A. Inleiding Vanaf augustus 2015 worden in heel Nederland in het derde leerjaar vmbo nieuwe examenprogramma s voor de beroepsgerichte vakken ingevoerd. Vooruitlopend op deze landelijke invoering is aan een aantal scholen gevraagd deze nieuwe programma s in de vorm van een pilot uit te proberen. Het Maris College is gevraagd aan de pilot voor Zorg & Welzijn deel te nemen. Onderstaand PTA is op het concept voor het nieuwe examenprogramma Zorg & Welzijn gebaseerd. Het nieuwe examenprogramma Zorg & Welzijn is een voortzetting van de oude examenprogramma s Verzorging en Uiterlijke Verzorging (op het Maris College Beauty & Welness genoemd). B. Examenprogramma Zorg & Welzijn Het beroepsgerichte examenprogramma van een vmbo leerling bestaat uit een kern, een profiel en keuzedelen. De kern bestaat uit: algemene kennis en vaardigheden, o de Nederlandse taal in opleidings en beroepssituaties gebruiken; o informatie op allerlei manieren overzichtelijk en efficiënt verzamelen, ordenen en weergeven; o voor opleiding en beroep relevante berekeningen uitvoeren; o plannen en organiseren in een beroeps(opleiding) gerelateerde situatie; o op systematische en doelgerichte wijze werkzaamheden uitvoeren op basis van een planning met de inzet van vakdeskundigheid en met aandacht voor een zo hoog mogelijke kwaliteit; o mondeling en schriftelijk rapporteren over uitgevoerde werkzaamheden; onder meer over de planning, voorbereiding, uitvoering proces en de product; o reflecteren op de eigen werkwijze en op de kwaliteit van het eigen werk; o samenwerken en overleggen bij het uitvoeren van werkzaamheden; o werkzaamheden volgens de voorschriften en op een veilige wijze uitvoeren; o economisch bewust en duurzaam omgaan met materialen en middelen. o professionele hulpmiddelen gebruiken en hun werking uitleggen; o hygiënisch werken; o milieubewust handelen; o zich aan en inpassen in een bedrijfscultuur; o voldoen aan de algemene gedrags en houdingseisen die gesteld worden aan werknemers in de branche; o in een (gesimuleerde) beroepssituatie en stage in een bedrijf omgaan met verschillen op basis van culturele gebondenheid en geslacht. professionele kennis en vaardigheden, De kern van de vmbo sector Zorg en Welzijn bestaat uit drie te onderscheiden maar niet te scheiden aspecten: persoonlijk functioneren, werken met en Pagina 1 van 15
voor de ander en werken in de beroepsomgeving. Met de 'de ander' wordt bedoeld: de cliënt, klant, de gebruiker, zorgvrager, hulpvrager. o Persoonlijk functioneren het begrip puberteit omschrijven en de kenmerken benoemen: fysiek, psychisch en sociaal; herkent het eigen gedragspatroon in relatie tot de ander [zelfbeeld]; eigen mogelijkheden en beperkingen weergeven en aangeven hoe en waarin hij zich wil ontwikkelen [zelfontplooiing]; representatief handelen; het begrip levensstijl omschrijven en kenmerken benoemen die horen bij een gezonde en ongezonde levensstijl in relatie tot de beroepspraktijk en gekoppeld aan verschillende leeftijdsfasen. o Werken met en voor de ander globaal de kenmerken van verschillend levensfasen herkennen en beschrijven bij fysieke, psychische en sociale aspecten; communiceren met de ander; een contact aangaan en onderhouden met de ander; benoemen en omgaan wanneer interculturaliteit een rol speelt in situaties [diversiteit]; werken volgens beroepsethiek; voedingswaarde en voedingstoffen inventariseren voor een gezond voedingspatroon en kan deze kennis toepassen bij het bereiden van een eenvoudige maaltijd voor de ander; eerste hulp verlenen in relatie tot de beroepspraktijk; kent verschillende ontspanningsactiviteiten en kan deze organiseren en de ander hierin begeleiden en activeren; de ander fysiek ondersteunen. o Werken in de beroepsomgeving heeft zicht op de ontwikkelingen in de werkvelden Gezondheidszorg, Welzijn, Facilitaire Dienstverlening, Sport & Bewegen en Uiterlijke Verzorging; ontwikkelingen op het gebied van ondernemerschap in de sector herkennen en benoemen [ondernemerschap]; nieuwe technologische ontwikkelingen in de sector herkennen en benoemen [technologische ontwikkelingen]. loopbaanoriëntatie en loopbaanontwikkeling. De kandidaat is in staat zijn eigen loopbaanontwikkeling vorm te geven. Hij doet dat met een oriëntatie op een toekomstige opleiding en (loop)baan door middel van reflectie op het eigen handelen en reflectie op ervaringen. o De kandidaat heeft de vaardigheid de eigen loopbaan vorm te geven door op systematische wijze om te gaan met loopbaancompetenties : Wat kan ik het best en hoe weet ik dat? [Kwaliteitenreflectie] Waar ga en sta ik voor en waarom dan? [Motievenreflectie] Waar ben ik het meest op mijn plek en waarom daar? [Werkexploratie] Hoe bereik ik mijn doel en waarom zo? [Loopbaansturing] Pagina 2 van 15
o Wie kan mij helpen mijn doel te bereiken en waarom die mensen? [Netwerken] De kandidaat maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen doormiddel van een loopbaandossier. In een loopbaandossier is opgenomen welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van de loopbaancompetenties. In het loopbaandossier wordt beschreven bij een aantal uitgevoerde activiteiten: de beoogde doelen de resultaten de evaluatie en een conclusie welke vervolgactiviteiten zijn gepland op basis van de opgedane ervaringen en de daarbij horende conclusies De 4 profieldelen: Kenmerkend voor de beroepen in Zorg en Welzijn (Z&W) is het werken met en voor mensen gericht op fysiek, psychisch en sociaal welbevinden waarbij de beroepsbeoefenaar zelf het belangrijkste instrument is. Deze elementen karakteriseren de werkzaamheden in de sector en zijn verwoord in het kernprogramma. Het kernprogramma is daarmee een wezenlijk onderdeel van elk profieldeel. De 4 profieldelen voor Zorg & Welzijn zijn: Profieldeel: Mens en gezondheid ( voor BB en KB) Taak: ondersteunen bij activiteiten op het gebied van gezondheid. gezonde maaltijd samenstellen maaltijd bereiden en opdienen informatie geven over een gezonde leefstijl o P/ZW/ 1.1.1 Deeltaak: een verantwoord voedingspakket samenstellen. o P/ZW/1.1.2 Deeltaak: een maaltijd bereiden en opdienen. o P/ZW/1.1.3 Deeltaak: informatie geven over een gezonde leefstijl. Voor het uitvoeren van deze deeltaak beheerst de kandidaat de onderliggende voorwaardelijke kennis en vaardigheden. begrip gezondheid met name fysiek, psychisch en sociaal voedingswaarden, voedingstoffen en voedingsmiddelen convenience food met name klant klare maaltijden en halffabricaat additieven in voeding voedingsgewoonten relatie voedingsgedrag en welvaartsziekten genotmiddelen en verslaving overmatig medicijngebruik bewaarmethoden en houdbaarheid bereidingswijzen van voedsel Pagina 3 van 15
HACCP materiaal en apparatuur kennis voor de klein huishouding tafeldekken en opdienen schoonmaken en opruimen hygiëne en kruisbesmetting seksueel overdraagbare aandoeningen Profieldeel: Mens en omgeving ( voor BB en KB) Taak: representatief optreden en helpen een verzorgde, schone en veilige leef en werkomgeving creëren. o P/ZW/1.2.1 Deeltaak: kan schoonmaken en onderhoudswerkzaamheden uitvoeren. o P/ZW/1.2.2 Deeltaak: textiel verzorgen. o P/ZW/1.2.3 Deeltaak: baliewerkzaamheden verrichten. o P/ZW/1.2.4 Deeltaak: informatie geven over aanpassingen en hulpmiddelen in en rondom het gebouw die toegankelijkheid en veiligheid bevorderen. o P/ZW/1.2.5 Deeltaak: voorstellen doen voor het aankleden en inrichten van een fysieke ruimte waarbij het welbevinden van de ander voorop staat. Voor het uitvoeren van deze deeltaak beheerst de kandidaat de onderliggende voorwaardelijke kennis en vaardigheden. noodzaak van schoonmaak en onderhoud onderhoudsvoorschriften en etiketten routing was en reinigingsmiddel kiezen, gebruiken en doseren apparatuur voor was behandeling bedienen strijk en opmaakmethoden toepassen veilig, hygiënisch, duurzaam en milieubewust handelen ergonomie (technologische ontwikkelingen) Arbo, AWBZ WMO factoren die een gunstige invloed hebben op het psychosociaal welbevinden van mensen bij de inrichting van de fysieke omgeving inrichting en aankleding: de invloed van kleur, planten, decoratie, materialen gebruik met name hout, leer, stof, metaal, vormgeving met name praktisch of onhandig. representatie: de invloed van lichaamsgeur, kleding, schoenen, sierraden (piercing) en tatoeages, non verbaal gedrag, taalgebruik basisvaardigheden communiceren initiatief en verantwoordelijkheid nemen Pagina 4 van 15
Profieldeel: Mens en activiteiten ( voor BB, KB en GL) Taak: activiteiten organiseren en begeleiden met als doel de ander te activeren. o P/ZW/1.3.1 Deeltaak: een eenvoudige activiteit voor een individu en groep voorbereiden. o P/ZW/1.3.2 Deeltaak: een eenvoudige activiteit met een individu en groep uitvoeren en afsluiten. o P/ZW/1.3.3 Deeltaak: een eenvoudige activiteit met een individu en groep afsluiten. Voor het uitvoeren van deze deeltaak beheerst de kandidaat de onderliggende voorwaardelijke kennis en vaardigheden. kennis van recreatieve mogelijkheden in eigen regio bewegen met name gezond en actief activerend begeleiden met name achterhalen behoeften en respect tonen observeren en rapporteren: doel en consequenties oordeelsvorming groepsvorming, groepsgedrag en groepsprocessen normen en waarden van groepen leeftijdsfasen met name fysieke, psychische en sociale ontwikkelingen essentie van opvoedingsaspecten verschil in opvoedingsaspecten basisvaardigheden communiceren Profieldeel: Mens en zorg ( voor BB, KB en GL) Taak: ondersteunen bij het zorg verlenen aan de ander. o P/ZW/1.4.1 Deeltaak: ondersteunen bij de persoonlijke verzorging. o P/ZW/1.4.2 Deeltaak: ondersteunen bij het bewegen. o P/ZW/1.4.3 Deeltaak: eenvoudige EHBO technieken toepassen. o P/ZW/1.4.4 Deeltaak: ondersteunen bij vaak voorkomende ziekteverschijnselen. Voor het uitvoeren van deze deeltaak beheerst de kandidaat de onderliggende voorwaardelijke kennis en vaardigheden. begrip zelfredzaamheid en ADL fysiek, psychisch en sociaal veranderingen bij het ouder worden zelfredzaamheid en ontwikkeling bij kinderen hulpmiddelen bij mensen met een beperking preventie, oorzaak en verschijnselen van de meest voorkomende ziekten (griep, waterpokken, keelontsteking, koorts) EHBO: stelpen van snij, schaafwonden en bloedingen, eenvoudige verbandtechnieken, hulp bij verbrandingen hulp bij verslikken en stikken omgaan met vertrouwelijk informatie omgangsvormen met name verschil professionele en persoonlijke relatie grenzen stellen, omgaan met lastige situaties Pagina 5 van 15
organisatie gezondheidzorg in Nederland en ontwikkelingen in de zorg en welzijn mantelzorg thuiszorgwinkel met name functie en producten Bij ieder profiel zijn keuzedelen vastgesteld. Binnen het aanbod van zijn school kiest een leerling een profiel en keuzedelen. Door de keuze voor een profiel ligt de kern van het examenprogramma van de leerling automatisch vast. De kennis en vaardigheden van de kern worden geëxamineerd in het profiel en de keuzedelen. In het examen worden (voorwaardelijke) kennis, vaardigheden en houdingen getoetst. Het examen bestaat uit een centraal examen (CE) en een schoolexamen (SE). In het centraal examen (CE) wordt het profiel geëxamineerd en in het schoolexamen (SE) worden zowel het profiel als de keuzedelen geëxamineerd. Pagina 6 van 15
C. Schoolexamen zorg & welzijn, derde leerjaar, 2013 2014 Periode Toets Omschrijving PCScode 1 SE 1 Teambuilding In het begin van dit jaar ga je op teambuildingsdagen. Deelname is verplicht. Doel van de teambuildingsdagen is om leerlingen uit de sector Zorg & Welzijn beter te leren kennen, daarnaast maak je op een informele manier kennis met je mentor en andere docenten. Tijdens de teambuildingsdagen voer je een aantal teamopdrachten uit. Van de teambuildingsdagen maak je een werkstuk/verslag. 301K Verslag n.v.t. nee voldoende Teambuildingsmap via school 1 t/m 3 SE 2 Facilitaire dienst Een organisatie moet zijn huishoudelijk zaken op orde hebben. Hierbij horen de volgende taken: eten koken, maaltijden serveren, gebouwen onderhouden en schoonmaken. 302K Schriftelijke toets 45 1 t/m 3 SE 3 Sport en bewegen Voor elke leeftijd is sporten en bewegen belangrijk. Je leert welke materialen en lessen geschikt zijn voor de verschillende leeftijdsgroepen. 303K Schriftelijk 45 Pagina 7 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode 1 t/m 3 SE 4 Kapsalon Bij het werken in een kapsalon krijg je te maken met verschillende behandelingen. Je leert de basis van deze behandelingen. 1 t/m 3 SE 5 Schoonheidssalon Bij de schoonheidssalon leer je de basis behandelingen op jezelf en op anderen. 1 t/m 3 SE 6 Zorg voor Kinderen Alle kinderen hebben zorg nodig van hun ouders, maar sommige kinderen hebben extra zorg nodig. Je leert welke zorg er is voor deze kinderen. 1 t/m 3 SE 7 Zorg voor Ouderen Ouder worden betekent ook extra zorg. Je leert welke zorg er is en wat je zelf kunt betekenen voor de ouderen. 1 t/m 3 SE 8 Begeleiden van Kinderen Kinderen hebben ook vrije tijd en wat doe je dan met kinderen. Er zijn veel mogelijkheden, misschien verzin jij ze zelf wel. 1 t/m 3 SE 9 Begeleiden van Ouderen Voor oudere mensen zijn er verschillende 304K Schriftelijk 45 305K Schriftelijk 45 306K Schriftelijk 45 307K Schriftelijk 45 308K Schriftelijk 45 309K Schriftelijk 45 Pagina 8 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode activiteiten om hun welzijn te verhogen. Je leert op welke manier jij kan meehelpen. Na afsluiting van de profieldelen mogen de leerlingen uit de volgende keuzedelen er 4 kiezen. Elk keuzedeel is gericht op vervolgopleidingen in het MBO. 1. Keuzedeel Uiterlijke verzorging breed 7. Keuzedeel Dagbesteding 2. Keuzedeel Haarverzorging 8. Keuzedeel Facilitaire dienstverlening 3. Keuzedeel Huidverzorging 9. Keuzedeel Sport en bewegen 4. Keuzedeel Hand en voetverzorging 10. Keuzedeel Voorkomen van ongevallen en EHBO 5. Keuzedeel Wonen, welzijn en zorg 6. Keuzedeel Verzorging 4 SE 10 Keuzedeel 1 310K Schriftelijke 45 4 SE 11 Keuzedeel 1 311K Praktisch 45 nee 1 1 t/m 4 SE 12 Projecten Iedere leerling van de sector Zorg & Welzijn doet tenminste 1x per jaar mee met de voorbereiding en/of uitvoering van een schoolactiviteit. De vakdocent geeft aan welke activiteiten mogelijk zijn. 312K Observatie door docent 6 uur nee voldoende Informatie via docent Pagina 9 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode 2 SE 13 Competentie beoordeling 1 Dit is het eerste portfoliogesprek. We bespreken hoe jij je ontwikkeld hebt. Uitgangspunt vormen de doelen en leeren ontwikkellijnen. 3 SE 14 Spots on Jobs 4 SE 15 Stage Je bent nu een half jaar bezig in de sector Zorg & Welzijn. Tijd voor een 1e oriëntatie op je toekomst. Je bezoekt 'Spots on Jobs' (verplicht). Een beroepenmarkt over opleidingen op het MBO. Tijdens de examenperiode van de vierdejaarsleerlingen ga je ongeveer twee weken op stage. Met de vakdocent overleg je de mogelijkheden. 4 SE 16 Competentie beoordeling 2 Dit is het tweede portfoliogesprek. We bespreken hoe jij je ontwikkeld hebt. Uitgangspunt vormen de doelen en de leer en ontwikkellijnen. 313K Mondeling 20 314K Verslag Handelingsdeel P/O 315K Verslag Handelingsdeel P/O 316K Mondeling 20 nee voldoende Portfoliomap nee voldoende Opdrachten via docent nee 2 Stagemap via docent nee voldoende Portfoliomap 3 SE 17 Handelingsdeel Spots on Jobs Spots on Jobs is dé beroepenbeurs voor leerlingen van het VMBO in Den Haag. Samen met de mentor brengen zij een 317K Verslag n.v.t. nee voldoende Opdracht via school Pagina 10 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode bezoek aan werknemers van 50 bedrijven. Zo krijgen zij een goed beeld van de beroepen die er zijn binnen Haaglanden en denken daarmee na over hun eigen schoolloopbaan en over hun toekomst: In welke sector is in de toekomst een (zeer) goede boterham te verdienen? In welk beroep wil je later uitblinken en welke opleiding is daar voor nodig? Iedere leerling bezoekt Spots on Jobs en maakt hiervan een verslag a.d.h.v. een of meer uitgereikte opdrachten. Bij verhindering krijgt de leerling een alternatieve opdracht. 4 SE 18 Handelingsdeel Snuffelstage Iedere leerling loopt stage. Dit is een wezenlijk onderdeel van het beroepsgerichte programma. Het stageadres wordt gekozen in overleg met de vakdocent/stagebegeleider. De leerling krijgt een stagemap met daarin opdrachten, die tijdens de stage moeten worden uitgevoerd en uitgewerkt. Van de stage wordt ook een stageverslag geschreven. De beoordeling van de stage telt mee bij beroepsgerichte vak (zie vakgedeelte PTA). Het handelingsdeel telt mee bij de praktische opdrachten. Indien een leerling meer dan 2 werkdagen tijdens de stage verzuimt dan dienen deze 318K voldoende Pagina 11 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode dagen in eigen tijd te worden ingehaald. 1 t/m 4 SE 19 Voortgang Controle Cijfers Tijdens het jaar krijg je 2 praktische en 6 schriftelijke toetsen over de theorie van de sector Zorg & Welzijn. Het gemiddelde van deze voortgangscontroletoetsen telt als SEcijfer mee. 330K Schriftelijk 45 nee 1 VCT 1 Toets 151K Praktisch 1 VCT 2 Toets 152K Praktisch 1 VCT 3 Toets 153K Schriftelijk 1 VCT 4 Toets 154K Schriftelijk 1 VCT 5 Toets 155K Schriftelijk 1 VCT 6 Toets 156K Schriftelijk 1 VCT 7 Toets 157K Schriftelijk 1 VCT 8 Toets 158K Schriftelijk 1 Pagina 12 van 15
D. Schoolexamen zorg & welzijn, vierde leerjaar, 2014 2015 Periode Toets Omschrijving PCScode 5 SE 20 Keuzedeel 2 401K Schriftelijk 45 5 SE 21 Keuzedeel 2 402K Praktisch 45 nee 1 5 SE 22 Stage Dit is de tweede stage periode. Deze periode is gekoppeld aan de keuzevakken. Je mag een stage adres zoeken die te maken heeft met je tweede keuzevak. 403K Verslag 3 weken nee 2 Stage map via docent 6 SE 23 Keuzedeel 3 404K Schriftelijk 45 6 SE 24 Keuzedeel 3 405K Praktisch 45 nee 1 6 SE 25 Project Ronald McDonald Het Ronald McDonald Kinderfonds biedt een helpende hand aan gezinnen met een ziek of gehandicapt kind. De leerlingen verzinnen acties om geld in te zamelen voor Ronald McDonald. 6 SE 26 Competentie beoordeling 3 Dit is het derde portfoliogesprek. We bespreken hoe jij je ontwikkeld hebt. 406K Verslag nee 1 Opdracht via school 407K Mondeling nee voldoende Portfoliomap Pagina 13 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode Uitgangspunt vormen de leer en ontwikkellijnen. 7 SE 27 Keuzedeel 4 408K Schriftelijk 45 7 SE28 Keuzedeel 4 409K Praktisch 45 nee 7 SE 29 Competentie beoordeling 4 Dit is het vierde en laatste portfoliogesprek. We bespreken hoe jij je ontwikkeld hebt in twee jaar en hoe je overstap naar het MBO zal gaan. 410K Mondeling nee voldoende Portfoliomap 5 t/m 7 SE 30 Projecten Iedere leerling van de sector Zorg & Welzijn doet tenminste 1x per jaar mee met de voorbereiding en/of uitvoering van een schoolactiviteit. De vakdocent geeft aan welke activiteiten mogelijk zijn. 411K Observatie door docent 6 uur nee voldoende Informatie via docent 5 t/m 7 SE 31 Voortgang Controle Cijfers Tijdens de periode van de 4 keuzedelen krijgen de leerlingen per keuzedeel een LOB opdracht in de vorm van een toets. Het gemiddelde van deze voortgangscontroletoetsen telt als SEcijfer mee. 430K Schriftelijk 45 nee 1 VCT 9 LOB opdracht 159K 1 Pagina 14 van 15
Periode Toets Omschrijving PCScode VCT 10 LOB opdracht 251K 1 VCT 11 LOB opdracht 252K 1 VCT 12 LOB opdracht 253K 1 Cijfer schoolexamen: wordt berekend door het cijfer voor de schoolexamens (SE s) via het gewogen gemiddelde te berekenen en rekenkundig af te ronden op 1 decimaal. E. Centraal Examen 2016 Periode: april/mei Toets: CSPE Cijfer centraal examen: wordt berekend door de behaalde score op het cspe volgens de cito omzettingstabel om te zetten in een cijfer en rekenkundig af te ronden op 1 decimaal Eindcijfer: wordt berekend door het cijfer schoolexamen en het cijfer centraal examen bij elkaar op te tellen, door 2 te delen en af te ronden op een geheel getal. Pagina 15 van 15