Van indeling naar etiket. Mengseldag. 10 april Workshop Etiketteren

Transcriptie

1 Mengseldag Workshop Etiketteren RWS Leefomgeving CLP Helpdesk Mohamed El-Allouchi Van indeling naar etiket Presentatie 1. Voorschriften 2. Samenstellen van het etiket 3. Uitzonderingen 4. Verpakkingseisen 5. Relatie met transport 1

2 Voorschriften etiketteren van mengsels 1. Indelen van mengsels volgens CLP vanaf 1 juni De leverancier van een mengsel dat als gevaarlijk is ingedeeld moet ü Voordat het gevaarlijke mengsel verpakt in de handel wordt gebracht zorgen voor het etiketteren en verpakken van het mengsel volgens de CLP. Artikel 4, lid 4 & titels III en IV Titel III: Voorlichting over gevaren via etiket: H1: Inhoud van het etiket H2: Aanbrengen van etiketten Bijlage I, sectie 1.2 t/m 1.5 Bijlage II, deel 1 en 2 (o.a. EUH-zinnen) Wat zijn de verplichte afmetingen? Inhoud van de verpakking Minimale afmeting etiket (mm) Minimale afmeting pictogram (mm) ten minste 10 x 10 Niet meer dan 3 liter: ten minste 52 x 74 indien mogelijk, ten minste 16 x 16 Meer dan 3 liter, maar niet meer dan 50 liter: ten minste 74 x 105 ten minste 23 x 23 Meer dan 50 liter, maar niet meer dan 500 liter: ten minste 105 x 148 ten minste 32 x 32 Meer dan 500 liter: ten minste 148 x 210 ten minste 46 x 46 Afmeting van het etiket 2

3 Elementen van het etiket (artikel 17) 1. Gevarenpictogrammen 2. Productidentificaties (o.a. naam, identificatienummer, stof identiteit) 3. Aanvullende informatie 4. Signaalwoorden (gevaar en waarschuwing) 5. Gevarenaanduidingen (H-zinnen) 6. Veiligheidsaanbevelingen (P-zinnen) 7. Nominale hoeveelheid van stof of mengsel in aangeboden verpakking (alleen voor consumentenverpakking) 8. NAW gegevens van leverancier van stof of mengsel ü Etiket in officiële taal van het land waar mengsel in de handel wordt gebracht meerdere talen is onder voorwaarden toegestaan Etiketteringselementen (Bijlage I, deel 2 t/m 5) 3

4 Gevarenpictogram ü Specifieke informatie over desbetreffend gevaar ü Ruitvormig, vierkant op punt ü Rode rand ü Witte achtergrond ü Zwart symbool q Het exacte type rood, d.w.z. het Pantone-kleurnummer, is niet gedefinieerd en de ontwerpers van de etiketten mogen dit naar eigen inzicht kiezen. q Zwart = zwart Zie ook bijlage I.2 en ECHA richtsnoer Etikettering Gevarenpictogram Niet toegestaan Leeg pictogram Balk of Kruis X Toegestaan Zwart vlak 4

5 Etiketteringselementen (Bijlage I, deel 2 t/m 5) Signaalwoord Gevaar of Waarschuwing Het relevante signaalwoord voor elke specifieke indeling staat in de tabellen waarin de etiketteringselementen worden genoemd die vereist zijn voor elke gevarenklasse. Let op! Is een mengsel ingedeeld voor meerdere gevaren? ü het etiket mag slechts één signaalwoord bevatten. ü Het signaalwoord gevaar heeft voorrang. 5

6 Etiketteringselementen (Bijlage I, deel 2 t/m 5) Gevaaraanduiding: H-zinnen Toepasselijke gevaaraanduiding overeenkomstig de indeling ü Beschrijft aard/intrinsieke gevaar eigenschap van de mengsel Bijlage III van CLP 6

7 Gevaaraanduiding: H-zinnen Voorbeelden: ü H272: Kan brand bevorderen; oxiderend ü H330: Dodelijk bij inademing ü H400: Zeer giftig voor in het water levende organismen ü EUH: Aanvullende gevareninformatie Gevaaraanduiding: H-zinnen Let op! 1. Aantal gecombineerde H-zinnen 2. Voorrangsbeginselen: ü Is H410 (zeer giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen) vereist dan is weglaten H400 (zeer giftig voor in het water levende organismen) toegestaan ü Is H314 (veroorzaakt ernstige brandwonden en oogletsel) vereist dan is weglaten H318 (veroorzaakt ernstige oogletsel) toegestaan 3. Nieuw: H413: gevaar voor de ozonlaag, categorie 1 4. Wijzigingen in Bijlage III door 2 e ATP 7

8 Etiketteringselementen (Bijlage I, deel 2 t/m 5) Veiligheidsaanbevelingen: P-zinnen Toepasselijke (selectie van) de veiligheidsaanbeveling overeenkomstig de indeling ü Schrijft de aanbevolen veiligheidsmaatregelen voor om nadelige effecten te voorkomen/minimaliseren Bijlage IV van CLP 8

9 Veiligheidsaanbevelingen: P-zinnen Voorbeelden: ü P102: Buiten het bereik van kinderen houden ü P273: Voorkom lozing in het milieu ü P301: Na inslikken:. ü P410: Tegen zonlicht beschermen ü P501: Inhoud/verpakking afvoeren naar Veiligheidsaanbevelingen: P-zinnen U maakt een keuze uit de relevante P-zinnen Criteria om P-zin te kiezen; ü Voorwaarden: relatie met H-zin én het beoogde of geïdentificeerde gebruik ü Deel 2: te gebruiken veiligheidsaanbevelingen ü combinatiezinnen zijn toegestaan, wel duidelijk en begrijpelijk opnemen ü Niet meer dan zes veiligheidsaanbevelingen tenzij noodzakelijk vanwege aard en ernst van gevaren Bijlage IV, deel 1 & 2 9

10 Productidentificaties (artikel 18) De gegevens aan hand waarvan mengsel kan worden geïdentificeerd. ü Handelsnaam en benaming mengsel ü Identiteit van alle stoffen die bijdragen tot indeling van het mengsel voor acute toxiciteit, huidcorrosie of ernstig oogletsel, CMR, sensibiliserend, STOT, aspiratiegevaar o Bij groot aantal chemische namen, vier namen toegestaan: belangrijkste gezondheidsgevaren waarop indeling is gebaseerd o Tenzij, meer namen nodig zijn om aard en ernst van gevaren aan te geven Ad. Productidentificatie & Veiligheidsinformatieblad Let op! ü Productidentificatie van het mengsel op het etiket moet gelijk zijn aan de Productidentificatie van het mengsel in het Veiligheidsinformatieblad (VIB) artikel 31 REACH, rubriek

11 Aanvullende informatie op etiket Speciale voorschriften etikettering (artikel 25) ü EUH zinnen voor ingedeelde stoffen/mengsels materiele eigenschappen, gezondheids-, milieugevaren Bijlage II deel 1. ü EUH zinnen voor mengsels (bijv. loodhoudende en cementmengsels) Bijlage II deel 2. ü Aanvullende gevarenaanduidingen: Mengsels met een gevaarlijk ingedeelde stof uit Bijlage VI, deel 3 ü Speciaal voorschrift etikettering van gewasbestrijdingsmiddelen ü Vermeldingen als niet toxisch, onschadelijk, milieuvriendelijk of vergelijkbaar zijn niet toegestaan Bijlage II, deel 1 en 2 (o.a. EUH-zinnen) Plaats van informatie op etiket Bij elkaar: ü Gevarenpictogrammen ü Signaalwoorden ü Gevaaraanduidingen ü veiligheidsaanbevelingen Per taal gegroepeerd: ü (Groepen) gevaaraanduidingen en veiligheidsaanbevelingen 11

12 1. Gevarenpictogram 2. Productidentificatie (*handelsnaam en benaming mengsel) 3. Ingrediënten & Verplichte aanvullende informatie 4. Productidentificatie* 5. Signaalwoord 6. Gevaarsaanduiding (H-zinnen) 7. Veiligheidsaanbeveling (P-zinnen) 8. Identiteit van de leverancier 9. Nominale hoeveelheid Aanbrengen van etiketten ü Duurzaam bevestigd ü Leesbaarheid (afsteken kleur, lettergrootte, spatiering) ü Vorm, kleur, grootte gevarenpictogram conform Bijlage

13 Verpakkingseisen mengsels ü Ontwerp voorkomt verlies van de inhoud en beschadiging verpakking ü Materiaal en sluiting van de verpakking niet beschadigd door inhoud ü Goed functioneren herbruikbare sluiting ü Ontwerp voor grote publiek (bijv. interesse wekkend kinderen) Een verpakking dat voldoet aan vervoerseisen voldoet aan eisen CLP Speciale verpakkingsvoorschriften indien (ook) bestemd voor het grote publiek: ü Kinderveilige sluitingen ü Tastbare gevarenaanduidingen Uitzonderingen 1. Een vreemde vorm of te klein ü Etiket met één taal past niet op minimale afmeting en pictogram Informatie vermelden op q Uitvouwbaar etiket q Hangkaartje of q Een buitenverpakking ü Op het etiket van een binnenverpakking staan ten minste de gevarenpictogrammen, de in artikel 18 bedoelde productidentificatie als mede de naam en het telefoonnummer van de leverancier van de stof of het mengsel vermeld. 13

14 Uitzonderingen Bevestiging uitvouw etiket of hangkaartje: ü Stevig aan de verpakking. Blijft zitten tijdens normaal gebruik ü Ontwerp: dat deel etiket als een zelfstandig boekje is te verwijderen Moet volgende CLP informatie achterblijven: gevarenpictogrammen, de productidentificatie en de naam en het telefoonnummer van de leverancier van het mengsel. Uitzonderingen 1. Klein verpakkingen Verpakking met inhoud maximaal 125 ml q H-zinnen en P-zinnen voor bepaalde gevaren mogen worden weggelaten 2. Oplosbare verpakking ü Bij oplosbare verpakkingen of verpakking voor eenmalig gebruik maximaal 25 ml q Vrijstelling alle etikettering elementen op oplosbare verpakking q Let op: buitenverpakking moet wel voldoen aan artikel 17 art. 29, lid 1 en bijlage 1, sectie 1.5.2, 4 e ATP 14

15 Algemene eisen Uitvouwbare etiketten of hangkaartjes ü De inhoud veegvast en gemakkelijk te lezen ü Afsteken tegen de achtergrond. ü Let op! 4 e ATP vult uitzonderingen aan voor klein verpakkingen met inhoud ten hoogste 10 ml en bestemd voor R&D en lab doeleinden Etiketteringselementen van artikel 17 hoeven niet op binnen verpakking Buitenverpakking moet wel voldoen aan artikel 17 Relatie met transportwetgeving 15

16 Relatie met transportwetgeving Fysisch-chemische gevaren: Zelfde criteria, andere etiketten/pictogrammen Gezondheidsgevaren (voor zover opgenomen) Zelfde criteria, andere etiketten/pictogrammen Niet opgenomen: toxisch cat.4, irriterend, CMR aquatische toxiciteit (acuut cat 2 en 3 alleen voor tankschepen) aquatische toxiciteit (chronisch) Specifieke voorschriften voor verpakking (Art. 33) Enkelvoudige verpakking Nee Transportetiket verplicht? Ja EU-GHS etiket verplicht Transport etiket en EU-GHS etiket Gevarenpictogrammen afgedekt door transportpictogram niet verplicht 16

17 Specifieke voorschriften voor verpakking (Art. 33) Gecombineerde verpakking Nee Ja Nee Transportetiket verplicht? Buitenverpakking transparant? Ja EU-GHS etiket op binnen-, tussen en buitenverpakking verplicht EU-GHS etiket op binnen- en tussenverpakking verplicht EU-GHS etiket op buitenverpakking niet verplicht Transport etiket op buitenverpakking, EU-GHS etiket op binnen- en tussenverpakking Gevarenpictogrammen additionele gevaren EU-GHS op buitenverpakking Gevarenpictogrammen afgedekt door transportpictogram niet verplicht Voorbeeld etikettering als voor vervoer ongevaarlijk 17

18 Enkelvoudige verpakking CLP en de gevolgen voor het VIB De geleidelijke invoering van CLP heeft gevolgen voor VIB s: stoffen mengsels die na 1 juni 2015 in de handel worden gebracht mengsels die voor 1 juni 2015 reeds in de handel zijn. De verschillen komen met name tot uiting in de inhoud van de rubrieken: 2. gevaren van de stof of het mengsel en de passende waarschuwingen voor die gevaren 3. Samenstelling en informatie over de bestanddelen (chemische identiteit van het (de) ingrediënt(en) van de stof of het mengsel) 16. Overige informatie 18

19 Overgangsperiode CLP in relatie tot VIB s Tot 1 juni 2015 Vanaf 1 juni 2015 Voor stoffen Etiket CLP CLP VIB Rubriek 2.1: CLP- en DSD-indeling Rubriek 2.2: alleen CLP etiketteringselementen Rubriek 2.1: CLP-indeling Rubriek 2.2: CLP etiketteringselementen Voor mengsels Voor 1 juni 2015 inde handel gebracht Na 1 juni 2015 in de handel gebracht Optie 1 Optie 2 Etiket DPD CLP CLP VIB Rubriek 2.1: DPD-indeling Rubriek 2.1: CLP- en DPD- Rubriek 2.1: CLP-indeling Rubriek 2.2: DPD indeling Rubriek 2.2: CLP etiketteringselementen etiketteringselementen Rubriek 2.2: alleen CLP Rubriek 3.2: CLP-indeling bestanddelen Rubriek 3.2:DSD-indeling etiketteringselementen bestanddelen, CLP-indeling, indien Rubriek 3.2:CLP- en DSD- verstrekt door leverancier indeling bestanddelen Rubriek 16 (facultatief): CLP-indeling van mengsel Overgangstermijnen Importeur Formuleerder Distributeur,inclusief rebrander en detailhandelaren Mengsel VOOR 1 juni 2015 geïmporteerd: Leveren tot 1 juni 2017 met DPD-etiket Mengsel VOOR 1 juni 2015 contractueel verkocht: Leveren tot 1 juni 2017 met DPD-etiket 1 Mengsel reeds in de handel met DPD etiket: Doorleveren tot 1 juni 2017 met DPD-etiket Mengsel NA 1 juni 2015 geïmporteerd: Indelen en etiketteren en verpakken volgens CLP Mengsel NA 1 juni 2015 in de handel gebracht: Indelen en etiketteren en verpakken volgens CLP Mengsel reeds in de handel met CLP etiket: Doorleveren met CLPetiket 1 Als de mengsels door de formuleerder VOOR 1 juni 2015 contractueel verkocht zijn dan geldt dit als in de handel gebracht en mogen de mengsels tot 1 juni 2017 met een DPD- etiket geleverd worden. Hierbij is niet van belang dat ze nog in het magazijn van de formuleerder staan. 2 In gevallen waar een mengsel NA 1 juni 2015 ergens in de toeleveringsketen wordt herverpakt in een andere verpakking en de respectievelijke leverancier (herverpakker) de verpakking zo aanpast dat andere etiketteringselementen noodzakelijk worden, moet hij het etiket aanpassen aan de CLP-eisen. Hij mag de DPDetikettering niet meer gebruiken, voor zover de relevante CLP-indelingen aan hem beschikbaar zijn gesteld, bijvoorbeeld via een veiligheidsinformatieblad. Downstreamgebruiker (Herverpakker) Mengsel reeds in de handel met DPD etiket: Mengsel reeds in de handel met CLP etiket: Doorleveren tot 1 juni 2017 met DPD-etiket 2 Doorleveren met CLPetiket 19

20 Tot en met 1 juni 2017 Meer informatie Veelgestelde vragen FAQ ECHA: FAQ Nederlandse CLP Helpdesk: Richtsnoeren ECHA Richtsnoer voor etikettering en verpakking: Webpagina s ECHA: Webpagina s Nederlandse CLP Helpdesk: 20

21 21