Regelingen en voorzieningen CODE 4.1.6.95 Zonnepanelen interessant voor huurders Bronnen Woonbond.nl, Zonnepanelen interessant voor huurders, d.d. 1.2.2016 Woonbond.nl, Brochure zonnepanelen voor huurders, februari 2016 Op de Nederlandse daken zijn er heel wat zonnepanelen bijgekomen het afgelopen jaar. Het aantal zonnepanelen is wereldwijd in 2015 met 34 procent gegroeid ten opzichte van een jaar eerder, blijkt uit onderzoek van bureau GTM Research. Dit jaar worden het er weer meer. Ook bij huurders raken de zonnepanelen steeds meer in trek; goed voor het milieu én de portemonnee. Waar moet je als huurders op letten en wat leveren panelen precies op? Circa 35 % van alle energie die een huishouden verbruikt, gaat op aan elektriciteit. De zon kan een groot deel van de benodigde elektriciteit opwekken. Gratis. Zelfs op een bewolkte dag in de winter is er voldoende licht om met zonnepanelen elektriciteit op te wekken. Met zonnepanelen kan je dus behoorlijk besparen op de energierekening. Als huurder zelf zonnepanelen plaatsen Een huurder kan op eigen kosten zonnepanelen plaatsen. De winst van zonnepanelen is vergelijkbaar met een rente van 6 procent op een spaarrekening. Zo zijn zonnepanelen een uiterst rendabele investering. Als huurder moet je wel schriftelijk toestemming vragen aan de verhuurder om de panelen te mogen plaatsen. Het is aan te raden om met de verhuurder af te spreken dat je de zonnepanelen bij verhuizing niet meeneemt, maar een vergoeding krijgt voor de restwaarde. Een andere optie is dat de volgende huurder de zonnepanelen overneemt. Verhuurder zonnepanelen laten plaatsen De huurder kan ook een verzoek indienen bij de verhuurder om zonnepanelen te plaatsen. De verhuurder zal de investering doen en ter compensatie een huurverhoging vragen. De huurverhoging moet wel opwegen tegen de investering die nodig is. Om hier inzicht in te krijgen, kunnen huurders een adviseur van de Woonbond vragen om hierbij te helpen. Systeem van salderen In Nederland zijn vrijwel alle zonnepanelen aan het openbare stroomnet gekoppeld. Op het moment dat je meer energie opwekt dan verbruikt, gaat dit naar het net. Op het moment dat je meer verbruikt dan je opwekt, haal je juist energie van het net. Het verschil wordt verrekend; dat heet salderen. Wanneer je in totaal meer energie levert dan afneemt, ontvang je hier een vergoeding voor. Meer informatie in nieuwe brochure Lees over de werking van zonnepanelen, rekenvoorbeelden, systeem van salderen en meer in de nieuwe brochure Zonnepanelen voor huurders van de Woonbond.
Januari 2016 Zonnepanelen voor huurders Bij huurders raken zonnepanelen steeds meer in trek; goed voor het milieu én de portemonnee. Inmiddels zijn er steeds meer verhuurders die - al dan niet op verzoek - zonnepanelen installeren. Waar moet je als huurder op letten en wat leveren panelen precies op? Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud? Kan het gevolgen hebben voor de huur? Wat betekent het voor het energielabel? Nederlandse Woonbond Nieuwe Achtergracht 17 1018 xv Amsterdam Telefoon 020 551 77 00 Telefax 020 551 77 99 E-mail bespaar@woonbond.nl www.woonbond.nl/energie-besparen Mede mogelijk gemaakt door het ministerie van bzk
Wat? Zonnepanelen worden ook wel PV-panelen genoemd, naar de PhotoVoltaïsche cellen die in zo n paneel zitten. Daarmee wordt zonlicht door middel van fotosynthese omgezet in elektriciteit. Zelfs op een bewolkte dag levert een zonnecel stroom. Er bestaan ook zonnecollectoren die de warmte van de zon gebruiken om water op te warmen; via een warmtewisselaar wordt de warmte uit dit water overgebracht naar een tapwater- en/of verwarmingsinstallatie. Redelijk nieuw zijn de zogenoemde PVT-systemen (PV-thermisch) die zowel elektriciteit als warmte opwekken. Euro / Wp 5 4,80 4,75 4,60 4 3 2 3,60 3,10 Prijsontwikkeling van zonnepanelen 2,30 2,12 2,00 1,89 Bron: Milieu Centraal en Monitoring Zonnestroom Waarom? De zon levert 220.000 biljoen (=220.000.000.000.000.000) kwh per jaar. Gratis. De CO 2 -productie voor de opwekking van 1 kwh stroom uit kolen (oude energiecentrales) is 17 keer meer dan de CO 2 -productie bij opwekking van 1 kwh uit de zon. Waarom de zon niet gebruiken? Circa 35 procent van alle energie die een huishouden verbruikt, gaat op aan elektriciteit. Een gemiddeld huishouden verbruikt 3400 kwh/ jaar aan elektriciteit; 35% daarvan wordt gebruikt voor apparaten. Met zonnepanelen kan dus flink worden bespaard op de energierekening. De gemiddelde prijs van 10 zonnepanelen inclusief installatie en omvormer per Wattpiek (Wp) is de afgelopen jaren flink gedaald (zie figuur rechtsboven) ; er is geen reden om aan te nemen dat dat de komende jaren zal veranderen. Hoe? Er zijn verschillende PV-systemen waarin zonnecellen zijn verwerkt. Zonnepanelen (met of zonder frame) met een centrale omvormer, gekoppeld aan het elektriciteitsnet, komen het meest voor. Een omvormer zorgt ervoor dat de opgewekte 1 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 gelijkstroom door de zonnepanelen wordt omgezet in bruikbare wisselstroom voor het huishouden. De plaatsing van zonnepanelen is zowel mogelijk op een schuin dak als op een plat dak. Andere toepassingen zijn geïntegreerde PV-cellen, PV-cellen als film over dakpannen of -samen met een collector voor zonnewarmte- verwerkt in een zogenoemd energiedak. Wat levert het op? De opbrengst van zonnepanelen hangt af van verschillende factoren (zie tabellen hieronder). Zonnepanelen behalen het beste rendement als ze op het zuiden zijn georiënteerd onder een hoek van ongeveer 35 graden. Wat het financieel gezien opbrengt, hangt af van verschillende factoren. Pas wanneer duidelijk is wie investeert, beheert en profiteert, kan een Factoren die de opbrengst [ ] bepalen Wie investeert? Eigen geld? 1,5 % (rente spaargeld) versus 9% (rendement PV) Geleend geld? 6,5% (te betalen rente) versus 9% (rendement PV) Wie beheert? Onderhoud? Reiniging? Vervanging? Wie profiteert? Salderen? Huur? Servicekosten? Lager tarief? Factoren die de opbrengst [kwh] bepalen collectoroppervlakte hoeveelheid zon (uren en intensiteit) invalshoek (oriëntatie i.c.m. hellingshoek) type zonnecel (mono-/multikristallijn/dunne film) belemmeringen/schaduw vervuiling (stof, vogelpoep, sneeuw) wel/niet geventileerd of gekoeld 10% verlies bij opwarming van 20 o C rendement omvormer (string/micro) leeftijd (degradatie, vervuiling, vermogensverlies) Tips Wilt u zonnepanelen: check of de buren er net zo over denken en doe dan samen een verzoek richting verhuurder. Samen sta je altijd sterker dan alleen! Ook persaandacht (lokale krant of radio) of steun van de lokale politiek voor het initiatief vergroot de kans dat de verhuurder akkoord gaat; Duurzaamheidsleningen voor huurders? Check de mogelijkheden bij jouw gemeente; Zelf geïnvesteerd in zonnepanelen? Dan mag er geen huurverhoging worden gevraagd en er mag geen bijtelling in het energielabel plaatsvinden; Restwaardevergoeding van zelf aangebrachte zonnepanelen? Zie actuele voorbeelden op onze website; (o.a. Eigen Haard, Zonnig Limburg deel II mix van verschillende systemen).
Sneeuw: geen opbrengst Vogelpoep: 35% minder opbrengst Panelen jaarlijks schoonmaken Bron: Keemink Vastgoed Inspectarium EXASUN reëel beeld ontstaan van de kosten en baten, voor huurders, verhuurders en eventuele derden. Naarmate er meer zonnepanelen worden geïnstalleerd, is de investering relatief lager. Bovendien dalen de prijzen van panelen en omvormers nog steeds. In het rekenvoorbeeld (zie tabel) is te zien dat het rendement voor 12 panelen kan oplopen tot 10%. Salderen In Nederland zijn vrijwel alle PV-systemen aan het openbare net gekoppeld. Wanneer je op enig moment meer energie opwekt dan gebruikt, dan wordt het overschot geparkeerd op het net; de huurder levert aan het net. Wanneer je meer energie verbruikt dan opwekt, dan haal je energie van het net. Op de jaarlijkse afrekening van het energiebedrijf staat hoeveel kwh door het energiebedrijf is geleverd en hoeveel kwh het bedrijf heeft ontvangen. Het verschil wordt verrekend; dat heet salderen. Bij VvE s kan worden gesaldeerd met een stroomverdeler. Wanneer je meer energie levert dan afneemt, ontvang je een zogenoemde terugleververgoeding voor het overschot. Die terugleververgoeding is veel lager (0,08 /kwh) dan het normale tarief (0,22 /kwh). Let op! De regels rondom salderen veranderen regelmatig en er is een mogelijkheid dat de salderingsregeling na 2020 niet meer van kracht is. Salderen kan met de oude draaischijfmeters en met zogenoemde slimme meters. Beide meters hebben vooren nadelen. Met een slimme meter kan de netbeheerder zien hoeveel je precies terug levert. Daarom zijn er ook bewoners die een slimme meter weigeren. Energieopslag in de vorm van accu s is in ontwikkeling, maar is op dit moment nog niet interessant. Voor actuele informatie over (het optimaliseren van) salderen, opslag en (slimme) meters: zie www.woonbond.nl/energiebesparen of woonbond.nl/zonnepanelen en de websites van milieucentraal.nl en consuwijzer.nl. Tips Garantie: sommige leveranciers geven garantie op het rendement, bv. 90% na 10 jaar en 80% na 25 jaar; Monitoring: rendement staat of valt bij het functioneren van de panelen en de omvormer(s). Spreek af wie dit controleert en hoe problemen met de installatie worden opgelost. Dus wie doet dat? Op welke termijn gebeurt dat? Wie betaalt dat? 75%: vaak wordt geadviseerd 75% van de elektriciteitsvraag te installeren. Zo voorkom je dat je terug levert aan het net tegen een ongunstig tarief (zie ook salderen) Rekenvoorbeeld: hoe meer panelen, des te sneller is de investering terugverdiend aantal panelen van 1,65 * 1 = 1,65 [m 2 ] maximaal vermogen 250 [Wp/paneel] opbrengst 220 [kwh/jaar] per paneel 3 panelen 6 panelen 12 panelen totale vermogen van de panelen 750[Wp] 1.500[Wp] 3.000[Wp] totale opbrengst per jaar 660[kWh] 1.320[kWh] 2.640[kWh] aanschaf panelen en omvormer (incl. installatie) 2.100[ ] 3.000[ ] 5.400[ ] eenmaal vervanging omvormer (na 12 jaar) 600[ ] 900[ ] 1.500[ ] kosten totaal, inclusief 21% Btw 2.700[ ] 3.900[ ] 6.900[ ] gemiddelde prijs per paneel 900[ ] 650[ ] 575 [ ] gemiddelde prijs per Wattpiek vermogen 3,60[ /Wp] 2,60[ /Wp] 2,30[ /Wp] besparing stroomkosten leverancier ( 0,22/kWh) 145[ ] 290[ ] 58[ ] jaarlijks rendement op de investering 5% 7% 8% particulieren die zelf investeren in zonnepanelen kunnen de Btw terugvragen kosten totaal, exclusief Btw 2.231[ ] 3.223[ ] 5.702[ ] jaarlijks rendement op de investering 7% 9% 10% Bron: www.milieucentraal.nl
Tips Bekijk het voorstel van de verhuurder of derde partij kritisch: klopt de verhouding tussen de kosten (huurverhoging) en de baten (elektriciteitsopbrengst)? Monitor de opbrengsten! En trek aan de bel als het systeem niet goed functioneert; De Woonbond adviseert een huurdersbijdrage van 50% tot maximaal 75% van de besparing vast te stellen. Bij 50% draait de corporatie quitte op een termijn van 20 à 25 jaar. Wie? Voor plaatsing van zonnepanelen bij huurders zijn er drie partijen die het initiatief kunnen nemen: de huurder, de verhuurder of een derde partij. Ook zijn nog andere constructies mogelijk, zoals collectieve zonnepanelen om de gezamenlijke elektrakostente verlagen of deelname aan duurzame projecten als Postcoderoos of Herman de stroomverdeler. Huurder is initiatiefnemer De oplossing die voor huurders uiteindelijk het meest oplevert is wanneer zij zelf (spaar)geld investeren in eigen zonnepanelen. Hiervoor is schriftelijk toestemming van de verhuurder nodig. Als de verhuurder geen aantoonbare reden heeft om het te weigeren, zal die over het algemeen akkoord gaan. Wanneer een PV-systeem als Zelf Aangebrachte Voorziening (ZAV) wordt goedgekeurd, is het belangrijk om van te voren een aantal zaken goed op papier vast te leggen met betrekking tot onderhoud en overname bij verhuizing. De huurder kan ook een verzoek indienen bij de verhuurder om zonnepanelen te plaatsen. De verhuurder zal de investering doen en ter compensatie een huurverhoging vragen. De huurverhoging moet wel opwegen tegen de investering die nodig is. Om hier inzicht in te krijgen, kunnen huurders een adviseur (van De Woonbond) vragen om hierbij te helpen. Verhuurder is initiatiefnemer Soms neemt de verhuurder het initiatief tot het plaatsen van zonnepanelen. Het is belangrijk om de huurders daar vroegtijdig bij te betrekken. Zij kunnen een huurverhoging vragen in ruil voor de investering in de zonnepanelen. Op deze manier kan de verhuurder de investering in de panelen in een redelijke termijn (bijvoorbeeld zestien jaar) terugverdienen, terwijl de huurder er -ondanks de huurverhoging- qua woonlasten op vooruit gaat. Ook is het mogelijk om de kosten voor de zonnepanelen in de servicekosten te verrekenen. Doe je het in de servicekosten, dan heb je te maken met een jaarlijkse indexering. Doe je het in de huur, dan heb je te maken met de jaarlijkse huurverhoging. Op dit moment is de jaarlijkse huurverhoging aanzienlijk hoger dan de jaarlijkse indexering (inflatie). Een derde partij is initiatiefnemer Steeds vaker komt het voor dat een derde partij de verhuurder ontzorgt bij het plaatsen en onderhouden van PV-panelen op huurwoningen. Soms wordt de verhuurder benaderd door die partij, soms wordt de partij ingeschakeld door de verhuurder. De verhuurder geeft hiermee een aantal verantwoordelijkheden en zorgen uit handen. De derde wil echter ook brood op de plank en zal daar dus kosten voor in rekening brengen (vaak moet zo n partij geld lenen om de zonnepanelen te financieren). De kosten voor het inschakelen van een derde partij, worden uiteindelijk door de huurder betaald. Vergunningen en onderhoud Voor het plaatsen van zonnepanelen is in principe geen vergunning nodig, behalve in het geval van monumenten of beschermde stads- of dorpsgezichten. Zonnepanelen vragen nauwelijks onderhoud. Het is voldoende om eens per jaar te (laten) controleren of alle onderdelen goed werken en of de panelen nog goed vastzitten. Het meeste vuil spoelt er met de regen af, maar het is goed om 1 tot 2 keer per jaar de panelen schoon te maken. Meer informatie Zie onze website www.woonbond.nl/energie-besparen Zie onze website www.woonbond.nl/zonnepanelen Alles over zonnepanelen: http://www.milieucentraal.nl/portaal-zonnepanelen Installateurs van zonnepanelen: www.uneto-vni.nl/zoekinstallateur-zakelijk-uitgebreid Informatie over salderen en (slimme) meters: www.consuwijzer.nl De Vereniging Zonnestroom Producenten komt op voor de belangen van particuliere eigenaren van zonnestroomsystemen en geeft praktische informatie op www.zonnestroomproducenten.org; Informatie over het aanbod van zonnepanelen waarbij huurders zelf investeren: www.zonnig-limburg.nl Informatie over energieopslag: www.duurzaamnieuws.nl/thuisaccu-voor-huishoudens-met-zonnepanelen-komt-er-aan/ www.zelfenergieproduceren.nl/nieuws/stroom-opslaan-plaats-van-terugleveren en www.sun4ever.info/eigenopslag.php Nederlandse Woonbond Nieuwe Achtergracht 17 1018 xv Amsterdam Telefoon 020 551 77 00 Telefax 020 551 77 99 E-mail bespaar@woonbond.nl www.woonbond.nl/energie-besparen Mede mogelijk gemaakt door het ministerie van bzk