19-09 NBFS Voorwoord Wat hebben wij, gildebroeders en zusters, met elkaar gemeen om dikwijls opeenvolgende generaties lang ons in te zetten voor het gilde, een bijna middeleeuwse organisatievorm die nog alom vertegenwoordigd is in Brabant? Een vraag die niet eenvoudig te beantwoorden is en waarop ik in de langdurige geschiedenis van ons gilde een antwoord hoop te vinden. Twee aspecten hebben zeker een rol gespeeld: trots en geborgenheid. Trots op ons gilde Sint Joris, geborgen in de Goirlese gemeenschap. Diezelfde trots moet ook in het jaar 1610 een rol hebben gespeeld toen de gildebroeders onder leiding van pastoor van Dun alles hebben geprobeerd om het verkwanselde zilver weer in bezit te krijgen. Dat is uiteindelijk niet gelukt, maar het is wel de aanzet geweest tot het verwerven van een nieuw juweel. Vierhonderd jaar geleden was er in Goirle een gilde Sint Joris dat aan de buitenwereld duidelijk wilde maken wat het gilde was en waarvoor het stond. Vierhonderd jaar lang is het gedachtegoed van generatie op generatie overgegaan en heeft het alle moeilijke tijden doorstaan. Schutter is afgeleid van schutten, beschermen, beschutten. De taak van beschermen is door de eeuwen heen verdwenen en de geborgenheid hoeft niet meer bevochten te worden. Echter het gedachtegoed van de Brabantse gilden staat in deze tijd wel onder druk en vraagt om beschutting. Voorwaar, een mooie taak voor de schutters. Trots zijn wij op ons juweel, de breuk met medaillon, papegaai en 400 jaar koningszilver. De breuk vormt een symbolische keten met onze voorouders die het gilde meer dan vier eeuwen geleden hebben gesticht. Maar we zijn niet alleen trots op ons juweel. We zijn trots op het gilde Sint Joris van vandaag met haar rijke historie en kostbare bezittingen, maar vooral zijn wij trots op de mensen die de Brabantse gilden inhoud geven. Sjef Hoogendoorn, Hoofdman. De nieuwsbrief krijgt een naam In 1749 stelde het gilde Sint Joris een reglement voor den gulden kneght op: Regelement voor den gulden kneght waer men de gulden broeders zigh moeten regulere en den kneght van schelijke Voor die tijd moet de functie al hebben bestaan, doch in de kaerte van 1569 wordt de functie noch de werkzaamheden vermeld. Dat is ook wel logisch omdat de knecht geen lid was van het gilde, hij werd voor al zijn diensten betaald. De knecht verrichte vele werkzaamheden: voorbereiden kolfdagen, werkzaamheden rond uitvaarten, het lot aanzeggen, de leembakken en doelen onderhouden en de fusten bier aanslaan. Het aanzeggen van boodschappen is de taak die het langst in ere is gebleven. Een goede communicatie tussen bestuur en leden onderling was, en is nog steeds, van het grootste belang. De knecht is hierin eeuwen een sleutelfiguur geweest. Drik Vermeer is als zodanig de laatste knecht geweest in de oude traditie. Hij verzorgde de leembakken en onderhield alle contacten, maar ontving bij de leden geen geldelijke vergoeding meer. Wel kreeg hij overal een borrel aangeboden en dit maakte het voor hem onmogelijk alle boodschappen in één avond af te werken! Met de opkomst van moderne communicatiemiddelen is het werk van de knecht evenredig afgenomen. De functie zoals die eeuwen heeft bestaan is opgeheven. De Deken-knecht is een bestuursfunctie geworden met een ander takenpakket, het onderhouden van de onderlinge contacten is daar een onderdeel van. Moderne communicatiemiddelen hebben de wereld veranderd. Gilde Sint Joris maakt daar dankbaar gebruik van met als gevolg dat de knecht in de vergetelheid is geraakt. De nieuwsbrief vervult de functie van de knecht van weleer: het nieuws thuisbrengen. Om deze reden gaat de nieuwsbrief De Knecht heten. Hiermee wordt tevens de herinnering aan die functie, die eeuwen bestaan heeft, levendig gehouden. De Knecht gaat twee maal per jaar verschijnen, in eerste instantie via internet. Er zijn ideeën om De Knecht als krantje uit te voeren. Zoals alles in de wereld kost dat geld, hiervoor moeten middelen worden gezocht. De eerste nieuwsbrief was geheel volgeschreven door de redactie ad hoc. De in de vergadering van Verloren Maandag aangestelde redactie bestaat uit: Virginie Mes,, Dion en Sjef Hoogendoorn. Voor ons en door ons is de gedachte van de redactie. Met ons wordt hier het gilde Sint Joris nadrukkelijk bedoeld. De redactie doet een beroep op iedereen om kopij voor De Knecht aan te leveren. De redactie
19-09 NBFS Vier eeuwen Koningszilver van gilde Sint Joris Het waren roerige tijden voor Goirle. De reformatie, een vrijheidsstrijd met als doel het keurslijf van de middeleeuwen van zich af te werpen, zorgde voor een bloedige machtsstrijd met vele godsdienstoorlogen die met name op Brabants grondgebied werden uitgevochten. Wat de Goirlese bevolking daarvan meegekregen heeft is niet geheel duidelijk. Wel de gevolgen van deze machtsstrijd. Plunderingen, oorlogsschattingen, misoogsten, honger en armoede waren het resultaat van de Spaanse furie. Pastoor Christiaen Laurentius Danuleus (Daniels) vervulde zijn pastoraat in de parochie Sint Jan Goirle van 1582 tot 1599. Daarnaast was hij scholaster in Poppel, toezichthouder over de kloosterschool van het kapittel te Poppel en tevens zegelbewaarder. Vanuit die functie onderhield hij contacten met de kerkelijke en Spaanse overheid. Diefstal of verkoop In 1588 was Jacob Jan Hoosmans borgemeester in Goirle en verbonden aan het gilde Sint Joris. Gildebroeder Michiel Jan Soffaerts was aangesteld om de achterstallige belastingen te innen en in Geertruidenberg af te dragen. Dit laatste lukte hem niet met als gevolg dat Michiel werd gearresteerd en afgevoerd naar Geertruidenberg. Jan Hoosmans stond met zijn privé bezittingen borg (borgemeester) voor de schattingen die de Goirlese gemeenschap moest opbrengen. Daar kwam bij dat Michiel zat opgesloten in het cachot. Vrijkopen kon door de achterstallige betaling in te lossen. Wanneer over het verdwenen gildezilver wordt geschreven heeft men het altijd over de diefstal van het koningszilver. Ik denk dat het wat genuanceerder ligt en van een echte diefstal geen sprake is. Het zilver verdwijnt uit Goirle Het gezegde van een kale kip kun je niet plukken is ongetwijfeld van toepassing op de belastingbetalers die de schatting moesten opbrengen. Dat moet Jan Hoosmans ook gedacht hebben met betrekking tot zijn onzalige plan. Zoals we weten moest Jan Hoosmans in de achterstallige betaling voorzien om zo Michiel Soffaerts weer in Goirle terug te krijgen. Door de moeilijke tijden was aankloppen bij de schattingplichtigen een probleem. Een gezamenlijk bezit verkopen en met de opbrengt de belasting voldoen had het voordeel dat de kleine groep betalers werd ontzien. Een niet onbelangrijk voordeel voor Jan was dat hij zijn privévermogen niet hoefde aan te spreken. Schepen Claes Peter Sterts werd aangesproken door Jan en samen met pastoor Christiaen Daniels werd besloten het gildezilver te verkopen. Omdat de opbrengst van het zilver van Sint Joris mogelijk onvoldoende was werden ook een gebroken kelk, twee zilveren schalen en ampullen toegevoegd. Pastoor Daniels woonde in Hilvarenbeek en was daar ter plaatse lid van het Sint Jorisgilde. Mogelijk hierdoor heeft de pastoor zich niet bezwaard gevoeld deze zilveren attributen in de kerk op te halen waar ze vanwege de roerige tijden op een geheime plaats, samen met het gildezilver werden bewaard. Adriaan Peter van den Kerkhof vertrok vervolgens met het zilver en kwam met Michiel Soffaerts terug. Hiermee werd het lot van het zilver bezegeld.
Nieuwsbrief 2 11-09 statiedag 19-09 NBFS 09-10 hoofdliedendag 24-10 sluiten van den doel 14-11 jeugd indoor vendel Het verhoor op het kasteel van Tilburg We zouden van al deze feiten geen weet hebben gehad als pastoor Peter Vincent van Dun in 1616 niet zou hebben getracht het zilver terug te halen naar Goirle. Om duidelijkheid te krijgen over de ware toedracht riep pastoor van Dun een aantal getuigen op die verantwoording moesten afleggen tegenover schout en schepenen van de heerlijkheid Tilburg en Goirle. Het gevoerde proces bleef zonder resultaat. Het zilver was niet te achterhalen. In 1609 brak met het 12-jarig bestand een periode van relatieve rust aan. Ook Goirle kende vanaf dat moment betere tijden. De gang van zaken rondom het verdwenen gildezilver zat de gildebroeders niet lekker. Daarom besloten de hovelingen een nieuw begin te maken met het koningszilver. Door schenkingen werd de breuk met papegaai verworven. Gildebroeders, pastoor van Dun en de heer van Tilburg en Goirle schonken de benodigde middelen. J.A. Jollens schrijft in 1933 in zijn inventarisatie van De Schuttersgilden van Noord-Brabant : Het zilver dezer broederschap behoort tot het mooiste dat Brabant bezit. Deze omschrijving maakt duidelijk dat het koningszilver van Sint Joris van een uitzonderlijke schoonheid is. Het 400 jaar oude koningsjuweel is zeldzaam in zijn soort. Het moet door de toekomstige generaties met zorg worden behandeld en op een verantwoorde manier worden uitgebreid, zodat men straks bij het 500 jaar oude koningsjuweel kan schrijven. Het zilver van deze broederschap is het mooiste dat Brabant bezit.
19-09 NBFS Gilde St. Joris 70 jaar in de kerk Maria Boodschap 11 juli 2010 gaat de historie in als de datum waarop de deuren van de Maria Boodschap-kerk definitief gesloten werden. Met een heilige mis namen de parochianen afscheid van de kerk. Ook voor gilde Sint Joris kwam hiermee een einde aan 70 jaar verbondenheid met deze kerk. Komst Maria Boodschap Het stichten van de Maria Boodschap-kerk heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Voordat in 1939 de eerste steen werd gelegd waren er al jaren van touwtrekken aan voorafgegaan om de lokatie van de kerk te bepalen. Zowel de gemeente als de toenmalige pastoor Wassenberg van de St. Jan zagen de kerk liever op het kermisplein, ofwel het huidige Oranjeplein. Het bisdom Den Bosch besloot echter anders: de kerk werd gevestigd aan de Tilburgseweg en Leo Pessers aangesteld als bouwpastoor. Precies een jaar na de eerste steenlegging kon de kerk op 15 augustus 1940, het feest van Maria Hemelvaart, worden ingezegend. Sint Joris en de Maria Boodschap Met de komst van de Maria Boodschap verhuisde het gilde Sint Joris mee naar de nieuwe kerk. Hof van Holland viel immers binnen de grenzen van de nieuwe parochie. De Tweede Wereldoorlog, die eerder dat jaar in mei was uitgebroken, was de reden dat pastoor Pessers pas na de oorlog de nieuwe gildeheer werd. Dit bleef hij tot zijn afscheid op 14 augustus 1977, waarna hij naar Tilburg verhuisde. Zijn opvolger was pastor Gerard Jansen. Het gilde Sint Joris luisterde al deze grote momenten voor de kerk op. Zo was ze ook aanwezig bij het recente afscheid van pastor Jansen dat gevierd werd op 4 april jongstleden, eerste paasdag. Sint Joris terug in de St. Jan Een week na dit afscheid trok het gilde Sint Joris naar de St. Jan voor het openen van de doel. Voortaan zal het gilde haar seizoen openen en sluiten in de enige kerk die Goirle nu nog rijk is. Het gilde is niet geheel onbekend met de St. Jan. Voor het ontstaan van de Maria Boodschap was deze kerk haar thuis. Onze hoofdman memoreerde al in zijn toespraak bij het openen van de doel dat het in de historie de derde keer is dat het gilde Sint Joris terugkeert naar de St. Jan: in 1809 wanneer de kerk werd teruggegeven aan de katholieken, in 1899 bij de bouw van de nieuwe kerk en nu in 2010 bij het sluiten van de Maria Boodschap. De kerk en het gilde zijn van oudsher onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat geldt ook voor het gilde Sint Joris. In een tijd waarin de rol van de kerk verandert gaat Sint Joris met haar tijd mee door op zoek te gaan naar eigentijdse vormen, zodat de verbintenis met de kerk ook in de toekomst blijft bestaan.
19-09 NBFS Van de Deken-Schrijver: Op 10 mei is er de vendelgroet gebracht bij het gouden huwelijksfeest van Leo en An de Brouwer. 15 mei is het gilde getuige geweest bij de kerkelijke inzegening van het huwelijk van Dion Hoogendoorn en Sylvia van Seeters. Met de ledenvergadering op 17 mei zijn Matthijs Verhagen (tamboer) en Maud Broekhuijsen (vendelier) ingestemd. Met de kringdag in Middelbeers bij het Sint Sebastiaan en Sint Jorisgilde op 16 mei werden er diverse prijzen gewonnen. Voor de vendeliers waren er prijzen voor Vera de Brouwer eerste prijs, Kenneth Schenning eerste prijs, Christie Schenning tweede prijs en een eerste prijs mooiste vendelgroep in de optocht. Hans van Doremalen won met het schieten de eerste prijs personeel, het gilde wist ook de eerste prijs viertallen te verzilveren. Op het vrij gildefeest van gilde Sint Monulphus en Gondulphus in Knegsel op 13 juni werden verschillende prijzen gewon nen. Een eerste prijs vendelen voor de jeugdgroep. Iris de Brouwer, Sjoerd Broekhuijzen en Kenneth Schenning behaalden allen met hun individuele vendeltoer in de verschillende klasse een eerste prijs. Met het schieten werd Erik van Dijk kampioen en behaalde het gilde de korpsprijs. Op 28 juni is onze gildebroeder Gerrit de Kruijf op 82 jarige leeftijd overleden. Met het overlijden van Gerrit verliest ons gilde een zeer trouwe gildebroeder die veel betekende voor het gilde. 16 jaren heeft Gerrit als Deken-Schrijver veel werk voor ons gilde verricht. Wij hebben hem met gilde-eer begraven. Ontwerp - Foto s - Teksten Virginie Mes Sjef Hoogendoorn Hans van Doremalen Dion Hoogendoorn Deken-Schrijver Ralph Bunchestraat 4 5051 KX Goirle 013 534 13 18 deken@sintjorisgoirle.nl Hoofdman Sjef Hoogendoorn 013 534 12 84 hoofdman@sintjorisgoirle.nl Kopij nieuwsbrief redactie@sintjorisgoirle.nl