat deze stoffen zijn gepreregistreerd. Voor stoffen in voorwerpen geldt geen registratieverplichting. Hiervoor geldt de meldingsplicht voor importeurs (en fabrikanten). Uitzondering hierop vormen stoffen in voorwerpen, waarvan het de intentie is dat deze stoffen vrijkomen. Hiervoor geldt wel een registratieverplichting conform artikel 7.1. van de REACH-verordening. Voorbeelden hiervan zijn de insecticiden uit een insectenbandje of de geurstoffen uit een geurgum of geurtissue. 6
De volgende registratiedeadlines van stoffen als zodanig of in mengsels zijn van toepassing: Vanaf 1 juni 2008 Registratie van alle stoffen geproduceerd of geïmporteerd in volumes van 1000 ton per jaar en meer, die nog niet eerder in de EU zijn verkocht of geproduceerd (niet geleidelijke geïntegreerde stoffen) 1 december 2010 Registratie deadline voor stoffen geproduceerd of geïmporteerd: - voor alle stoffen in volumes van 1000 ton per jaar en meer - voor N; R50/53 stoffen* in volumes van 100 ton per jaar en meer - voor CRM-stoffen** in volumes van 1 ton per jaar en meer- 1 juni 2013 Registratie deadline voor alle stoffen geproduceerd of geïmporteerd in volumes tussen 100-1000 ton per jaar. 1 juni 2018 Registratie deadline voor alle stoffen geproduceerd of geïmporteerd in volumes tussen 1-100 ton per jaar * Milieugevaarlijke stoffen die potentieel Persistent, Bioacculerend, Toxisch, zeer Persistent of zeer Bioacculerend kunnen zijn: stoffen ingedeeld als N; R50/53 volgens richtlijn 67/548/EEG (Aquatisch acuut 1 en Aquatisch chronisch 1 volgens verordening (EG) Nr. 1272/2008. ** Cargcinogene, Mutagene en Reprotoxische stoffen als bedoeld in artikel 57 van de REACH verordening of categorie 1 en 2 volgens de richtlijn 67/548/EEG (categorie 1A en 1B volgens de verordening (EG) Nr. 1272/2008) Aanvullende verplichtingen voor importeurs (en fabrikanten) Aanvullende verplichtingen op de informatieplicht, de meldingsplicht en de registratieplicht voor importeurs en fabrikanten zijn: voor de registratie, afhankelijk van het productievolume, gegevens verzamelen over de fysischchemische, toxicologische en eco-toxicologische eigenschappen van de stof(fen) in een technisch dossier; bij het verzamelen van informatie voor het technische dossier (artikel 10 van de REACH-verordening), kunnen zoveel mogelijk bestaande gegevens over de stof(fen) gebruikt worden. Dit geldt in ieder geval voor gegevens die worden verkregen door dierproeven; het indienen van testvoorstellen over informatie zoals omschreven in bijlage IX en bijlage X van de REACH-verordening; bij een tonnagegrens van 10 ton/jaar of meer, voor stoffen een Chemische VeiligheidsBeoordeling (CVB) te (laten) uitvoeren en een chemisch veiligheidsrapport op te (laten) stellen; als de stof als gevaarlijk, persistent, bioaccumulerend, toxisch (PBT) of zeer persistent en zeer bioaccumulerend (zpzb) is ingedeeld, een veiligheidsinformatieblad opstellen; via het veiligheidsinformatieblad risicobeheersmaatregelen aanbevelen; het veiligheidsinformatieblad doorgeven aan downstream- gebruikers en distributeurs; blootstellingscenario s opgesteld in een Chemische VeiligheidsBeoordeling (CVB) opnemen in het veiligheidsinformatieblad (alleen bij tonnages van 10 ton/jaar of meer); in geval van een geregistreerde stof, bij overschrijding van de tonnagegrens aanvullende informatie over de stof indienen bij ECHA; voor een stof uit bijlage XIV van REACH een autorisatie aanvragen; te voldoen aan de beperkingen die gelden voor het op de markt brengen of gebruiken van een stof die opgenomen is in bijlage XVII van REACH; naar aanleiding van de dossierbeoordeling door ECHA: 1. aanvullende testen voor een stof uitvoeren 2. op verzoek van de ECHA aanvullende informatie over een stof verstrekken; alle nieuwe informatie over een stof te melden aan ECHA; ten minste tien jaar alle gegevens over een stof of mengsel bewaren en op verzoek beschikbaar stellen aan het bevoegd gezag in Nederland of aan ECHA. 7
Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) De aanmelding en registratie van stoffen verloopt via het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) in Helsinki. Meer informatie over de wijze van aanmelding en registratie van stoffen is onder andere. te vinden op de ECHA-website: http://echa.europa.eu/home_nl.asp (algemeen) http://echa.europa.eu/reachit/registration-it_en.asp (REACH-IT registratie) Verplichtingen voor downstream-gebruikers Enkele retailers zijn binnen het kader van REACH ook downstream-gebruiker. Dit zijn retailers die zelf stoffen gebruiken of mengels samenstellen, zoals retailers die zelf verf mengen. Voor downstreamgebruikers gelden verplichtingen die met name gaan over de beoordeling van veiligheidsaspecten en het verstrekken van informatie hierover. Informatie over de verplichtingen van downstreamgebruikers kunt u vinden in Titel V (artikel 37 t/m 39) van de REACH-verordening. Overige verplichtingen Verplichtingen met betrekking tot doorverkopen van producten Indien u de producten die u importeert ook doorverkoopt op de Nederlandse markt aan andere bedrijven, gelden aanvullende verplichtingen over informatie-uitwisseling voor uw rol van distributeur. Deze aanvullende verplichtingen kunt u vinden in de Titels IV en V van de REACHverordening. Verplichtingen ten opzichte van werknemers Naast andere veiligheidsvoorschriften, heeft u als werkgever vanuit REACH richting uw werknemers en hun vertegenwoordigers de verplichting toegang te verstrekken tot informatie overeenkomstig de artikelen 31 (voorschriften voor veiligheidsinformatiebladen) en 32 (verplichtingen doorgeven veiligheidsinformatie verder in toeleveringsketen) van de REACH-verordening. Dit is informatie over de stoffen of mengsels die medewerkers bij hun werk gebruiken of waaraan zij bij hun werk kunnen worden blootgesteld. Verpakkingsverordening voor food REACH is niet van toepassing op voedsel, maar wel op de verpakking van voedselmiddelen. Foodretailers hebben primair te makken met de Verpakkingsverordening. REACH stelt echter eisen aan de verpakking van producten die verder kunnen gaan dan de Verpakkingsverordening Andere verplichtingen inzake chemische stoffen Er gelden voor retailers (zijnde distributeurs) ook verplichtingen met betrekking tot chemische stoffen die niet in de REACH-verordening zijn opgenomen. Denk hierbij aan de regels die gelden voor de opslag van chemische stoffen en mengels, aan verpakkingen en aan productgroepen waarvoor specifieke regelgeving geldt zoals voor cosmetica, speelgoed en biociden. Maar ook de verplichtingen die gelden voor de indeling van chemische stoffen en de etikettering van stoffen en mengsels (EU- GHS). Vragen en contact Voor inhoudelijke vragen over REACH kunt u onder andere terecht bij de REACH-helpdesk via: http://stoffen-info.nl/onderwerpen/reach/helpdesk/ Publicaties over specifieke onderwerpen zoals informatie-uitwisseling en registratie zijn te vinden via: http://stoffen-info.nl/onderwerpen/reach/publicaties/ Voor specifieke vragen kunt u gebruikt maken van het Helpdeskformulier. 8
Colofon Redactie Saskia Grotenhuis - van den Brink Eindredactie Yvonne Fernhout Contactgegevens T (070) 444 25 87 E info@rndweb.nl Reacties Reacties naar aanleiding van de inhoud van REACH voor retailers (non food, algemene vragen en opmerkingen over de (implementatie van) de REACH-verordening kunt u terecht bij de Raad Nederlandse Detailhandel via mail info@rndweb.nl Overname en aansprakelijkheid Overname van artikelen is alleen toegestaan met correcte bronvermelding en toestemming van de Raad Nederlandse Detailhandel. REACH voor retailers (non food) bevat informatie die met de meeste zorgvuldigheid is samengesteld. De Raad Nederlandse Detailhandel en de bij deze uitgave betrokken redactie aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. Vormgeving en realisatie Marina Roos-Jansen 9