Wat beweegt uw gemeente? Onderzoek naar het beweeggedrag en de sportbeoefening in de gemeenten Bladel, Rucphen, Someren, Veldhoven en Werkendam

Wat beweegt uw gemeente? Onderzoek naar het beweeggedrag en de sportbeoefening in de gemeenten Bladel, Rucphen, Someren, Veldhoven en Werkendam

Wat beweegt uw gemeente? Onderzoek naar het beweeggedrag en de sportbeoefening in de gemeenten Bladel, Rucphen, Someren, Veldhoven en Werkendam mevrouw drs. K. du Long (PON) mevrouw drs. S. Heerius (Sportservice Noord-Brabant) PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant Sportservice Noord-Brabant april 2007

ISBN 978-90-5049-414-4 2007 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Deze publicatie is te bestellen onder vermelding van PON-publicatie 07-15. PON Postbus 90123 5000 LA Tilburg Telefoon: (013) 535 15 35 Fax: (013) 535 81 69 E-mail: pon@ponbrabant.nl Internet: www.ponbrabant.nl

Inhoud 1 Inleiding 5 2 Opzet en werkwijze 6 2.1 Doelstelling 6 2.2 Werkwijze 6 2.3 Onderzoeksverantwoording 6 2.4 Respons 7 2.5 Leeswijzer 8 3 Sportbeoefening 9 3.1 Mate van sportbeoefening 9 3.2 Wijze van sportbeoefening 14 3.3 Locatie van sportbeoefening 15 4 Bewegen 17 4.1 Wat valt er onder Bewegen? 17 4.2 Bekendheid met Nederlandse Norm Gezond Bewegen 18 4.3 Voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen 20 4.3.1 Wel of niet voldoen aan de beweegnorm 20 4.3.2 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar sportbeoefening 21 4.3.3 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar leeftijd 21 4.3.4 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar BMI-categorie 22 4.3.5 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar geslacht 23 5 Motieven en stimulansen tot sporten en bewegen 24 5.1 Stellingen over sporten en bewegen 24 5.2 Belangrijkste reden om te sporten 27 5.3 Stimulansen om meer te gaan sporten of bewegen 28 6 Conclusies en aanbevelingen 31 6.1 Conclusies 31 6.2 Aanbevelingen 34 Bijlage 1: Toelichting Nederlandse Norm Gezond Bewegen 39 Bijlage 2: Toelichting BMI 40 Bijlage 3: Respons naar achtergrondkenmerken 41 Bijlage 4: Vragenlijst 43

1 Inleiding Bewegen is belangrijk vanuit het oogpunt van volksgezondheid. Maar bewegen wij wel voldoende om gezond te kunnen blijven? Zowel op provinciaal niveau als op gemeentelijk niveau zijn onvoldoende gegevens beschikbaar over het beweeggedrag van de inwoners van Brabant. Ook over onderliggende motieven daarvoor en wensen en behoeften is weinig informatie voor handen. Om een doelgericht beleid op het gebied van sport en bewegen te ontwikkelen is het van belang meer informatie te verzamelen over het beweeggedrag van mensen. Hiertoe heeft de Provincie samen met Sportservice Noord- Brabant begin 2006 aan het PON opdracht gegeven om via het PON-Brabantpanel onderzoek te doen naar het sport- en beweeggedrag van inwoners van Noord-Brabant. 1 Medio 2006 hebben Sportservice Noord-Brabant en het PON het idee opgepakt om een dergelijk provinciaal onderzoek ook lokaal uit te gaan voeren. Vijf Brabantse gemeenten te weten Bladel, Rucphen, Someren, Veldhoven en Werkendam, hebben aan dit lokale onderzoek naar sportbeoefening en beweeggedrag deelgenomen. Het onderzoek in de vijf gemeenten is uitgevoerd in de periode oktober 2006-januari 2007. De resultaten ervan leest u in dit rapport. Daar waar mogelijk zijn de lokale resultaten vergeleken met de resultaten uit het provinciale onderzoek. 1 De resultaten van het provinciale onderzoek zijn vastgelegd in een rapportage: Long, K. du, Wat beweegt Brabant? Onderzoek naar het beweeggedrag en de sportbeoefening van Brabanders, PON: Tilburg, 2006. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 5

2 Opzet en werkwijze 2.1 Doelstelling Doel van het onderzoek is om informatie te verzamelen over het beweeggedrag van de inwoners van de gemeente en achterliggende motieven daarvan. Om trends en ontwikkelingen te kunnen signaleren, bevelen we aan het onderzoek om de twee of drie jaar te herhalen. Met die informatie zouden gemeenten gerichte en doelmatige acties kunnen ondernemen om het beweeggedrag en de sportbeoefening van inwoners te stimuleren. 2.2 Werkwijze Het onderzoek dat uitgevoerd is in de vijf Brabantse gemeenten (Bladel, Rucphen, Someren, Veldhoven en Werkendam) is qua vraagstelling vergelijkbaar met het provinciale onderzoek dat begin 2006 is uitgevoerd via het PON- Brabantpanel 2. Verschil is dat in het lokale onderzoek een vijftal stellingen over beweeggedrag zijn toegevoegd. De exacte vragenlijst die gehanteerd is in de gemeente is te vinden in de bijlage. Voor de uitvoering van het onderzoek hebben de vijf Brabantse gemeenten uit hun GBA een steekproef van 1.500 inwoners van 16 jaar en ouder getrokken. Gemeenten hebben deze mensen een brief gestuurd met vragenlijst en retourenveloppe. Iedere gemeente heeft dezelfde vragenlijst gebruikt. Een tweetal gemeenten heeft nog een enkele specifieke vraag aan de vragenlijst toegevoegd. In de brief die burgers bij de vragenlijst hebben ontvangen, is ook een link naar internet opgenomen zodat burgers konden kiezen de vragenlijst ofwel op papier in te vullen en per post te retourneren ofwel de vragenlijst via internet in te vullen. We hebben in deze rapportage de resultaten van de vijf gemeenten, waar mogelijk, vergeleken met de resultaten van het provinciale onderzoek uitgevoerd via het Brabantpanel. 2.3 Onderzoeksverantwoording In de periode tussen eind november en december 2006 zijn per gemeente 1.500 inwoners per brief uitgenodigd om aan het onderzoek naar beweeg- en sportgedrag mee te doen. In de gemeente Veldhoven is het onderzoek later uitgevoerd, namelijk in de periode december 2006 en januari 2007. 2 Het PON-Brabantpanel is een internetpanel van zo n 1.600 Brabanders van 16 jaar en ouder. Panelleden krijgen 6 tot 12 keer per jaar vragen voorgelegd over allerlei (actuele) sociaal-maatschappelijke onderwerpen zoals het nieuwe zorgstelsel, ouderenbeleid, bewegen en sporten et cetera. 6 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Aan de burgers zijn verschillende vragen voorgelegd over hun sportbeoefening en hun beweeggedrag. Soms ging dit over het afgelopen jaar, soms over de afgelopen maand of week. De resultaten van het onderzoek geven een momentopname weer. Door ziekte of blessure zijn vragen die over de afgelopen week gingen, anders ingevuld dan wanneer we het onderzoek een maand eerder of later hadden uitgevoerd. Herhaling van het onderzoek op verschillende momenten in het jaar en gedurende een periode van een aantal jaar, kan dit effect van momentopname vereffenen. De data zijn, op basis van de meest recente CBS-bevolkingsgegevens, herwogen naar de combinatie van leeftijd maal geslacht. Dit hebben we gedaan om eventuele over- of ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen in de respons te corrigeren, waardoor de steekproef op deze kenmerken representatief is voor de betreffende gemeente. 2.4 Respons In onderstaande tabel hebben we de respons per gemeente weergegeven. Om betrouwbare uitspraken op het niveau van een gemeente te kunnen doen, is het nodig 400 waarnemingen per gemeente te verzamelen. In statistische termen blijft de onnauwkeurigheidsmarge binnen de 10 procent bij een betrouwbaarheid van 95 procent, voor zowel grote als kleine gemeenten. 3 In onderzoekskringen is dit een gangbare maat voor betrouwbaarheid. Uit onderstaande tabel blijkt dat iedere gemeente dit minimum aantal waarnemingen van 400 ruim gehaald heeft. Tabel 1: Respons* Gemeente Post Internet Totaal Respons per gemeente abs % abs % abs % Bladel 465 81,3 107 18,7 572 38,1 Rucphen** 354 81,9 78 18,1 432 28,8 Someren 425 81,9 94 18,1 519 34,6 Veldhoven 415 60,4 272 39,6 687 45,8 Werkendam 405 80,2 100 19,8 505 33,7 * Op basis van 1. 500 per post verstuurde vragenlijsten ** Ten tijde van dit onderzoek liepen er in de gemeente tegelijkertijd meerdere onderzoeken waarbij enquêtes onder burgers werden verspreid. Dat kan de oorzaak zijn van de relatief lage respons in de gemeente Rucphen. 3 Bij een netto steekproef van 400 waarnemingen, is met een betrouwbaarheid van 95% sprake van een onnauwkeurigheidsmarge van maximaal 4,9% links- en rechtszijdig. Dit betekent dat als 50% van de inwoners van een gemeente een bepaald oordeel heeft, dit percentage in werkelijkheid tussen de 45,1 en 54,9% zal liggen. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 7

2.5 Leeswijzer In hoofdstuk 3 en 4 geven we de resultaten weer van respectievelijk de vragen over sporten en de vragen over beweegactiviteiten. In hoofdstuk 5 gaan we in op de redenen die mensen hebben om te sporten of te bewegen. Ook gaan we in op de stimulansen die mensen aandragen om meer te gaan sporten of te bewegen. In hoofdstuk 6 tot slot formuleren we de conclusies en aanbevelingen. In de tabellen is steeds vermeld op welk aantal respondenten de resultaten betrekking hebben (N). Dit aantal kan soms wisselen omdat niet iedereen elke vraag heeft beantwoord. 8 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

3 Sportbeoefening Allereerst hebben we vragen gesteld over sportbeoefening. Hiermee bedoelen we activiteiten die mensen in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoeksmoment hebben verricht volgens gebruiken en regels uit de sportwereld. We gaven aan dat respondenten hierbij konden denken aan bijvoorbeeld badminton, fitness, wielrennen en schaken, maar niet aan yoga, tuinieren, puzzelen of fietsen naar school of werk. Sporten die respondenten tijdens vakantie beoefend hebben, konden ze ook meerekenen. 3.1 Mate van sportbeoefening Uit het onderzoek blijkt dat het merendeel van de mensen aan sportbeoefening doet (zie tabel 2). Er is een afwijking van de resultaten per gemeente te zien met de resultaten die uit het provinciale onderzoek via het Brabantpanel naar voren kwamen. Verder is er ook een verschil te zien in de resultaten tussen de gemeenten onderling: in gemeente Rucphen en Werkendam ligt het deel van de respondenten dat sport rond de 55%. In de andere drie gemeenten ligt dat zo n 10% hoger namelijk rond de 65%. Tabel 2: Doet u aan sportbeoefening? (%) Gemeente N Ja Nee Bladel 561 65,1 34,9 Rucphen 421 55,3 44,7 Someren 506 66,0 34,0 Veldhoven 683 64,0 36,0 Werkendam 500 56,0 44,0 Noord-Brabant 817 71,5 28,5 De gegevens uit bovenstaande tabel zijn tevens in onderstaand figuur weergegeven. Figuur 1: Doet u aan sportbeoefening? (%) Ja Nee 75 50 25 65,1 34,9 55,3 44,7 66 64 34 36 56 44 71,5 28,5 0 Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord-Brabant PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 9

Aan de mensen die aan sportbeoefening doen hebben we ook gevraagd of zij zichzelf als sporter zien of niet. De resultaten vindt u in onderstaande tabel. Tabel 3: Ziet u zichzelf als sporter? (%) Nee, ik ben (totaal) geen sporter Ja, ik vind mezelf wel een beetje een sporter Ja, ik vind mezelf een echte sporter Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord-Brabant N=354 N=223 N=325 N=422 N=274 N=581 15,3 16,6 14,8 19,9 18,6 25,4 57,9 57,4 53,8 51,7 59,1 50,9 20,9 21,5 26,2 22,0 18,2 17,6 Weet niet/geen antwoord 5,9 4,5 5,2 6,4 4,0 6,1 Totaal 100 100 100 100 100 100 In tabel 4 laten we per leeftijdscategorie zien hoeveel mensen aan sportbeoefening doen. Uit de tabel is een aantal opvallende zaken te halen. Zo zien we dat met name in de gemeenten Rucphen en Someren het aandeel jonge sporters hoog is: van alle 16-29 jarigen sport zo n 80%. Dit geldt voor beide gemeenten. Verder valt op dat in Werkendam van alle 30-39-jarigen iets meer dan de helft aan sport doet (51,1%) terwijl dit voor andere gemeenten rond de 66% ligt. Voor alle gemeenten geldt dat in de groep ouderen minder aan sportbeoefening gedaan wordt: in Rucphen sporten opvallend weinig ouderen: van alle mensen van 65 jaar en ouder sport in Rucphen ongeveer eenderde. Tabel 4: Verdeling van sporters naar leeftijd Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant % N % N % N % N % N % N 16-29 jaar 69,2 104 79,1 67 81,7 93 72,1 129 64,7 102 81,8 170 30-39 jaar 68,0 97 65,8 73 65,9 88 67,2 119 51,1 88 67,9 159 40-49 jaar 78,3 120 55,3 94 68,4 114 68,6 140 61,3 93 72,4 163 50-64 jaar 62,9 140 47,3 112 65,8 120 62,0 163 56,1 123 68,2 201 65 jaar of ouder 43,2 88 33,8 71 47,6 84 50,4 117 40,5 79 66,1 124 Totaal 65,2 549 55,2 417 66,3 499 64,2 668 55,5 485 71,5 817 10 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Uit nadere analyse blijkt dat sportbeoefening samenhangt met het al dan niet hebben van een beperking. Kijken we ten eerste naar het hebben van een chronische aandoening in combinatie met sportbeoefening dan blijkt dat in de gemeente Someren hier een significant verband tussen bestaat: mensen met een chronische aandoening doen significant minder aan sportbeoefening dan mensen zonder chronische aandoening. In andere gemeenten is geen sprake van een significant verband tussen een chronische aandoening en sportbeoefening. Vergelijken we ten tweede de totale groep van mensen met een beperking met de totale groep mensen zonder beperking dan komt in vier van de vijf gemeenten (Rucphen, Veldhoven, Someren en Bladel) een significant verband met sportbeoefening naar voren: mensen met een beperking doen significant minder aan sportbeoefening dan mensen zonder beperking. Voor gemeente Werkendam is er geen significant verband te zien. Over de andere groepen mensen met een beperking (mensen met een auditieve, lichamelijke of verstandelijke beperking) kunnen we helaas geen uitspraken doen omdat de deelgroepen daarvoor te klein zijn. We hebben ook gekeken of bepaalde achtergrondkenmerken zoals opleiding en inkomen samenhangen met het al dan niet beoefenen van sport.. Uit deze analyse blijkt dat mensen met een laag opleidingsniveau (geen opleiding of als hoogst voltooide opleiding het basisonderwijs), significant minder aan sportbeoefening doen dan mensen met een middelbare of hogere opleiding. Dat lager opgeleiden minder aan sport doen dan hoger opgeleiden is overigens niet (volledig) toe te schrijven aan hun lagere opleiding, maar vooral aan hun leeftijd: laagopgeleiden zijn gemiddeld ouder dan hoger opgeleiden. De totale groep laagopgeleiden bestaat voor 75% uit mensen van 50 jaar of ouder. En deze groep, zo bleek uit tabel 4, doen minder aan sportbeoefening dan mensen in de andere leeftijdscategorieën. Er is hier dus meer sprake van een leeftijds- dan van een opleidingseffect. Doen mannen meer aan sportbeoefening dan vrouwe of is het juist andersom? In tabel 5 hebben we aangegeven hoeveel procent van alle vrouwen en hoeveel procent van alle mannen aan sportbeoefening doet. In de gemeenten Bladel, Rucphen en Werkendam liggen de verhoudingen ongeveer gelijk. Voor gemeente Veldhoven geldt dat van alle mannen bijna driekwart aan sportbeoefening doet terwijl dit percentage bij de vrouwen flink lager ligt, op 57%. Een dergelijk verhouding zien we ook terug in gemeente Someren. Tabel 5: Overzicht aandeel sporters binnen totale groep vrouwen en totale groep mannen Vrouwen die sporten Mannen die sporten Gemeente N % N % Bladel 272 66,2 282 64,2 Rucphen 209 52,6 208 58,2 Someren 246 58,9 254 72,8 Veldhoven 336 56,8 334 71,9 Werkendam 245 54,3 247 57,1 Noord-Brabant 401 75,3 414 67,9 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 11

Verder hebben we gekeken naar welke sporten het meest populair zijn. Ter vergelijking hebben we ook de resultaten van het provinciale onderzoek weergegeven. Uit de grafieken 4 blijkt dat een aantal sporten in alle gemeenten populair is: fitness (zowel voor conditie als voor kracht), wandelsport en wielrennen/ mountainbiken/toerfietsen komen bij alle gemeenten voor in de top 5 van meest beoefende sporten. Zwemsport komt bij vier gemeenten in de top 5 voor en tennis bij drie gemeenten. Uit het Brabantpanel-onderzoek kwam een soortgelijk beeld naar voren: Fitness conditie was daar de meest beoefende sport, gevolgd door wandelsport en fitness kracht. Bij de sporten is overigens de categorie spinning (veel genoemd bij anders namelijk ) gerekend tot de categorie Fitness conditie en Nordic Walking tot de categorie Wandelsport. 40 30 Fitness conditie 30,9 Wandelsport 28,9 Provincie Noord-Brabant 20 10 Fitness kracht 15 Tennis 10,8 Hardlopen 9,8 0 40 Gemeente Bladel 30 20 Wandelsport 25,2 Fitness conditie 21,4 Wielrennen 14,5 Zwemsport 13,7 Fitness kracht 13,2 10 0 4 De grafieken zijn weergegeven in percentages. 12 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

40 Gemeente Rucphen 30 20 10 Fitness conditie Wandelsport en 22,7 Fitness kracht Wielrennen 16,3 15,9 Voetbal 15 Hardlopen en tennis 11,6 0 40 Gemeente Someren 30 20 Wandelsport 20,7 Fitness conditie 19,2 Wielrennen 16,2 Zwemsport 14,4 Tennis 13,2 10 0 40 30 20 10 Gemeente Veldhoven Fitness conditie 24,9 Wandelsport en Tennis Fitness kracht 14,9 12,8 Zwemsport 11,4 Wielrennen 11 0 40 Gemeente Werkendam 30 20 10 Fitness conditie 21,4 Zwemsport 18,6 Wandelsport 14,6 Hardlopen 11,8 Wielrennen 11,4 0 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 13

3.2 Wijze van sportbeoefening Ook hebben we de mensen gevraagd naar de wijze van sportbeoefening. In onderstaande tabel zijn de resultaten weegegeven. Uit de tabel blijkt dat in vier van de vijf gemeenten de meeste sporters lid zijn van een sportvereniging. Sporten alleen en ongeorganiseerd komt op de tweede plaats. In de gemeente Werkendam ligt dit precies andersom: de meeste mensen sporten alleen, ongeorganiseerd. Op de tweede plaats volgt sporten bij een sportvereniging. Wellicht heeft dit te maken met het feit dat in de gemeente minder sportverenigingen aanwezig zijn dan in andere gemeenten. Een aantal categorieën is niet in de tabel opgenomen omdat ze nauwelijks door de respondenten genoemd werden. Het gaat hierbij om de volgende wijzen van sportbeoefening: - In het kader van bedrijfssport - Via het sociaal-cultureel werk, sportbuurt- of welzijnswerk - Tijdens een georganiseerde sportvakantie - Sporten tijdens gymles op school Tabel 6: Wijze van sporten (% van mensen die sporten) Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant N=365 N=233 N=334 N=437 N=280 N=583 Als lid van een sportvereniging 51,5 51,1 47,3 45,3 43,6 44,4 Alleen, ongeorganiseerd 43,6 43,8 35,6 40,0 46,8 49,6 Als abonnee/lid/cursist van een fitnesscentrum of andere commerciële sportaanbieder 26,3 36,5 29,0 31,1 28,9 35,2 In groepsverband, door uzelf, familie, vrienden en/of kennissen georganiseerd Als deelnemer aan een georganiseerd sportevenement 26,0 27,9 32,0 24,0 23,9 31,7 6,3 11,6 7,2 5,5 5,4 5,8 Verder hebben we aan de sporters gevraagd in welk verband zijn hun sport beoefenen. In tabel 7 leest u de resultaten. Uit de tabel blijkt dat het merendeel van de mensen voor hun sport deelneemt aan trainingen, in vrijwel alle gemeente volgt rond de 30% trainingen. Ongeveer een kwart doet zijn of haar sport in competitieverband en rond de 20% doet ook mee aan toernooien. 14 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Tabel 7: Trainingsverband/competitiesport (%)* Bladel Someren Rucphen Veldhoven Werkendam Noord- Brabant N=365 N=334 N=233 N=437 N=280 N=583 Trainingen 30,7 32,3 34,8 31,6 27,5 39,5 Competitie 24,1 24,3 30,0 22,9 25,4 25,2 Toernooien/sportevenementen 20,8 21,9 23,6 19,2 20,4 27,3 Lessen/cursussen 18,4 15,0 22,3 24,0 21,1 29,5 * Percentages zijn ni et op te tellen tot 100% omdat meerdere antwoorden konden worden aangekruist. 3.3 Locatie van sportbeoefening Tot slot hebben we aan de sporters gevraagd waar zij hun sport beoefenen. In tabel 8 is weergegeven welke locaties binnen de eigen gemeente. In tabel 9 zijn de mogelijkheden van buiten de eigen gemeente beschreven. Opvallend is dat in de gemeenten Bladel, Someren en Veldhoven de meeste mensen in hun eigen gemeente sporten in een binnenaccommodatie (zoals een sporthal. fitnesscentrum of zwembad) terwijl in de gemeente Rucphen en Werkendam de meeste mensen in hun eigen gemeente in een andersoortig voorziening, de open buitenlucht sporten. Dat in alle gemeenten de andersoortige voorziening hoog scoort heeft te maken met het feit dat veel mensen aan wandelsport of wielrennen/toerfietsen doen. Tabel 8: Locatie van sportbeoefening in eigen gemeente, afgelopen jaar (%)* Officiële binnensportaccommodatie zoals sporthal, gymnastieklokaal, fitnesscentrum/sportschool, overdekt of combizwembad, ijshal/ ijsbaan (binnen), tennisbaan (binnen), klimhal, karthal et cetera Officiële buitensportaccommodatie zoals voetbalveld, hockeyveld, tennisbaan (buiten), openluchtzwembad, ijsbaan (buiten/ half overdekt), manege et cetera Sportvoorziening in de openbare ruimte zoals halfpipe, basketbalpleintje, trapveldje/voetbalkooi (met goals) et cetera. Andersoortige voorziening zoals park, bos, bergen, strand, meer, openbare weg, buurthuis, wijkcentrum, café, huis/tuin et cetera Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant N=365 N=233 N=334 N=437 N=280 N=583 49,0 33,5 46,1 51,5 29,3 51,1 20,5 24,5 28,7 19,9 23,2 20,9 2,5 2,1 3,0 2,3 1,4 10,8 41,1 35,2 36,5 26,8 31,8 20,2 * Percentages zijn ni et op te tellen tot 100% omdat meerdere antwoorden konden worden aangekruist. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 15

In onderstaande tabel is te zien hoeveel sporters gebruik maken van voorzieningen buiten de eigen gemeente. In Bladel, Someren en Veldhoven gaan de meeste mensen buiten de eigen gemeente sporten om er in de buitenlucht te sporten (bijvoorbeeld wandelen of fietsen). In Rucphen en Werkendam sporten de meeste mensen buiten hun eigen gemeenten in een binnensportaccommodatie. Tabel 9: Locatie van sportbeoefening elders, afgelopen jaar (%)* Officiële binnensportaccommodatie zoals sporthal, gymnastieklokaal, fitnesscentrum/sportschool, overdekt of combizwembad, ijshal/ ijsbaan (binnen), tennisbaan (binnen), klimhal, karthal et cetera Officiële buitensportaccommodatie zoals voetbalveld, hockeyveld, tennisbaan (buiten), openluchtzwembad, ijsbaan (buiten/ half overdekt), manege et cetera Sportvoorziening in de openbare ruimte zoals halfpipe, basketbalpleintje, trapveldje/voetbalkooi (met goals) et cetera Andersoortige voorziening zoals park, bos, bergen, strand, meer, openbare weg, buurthuis, wijkcentrum, café, huis/tuin et cetera Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant N=365 N=233 N=334 N=437 N=280 N=583 24,1 34,8 28,4 25,4 37,9 51,1 13,2 11,2 11,1 14,4 16,8 20,9 2,7 0,9 2,7 2,5 3,2 10,8 33,4 25,8 28,7 27,2 25,0 20,2 * Percentages zijn niet op te tellen tot 100 omdat meerdere antwoorden konden worden aangekruist. 16 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

4 Bewegen 4.1 Wat valt er onder Bewegen? Aan iedereen, dus zowel mensen die wel als niet sporten, hebben we vragen gesteld over beweeggedrag. Met bewegen of beweegactiviteiten bedoelen we activiteiten die mensen in hun vrije tijd, tijdens het werk of op school doen zoals lopen, wandelen (niet slenteren), fietsen, tuinieren, licht of zwaar huishoudelijke activiteiten. Activiteiten korter dan 5 minuten vallen hier niet onder en moesten respondenten dus buiten beschouwing laten. In onderstaande tabel hebben we een overzicht gegeven van beweegactiviteiten (van minimaal 5 minuten) die mensen in de week voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst hebben verricht. Het blijkt dat de meeste mensen beweging krijgen van lichte en zware huishoudelijke activiteiten (zoals koken, afwassen, dweilen of zware boodschappen dragen). Op de tweede en derde plaats volgen, niet altijd in deze volgorde, fietsen naar school of werk en beweging uit werk. Tabel 10: Overzicht van beweegactiviteiten (%) Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord-Brabant N=561 N=421 N=506 N=683 N=500 N=813 Licht huishoudelijke activiteiten 62,4 58,2 60,5 65,7 56,0 71,1 Zwaar huishoudelijke activiteiten 56,3 54,9 49,2 59,4 51,2 63,3 Fietsen naar werk/school 49,7 36,8 47,0 40,7 41,2 40,0 Beweging door werk 41,0 41,1 38,1 32,9 39,0 niet gevraagd Lopen naar werk/school 13,0 16,4 14,4 14,9 14,6 18,7 Wandelen in de vrije tijd 31,2 20,4 32,8 34,7 25,4 52,2 Fietsen in de vrije tijd 37,4 34,0 37,4 35,3 33,2 32,8 Tuinieren 38,0 41,3 38,1 28,1 36,4 15,5 Klussen 29,4 27,3 30,8 30,3 29,4 28,0 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 17

4.2 Bekendheid met Nederlandse Norm Gezond Bewegen In 1998 hebben Nederlandse experts de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) opgesteld. De norm is een belangrijk criterium om na te gaan of de gemiddelde Nederlander voldoende beweegt om positieve effecten op de gezondheid te bewerkstelligen. De norm houdt in dat jongeren onder de 18 jaar dagelijks een uur matig intensieve lichamelijke activiteit moeten hebben en volwassenen tenminste vijf dagen van de week een half uur. In bijlage 1 is omschreven wat onder matig intensief verstaan wordt. Voor alle gemeenten geldt dat ongeveer 70% van de mensen niet op de hoogte blijkt te zijn van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen te zijn (zie tabel 11). In Werkendam zijn iets meer mensen op de hoogte (25,7%) dan in de andere gemeenten (variërend van 21,1% tot 22,8%) maar dit is geen significant verschil. Tabel 11: Op de hoogte van de beweegnorm (%) Gemeente N Ja Nee Weet niet Totaal Bladel 529 21,7 69,9 8,3 100 Rucphen 370 21,4 68,1 10,5 100 Someren 484 21,1 68,2 10,7 100 Veldhoven 637 22,8 69,4 7,8 100 Werkendam 483 25,7 69,2 5,2 100 Noord-Brabant 799 21,0 72,0 7,0 100 Het blijken vooral vrouwen te zijn die van de beweegnorm op de hoogte zijn (zie tabel 12). In vrijwel alle gemeenten is van de totale groep vrouwen zo n 30% op de hoogte van de norm en van alle mannen varieert dit tussen de 12% en 16%. Tabel 12: Wel op de hoogte van beweegnorm, uitgesplitst naar geslacht Vrouwen die op de hoogte zijn van de norm Mannen die op de hoogte zijn van de norm Gemeente N % N % Bladel 256 29,3 267 14,2 Rucphen 189 29,1 179 12,8 Someren 240 29,6 243 12,3 Veldhoven 316 29,7 313 15,8 Werkendam 237 36,3 244 16,0 Noord-Brabant 359 30,1 384 15,6 18 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

We hebben per leeftijdscategorie bekeken hoeveel procent op de hoogte is van de beweegnorm. Voor alle gemeenten geldt dat van de groep 50-plussers (50-64 jaar en 65 jaar of ouder) de meeste mensen op de hoogte zijn van de beweegnorm. Jongeren in de leeftijd 16-29 zijn in vrijwel alle gemeenten het minst op de hoogte van de beweegnorm. Tabel 13: Wel op de hoogte van de beweegnorm, uitgesplitst naar leeftijdsgroepen Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant % N % N % N % N % N % N 16-29 jaar 14,7 102 9,4 64 10,0 90 8,7 127 17,5 103 16,8 161 30-39 jaar 12,9 93 15,6 64 12,8 86 15,8 114 21,6 88 22,8 145 40-49 jaar 16,5 115 24,7 81 22,5 111 28,4 134 29,0 93 22,8 149 50-64 jaar 27,6 134 24,8 101 27,1 118 28,4 155 26,4 121 25,3 178 65 jaar of ouder 35,5 76 28,6 56 28,9 76 32,0 100 35,7 70 27,0 111 Voor alle gemeenten geldt dat het merendeel, nadat we hen de norm toegelicht hebben, het belangrijk vindt om aan de norm te voldoen (zie tabel 14). Tabel 14: Vindt u het belangrijk om aan de beweegnorm te voldoen? (%) Gemeente N Ja Nee Weet niet Totaal Bladel 522 68,4 18,8 12,8 100 Rucphen 365 75,3 10,7 14,0 100 Someren 473 70,4 15,9 13,7 100 Veldhoven 628 71,5 13,2 15,3 100 Werkendam 471 74,7 14,0 11,3 100 Noord-Brabant 799 79,1 13,1 7,8 100 We hebben mensen ook gevraagd naar de reden waarom zij het wel of niet belangrijk vinden om aan de norm te voldoen. De meeste mensen hebben de vraag opgevat als waarom vindt u sporten en bewegen belangrijk?, zo blijkt uit de antwoorden. Veel antwoorden liggen in de trant van bewegen is goed voor de mens, voor lichaam en geest, noodzakelijk voor een goed leven. Je blijft er fit, gezond en in conditie van en bovendien helpt het overgewicht tegen te gaan, waren veelvuldig genoemde antwoorden. Lichamelijke inspanning geeft energie, aldus een van de respondenten. Ook de sociale functie die sporten heeft, het samen met anderen sporten voor gezelligheid en sportiviteit, wordt door een aantal mensen belangrijk genoemd. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 19

4.3 Voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen 4.3.1 Wel of niet voldoen aan de beweegnorm Hoeveel hebben mensen gesport en/of bewogen in de week voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst? Op basis van de antwoorden die mensen geven op deze vraag kunnen we bekijken in hoeverre zij voldoen aan de beweegnorm. Het blijkt dat in vrijwel alle gemeenten zo n 60% van de mensen voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Deze beweegnorm is gesteld op minimaal 5 dagen in de week half uur of meer matig intensief bewegen. Opvallend is dat in Rucphen opvallend minder mensen aan de norm voldoen. Dit kan te maken hebben met het feit dat in Rucphen het percentage sportbeoefenaren ook lager ligt dan in andere gemeenten. Tabel 15: Voldoet u aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen? (%) (minimaal 5 dagen per week 30 minuten of meer bewegen/sporten) Gemeente N Voldoet wel aan de NNGB Voldoet niet aan de NNGB Totaal Bladel 569 60,3 39,7 100 Rucphen 427 52,5 47,5 100 Someren 509 62,9 37,1 100 Veldhoven 671 59,5 40,5 100 Werkendam 501 56,7 43,3 100 Noord-Brabant 803 60,0 40,0 100 We hebben de tabel ook in onderstaande figuur weergegeven. Figuur 2: Voldoet u aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen? (%) Ja Nee 75 50 60,3 39,7 52,5 47,5 62,9 37,1 59,5 40,5 56,7 43,3 60 40 25 0 Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord-Brabant 20 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

4.3.2 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar sportbeoefening We hebben het al dan niet aan de beweegnorm voldoen uitgesplitst naar wel of niet aan sportbeoefening doen (zie tabel 16). Voor alle gemeenten geldt dat van de mensen die aan de beweegnorm voldoen, het merendeel ook aan sportbeoefening doet (tabel 16). Opvallend is dat in gemeente Werkendam de groep sporters onder de mensen die aan de beweegnorm voldoen niet zo groot is (59,9%) als bij andere gemeenten (rond de 70%). Kijken we naar de groep mensen die niet aan de beweegnorm voldoet, dan zien we daarin een gelijker gespreide verdeling over wel en niet sporters. We zien dat de mensen die niet aan de beweegnorm voldoen redelijk gelijk gespreid zijn over niet en wel sporters. Dit is alleen bij gemeente Rucphen niet het geval. De mensen die niet aan de beweegnorm voldoen zijn voor het merendeel de niet-sporters zijn (61,7%). Tabel 16: Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar sportbeoefening (%) Voldoet wel aan de NNGB Voldoet niet aan de NNGB Gemeente N sporters niet sporters N sporters niet sporters Bladel 342 70,8 29,2 216 56,9 43,1 Rucphen 224 69,6 30,4 193 38,3 61,7 Someren 318 73,6 26,4 178 51,7 48,3 Veldhoven 398 73,4 26,6 269 50,2 49,8 Werkendam 284 59,9 40,1 213 50,7 49,3 Noord-Brabant 481 81,7 18,3 322 59,0 41,0 4.3.3 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar leeftijd In tabel 17 hebben we weergegeven welk deel van een bepaalde leeftijdscategorie aan de beweegnorm voldoet. (Bijvoorbeeld: van alle 16-29 jarigen in Bladel voldoet bijna tweederde (65,4%) aan de beweegnorm, in de groep mensen van 65 jaar of ouder voldoet een stuk minder, namelijk 55,3%, aan de beweegnorm.) Als we kijken naar de groep jongeren (16-29 jaar) dan is opvallend dat in de meeste gemeenten eenderde van deze groep niet aan de beweegnorm voldoet. In gemeente Werkendam voldoet bijna de helft van de jongeren niet aan de beweegnorm. Verder is er een opvallend verschil tussen leeftijdsgroepen te zien in gemeente Someren: zowel in de groep 30-39 jarigen, 40-49 jarigen als 50-64 jarigen is het aandeel mensen die aan de beweegnorm voldoet groter dan bij alle andere gemeenten. Tot slot zien we een opvallend resultaat bij de gemeenten Rucphen en Werkendam als we de groep van ouderen (65 jaar of ouder) nader bekijken: van alle ouderen voldoet in Rucphen en Werkendam respectievelijk 36% en 35% aan de beweegnorm. Bij andere gemeenten ligt dit percentage hoger: PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 21

Bladel 55%, Someren 42% en Veldhoven 46%. Wellicht kan dit verklaard worden uit het beschikbare aanbod aan beweegactiviteiten voor ouderen. Tabel 17: Leeftijd uitgesplitst naar voldoen aan de beweegnorm (%) Gemeente Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord-Brabant % N % N % N % N % N % N 16-29 jaar 65,4 104 69,2 65 65,9 91 64,3 129 52,9 102 64,7 167 30-39 jaar 57,7 97 55,6 72 69,8 86 58,6 116 55,1 89 49,7 157 40-49 jaar 68,9 119 54,3 92 70,8 113 63,0 138 64,5 93 54,0 161 50-64 jaar 57,4 141 51,7 116 67,2 122 64,0 164 69,1 123 65,0 197 65 jaar of ouder 55,3 94 36,0 75 42,0 88 45,8 118 34,6 81 66,4 122 4.3.4 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar BMI-categorie We hebben ook gekeken of er een verband is tussen de Body Mass Index (BMI) van de respondenten en het voldoen aan de beweegnorm (zie tabel 18). BMI is een maat die aangeeft of je zwaarder bent dan gezond voor je is (overgewicht). De BMI-waarde van iemand wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilogram te delen door de lichaamslengte in meter in het kwadraat (lengte/kg 2 ). In bijlage 2 hebben we een overzicht van de BMI-categorieën opgenomen. Uit tabel 18 kunnen we opmaken dat het voldoen aan de beweegnorm niet direct verband houdt met gewicht want zowel voor de categorie mensen met een gezond gewicht als met een overgewicht geldt dat het merendeel aan de beweegnorm voldoet. Bij de groep mensen met ernstig overgewicht is het aandeel mensen dat aan de beweegnorm voldoet iets lager maar schommelt toch ook rond de 50%. Verder geldt voor alle gemeenten dat mensen met een lichamelijke beperking minder aan de beweegnorm voldoen dan mensen zonder lichamelijke beperking (49% tegenover 60%). Dit geldt ook in alle gemeenten voor mensen met een chronische aandoening. Tabel 18: BMI-categorie uitgesplitst naar voldoen aan de beweegnorm (%) Gemeente Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Gezond gewicht (BMI 18,5 tot 25) Overgewicht (BMI 25 tot 30) Ernstig overgewicht (BMI 30 of meer) Noord- Brabant 61,0 (N=282) 53,7 (N=214) 66,5 (N=275) 61,7 (N=373) 60,4 (N=250) 62,8 (N=425) 63,4 (N=128) 57,2 (N=83) 62,9 (N=175) 58,8 (N=117) 56,5 (N=168) 60,1 (N=258) 50,9 (N=28) 42,9 (N=18) 54,1 (N=37) 50,8 (N=61) 41,7 (N=48) 45,2 (N=93) 22 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

4.3.5 Voldoen aan de beweegnorm uitgesplitst naar geslacht Tot slot hebben we gekeken of er een verschil is te constateren tussen het voldoen aan de beweegnorm en geslacht. Uit tabel 19 blijkt dat binnen de groep mannen een groter aandeel aan de beweegnorm (variërend van 59% tot 65%) voldoet dan binnen de groep vrouwen (variërend van 47% tot 59%). Tabel 19: Geslacht uitgesplitst naar voldoen aan de beweegnorm (%) Vrouwen Mannen Gemeente N Voldoet wel aan de NNGB Voldoet niet aan de NNGB N Voldoet wel aan de NNGB Voldoet niet aan de NNGB Bladel 277 58,5 41,5 283 62,9 37,1 Rucphen 215 47,0 53,0 210 59,0 41,0 Someren 253 62,1 37,9 250 65,2 34,8 Veldhoven 337 57,3 42,7 330 62,1 37,9 Werkendam 248 54,8 45,2 247 58,7 41,3 Noord-Brabant 398 63,1 36,9 405 57,0 43,0 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 23

5 Motieven en stimulansen tot sporten en bewegen 5.1 Stellingen over sporten en bewegen We hebben de respondenten een aantal stellingen voorgelegd over sporten en bewegen (zie tabellen 20A t/m 20G). Ten eerste vroegen we of mensen het eens waren met de stelling of er in de buurt voldoende beweeg- en sportvoorzieningen aanwezig zijn (zie tabel 20A). In alle gemeenten vinden de meeste mensen dat er voldoende voorzieningen aanwezig zijn. Opvallend is dat in gemeente Werkendam 18% het niet eens is met de stelling. Met andere woorden: 18% vindt dat er onvoldoende voorzieningen in de buurt aanwezig zijn. Tabel 20A: Er zijn in mijn buurt voldoende voorzieningen voor bewegen en sport (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 504 69,6 16,7 13,7 Rucphen 367 65,7 22,1 12,3 Someren 464 78,2 14,2 7,5 Veldhoven 611 81,5 13,6 4,9 Werkendam 446 60,1 22,0 17,9 Noord-Brabant 771 80,0 12,5 7,5 Ook hebben we gevraagd of mensen vinden dat er in hun buurt meer voorzieningen voor sporten en bewegen zouden moeten komen. Ook hier zijn de resultaten van de gemeente Werkendam opvallend: eenderde is het met de stelling eens en vindt dus dat er meer voorzieningen moeten komen. Ook in Bladel en Rucphen vindt een kwart van de respondenten het voorzieningenniveau voor sporten en bewegen kennelijk niet voldoende. Inwoners van Veldhoven en Someren, zo bleek ook al uit de voorgaande tabel, zijn overwegend tevreden met hun voorzieningenniveau. 24 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Tabel 20B: Ik vind dat er in mijn buurt meer voorzieningen voor sport en/of bewegen moeten komen (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 468 25,4 38,9 35,7 Rucphen 335 27,2 39,4 33,4 Someren 418 17,9 38,8 43,3 Veldhoven 563 16,9 40,0 43,2 Werkendam 420 32,9 36,9 30,2 Noord-Brabant 749 17,4 33,5 49,1 Met de stelling dat de werkgevers mogelijkheden in het leven moet roepen om sporten en bewegen mogelijk te maken zijn aanzienlijk minder mensen het eens. Een minderheid (variërend van 38,6% tot 49,7%) is het wel met de stelling eens. Tabel 20C: Ik vind dat werkgevers meer mogelijkheden moeten creëren om bewegen en sporten voor werknemers mogelijk te maken (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 450 44,4 29,1 26,4 Rucphen 317 49,5 26,2 24,3 Someren 401 41,1 30,7 28,2 Veldhoven 551 49,7 29,9 20,3 Werkendam 399 38,6 26,3 35,1 Noord-Brabant 750 53,7 22,1 24,2 In drie van de vijf gemeenten, te weten Bladel, Rucphen en Veldhoven, vindt de meerderheid van de respondenten dat de overheid meer aan bewegingsstimulering moet doen. In gemeente Someren echter is dat niet het geval: daar is iets minder dan de meerderheid het met de stelling eens. Tabel 20D: Ik vind dat de overheid meer aan bewegingsstimulering moet doen (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 480 50,8 29,4 19,8 Rucphen 353 55,8 31,4 12,7 Someren 432 48,1 30,3 21,5 Veldhoven 576 50,2 35,9 13,9 Werkendam 423 47,3 30,7 22,0 Noord-Brabant 773 56,5 24,8 18,7 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 25

Het merendeel van de mensen vind ook dat sporten te duur is. Opvallend is dat de groep mensen die het met deze stelling eens is kleiner is dan de groep (zeer) mee eens bij de drie voorgaande stelleningen. Mensen zijn kennelijk niet zo eensgezind over deze stelling want ook een grote groep heeft eigenlijk geen mening over de stelling en (ruim) een kwart is het oneens met de stelling. Tabel 20E: Ik vind sporten te duur (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 483 37,7 34,0 28,4 Rucphen 350 39,7 35,7 24,6 Someren 432 38,7 31,7 29,6 Veldhoven 583 45,6 29,7 24,7 Werkendam 401 40,9 32,9 26,2 Noord-Brabant 765 42,3 26,5 31,2 Ook hebben we mensen de stelling voorgelegd of het aanbod van sport- en beweegactiviteiten bij hun wensen aansluit. De meeste mensen vinden dat dit aanbod wel bij hun eigen wensen aan. Dit varieert van 42% in gemeente Rucphen tot 58% in gemeente Someren. Tabel 20F: Het aanbod sluit niet aan bij de tijden waarop ik wil sporten/ bewegen (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 430 19,1 32,8 48,1 Rucphen 312 24,7 33,7 41,7 Someren 386 12,4 30,1 57,5 Veldhoven 529 11,7 34,0 54,3 Werkendam 369 17,3 39,8 42,8 Noord-Brabant 706 16,8 29,8 53,5 26 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Tot slot hebben we gevraagd of mensen vinden dat er te weinig beweegactiviteiten voor hun leeftijdsgroep zijn. Tabel 20G: Ik vind dat er te weinig bewegingsactiviteiten georganiseerd worden voor mijn leeftijdsgroep (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 475 16,0 40,2 43,8 Rucphen 350 28,9 39,4 31,7 Someren 404 12,4 32,7 55,0 Veldhoven 568 14,3 38,4 47,4 Werkendam 400 22,5 37,8 39,8 Noord-Brabant 751 17,4 26,7 56,0 5.2 Belangrijkste reden om te sporten Wat zijn voor mensen de belangrijkste motieven om te sporten of te bewegen? In tabel 21 zijn de meest genoemde antwoorden op deze vraag weergegeven. Uit de tabel blijkt dat de meeste mensen (variërend van 28% tot 34,1%) sporten om de conditie of weerstand te verbeteren. Op de tweede plaats volgt sporten vanwege het feit dat dit een leuke vorm van vrijetijdsbesteding is. Tabel 21: Belangrijkste reden om te sporten of te bewegen (%) Van sporten/bewegen krijg ik een betere conditie/weerstand Ik vind sporten/bewegen een leuke vorm van vrijetijdsbesteding Door te sporten/bewegen verminder ik de kans op hart- en vaatziekten Sporten/bewegen geeft mij een vrolijk humeur Het hoort bij mijn dagelijkse bezigheden (bijvoorbeeld werk, huishouden) Door sporten/bewegen kom/blijf ik op mijn streefgewicht Bladel Rucphen Someren Veldhoven Werkendam Noord- Brabant N=300 N=185 N=262 N=473 N=321 N=796 28,0 34,1 30,5 33,6 29,6 32,3 14,0 14,6 16,8 14,8 10,0 14,9 8,7 7,6 8,0 8,7 12,5 8,8 8,7 9,7 12,2 5,9 7,2 3,3 3,7 8,1 6,5 10,6 6,9 14,3 7,3 3,8 6,1 7,0 6,9 8,4 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 27

5.3 Stimulansen om meer te gaan sporten of bewegen Aan alle respondenten hebben we de vraag gesteld wat hun zou stimuleren om nog meer te gaan sporten of bewegen. Bij het provinciale onderzoek hebben we deze vraag als open vraag gesteld. Doordat de antwoorden op deze vragen samen te vatten waren in een aantal hoofdmotieven, hebben we deze motieven in de gemeentelijke onderzoeken ook als stelling meegenomen. De antwoorden hierop zijn in de tabellen in deze paragraaf weergegeven. We hebben de vraag in deze onderzoeken overigens ook nog als open vraag meegenomen. Tabel 22A: Als ik meer tijd tot mijn beschikking had, zou ik meer gaan sporten (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 430 53,3 19,8 27,0 Rucphen 314 61,8 18,8 19,4 Someren 369 55,6 19,5 24,9 Veldhoven 536 53,5 22,8 23,7 Werkendam 367 50,0 25,0 25,0 Een zeer veel genoemde reden om meer te gaan sporten of bewegen is het beschikken over meer vrije tijd. Andersom: veel mensen bewegen of sporten minder of niet vanwege tijdgebrek. Veel mensen geven aan dat de tijdstippen waarop zij graag zouden willen sporten niet aansluiten bij de mogelijkheden die sportvoorzieningen hen bieden. De een wil graag op zondag sporten terwijl de sportschool dan gesloten is en de ander sport liever s ochtends, terwijl de activiteit die hij of zij wil doen alleen s avonds wordt aangeboden. Uit alle antwoorden die betrekking hebben op dit thema, blijkt dat mensen steeds meer flexibiliteit wensen als het gaat om mogelijkheden tot sporten en openingstijden hiervan. Velen hebben een baan, soms met flexibele werktijden, de een heeft een gezin, de andere allerlei sociale activiteiten: het sporten moet ingepast worden in drukke schema s van tegenwoordig en dat, zo blijkt uit de vele antwoorden, is vaak lastig. De beschikbaarheid van kinderopvang om te kunnen sporten is een regelmatig genoemde wens. Tabel 22B: Als het sporten goedkoper zou zijn, zou ik meer gaan sporten (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 458 34,9 24,5 40,6 Rucphen 330 40,0 30,3 29,7 Someren 411 35,3 26,5 38,2 Veldhoven 559 40,3 26,3 33,5 Werkendam 398 36,9 27,4 35,7 28 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

Uit de open vraag blijkt dat veel mensen met name de prijs van sportscholen en fitnesscentra te hoog vinden. Als oplossing hiervoor wordt een aantal maal genoemd dat zorgverzekeraars mensen die (voldoende) sporten en/of bewegen een vergoeding zouden moeten krijgen. Een enkeling vindt dat dit door werkgever of overheid gedaan zou moeten worden. Tabel 22C: Als ik een maatje zou hebben om mee te gaan sporten, zou ik meer gaan sporten (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 462 38,1 23,6 38,3 Rucphen 340 41,2 27,9 30,9 Someren 397 36,3 25,9 37,8 Veldhoven 550 40,5 28,7 30,7 Werkendam 395 40,8 25,6 33,7 Een grote groep geeft aan meer te gaan sporten of bewegen als ze vrienden of kennissen zouden hebben waarmee ze samen kunnen gaan sporten. Mensen moeten over een drempel getrokken worden, voor hen zou het helpen als ze een sportmaatje zouden hebben die hen stimuleert om mee te gaan sporten. Tabel 22D: Als mijn (huis)arts mij zou aanraden om meer te gaan sporten, dan zou ik dat ook daadwerkelijk gaan (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 480 64,2 23,3 12,5 Rucphen 349 75,1 17,8 7,2 Someren 417 69,1 18,5 12,5 Veldhoven 572 68,2 19,4 12,4 Werkendam 411 71,3 20,2 8,5 Uit de open vraag naar motieven om meer te gaan sporten blijkt dat voor velen geldt dat zij (pas) meer zouden gaan sporten of bewegen als hun gezondheid hen daartoe zou dwingen. Respondenten geven aan meer te gaan sporten of bewegen als ze last zouden krijgen van overgewicht, als de conditie achteruit zou gaan, als ze lichamelijke klachten zouden krijgen of als de huisarts meer bewegen of sporten zou aanraden. Het aanraden door de huisarts is, zoals in tabel 22D te zien is, ook het motief met de hoogste score bij de stellingen. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 29

Tabel 22E: Als ik op mijn werk voorzieningen zou hebben om te kunnen sporten, zou ik daar gebruik van maken (%) Gemeente N (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens Bladel 366 26,5 30,6 42,9 Rucphen 270 26,7 31,9 41,5 Someren 323 30,7 28,8 40,6 Veldhoven 441 30,2 33,1 36,7 Werkendam 313 25,9 32,6 41,5 Sportvoorzieningen op het werk kunnen ook voor mensen reden zijn om meer te gaan sporten of bewegen. De een doet dit het liefst in de tijd van de baas, de ander oppert dat dit ook best op het werk maar dan in eigen tijd kan, bijvoorbeeld in de pauze of na werktijd. Voorzieningen Een veel genoemd motief voor mensen om meer te gaan sporten of bewegen is de aanwezigheid van de juiste voorzieningen. Vooral in Werkendam en Rucphen viel op dat veel mensen in de open vraag met opmerkingen/wensen over de voorzieningen in hun gemeente kwamen. Er zijn wensen met betrekking tot zowel binnensportaccommodaties als voorzieningen in de openbare ruimte. In Werkendam werd daar bij vermeld dat de voorziening er wellicht wel is, maar niet in de buurt, dichter bij huis. Uit een aantal antwoorden lijkt het erop alsof een sportschool/fitnesscentrum in Rucphen ontbreekt. Overige opmerkingen die een aantal keer gemaakt zijn door de respondenten zijn de behoefte aan deskundige begeleiding in verband met blessures, functiebeperkingen en of chronische ziekten. Buiten de hierboven meest genoemde motieven vindt een aantal mensen vindt dat zij al genoeg sporten of bewegen en behoeft niet verder gestimuleerd te worden. Een ander deel geeft aan geen externe stimulansen nodig te hebben. 30 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM

6 Conclusies en aanbevelingen 6.1 Conclusies In deze paragraaf sommen we de conclusies per gemeente op. Hoewel ze voor het merendeel van de gemeente vrijwel gelijk zijn, hebben we ze per gemeente hieronder in een kader opgenomen. Gemeente Bladel Sporten 1 Ruim tweederde van de inwoners van Bladel doet aan sportbeoefening. 2 In de groep mensen van 40-49 jaar bevinden zich de meeste sporters. 65- plussers sporten het minst. 3 De meest beoefende sport is wandelsport. 4 Iets meer dan de helft van de sporters sport binnen een sportvereniging. Bewegen 5 De meeste beweging krijgen mensen door (licht en zwaar) huishoudelijke activiteiten. 6 Bij zo n 70% is de Nederlandse Beweegnorm niet bekend, maar het merendeel vindt het wel belangrijk om voldoende te bewegen. 7 40% van de inwoners van Bladel voldoet niet aan de beweegnorm van 5 dagen per week 30 minuten bewegen. 8 Bepaalde groepen voldoen minder aan de beweegnorm dan gemiddeld: niet-sporters, 65-plussers en mensen met lichamelijke beperking en chronische aandoening. 9 Verbeteren algehele conditie belangrijkste reden om te sporten of bewegen. 10 Tijdgebrek is belangrijke reden om niet (genoeg) te sporten of bewegen, als de gezondheid mensen tot meer bewegen zou dwingen zouden ze dat wel (meer) gaan doen. PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM 31

Gemeente Rucphen Sporten 1 Iets meer dan de helft (55%) van de inwoners van Rucphen doet aan sportbeoefening. 2 In de groep jongeren (16-29 jaar) bevinden zich de meeste sporters. In de groep ouderen de minste. 3 De meest populaire sport is fitness. 4 Iets meer dan de helft van de sporters sport binnen een sportvereniging. Bewegen 5 De meeste beweging krijgen mensen door (licht en zwaar) huishoudelijke activiteiten. 6 Bij zo n 70% is de Nederlandse Beweegnorm niet bekend, maar het merendeel vindt het wel belangrijk om voldoende te bewegen. 7 Iets minder dan de helft van de inwoners voldoet niet aan de beweegnorm van 5 dagen per week 30 minuten bewegen. 8 Bepaalde groepen voldoen minder aan de beweegnorm dan gemiddeld: niet-sporters, 65-plussers en mensen met een beperking. 9 Verbeteren algehele conditie belangrijkste reden om te sporten of bewegen. 10 Tijdgebrek is belangrijke reden om niet (genoeg) te sporten of bewegen, als de gezondheid mensen tot meer bewegen zou dwingen zouden ze dat wel (meer) gaan doen. Gemeente Someren Sporten 1 Tweederde van de inwoners van gemeente Someren doet aan sportbeoefening. 2 In de groep jongeren bevinden zich de meeste sporters. 65-plussers sporten het minst. 3 De meest beoefende sport is wandelsport. 4 De meeste mensen (47%) beoefenen hun sport als lid van een sportvereniging. Bewegen 5 De meeste beweging krijgen mensen door (licht en zwaar) huishoudelijke activiteiten. 6 Bij zo n 70% is de Nederlandse Beweegnorm niet bekend, maar het merendeel vindt het wel belangrijk om voldoende te bewegen. 7 37% van de inwoners voldoet niet aan de beweegnorm van 5 dagen per week 30 minuten bewegen, tweederde voldoet wel aan de norm. 8 Bepaalde groepen voldoen minder aan de beweegnorm dan gemiddeld: niet-sporters, 65-plussers en mensen met een beperking. 9 Verbeteren algehele conditie belangrijkste reden om te sporten of bewegen. 10 Tijdgebrek is belangrijke reden om niet (genoeg) te sporten of bewegen, als de gezondheid mensen tot meer bewegen zou dwingen zouden ze dat wel (meer) gaan doen. Gemeente Veldhoven 32 PON-rapportage: WAT BEWEEGT UW GEMEENTE? GEMEENTEN BLADEL, RUCPHEN, SOMEREN, VELDHOVEN EN WERKENDAM