Dr. Frans J.M.E. Roumen, gynaecoloog Atrium Medisch Centrum Parkstad Heerlen Workshop Symposium Anticonceptie is maatwerk 18 september 2008, Ede

Autonomie Flexibiliteit Emancipatie Sociale ontwikkeling Demografie

Cyclusregulatie Minder bloedverlies en anemie Minder dysmenorrhoe en cyclusgebonden klachten Minder ovariële cysten en endometriose Minder groei van uterusmyomen Minder kans op endometrium- en ovariumcarcinoom Minder kans op PID Minder benigne mamma-afwijkingen afwijkingen Minder androgeensynthese, acne en hirsutisme Minder botontkalking Minder colorectaal carcinoom

Grootste (?) verworvenheid op medisch gebied in de 20 e eeuw

Tijdsrelatie klacht en pilgebruik Cave psychologische effecten -foutloos gebruik vergt motivatie en discipline -na langdurig gebruik pilmoeheid -gemis eigen cyclus Grote individuele verschillen in resorptie, distributie van steroidreceptoren en gevoeligheid

Onregelmatig bloedverlies Hoofdpijn Gewichtstoename Misselijkheid Veranderingen huid Veranderingen mammae Vaginale klachten Libidoverlies en stemmingswisselingen

EE 50-35-30-20 microgram Progestativum van 1e, 2e, 3e, 4e generatie

e 19-nortestosteron O H OH lynestrenol norethisteron levonorgestrel norgestimaat gestodeen desogestrel etonogestrel C CH 1 e generatie lynestrenol Ministat (37,5) (n=22) norethisteron Neocon (35), Modicon (35), Trinovum (n=7-7-7) 7) 2 e generatie levonorgestrel Microgynon 50, Microgynon 30, Stediril 30, Rigevidon (30) Microgynon 20, Lovette (20) Trigynon (n=6-5-10), Trinordiol (n=6-5-10) Norlevo (P) norgestimaat 3 e generatie gestodeen Cilest (35), Evra-pleister (20) Femodeen (30) Minulet (20) desogestrel Marvelon (30) Mercilon (20) Gracial (n=7-15) Cerazette (P) etonogestrel (metaboliet desogestrel) Nuvaring (15) Implanon (P)

17 -hydroxyprogesteron O OH medroxyprogesteronacetaat Depo-Provera 150 cyproteronacetaat Diane-35 O medroxyprogesteronacetaat cyproteronacetaat dydrogesteron medrogeston

17 - spirolacton drospirenon O Yasmin (30) Yaz (20) (n=24+4) H O drospirenon

EE/P 1e gen. 2e generatie 3e gen. DRSP Prog. 50 Microgynon 50 37,5 Ministat 35 Neocon Modicon Trinovum Cilest Diane 35 32,5 Trigynon Trinordiol 30 Microgynon 30 Stediril 30 Rigevidon 20 Microgynon 20 Lovette Evra-pleister? Gracial Femodeen Marvelon Minulet Mercilon Yasmin Yaz 15 NuvaRing 0 Norlevo Cerazette Implanon DP 150

Anticonceptie door P ovulatieremming impermeabel cervixslijm atrofie endometrium Cyclusregulatie door EE

Tot 3 maanden onregelmatige inname braken co-medicatie (EI-AED s, rifampicine, griseofulvine, St. Janskruid, norit) normaal geen relatie met betrouwbaarheid (regel van 7) Beleid: geen reden om pil te staken

Voor effectieve ovulatieremming is 7 dagen aaneengesloten en adequate opname van de pil noodzakelijk In pilvrije week follikelgroei tot 10 mm

Een of meer pillen vergeten tijdens: Eerste week wel coitus: postcoitale anticonceptie geen coitus: 7 dagen aanvullende AC Tweede week geen verhoogd risico Derde week 7 dagen pil continueren of cyclus afbreken

Bijn het vergeten van 1 of 2 sub-50-pillen of 1 sub-30 30-pil moet de vergeten pil zo snel mogelijk alsnog worden ingenomen. Aanvullende maatregelen zijn niet nodig. Pas bij het vergeten van 3 sub-50 s of 2 sub-30 s zijn aanvullende maatregelen nodig, en wel in elk van de 3 weken

(Ned Tijdschr Geneeskd 2007;151:1923-6) Geen onderscheid tussen sub-50 s en sub- 30 s 1 pil vergeten, alsnog innemen, geen aanvullende maatregelen 2 pillen vergeten: handelen als regel van 7 (in week 2 pas bij vergeten 4 pillen

Speculum VT Pap Kweek fluor, cervix Chlamydia-PCR TVE Zwangerschapstest Cave roken

Na 3 maanden beleid: gynaecologische oorzaak uitsluiten (cervix, CT) 1 e cyclushelft door EE beleid: EE of 2 e generatie pil of meerfasenpil 2 e cyclushelft door P beleid: EE of 3 e generatie pil Onvoorspelbaar door onregelmatige opbouw beleid: meerfasenpil, NuvaRing, Mirena Na langdurig gebruik door atrofie beleid: tijdelijk stoppen gedurende 1 of 2 cycli, M-kalender Amenorrhoe door langdurig P beleid: geen of EE of meerfasenpil

Meestal spanningshoofdpijn Tijdens pil door EE beleid: EE Tijdens stopweek door EE of P beleid: bicycle, tricycle, E 2 -pleister, continue methode (DP-150, Implanon, Mirena) Migraine met aura: geen EE ivm CVA

Gemiddeld geen gewichtstoename (Gallo et al. Combination contraceptives: effects on weight (Cochrane Review 2008, Issue 3, CD003987) Vochtretentie in begin door EE op langere duur door P beleid: EE of 4 e generatie pil Toename eetlust door A beleid: 3 e en 4 e generatie pil

Adaptatie-effekt effekt eerste 3 maanden Bij persisteren door EE Beleid: EE Innemen na maaltijd / met glas melk

Pigmentatie (chloasma) door EE beleid: minder of geen EE Acne en seborrhoe door A beleid: cyproteronacetaat-ee pil 3 e en 4 e generatie pil

Mammagroei door EE beleid: EE Mastodynie door EE beleid: EE Vochtretentie op langere duur (PMS) door P beleid: 4 e generatie pil of EE

Toegenomen afscheiding door EE beleid: EE Toegenomen droogheid door P beleid: P of EE

Libidoverlies (vermoeidheid) door SHBG oiv EE, waaraan binding vrij T anti-androgene androgene werking P beleid: EE 1 e en 2 e generatie pil Stemmingswisselingen, prikkelbaarheid door P beleid: pil met ander P of EE

De pil is een grote verworvenheid Neem anamnese af (leeftijd, roken, mamma, VTE) Doe oriënterend onderzoek (BMI, RR) Geef objectieve voorlichting, weet wat je zegt Uit oogpunt van veiligheid is er geen voorkeur voor een bepaalde startpil Voor elke vrouw is een passende pil (of andere vorm van anticonceptie) te vinden