Neuropsychologisch onderzoek en behandeling door de psycholoog in het ziekenhuis
Inleiding In deze folder kunt u lezen over neuropsychologie in het Gemini Ziekenhuis. Aan de orde komen onder meer: met welke klachten kunt u terecht bij de neuropsycholoog en wat houden een neuropsychologisch onderzoek en behandeling in? Mocht u na het lezen van deze tekst nog vragen hebben, dan kunt u deze stellen aan een van de medewerkers van de afdeling Medische Psychologie van het Gemini Ziekenhuis. De afdeling Medische Psychologie is bereikbaar op werkdagen tussen 08.30 uur en 17.00 uur via het telefoonnummer (0223) 69 63 31. Neuropsychologie De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog zal door middel van neuropsychologisch onderzoek vaststellen welke gevolgen een hersenbeschadiging (bijvoorbeeld een val op het hoofd) of hersenaandoening (bijvoorbeeld dementie) heeft voor het dagelijks leven. Of andersom: wanneer iemand moeite heeft met bepaalde situaties die zich in het dagelijks leven voordoen dan kan de neuropsycholoog nagaan of dit verklaarbaar is uit een beschadiging of aandoening in de hersenen. Een neuropsycholoog voert neuropsychologisch onderzoek uit en geeft informatie en advies omtrent de aard van eventueel gestoorde functies en hoe het beste met de beperkingen kan worden omgegaan. Vaak speelt de neuropsycholoog ook een belangrijke rol in de verdere behandeling en begeleiding van de patiënt met hersenletsel. Dat kan bestaan uit velerlei activiteiten, zoals het leren accepteren van de beperkingen, geheugentraining of begeleiding in de werkhervatting. Naast de patiënt kan ook de familie worden geïnformeerd en begeleid in het proces van aanpassing na hersenletsel. Verwijzing voor een neuropsychologisch onderzoek vindt plaats door een medisch specialist. Dit kan gebeuren op zijn advies, maar ook op uw eigen verzoek. 1
Klachten Een hersenbeschadiging kan ontstaan als gevolg van een ongeval (traumatisch hersenletsel), een beroerte (infarct of bloeding), een ziekte (infectie, tumor, vergiftiging) of een aangeboren afwijking. Ook bij bepaalde psychiatrische ziektebeelden is er sprake van een hersenaandoening. Een hersenbeschadiging kan, naast lichamelijke gevolgen zoals verlammingen, ook gevolgen hebben op het gebied van: - het cognitief functioneren: zoals stoornissen in aandacht, geheugen, waarneming, taal, denken, tempo en uitvoeren van handelingen. - gedrag en emoties: stoornissen zoals initiatiefverlies, verminderde sociale vaardigheden, agressiviteit, angst, depressiviteit, prikkelbaarheid en persoonlijkheidsveranderingen. Deze stoornissen kunnen gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Bij kinderen kan dit invloed hebben op de ontwikkeling en op schoolprestaties. Bij volwassenen kan dit invloed hebben op werkprestaties, het uitvoeren van hobby s en ook op sociale relaties. Als er een vermoeden is van een hersenbeschadiging wordt vaak een neuropsychologisch onderzoek aangevraagd om zo precies mogelijk te onderzoeken wat er aan de hand is, hoe ernstig de stoornissen zijn en wat dat kan betekenen voor het dagelijkse leven. Neuropsychologisch onderzoek Bij een neuropsychologisch onderzoek worden eerst de klachten door middel van een gesprek in kaart gebracht. Vervolgens wordt een aantal tests en vaak ook vragenlijsten afgenomen. De tests meten, onder andere, intelligentie, geheugen, concentratievermogen, werktempo, waarneming, taal en spraak, ruimtelijk inzicht en planning. Welke tests worden afgenomen is afhankelijk van de vraagstelling. De vragenlijsten worden afgenomen om uw klachten goed in kaart te brengen (bijvoorbeeld klachten over pijn of somberheid) of om meer te weten te komen over u als persoon (persoonlijkheidskenmerken). De tests en eventuele vragenlijsten worden, als het niet anders kan, afgenomen aan een tafel of naast het bed in een ziekenhuis. Een neuropsychologisch onderzoek neemt een halve tot hele dag in beslag en wordt uitgevoerd door een psychodiagnostisch werkende. 2
Het kan zijn dat het onderzoek niet in één keer maar in meerdere keren wordt afgenomen. Dit is bijvoorbeeld het geval als u snel vermoeid bent. Na het onderzoek worden de testresultaten en de vragenlijsten uitgewerkt. Na afronding van het onderzoek worden de resultaten met u besproken. Zonodig zijn daarbij anderen aanwezig, bijvoorbeeld ouders van (jonge) patiëntjes, de partner van een patiënt of kinderen van (oudere) patiënten. In dit gesprek geeft de medische psycholoog adviezen over de mogelijke behandeling van uw klachten. Hoe de bevindingen van het neuropsychologisch onderzoek gebruikt worden hangt af van de vraagstelling van het onderzoek. De bevindingen kunnen bijvoorbeeld een diagnose bevestigen of ondersteunen. De onderzoeksresultaten geven gewoonlijk een profiel van uw sterke en zwakkere kanten en dit profiel is nodig voor het plannen van de behandeling of begeleiding of bijvoorbeeld voor het vinden van een geschikte school, revalidatie- of woonsetting. Met behulp van de sterke kanten kan gekeken worden welke compensatiemogelijkheden er zijn en wat de meest geschikte aanpak is in het dagelijks leven. De bevindingen van neuropsychologisch onderzoek zijn vaak ook belangrijk voor therapieën zoals fysio- en ergotherapie. Soms wordt iemand herhaaldelijk onderzocht om te zien of er een verandering van de stoornissen is opgetreden om de lopende behandelingen zo goed mogelijk te kunnen laten aansluiten. Inzagerecht U heeft het recht op kennisname van de rapportage van onderzoek of behandeling. Als u dit wenst kunt u contact opnemen met de psycholoog en deze zal dan het dossier met u doornemen. U heeft inzagerecht in uw gehele dossier, hier gelden dezelfde regels die algemeen in het Gemini Ziekenhuis gehanteerd worden. 3
Vertrouwelijke informatie De psychologen en de psychodiagnostisch werkenden hebben een beroepsgeheim. Dat betekent dat onderzoeksgegevens en informatie die u geeft uiterst vertrouwelijk behandeld worden. Vertrouwelijke informatie wordt, in het belang van uw behandeling, wel gerapporteerd aan andere direct bij uw behandeling betrokken ziekenhuismedewerkers en uw huisarts. Informatieverstrekking aan andere instanties of hulpverleners buiten het ziekenhuis, waaronder bijvoorbeeld een bedrijfsarts, vindt alleen plaats na uw toestemming. Mocht u niet willen dat bepaalde informatie verstrekt wordt, dan kunt u dat overleggen met uw behandelend psycholoog. Kwaliteitsbewaking De psycholoog streeft een zo goed mogelijke dienstverlening na. Als er zaken zijn die u niet begrijpt of waar u ontevreden over bent, zal hij deze graag met u bespreken. Mocht dit niet tot een oplossing leiden, dan kunt u zich wenden tot de klachtenbehandelaar van het ziekenhuis. De psychologen hebben een gedragscode waaraan de bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) aangesloten psychologen zich moeten houden. Adres: Postbus 9921, 1006 AP Amsterdam. Bij deze instantie kunt u terecht met vragen. Ziekenhuispsychologen kunnen geregistreerd zijn als klinisch psycholoog, psychotherapeut of gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog) of de psycholoog is in opleiding daartoe. Als GZ-psycholoog en psychotherapeut vallen zij onder het tuchtrecht van de Wet BIG. Klinisch psychologen zijn ook geregistreerd als GZ-psycholoog en vallen ook het tuchtrecht van de Wet BIG. 135421-PK336-10/08 Deze folder is een uitgave van het Gemini Ziekenhuis 4