Addendum Productenboek 2015
Colofon Tekst CJG Rijnmond Datum november 2014 Ga voor meer informatie naar www.cjgrijnmond.nl
Voorwoord In de zorg voor de jeugd zijn de uitgangspunten helder: meer preventie en vroege hulp, en het versterken van de eigen kracht van jeugdigen en opvoeders. We gaan op weg naar normaliseren - zo min mogelijk problematiseren en medicaliseren - en naar het bieden van de juiste zorg dichtbij. Zo wordt het mogelijk de huidige trend te keren waarin de vraag naar gespecialiseerde zorg voor jeugd alsmaar groeit. Een grotere nadruk op het voorkómen van problemen, waarin het nieuwe jeugdstelsel voorziet, is dé manier om daaraan bij te dragen. Met ingang van 1 januari 2015 is de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg (JGZ) gebaseerd op de nieuwe wetgeving. De jeugdgezondheidszorg wordt dan uitgevoerd op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de Jeugdwet. Gezien de nieuwe wetgeving en de ontwikkelingen in het jeugdveld heeft CJG Rijnmond besloten geen nieuw productenboek op te stellen maar een toevoeging op het productenboek 2014 te maken voor het jaar 2015. Het jaar 2015 wordt benut om andere en bestaande producten verder te ontwikkelen zodat zij passend zijn binnen het nieuwe jeugdveld. Met het wegvallen van het onderscheid tussen het uniforme deel en maatwerk (als gevolg van de gewijzigde wetgeving) en het aanscherpen van de grens tussen preventie vanuit jeugdgezondheidszorg en preventie vanuit de Jeugdwet heeft, in overleg met onze opdrachtgevers, een verschuiving van activiteiten plaatsgevonden. Er is een nieuwe tweedeling gemaakt, namelijk: Basispakket en Aanvullend preventief pakket. De samenstelling van het Basispakket is voor alle veertien in CJG Rijnmond participerende gemeenten gelijk. Het Aanvullend preventief pakket omvat producten die ingezet kunnen worden voor een gebiedsgerichte aanpak. Een belangrijk deel van de preventieve jeugdhulp wordt gefinancierd met middelen bestemd voor basistaken jeugdgezondheidszorg en is erop gericht om in een vroeg stadium risico s op het gebied van veiligheid en gezondheid bij kinderen te signaleren en daarop te anticiperen met beschermende maatregelen. De bestemming van deze middelen wordt gebruikt om aan alle jongeren een eenduidig pakket van preventieve zorg aan te bieden. Bij het opstellen van het Aanvullende preventieve pakket is uitgegaan van het bestaande productenaanbod zoals dit zich historisch heeft ontwikkeld. Er is wel rekening gehouden met de gewijzigde omstandigheden zoals deze zijn ontstaan door onder meer de transformatie van de jeugdzorg. Bij inhoudelijke verandering van producten speelt zelfredzaamheid een belangrijke rol. De preventieve ondersteuning van ouder en kind richt zich vooral op versterking van de voorlichtingsen adviesfunctie en het plegen van korte interventies bij opvoeden en opgroeien. Verder worden taken omschreven die ondersteunend zijn aan het inhoudelijke werkproces. Het gaat hierbij vooral om: service (balie), communicatie en het verwerven en handhaven van een leidende rol binnen het stelsel van formele en informele wijknetwerken rondom het gezin. Samenwerken met en uitbouwen van relaties met de diverse netwerkpartners wordt gezien als een noodzakelijke basis voor een goed functionerend jeugdhulpstelsel. Dit addendum beschrijft de producten binnen het Basispakket en de keuzes die gemaakt kunnen worden uit het Aanvullend preventieve pakket. Het productenboek 2014 en het addendum kunt u ook online vinden op www.cjgrijnmond.nl. 3
Inhoud Producten... 5 Nieuwe producten Basispakket jeugdgezondheidszorg... 6 Afstemmen van zorg... 6 Terugdringen schooluitval... 7 Samenwerking... 8 Nieuwe producten Aanvullend preventief pakket... 9 Non-bereik 0-4 (of 12) jaar... 9 Vrouwelijke genitale verminking... 10 Ouders in actie... 11 Pedagogisch preventieve ondersteuning jeugdverpleegkundige... 12 4
Producten Basispakket jeugdgezondheidszorg 2015 Basisaanbod individueel Neonatale gehoorscreening Neonatale hielprikscreening Geboortehuisbezoek Contactmomenten 3 weken t/m jaar voor eindexamen Extra contactmoment JGZ Inloopspreekuur CJG 0-19 jaar Collectief basisaanbod Vaccinatiespreekuur Groepsvoorlichting 8 maanden Visusonderzoek 4-jarigen Biometrie groep 6 Vaccinaties 9-jarigen Groepsvoorlichting groep 7 Vaccinatie HPV 12/13-jarige meisjes Instroom Nieuwkomers 0-19 (zie 3.5.5. uit productenboek 2014) Terugdringen schooluitval Toeleiding voor- en vroegschoolse educatie (zie 3.2.6. uit productenboek 2014) Vindplaatsgerichte producten Inloopspreekuur scholen (zie Samenwerking) Wijkinloop Centrum voor Jeugd en Gezin (zie Samenwerking) Samenwerking kindercentra (zie Samenwerking) Deelname (voorschoolse) Zorg- en adviesteam (zie Samenwerking) Casuïstiek overleg (zie Afstemmen zorg) Infectieziektebestrijding en hygiëne Samenwerking Plusaanbod Extra contactmoment zorg Zorgcoördinatie (zie Afstemmen zorg) Non-bereik Afstemmen zorg Speciaal onderwijs Dossieronderzoek Plaatsingsonderzoek Herindicatie-onderzoek Commissie van Begeleiding Aanvullend preventief pakket Prenataal aanbod Prenatale huisbezoeken Voorzorg Prezorg Bébé: mijn baby en ik Aanbod tot 4 jaar Stevig Ouderschap Lactatiespreekuur Shantala Babymassage Moeders informeren moeders Peuter in zicht Toeleiding voor- en vroegschoolse educatie (zie basispakket) Non-bereik 0-12 jaar Inloopspreekuren peuterspeelzalen Home-Start Vroegtijdige onderkenning en integrale vroeghulp Vrouwelijke genitale verminking Ouders in actie Aanbod 4-12 jaar Opvoeden & zo Logopedische screening Aanbod vanaf 12 jaar Schoolziekteverzuim (zie Terugdringen schooluitval in basispakket) Advisering leerplichtontheffing Externe vertrouwenspersoon jeugd Training sociale vaardigheden Deelname Zorg- en adviesteam mbo (zie Terugdringen schooluitval, basispakket) Jeugdverpleegkundige op het ROC (zie Terugdringen schooluitval, basispakket) Aanbod tot 23 jaar Info & Advies CJG Rijnmond Thema- en voorlichtingsbijeenkomsten Videohometraining (Ortho)pedagoog Instroom nieuwkomers (zie Instroom Nieuwkomers 0-19, basispakket) Ondersteuning professionals van scholen Deelname bijeenkomsten CJG-netwerken (zie Samenwerking, basispakket) Opvolgen netwerken (zie Afstemmen zorg, basispakket) Preventie kindermishandeling Bemoeizorg tot 19 jaar Samenwerking ziekenhuizen (opgenomen in Samenwerking, basispakket) Pedagogische preventieve ondersteuning Jeugdverpleegkundige Communicatie Communicatiejaarplan Communicatieadvies Online pakket Training CMS (component van online pakket) Sociale media Strippenkaart redactiewerk CJG-krant Promotiepakket Combinatiepakket Overige dienstverlening CJG-regisseur Baliemedewerker Bijdrage gemeentelijke ontwikkelingen Administratieve ondersteuning Vervallen product Vervangen product Verplaatst product Nieuw product 5
Nieuwe producten Basispakket jeugdgezondheidszorg Afstemmen van zorg Het regelen en afstemmen van gelijktijdige of opeenvolgende zorg-, hulp- en dienstverlening en/of ondersteuning rondom kwetsbare gezinnen met alle betrokken zorg-, hulp- en dienstverleners, vrijwilligers en leden uit het eigen netwerk. Doelstelling(en) Het in samenhang bezien, oppakken, afstemmen en monitoren van vraagstukken en problemen van gezinnen op verschillende leefgebieden (opvoeding, onderwijs, wonen, werken, inkomen, psychische en fysieke gezondheid). Inhoud Aandachtskinderen zijn in beeld en er is inzichtelijke welke risico s er spelen bij welke kinderen en gezinnen. Onze professional is op de hoogte welke hulp er door welke instanties en netwerken is ingezet. Contacten worden onderhouden met instellingen en netwerken die hulp bieden. Samen met het gezin wordt de nodige ondersteuning en hulp georganiseerd en wordt zorg gedragen voor een goede afstemming. Als het nodig is wordt het wijk- of gebiedsteam ingeschakeld, indien nodig wordt er zorg gedragen voor één gezin, één plan: Zorg dragen voor uitvoering van het plan. Voortgang bewaken. Coördineren van de ketensamenwerking. Zo nodig wordt er opgeschaald of doorzettingsmacht ingezet. Resulta(a)t(en) Zowel inhoudelijk als procesmatig is er sprake van samenwerking tussen alle betrokkenen. Kind en/of jongere en ouders komen bij de hulp terecht die nodig is, het netwerk is betrokken en de ingezette hulp is toereikend. De hulp is er op gericht dat gezinnen de verantwoordelijkheid voor de opvoeding zo zelfstandig mogelijk kunnen dragen. Prestatie-indicator(en) Aantal activiteiten in het kader van afstemmen van zorg. Doelgroep(en) Kwetsbare gezinnen. Uitvoerende professional(s) Jeugdverpleegkundige. Jeugdarts. 6
Terugdringen schooluitval Op zowel basis-, voortgezet- als middelbaar beroepsonderwijs worden diverse activiteiten ingezet die een belangrijke bijdrage leveren aan het voorkomen en/of terugdringen van (vroegtijdig) schooluitval. Deze activiteiten sluiten aan bij de bestaande zorgstructuur van de school. Het gaat hierbij om primaire preventie, wanneer nog geen sprake is van schoolziekteverzuim, en secundaire preventie, indien de jongere (veelvuldig) verzuimt. Doelstelling(en) Het voorkomen en/of terugdringen van vroegtijdig schoolverlaten bij kinderen en/of jongeren. Wanneer er al sprake is van school (ziekte) verzuim beoordeelt onze professional wat nodig is in deze specifieke situatie waarbij het zo snel mogelijk weer mee kunnen draaien in het lesprogramma uitgangspunt is. Inhoud In overleg met de school wordt afgestemd op welke manier onze professional aansluit op de zorgstructuur van de school. Dit kan vormgegeven worden door: deelname aan interne zorgstructuren; bij (on)geoorloofd (ziekte)verzuim in gesprek gaan met het kind of de jongere dan wel de ouder waarin signalering, advisering en zo nodig verwijzing of opschaling plaatsvindt; het organiseren van inloopspreekuren voor jongeren en professionals op school; het opstellen van een plan van aanpak voor het onderwijs gebaseerd op een medische, psychische en sociale (probleem) analyse. Adviezen en voorlichting voor de betrokken school worden in kaart gebracht en dit wordt opgesteld in samenwerking met betrokken (medisch) specialisten, leerlingen, ouders en school; het inzetten van een vragenlijst (Your Health) waarbij jongeren gescreend worden op risicofactoren van vroegtijdig schooluitval. Resulta(a)t(en) Afname van het gemeentelijk percentage vroegtijdig schoolverlaten. Prestatie-indicator(en) Aantal leerlingen. Aantal adviezen. Aantal ingezette zorgtrajecten. Aantal afgenomen vragenlijsten (Your Health). Doelgroep(en) Alle leerlingen (en hun ouders) die in ons werkgebied schoolgaand zijn. Uitvoerende professional(s) Jeugdverpleegkundige. Jeugdarts. 7
Samenwerking Contacten in het netwerk die er op gericht zijn om de samenwerking, toeleiding en signalering te verbeteren in de jeugdketen. Participatie in multidisciplinaire bijeenkomsten en verrichten van activiteiten van onze professional. Doelstelling(en) Het optimaliseren van de samenwerking met professionals en vrijwilligers die werken met kinderen, jongeren, ouders (waaronder zwangeren) en gezinnen met als doel vroegtijdig signaleren van lichamelijke ontwikkelingsstoornissen, psychosociale problematiek, gezondheidsbedreigende factoren en of opvoedproblemen. Deelname aan multidisciplinaire overleg op (voor)scholen waarin aandachtskinderen worden besproken. Bieden van preventieve voorlichting en advies over gezond en veilig opvoeden en opgroeien passend bij de leeftijd van het kind. Inhoud Leggen van contact en zoeken naar samenwerking met organisaties die werken met kinderen, jongeren, ouders (waaronder zwangeren) en gezinnen binnen het netwerk. Onze professional neemt deel aan netwerkbijeenkomsten, waarin casuïstiek en samenwerkingsafspraken centraal staan. Het Centrum voor Jeugd en Gezin adviseert, signaleert en ondersteunt de partners die deelnemen aan de bijeenkomsten. Lokaal kan dit in afstemming met de gemeente ingevuld worden. Hierbij valt te denken aan deelname van de professional aan: overleggen (voor)school, zoals interne zorgstructuren; faciliteren van inloopspreekuren op scholen en/ of kindercentra; wijkinloop CJG voor professionals en vrijwilligers uit de wijk; de wijk- of gebiedsteams; netwerken binnen de ziekenhuizen, huisartsen, verloskundigen, kraamzorg, verenigingen etc.; de netwerkbijeenkomsten. Resulta(a)t(en) Kwalitatief goede samenwerking tussen het Centrum voor Jeugd en Gezin en haar netwerkpartners. Waarbij een ieder elkaar weet te vinden en er korte lijnen zijn tussen het Centrum voor Jeugd en Gezin en haar samenwerkingspartners. Eén gezin, één plan en één goede zorgstructuur voor jeugd. Alle organisaties binnen het wijknetwerk kennen het Centrum voor Jeugd en Gezin en kunnen hun zorgen en signalen delen zodat het Centrum voor Jeugd en Gezin kan ondersteunen en of verwijzen. Prestatie-indicator(en) Aantal netwerkbijeenkomsten. Aantal wijkinlopen. Aantal overleggen school. Aantal inloopspreekuren extern. Doelgroep(en) Alle organisaties die werken met kinderen, jongeren, ouders (waaronder zwangere) en gezinnen in ons werkgebied. Uitvoerende professional(s) Jeugdverpleegkundige. Jeugdarts. 8
Nieuwe producten Aanvullend preventief pakket Non-bereik 0-4 (of 12) jaar Alle activiteiten die worden ondernomen wanneer een kind tot 4 (of 12) jaar niet via de reguliere richtlijn non-bereik in beeld is gekomen. Doelstelling(en) Alle kinderen zijn in beeld en komen met hun ouders op vrijwillige basis naar het Centrum voor Jeugd en Gezin. Inhoud Onze professionals sporen zoveel mogelijk kinderen op die niet bereikt kunnen worden door het reguliere team van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarnaast begeleiden ze zoveel mogelijk ouders met hun kinderen naar het Centrum voor Jeugd en Gezin, gaan ze regelmatig op diverse momenten op huisbezoek en hebben contact met andere organisaties die mogelijk kunnen aangeven waar de kinderen en/of gezinnen verblijven. Ze onderhouden contact met ouders die hebben aangegeven niet naar het Centrum voor Jeugd en Gezin te willen komen of belangrijke derden (huisarts, school etc.). Resulta(a)t(en) Kinderen waar sprake was van non-bereik zijn in beeld. Prestatie-indicator(en) Aantal kinderen die aangemeld worden bij het team non-bereik. Doelgroep(en) Alle kinderen tot 4 (of 12) jaar en hun ouders die in ons werkgebied wonen en niet op de reguliere wijze door het Centrum voor Jeugd en Gezin bereikt kunnen worden. Uitvoerende professional(s) Jeugdverpleegkundige. 9
Vrouwelijke genitale verminking Een project waar de aandacht uitgaat naar preventie van meisjesbesnijdenis en nazorg voor besneden vrouwen. Doelstelling(en) Het project Vrouwelijke genitale verminking (VGV) )is er op gericht om meisjesbesnijdenis te voorkomen en nazorg te verlenen aan vrouwen die besneden zijn. Inhoud Door middel van inzet van sleutelpersonen uit de risicogebieden wordt er zowel gewerkt aan preventie als aan nazorg middels huisbezoeken en huiskamerbijeenkomsten. Er wordt contact gelegd en onderhouden met medische professionals in het kader van verwijzen. Daarnaast wordt er in het project ook aandacht besteed aan scholing voor professionals werkzaam op het gebied van zorg, welzijn en onderwijs. Er worden informatiebijeenkomsten georganiseerd voor vrouwen en soms ook voor mannen afkomstig uit de risicogebieden. Er vindt samenwerking plaats met landelijke organisaties om blijvend in te kunnen spelen op de signalen, risico s en veranderingen op het gebied van Vrouwelijke genitale verminking. Resulta(a)t(en) Ouders van meisjes uit de risicogebieden krijgen informatie en voorlichting over de risico s van meisjesbesnijdenis. Besneden vrouwen die klachten hebben kunnen hierover met elkaar en de sleutelpersonen in gesprek, zij krijgen informatie en kunnen doorverwezen worden indien nodig. Prestatie-indicator(en) Aantal uitgevoerde huiskamerbijeenkomsten. Aantal uitgevoerde huisbezoeken. Aantal informatiebijeenkomsten. Doelgroep(en) Meisjes en vrouwen afkomstig uit de risicogebieden. Ook vaders/partners worden betrokken. Uitvoerende professional(s) Projectleider Vrouwelijke genitale verminking. 10
Ouders in actie In het project Ouders in actie organiseren gecertificeerde ouders, op vrijwillige basis, bijeenkomsten voor kleine groepen ouders in zelforganisaties (allochtone vrijwilligers organisaties) en andere organisaties. Doelstelling(en) Met de inzet van het project Ouders in actie versterkt het Centrum voor Jeugd en Gezin de verbinding naar vrijwilligersorganisaties, wordt de verbinding gelegd in de wijk voor laagdrempelige opvoedondersteuning en worden ouders bereikt die de professionals niet kunnen bereiken. Inhoud De vrijwilligers worden eerst getraind en gecoacht door de trainers van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Vervolgens gaan zij zelfstandig bijeenkomsten geven. De gecertificeerde vrijwilliger werft de ouders meestal onder de mensen die hij of zij al kent. Hij/zij maakt gebruik van het eigen netwerk. Ze maken gebruik van materiaal ontwikkeld door Stichting de Meeuw en aanwezig bij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat materiaal bestaat uit achtergrondinformatie en eenvoudige werkvormen over een groot aantal opvoedthema s. De vrijwilligers hebben naast het geven van themabijeenkomsten, een toeleidende functie naar het informele netwerk. Daarnaast krijgen de de vrijwilligers nog deskundigheidbevordering aangeboden. Ouders in actie geeft de bijeenkomst veelal in eigen taal. Resulta(a)t(en) Het project Ouders in actie betreft een groep betrokken ouders die worden getraind en gecertificeerd om vervolgens, op vrijwillige basis, bijeenkomsten te organiseren voor andere ouders. De vrijwilligers maken gebruik van hun eigen netwerk. Prestatie-indicator(en) Aantal gecertificeerde vrijwilligers; Aantal uitgevoerde bijeenkomsten door Ouders in actie. Doelgroep(en) Vrijwilligers die getraind worden om Ouders in actie bijeenkomsten te verzorgen en ouders die deelnemen aan de bijeenkomsten georganiseerd door de vrijwilligers. Uitvoerende professional(s) Projectleider Vrouwelijke genitale verminking. 11
Pedagogisch preventieve ondersteuning jeugdverpleegkundige In een traject van maximaal drie contactmomenten of huisbezoeken bieden onze professionals informatie, voorlichting, pedagogisch advies en licht pedagogische hulp bij enkelvoudige opvoedvraagstukken. De ondersteuning kan er ook op gericht zijn om bij gesignaleerde opvoedingsproblemen ouders te motiveren tot en toe te leiden naar gespecialiseerde hulpverlening. Doelstelling(en) Ouders krijgen ondersteuning bij de ontwikkeling en opvoeding van het kind en lichte hulp/begeleiding bij het aanpakken van opvoedvragen en -problemen. Zorg wordt weggenomen en de situatie wordt genormaliseerd. De jeugdgezondheidszorg draagt zo bij aan het versterken van eigen kracht en helpt onnodig medicaliseren tegen te gaan. Inhoud Conform de JGZ-richtlijn Opvoedingsondersteuning wordt informatie en voorlichting gegeven over ontwikkeling en opvoeding. Indien nodig adviseert onze professional ouders over pedagogische vraagstukken. Ondersteuning en begeleiding richt zich op het versterken van de competentie van ouders, gedragsinstructie en gedragsoefening en netwerkactivering. Daarnaast kunnen huisbezoeken worden ingezet om ouders te motiveren voor- en te begeleiden naar verdere hulp en ondersteuning. Resulta(a)t(en) Ouders voelen zich competent om alledaagse opvoedvragen en -problemen het hoofd te bieden en krijgen tijdig hulp en ondersteuning als dit nodig is. Voorkomen wordt dat alledaagse problemen ten onrechte bij zware, specialistische zorg terechtkomen maar ook dat problemen ten onrechte niet behandeld worden, waardoor in een later stadium juist een extra beroep op gespecialiseerde zorg nodig is. Prestatie-indicator(en) Aantal pedagogisch preventieve contacten. Doelgroep(en) Ouders. Uitvoerende professional(s) Jeugdverpleegkundige. 12