TECHNISCH JEUGDBELEIDSPLAN 2015-2018

Vergelijkbare documenten
Aandachtspunten per leeftijdscategorie F- t/m A-jeugd

Jeugd beleidsplan SGO. Seizoen

Voetbalvereniging Leveroy

Leeftijdskenmerken in relatie met voetbaltraining

Jeugdopleidingsplan V.V. Bergambacht (bijlage van Jeugdvoetbalbeleidsplan )

I. Werking per leeftijdsgroep II. Overzicht basis competenties III. Speelwijze en taken per positie IV. Trainersoverleg en bibliotheek

TECHNISCH JEUGDBELEIDSPLAN S.V. BORGER

Aandachtspunten per leeftijdscategorie F- t/m A- jeugd

Protocol Interne Scouting

Technisch beleidsplan jeugd VV Serooskerke

F-jeugd. E-jeugd. Specifieke kenmerken:

cvv FIT Boys Voetbaltechnisch Beleidsplan

Uitgangspunt: plezier en ontwikkelen staan bovenaan. Daarna komt het winnen. Hoe bereiken we dit?

TECHNISCH JEUGDPLAN KABOUTERS

Leidraad JO6 SVV 04. SVV 04 Schoonebeekse Voetbal Vereniging. Technisch Jeugd Coördinatie SVV 04 Maart 2017

TECHNISCH JEUGDPLAN C-JUNIOREN

Jaarplan. Beleving is de belangrijkste voorwaarde om te leren en te ontwikkelen.

TECHNISCH JEUGDPLAN E-PUPILLEN

Jeugd Opleidingsplan SV Lycurgus

Voetbaltechnisch beleidsplan Voor de jeugd van A tot Jong Oranje S.V. Nieuwleusen

Voetbal en Atletiekvereniging Pax - afdeling Jeugd

Opleidingsplan Keepers FC Maasland NO

Als basis voor deze voetbalschool zijn de volgende opvattingen meegenomen: VOETBAL OM VAN TE HOUDEN WINNAARS VAN MORGEN PLEZIER IN HET SPEL

! "#$#$! %& $#' ( ##! $ )&#$ *&# # # $ # # $ + $! $ # $ $, $$' -.-#- %& # --# &#& -'& # # + -. $$ #&, /0 %& # #& + $ & & &$!!& # '&$ '!& & !

Voetbalvisie D.O.S. Kampen

TECHNISCH JEUGDPLAN D-PUPILLEN

Ontwikkelingsmodel 8v8 U10/U11/U12/U13

Voorwoord bestuur S.V. De Rijp.

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

TECHNISCH JEUGDPLAN F-PUPILLEN

Technisch jeugdbeleidsplan

Voorwoord. De Technische Commissie. Leeuwarden, Januari 2010

WELKOM. pupillen-trainers cursus. DEEL 1: Oooow.. zit het zo! (de RODE lijn uitleg)

Jeugdvoetbal beleidsplan Sportclub Wesepe

Bijlage 1: Opleidingsplan. a. Visie op de manier van voetballen (speelstijl) b. Visie op (steeds beter) leren voetballen

Presentatie Jeugd Opleidingsplan R.K.H.B.S.

Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP!

Pupillen 6-7 en 8 jaar 1 OSSMI JEUGD LEERPLAN

Hockey Heeze selectierichtlijn Jongste Jeugd en Junioren D t/m A-jeugd

Technisch jeugdbeleidsplan. Voetbalvereniging; FC Meppel

Selectiebeleid UVV Jeugdvoetbal

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

TECHNISCH JEUGDPLAN B-JUNIOREN

JEUGDPLAN K. ACHEL V.V

Ksk Wavria LEERPLAN. Leerplan U6. Het is belangrijk op te leiden vanuit één gedachte, één visie.

Bij D.V.O.L. trainen Mini s in de leeftijd 5 en 6 jaar. In het jaar dat de Mini 7 jaar wordt, stroomt deze door naar de F-pupillen.

Structuur jeugdopleiding A.S.C. Waterwijk: Onderbouw Seizoen 2009/ 2010 versie 1.1

Sportieve jaarplanning

Ouderavond VV Gorecht. Presentatie ouderavond voor ouders van kinderen van F- en E leeftijdsgroepen.

Inhoudsopgave Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Beleidsplan Voetbaltechnische Zaken

Jeugdafdeling Nevelo. Mini`s, F en E

Opleiden van spelers en trainers bij Wijhe 92 succesvol

Jeugdopleiding WSV 1930 onderbouw info avond selectieteams. O14-D1-O12-E1-E2-O101-O102-F1-O /2016

D-pupillen. Leeftijdskenmerken

Uiteraard staat ons technisch hart open voor al uw voetbal/training gerelateerde vragen! Met sportieve groet, technisch hart Dios

TRAINER: voetbaltraining Kaboutervoetbal (K2) seizoen

SCHOLING -VV REUVER -ZATERDAG 7 JANUARI 2017

Technisch Beleidsplan ST Beilen/Fit Boys 2018

Informatie Voetbalschool v.v. Kollum

Jeugdbeleidsplan. VV. Tollebeek 2009/2013

Trainingsinfo.eu. Ontwikkelingsmodel. Ontwikkelingsmodel 11v11 => U15/U17/U21. Pagina 1

BIJLAGE 1 Tips en tricks per leeftijdsgroep. 1. Benjamins en mini s. Benjamins (F- jeugd): Leeftijdskenmerken F - jeugd:

Eisen waaraan elke voetbaltraining moet voldoen ongeacht leeftijdscategorie:

INTERNE SCOUTING

Sportvereniging R.C.D. Technisch beleidsplan jeugdvoetbal

Technisch Beleidsplan DEV/DSO

JEUGD Opleidings- en coaching doelstellingen

Technisch beleid HVV Tubantia Visie op talent, spelprincipes, coachen en trainen

HET UITGANGSPUNT DE ESSENTIE

Technisch jeugdplan SJO STEO.

Jeugdbeleidsplan Index: pag. 1

Kaderavond E & F pupillen

JEUGD Selectiebeleid

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

Neem notie van uw eigen categorie en leer hiermee om te gaan, zodat U momenten/situaties herkent en hierop kunt anticiperen.

Sporting Almere. Een voetbalclub waar iedereen bij wil horen!

SDOB Jeugdopleiding. SDOB is een vooruitstrevende en toonaangevende voetbalopleiding voor de regio Waterland en omstreken.

Opleidings- en coachingsdoelstellingen JO11-Pupillen ========================================

Jeugd Opleidingsplan SV Lycurgus

WVV. Technisch Beleidsplan (met ingang van 2015)

KFC Turnhout Techniektraining

Jeugdplan Sporting Krommenie Pagina 1

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

LEEFTIJDSCATEGORIE D-PUPILLEN

Het doel van deze informatie is om een beter inzicht te krijgen van de keepers. En de specifieke keepers trainingen en begeleiding te verbeteren.

Teamtactics : B+ & B- U7 tot U9: Duiveltjes 6 tot 8 jaar. Voetbaltechnische/tactische vorming :

v.v. Kagia Voetbaltechnisch Jeugdopleidingsplan

LEEFTIJDSCATEGORIE E-PUPILLEN

Leidraad JO11 SVV 04. SVV 04 Schoonebeekse Voetbal Vereniging. Technisch Jeugd Coördinatie SVV 04 Maart 2017

BELEIDSPLAN JEUGD VOETBAL ZUIDWOLDE

INDELINGEN / ACHTERGROND F-JEUGD & E-JEUGD SSS 18 SEIZOEN WO 16 DEC 2016

Concept versie januari 2011

KFC Herenthout Seizoen Omschrijving van het sportbeleidsplan

3. HET JEUGDOPLEIDINGSPLAN. 3.1 Algemeen

Jeugd Opleidingsplan SV Lycurgus

Handleiding voor Trainers seizoen 2014 / 2015

Transcriptie:

TECHNISCH JEUGDBELEIDSPLAN 2015-2018

Technisch Jeugdbeleidsplan 2015-2018 S.V. Borger Vastgesteld op 28 mei 2015

Inleiding Voor u ligt het. Dit plan beoogt inzicht te geven in de organisatie op technisch gebied van de jeugdafdeling van S.V. Borger en geeft inhoud aan de wijze waarop de gestelde doelstellingen gerealiseerd kunnen worden. Dit voetbaltechnisch jeugdbeleidsplan is samengesteld door een speciaal hiervoor samengestelde Technische Commissie Jeugd. Het Bestuur van de S.V. Borger heeft dit plan goedgekeurd en dit beleidsplan zal geïmplementeerd worden binnen de jeugdafdeling van onze vereniging per seizoen 2015-2016. Dit technisch jeugdbeleidsplan is een plan waarin alle onderdelen en elementen, welke op het technisch beleid van S.V. Borger van toepassing zijn, omschreven staan. Het voetbaltechnisch jeugdbeleidsplan is het raamwerk voor de jeugdafdeling van de S.V. Borger en zal als zodanig worden bewaakt op inhoud en uitvoering door de Technische Commissie Jeugd. Aanspreekpunt voor de uitvoering van het technisch jeugdbeleidsplan is de Technische Commissie Jeugd. Deze zal tevens toezien op de naleving hiervan bij trainers, coaches en leiders. 1 Jeugd Senioren VISIE Training Doelstelling

Technische Commissie Jeugd 2 De Technische Commissie Jeugd (hierna te noemen: TCJ) bewaakt de inhoud en uitvoering van het technisch jeugdbeleidsplan. Voor het seizoen 2015-2016 bestaat deze TCJ uit de volgende personen: Arne Joling (waarnemend voorzitter TCJ) Harjo v.d. Valle (technisch coördinator A/B-junioren) Eduard de Roos (technisch adviseur C/D junioren) John Berckenkamp (technisch coördinator E/F-junioren,Kaboutervoetbal) Klaas Almoes (technisch coördinator E/F-junioren, Kaboutervoetbal) Jeroen Goudbeek (technisch coördinator E/F-junioren,Kaboutervoetbal) Wim Ties (algemeen technisch adviseur jeugdzaken) De TCJ komt minimaal 5 keer per jaar samen, namelijk: tussen de voorbereiding en aanvang competitie; vier tot zes weken na aanvang competitie; aan het einde van de eerste competitiehelft; vier weken na de winterstop; aan het einde van de competitie. Daarnaast vindt er iedere zes weken een overleg plaats tussen de Technische Coördinatoren en de jeugdtrainers. Hierin wordt de voortgang besproken aan de hand van de uitgangspunten welke in dit plan nader worden uiteengezet. Na de laatste bijeenkomst zal de TCJ een eindverslag opstellen over het voorgaande seizoen. Hierin zal het volgende worden geëvalueerd: de toepassing en uitvoering van het technisch jeugdbeleidsplan; de samenwerking tussen de TCJ, technisch jeugdcoördinatoren en de trainers. Op basis van dit eindverslag zal de TCJ een advies uitbrengen aan het Bestuur. Het streven is om in het advies richting te geven aan het technisch jeugdbeleidsplan voor de duur van minimaal drie seizoenen.

Visie S.V. Borger (voetbaltechnisch) In de gehele jeugdopleiding bij S.V. Borger staan leren, ontwikkeling en plezier centraal. Uit een combinatie hiervan volgt het presteren, waarin presteren naar gelang leeftijd en niveau op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd. Herkenbaarheid, aanvallend en initiatiefrijke spelopvatting en speelstijl zijn dan ook de kernwoorden in deze technische voetbalvisie. Overige aandachtspunten binnen de voetbaltechnische visie van S.V. Borger zijn: het jeugdkader heeft een sterke binding met S.V. Borger en is bij voor keur spelend lid of spelend lid geweest van S.V. Borger; het jeugdkader is of wordt geschoold; in de jeugdopleiding wordt getraind volgens de uitgangspunten van de Zeister Visie en de Coervermethodiek ; plezier en leren voetballen gaan altijd hand in hand; in de jeugdopleiding is beter maken van spelers belangrijker dan het resultaat. Uiteraard blijft flexibiliteit en creativiteit mogelijk, maar bovenstaande principes blijven wel primair. 3

Doelstelling Technisch Jeugdbeleidsplan De algemene doelstelling van dit technisch jeugdbeleidsplan is: het scheppen van randvoorwaarden die bijdragen aan het beter maken van spelers en optimaliseren van het spelplezier. 4 De afgeleide doelstellingen betreffen: het behouden van leden en werven van nieuwe leden; heldere onderlinge afstemming, afspraken, taakverdeling en communicatie tussen trainers, leiders, Technische Commissie Jeugd en het Bestuur; alle jeugdteams spelen op een zo hoog mogelijk niveau. Bij de standaard teams junioren en pupillen wordt gestreefd naar minimaal 1e klasse KNVB, indien mogelijk Hoofdklasse KNVB.

Procedures Het indelingsbeleid Algemeen: De indeling van de jeugdteams is de verantwoordelijkheid van de TCJ. De indeling gaat in overleg met de betreffende jeugdtrainers. Selectiecriteria: 1. 2. 3. 4. 5. 6. kwaliteit per positie (techniek, tactiek, fysiek, snelheid, handelingssnelheid); gedrag (sociale vaardigheden, discipline, mentaliteit); leeftijd; sociaal emotionele leeftijd; kwantiteit (aantal spelers beschikbaar binnen een leeftijdscategorie); vriendjes en het moment van aanmelden. Selectieprocedure: Bij de selectie-jeugdteams (F1, E1, etc.) geschiedt de indeling op basis van de eerste vier selectiecriteria. Aan het einde van het seizoen maakt de Technisch Coördinator samen met de trainers een voorlopige indeling. Hieraan voorafgaand kunnen er eventueel selectiewedstrijden worden gespeeld. Het streven is om vóór 1 juni de voorlopige indeling op de website te publiceren. Bij de overige jeugdteams geschiedt de indeling op basis van de eerste zes selectiecriteria. Aan het einde van het seizoen maakt de Technisch Jeugdcoördinator samen met de trainers en in overleg met de leiders een voorlopige indeling. Het streven is om vóór 1 juni de voorlopige indeling op de website te publiceren. Bij de E/F-teams en de lagere C- en D-teams is er tijdens wisseling van de najaaren voorjaarscompetitie de mogelijkheid tot wijziging van samenstelling en indelingen van de teams. De TCJ probeert deze mutaties uiteraard zoveel mogelijk te beperken. Indeling nieuwe leden: Nieuwe leden, die aangeven dat ze in een selectieteam kunnen spelen, worden na een aantal proeftrainingen geselecteerd voor een bepaald team. Mochten er gedurende het voetbalseizoen nieuwe leden voor de F-junioren zich aandienen, dan worden ze in beginsel op een reservelijst geplaatst. Zodra er voldoende aanmeldingen zijn om een nieuw F-team te vormen, dan wordt men hierover geïnformeerd door betreffende TCJ-er. Tot die tijd kunnen de spelers die op de reservelijst staan uiteraard gewoon meetrainen met de F-teams. Ook kan het zo zijn, dat bij ziekte of afwezigheid van spelers bij de F-teams er een beroep gedaan wordt op deze spelers voor het spelen van een competitiewedstrijd. 5 Dispensatie: Dispensatie kan worden verleend op basis van fysieke argumenten, sociaal emotionele argumenten, kwaliteit en kwantiteit per leeftijdsgroep.

Vervroegd overgaan: Een jeugdspeler, waar het voor zijn of haar ontwikkeling goed zou zijn om vervroegd over te gaan naar een hogere leeftijdscategorie, kan hiervoor in aanmerking komen mits ouders en kind hier welwillend tegenover staan. Spelers gaan tijdens een lopend seizoen niet naar een hogere leeftijdscategorie, niet binnen de jeugdafdeling en niet van A-junioren naar senioren. Alleen wanneer alle betrokkenen zich in een eventuele overgang kunnen vinden is dit bespreekbaar en zal de TCJ hier over een advies uitbrengen aan het Bestuur. Het Bestuur zal dit advies dan uiteindelijk moeten beoordelen en goedkeuren. 6 Terugplaatsen speler: Het uit een team plaatsen of terugzetten van een speler naar een lager elftal geschiedt voor alle leeftijdscategorieën alleen na goedkeuring van de TCJ en slechts na goede onderbouwing en communicatie met alle betrokkenen (spelers, ouders, verzorgers, trainers, leiders, etc.). Criteria hiervoor zijn o.a.: spelers te vaak afwezig zijn bij trainingen en/of wedstrijden; spelers zich misdragen (niet conform de gedragsregels van S.V. Borger); door een langdurige blessure lange tijd afwezig zal zijn; te vaak moeten afmelden door ziekte, school of werk; als de speler het zelf aangeeft. Overgang A-junioren naar 1e elftal senioren: Na de winterstop kunnen 2e jaars A-junioren die in aanmerking komen voor de 1e selectie, 1x per week mee gaan trainen en ook ingezet worden bij het spelen van wedstrijden. Betreffende A-junioren zullen dan alleen als wisselspeler worden ingezet. Hiertoe worden afspraken gemaakt tussen de TCJ, ouders en betreffende trainers. Overgang A-junioren naar overige seniorenteams: Voor 2e jaars A-junioren, die niet in aanmerking komen voor de 1e selectie, wordt tijdens de winterstop een voorstel gemaakt voor welke seniorenteams men in aanmerking kan komen. In overleg met betreffende speler, de Technisch Jeugdcoördinator en eventueel ouders en de leiders van lagere elftallen worden incidenteel mogelijkheden aangeboden tot het meevoetballen met de betreffende seniorenteams. Lenen van andere teams: Wanneer elftallen een tekort aan spelers hebben, worden er in principe altijd spelers geleend van lagere elftallen in dezelfde leeftijdscategorie. In eerste instantie zal bij een tekort aan spelers in de D1 dus altijd gekeken worden naar spelers uit de D2. Wanneer de E2 een tekort aan spelers heeft, zal men een beroep doen op de E3, etc. Er zijn afwijkingen mogelijk op het bovenstaande streven. Dit kan bijvoorbeeld wanneer de D1 en D2 op hetzelfde tijdstip spelen en de E1 vrij is. In dergelijke situaties kan er in overleg tussen trainers besloten worden dat de D1 spelers leent van de E1. Het structureel afwijken op het bovenstaande streven kan alleen in overleg met en met toestemming van de TCJ. Ook wanneer trainers er onderling niet uitkomen is de beslissing van de TCJ doorslaggevend.

Gescoute spelers: Wanneer we het hebben over gescoute spelers, dan hebben we het over spelers die gevraagd zijn voor: regioteams van de KNVB; Betaald Voetbal Organisaties; Amateurclubs welke structureel op een hoger niveau spelen. Bij de S.V. Borger staat ook de individuele (voetbal)ontwikkeling van spelers centraal. Wanneer spelers zich, door naar een andere club te gaan, beter kunnen ontwikkelen zal dit vanuit S.V. Borger niet worden tegengewerkt. Spelers moeten dan ook de ruimte krijgen om deel te nemen aan bijvoorbeeld selectiewedstrijden en/of proeftrainingen. Wanneer spelers de stap maken naar een andere (betaald) voetbalclub is het de intentie van S.V. Borger dat de TCJ contact onderhoudt met deze speler. Een gescoute speler moet, wanneer hij/zij dat wil, met open armen weer worden ontvangen bij S.V. Borger. 7

Trainingsmethodieken Zeister Visie Tegenwoordig heeft de jeugd veel meer mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding dan voorheen. Het voetballen op een trapveldje is daarbij niet meer zo vanzelfsprekend. Vaak heeft men nu slechts de beschikking over één of twee trainingen per week om alle facetten van het voetbalspel onder de knie te krijgen. 8 Mede daardoor heeft de KNVB een plan ontwikkeld om voetbaltrainingen zo effectief mogelijk in te vullen: de Zeister Visie. Deze visie gaat uit van een trainingsopzet waarin voetbal centraal staat. De belangrijkste uitgangspunten binnen de Zeister Visie zijn: voetbaleigen bedoelingen veel herhalingen trainingen afstemmen op de groep juiste coaching Het Bestuur en de TCJ van S.V. Borger staan volledig achter de Zeister Visie en is dan ook van mening dat iedere training in principe aan deze uitgangspunten behoort te voldoen. Coervermethodiek Naast de Zeister Visie zijn er nog vele andere trainingsmethoden. Deze zijn echter vaak gericht op één of enkele aspecten binnen het voetbal, terwijl de Zeister Visie een integrale methode is. De overige methoden zijn vaak specifieker op een bepaald onderdeel en kunnen dus de nodige aanvulling bieden en zijn erg leerzaam, zowel voor de trainers (voorbereiding training) als voor spelers (individuele oefening): voetbal; leerplan voor de ideale voetballer scoren; opleiding voor attractief en productief voetbal De Coervermethodiek is bij uitstek geschikt om de balvaardigheid te perfectioneren. Het methodisch aanleren van kap/draai en passeerbewegingen heeft een belangrijke plaats binnen de trainingen van de S.V. Borger.

Trainingsopzet Uitgangspunten De S.V. Borger streeft ernaar om gedurende het seizoen elke leeftijdscategorie gelijktijdig te laten trainen. Dit houdt bijvoorbeeld in, dat de C-junioren twee keer per week op dezelfde tijden en dagen trainen. Tijdens deze trainingen is de selectietrainer (C1) verantwoordelijk voor de opzet van de trainingen van de gehele C-categorie. Elke speler van de C-junioren volgt dan gedurende het gehele seizoen hetzelfde trainingsprogramma. Uitgangspunt hierbij is dat de selectietrainer in het bezit is van het diploma Trainer Coach Senioren/Junioren III of bereidt is deze te volgen. Gedurende het seizoen vindt er periodiek (minimaal vier keer per jaar) een evaluatie plaats tussen de Technisch Jeugd Coördinator (TJC) en de jeugdtrainers van de betreffende leeftijdscategorie. Bovenstaande uitgangspunten worden toegepast op de F-junioren t/m de A-junioren. In de volgende hoofdstukken worden de trainingsvormen, trainingsthema s en trainingsaccenten toegelicht, welke gedurende het voetbalseizoen als uitgangspunt dienen voor de trainers. Voorbereiding Het is van groot belang dat een training gedegen wordt voorbereid. Een veelvuldig improviserende trainer kan zorgen voor stilstaande momenten, waarbij de concentratie van de jeugd kan afnemen. Er dient rekening te worden gehouden met diverse zaken, zoals het aantal aanwezige spelers in verband met bepaalde oefenvormen (afmelden bij afwezigheid!), de trainingsruimte en de aanwezigheid van voldoende materiaal (doeltjes, ballen, hesjes en pionnen/dopjes). Het is aan te bevelen vóór de training de benodigde veldjes voor de diverse oefenvormen uit te zetten. Ook in het voorzien in een bepaalde opbouw in trainingen voor aanvang van het seizoen wordt als positief ervaren. Jaar- en maandplanning kunnen een handvat bieden voor een goede trainingsopbouw. Nuttig kunnen ook thematrainingen zijn (bijvoorbeeld tweewekelijks). Hierin kunnen bepaalde tekortkomingen die uit wedstrijden naar voren komen, individueel en in groepsverband, verbeterd worden. Trainen op specifieke onderdelen van het voetbal (koppen, trappen, passeren, etc.) kan spelers verder ontwikkelen. Voordoen is daarbij erg belangrijk. Met stationtrainingen wordt in groepjes per onderdeel getraind. Selectiespelers en trainers van de senioren kunnen daarbij per station specifieke aanwijzingen geven. Dit motiveert jeugdspelers vaak extra om op die specifieke onderdelen te blijven trainen. 9

Inhoud Het belangrijkste aspect bij een training vormt wellicht de beleving ervan. Een training moet namelijk niet alleen leerzaam zijn, maar ook leuk. Voetballers moeten steeds met plezier naar het voetbalveld komen. Het speelse karakter bij de jongste jeugd moet geleidelijk overgaan in prestatiegericht werken bij de A-junioren. De basis van iedere training dient gevormd te worden door de belangrijkste uitgangspunten binnen de Zeister Visie. De hier genoemde vier elementen dienen telkens terug te komen. 10 1. Voetbaleigen bedoelingen zoveel mogelijk gebruikmaken van de bal, ook tijdens de warming-up spelen om te winnen: (doel)punten maken en voorkomen werken in afgebakende ruimten (veld is namelijk ook afgebakend) wedstrijdgerichte oefeningen 2. veel herhalingen terug laten komen van bepaalde oefenvormen veel beurten tijdens een oefenvorm oefenen, oefenen, oefenen! (oefening baart kunst) 3. trainingen afstemmen op de groep rekening houden met leeftijd, capaciteiten, fysieke mogelijkheden, etc. rekening houden met kwaliteitsverschillen binnen de groep oefenvormen zo nodig aanpassen 4.juiste coaching motiveren spelers beïnvloeden (iets leren) spel beïnvloeden (op bepaalde manier laten spelen) door: aanwijzingen geven, ingrijpen (spel stilleggen), voordoen, vragen stellen, etc. gebruik eenduidige coachtermen Naast deze uitgangspunten is er nog een belangrijk aspect wat in de training verwerkt dient te worden. Bij ieder voetbaltraining hoort namelijk als vanzelfsprekend weerstand. Te denken valt aan weerstand door: de bal de tegenstander de medespeler de spelregels ruimte tijd :beheersing van de bal :aangaan van duels :samenspel :omgaan met de spelregels :hoe minder ruimte, hoe moeilijker het spel :handelingssnelheid Omdat er tijdens wedstrijden sprake is van deze voetbalweerstanden, dienen deze ook tijdens trainingen terug te komen. Spelers moeten deze weerstanden namelijk leren kennen en er mee leren omgaan, zodat ook in wedstrijden (onder druk van de tegenstander) een goed resultaat neergezet kan worden.

Trainingsvormen Er zijn diverse oefenvormen mogelijk in een training. Deze zijn terug te brengen tot een drietal hoofdvormen, te weten: 1.basistechnieken: 2.positiespelen: 3.partijspelen: bij de jongste spelers dienen eerst de basistechnieken geoefend te worden, maar er moet zo snel mogelijk weerstand worden ingebouwd. zo vroeg mogelijk beginnen met het gevoel voor samenspel. Eerst met een groot overtal, bijvoorbeeld 7:1, later verkleind tot 5:1, 3:1 en 5:2. wedstrijden spelen in partijen ( om te winnen! ), waarin bepaalde opdrachten verwerkt kunnen worden (beperken balcontacten, vaste posities, verplicht duel aangaan, etc.). Binnen deze drie hoofdvormen komen aspecten naar voren die verdeeld kunnen worden onder de kopjes techniek, tactiek en conditie. techniek: tactiek: conditie: passen, dribbelen, drijven, stoppen, aan-/meenemen, passeren, koppen, sliding, tweebenigheid, etc. aanbieden, wegblijven, samenspelen, direct spelen, scoren, dekken, storen, rust brengen, etc. sprintsnelheid, sprintkracht, sprongkracht, uithoudingsvermogen, coördinatie, wendbaarheid, etc. Met deze aspecten zijn vele oefenvormen te maken. Het is daarbij van het grootste belang rekening te houden met de leeftijdscategorie waarvoor de oefening bedoeld is. Niet alle oefeningen zijn namelijk voor een ieder geschikt. In de volgende hoofdstukken zijn per leeftijdscategorie (Kaboutervoetbal en F t/m A-jeugd) leeftijdsspecifieke kenmerken aangegeven en welke oefeningen in welke vorm gewenst zijn. Ook wordt er aandacht besteed aan keeperstraining. 11

KABOUTERVOETBAL Binnen de S.V. Borger is er ook ruimte voor de allerjongste voetballertjes (< 6 jaar). Het ontdekken van de voetbalsport zal de leidraad zijn in de trainingen. Kinderen doen veel met de bal en veel in spel- en wedstrijdvormen. De trainingen zijn gratis toegankelijk en er wordt 1x per week een training verzorgd. F- EN E-JEUGD 12 In de F- en E-jeugd wordt gespeeld op een half veld. Dit past beter bij de jeugd van deze leeftijd (5-10 jaar). Er wordt 7 tegen 7 gespeeld, waardoor de spelertjes vaak aan de bal komen en er veel scoringsmogelijkheden zijn, wat de beleving bevordert. Een wedstrijd bij de F-pupillen duurt 2 x 20 minuten en bij de E-jeugd 2 x 25 minuten. Bij de eerstejaars F-pupillen zal er vaak sprake zijn van het kluitjesvoetbal : waar de bal is, daar zijn de meeste spelers. Het coachen op uit elkaar gaan rennen! en verspreiden over het veld! als S.V. Borger aan de bal is, heeft het meeste effect. Het plezier staat voorop. Hier ligt dus een belangrijke taak voor de begeleiding. Het opdragen van taken aan deze jeugdige voetballers moet heel voorzichtig gebeuren, laat ze vooral hun eigen mogelijkheden en onmogelijkheden ontdekken. Het plezier in het spel staat daarbij voorop. Pas wanneer opgemerkt wordt dat de spelertjes toe zijn aan meer in teamverband spelen (met de daarbij behorende afspraken), kan daar langzaam mee begonnen worden. Ingewikkelde tactische vondsten zijn niet gewenst, de ontwikkeling van de spelers en het plezier in het spel moeten voorop staan. Op deze plaats worden de aandachtspunten van een zevental, zoals S.V. Borger die voorstaat, uiteengezet. Bijbehorende kenmerken en doelstellingen worden puntsgewijs aangegeven. Het spelen met zeven spelers vormt hierbij het uitgangspunt. Voor de jongere teams is het mogelijk om, in overleg met de tegenstander, met een spelertje meer te spelen, zodat er minder wisselbeurten benodigd zijn. De intentie is echter om 7 tegen 7 te spelen. Aandachtspunten F-jeugd (6 jaar - 8 jaar) psychische kenmerken behoefte aan duidelijke leiding gering concentratievermogen individueel gericht, weinig sociaal voelend bewegingsdrang speels training en wedstrijd zien als avontuur omgaan met winnen en verliezen fysieke kenmerken langzame verbetering van coördinatie relatief weinig kracht zwak balgevoel geringe duurprestatie snel herstel na inspanning

trainingsdoelstellingen ( wennen door spelen ) technisch: conditioneel: tactisch: mentaal: baas worden over de bal. Balgewenning laten opdoen door spelen in eenvoudige spelvormen en partijspelen. Het zijn vooral de basistechnieken die geleerd moeten worden. Herhalingen zijn noodzakelijk. spelenderwijs kennis laten maken met de algemene grondvormen van beweging: lopen, springen, huppelen, etc. Veel met de bal werken: alleen, met medespeler en in kleine partijspelen. aanleren van belangrijkste spelregels. Begripsvorming op gang brengen en uitgaande van basisdoelen van het voetbal: doelpunten maken/voorkomen. leren functioneren in een groep en leren omgaan met de spelregels en met anderen (medespeler, tegenspeler, elftalleiding en scheidsrechters). accenten training ruime bewegingservaringen laten opdoen, vooral met bal. standaard bij aanvang training spelers laten passen en trappen. veel spelvormen: positieve spelbenadering (aanval, scoren, verdedigen). ruimte laten voor eigen ontdekkingen. doeltjes niet te klein, meerdere scoringsmogelijkheden (scoren betekent vreugde en enthousiasme). speelse oefenvormen aanbieden. te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) dribbelen drijven met de bal passen en trappen (links en rechts) gericht schieten (binnenkant, wreef) controleren van de bal leren samenspelen duel 1 : 1 (aanvallend) leren samenspelen in kleine partijen kappen en draaien coaching blijven motiveren (positief coachen) ruimte laten voor eigen ontdekkingen simpel woordgebruik helpend gedrag voor, tijdens en na de wedstrijd en training individuele aandacht 13

Aandachtspunten E-jeugd (8 jaar - 10 jaar) psychische kenmerken nog snel afgeleid beginnen met samenspelen krijgt besef voor uitvoeren van taken geldingsdrang leergevoelig 14 fysieke kenmerken meer coördinatie toename uithoudingsvermogen toename doorzettingsvermogen trainingsdoelstellingen ( wennen door spelen ) technisch: spelenderwijs aanleren van techniek met technische grondvormen (aan- en meenemen, trappen, dribbelen, passen, koppen, afwerken, etc.). Vooral werken vanuit spelvorm met veel balcontacten (kleine partijen). conditioneel: spelenderwijs scholen van algemene beweeglijkheid, uitvoeren in spel- en wedstrijdvorm. huppelen, etc. Veel met de bal werken: alleen, met medespeler en in kleine partijspelen. tactisch: drang naar individueel spel niet aantasten. Bij tactische vorming alleen uitgaan van basisdoelen (doelpunten maken/voorkomen). Aandacht blijven schenken aan belangrijkste spelregels. mentaal: wijzen op het belang van samenwerking om een bepaald doel te bereiken. accenten training ideale leeftijd voor motorisch leren. standaard bij aanvang training spelers laten passen en trappen. veel op techniek trainen. veel spel- en wedstrijdvormen. kleine partijspelen en eenvoudige positiespelen. veel balcontact. te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) dribbelen drijven met de bal individuele baltechniek passen en trappen (links en rechts) gericht schieten (binnenkant, wreef) inwerpen duel 1 : 1 (aanvallend) afwerken op doel eenvoudige positiespelen (3 : 1 en 4 : 1) uitspelen van de 2 : 1 situatie koppen (lichte ballen over korte afstand, niet met afwerken: techniek scholen, angst wegnemen) kleine partijspelen beheersen en bewerken van de bal kappen en draaien

coaching blijven motiveren (positief coachen) ruimte laten voor eigen ontdekkingen simpel woordgebruik helpend gedrag voor, tijdens en na de wedstrijd en training spelvreugde moet voorop staan Opmerking: Bij 2e jaars E-jeugdspelers aandacht schenken aan de overgang naar D-junioren (groot veld), door middel van het mee laten doen van betreffende jeugdspelers of door het spelen van selectiewedstrijden. Voor het gedetailleerde overzicht verwijzen we u graag door naar het boekje Van E naar D welke als bijlage is opgenomen in dit technisch jeugdbeleidsplan. Doelverdedigers: Vanaf circa 9 tot 10 jaar is het zinvol om met specifieke keeperstraining te beginnen. Bij de F- en E-jeugd wordt in beginsel dus geen keeperstraining gegeven. Dit heeft de volgende voordelen: meerdere spelertjes (F- en E-jeugdspelers) kunnen aan het keepen proeven, waardoor de kans toeneemt dat er een potentieel talent ontdekt wordt; dankzij een brede basis (algemene voetbalvaardigheid) zal een keeper pas echt goed gaan functioneren; als hij opeens niet meer wil keepen, kan hij veel makkelijker veldspeler worden, dan wanneer hij de technische scholing gemist heeft. 15

D- EN C-JEUGD De oudere jeugd (> 10 jaar) speelt in een elftal op een veld met normale afmetingen. Er is een onderverdeling in D-jeugd (10-12 jaar), C-jeugd (12-14 jaar), B-jeugd (14-16 jaar) en A-jeugd (16-18 jaar). De wedstrijdduur is als volgt: D-junioren: 2 x 30 minuten C-junioren: 2 x 35 minuten B-junioren: 2 x 40 minuten A-junioren: 2 x 45 minuten 16 In deze vier leeftijdscategorieën zijn grote verschillen aan te merken. Vooral de overgang van een klein naar groot veld is voor de meeste spelers een flinke stap. Het eerste seizoen in de D-jeugd is daarom voor velen een moeilijk jaar. Juist daarom is de begeleiding van eerstejaars D-jeugdspelers zo essentieel. Ze moeten heel goed onderwezen worden in het grote veldvoetbal : wat wordt er van mij verwacht en wat doen andere spelers. Goede en duidelijke afspraken zijn erg belangrijk. De TCJ van S.V. Borger heeft daarom als uitgangspunt gekozen voor het spelsysteem 1 : 4 : 3 : 3. Deze afspraken (in trainingen en wedstrijdbesprekingen) moeten per categorie uitgebouwd worden, met als doel dat volwaardige voetballers doorstromen naar de senioren. Voetbal is een teamsport en het rendement van de teamprestatie zal het hoogst zijn wanneer elke speler zijn taken naar behoren invult. Deze taken moeten een speler wel aangeleerd worden. In het jeugdvoetbal bij S.V. Borger gaat de ontwikkeling van spelers dan ook boven alles. De trainers en leiders hebben dus een ander doel (leren voetballen) dan de spelers (kampioen worden). Aandachtspunten D-jeugd (10 jaar - 12 jaar) psychische kenmerken leergierig toename sociaal besef enthousiast en goed aanspreekbaar prestatiedrang kritiek op eigen prestaties en van anderen navolging van idolen fysieke kenmerken ideale lichaamsverhoudingen goede coördinatie kracht en uithoudingsvermogen veelal aanwezig

trainingsdoelstellingen ( leren door spelen ) technisch: conditioneel: tactisch: mentaal: gericht oefenen op volmaakte uitvoering van de technische grondvormen (aan- en meenemen, trappen, dribbelen, passen, koppen, afwerken, etc.) in eenvoudige oefenvormen, individueel en met partner. Voordoen is essentieel. Techniek leren toepassen door kleine partijvormen. voetbalconditie opdoen door kleine partijspelen met arbeidsrustverhoudingen (partij afgewisseld met oefenvormen als rust ). Geen conditionele vorming zonder bal. aanleren van algemene tactische principes en het leren van buitenspel. Aandacht voor posities en taken: niet te plaatsgebonden laten ontwikkelen (niet te snel specialiseren). In wedstrijden niet teveel opdrachten meegeven. prestatievergelijking van individuele verrichtingen. accenten training basis- en baltechnieken staan voorop (zoveel mogelijk met de bal). veel spelsituaties trainen. schaven aan techniek (afwisselend programma). techniek vormen onder weerstand (wedstrijdsituaties). creativiteit van spelers niet inperken. te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) dribbelen drijven met de bal individuele baltechniek passen en trappen (links en rechts) aan- en meenemen van de bal koppen duel 1 : 1 (aanvallend en verdedigend) afwerken op doel positiespel (3 : 1 en 5 : 2) positiespel 2 : 1 ( 1-2 combinatie ) druk zetten (pressie) opbouw van achteruit (ook door keeper) uitspelen van overtalsituaties 17 coaching blijven motiveren (positief coachen) ruimte laten voor eigen ontdekkingen positieve waardering is erg belangrijk helpend gedrag voor, tijdens en na de wedstrijd en training stimuleren van de teamgeest (voetbal is teamsport)

Aandachtspunten C-jeugd (12 jaar - 14 jaar) 18 psychische kenmerken kritisch voor gezag behoefte aan vaste afspraken, rechten en plichten groepsvorming motivatiegebrek idealistisch / eigenwijs andere interesses gaan meespelen (herwaardering voetbal) gezins- en studieomstandigheden kunnen rol spelen fysieke kenmerken (pré) puberteit disharmonie bij sommige spelers enorme lengtegroei beperkte belastbaarheid onstabiele motoriek blessuregevoelig trainingsdoelstellingen ( benaderen van de wedstrijd ) technisch: voortzetten van het leren beheersen van technische grondvormen (aan- en meenemen, trappen, dribbelen, passen, koppen, afwerken, etc.) met een grotere snelheid en hoger tempo. Wedstrijdvormen inbouwen. Door de puberteit doen zich grotere individuele verschillen voor (individuele aandacht: eenvoudigere oefeningen, lager tempo). conditioneel: intensiteit mag toenemen t.o.v. D-jeugd, maar lichamelijke belasting moet per individu verschillen (geen krachttraining door lengtegroei!). Conditie kweken door oefen- en spelvormen (met weerstanden) in estafette- en wedstrijdvorm. Aandacht voor snelheid. tactisch: vanuit algemene tactische principes (aanvallen is aanbieden, vrijlopen: verdedigen is dekken, man- en ruimtedekking, positiewisselingen) verder uitbreiden van individuele tactiek. Duidelijkheid scheppen in het belang van elftaltactiek en inzicht brengen in en beoefenen van de belangrijkste taken van linies en posities. mentaal: stimuleren van zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel. Opvoeden in sportmentaliteit (lichaamsverzorging, wedstrijdvoorbereiding, prestatiebewustzijn, materiaalbeheer). accenten training technische voetbalvaardigheden vanuit wedstrijdsituaties (handelingssnelheid vergroten). veel positie- en partijspelen. geen krachttraining (lengtegroei). oog hebben voor individuele tekortkomingen / problemen. herhalen en aanscherpen van technische grondvormen.

te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) kaatsen individuele baltechniek passen en trappen (links en rechts) individuele baltechniek koppen (techniek) duel 1 : 1 (aanvallend en verdedigend) positioneel dekken positiespel (3 : 1, 4 : 1, 5 : 2 en 5 : 3) omschakeling bij balbezit omschakeling bij balbezit tegenstander opbouw van achteruit (ook door keeper) aanbieden van de spitsen (kaatsen, wegdraaien) benutten van kansen (afwerken) coaching aanwijzingen gericht op wedstrijdsituaties aspecten van wedstrijdtactiek nadrukkelijk aan de orde laten komen (tempo, spelverplaatsing, etc.) individuele verbeterpunten signaleren en verbeteren: ook aandacht voor positieve waardering motiveren waarom iets anders moet eigen verantwoordelijkheden steeds meer benadrukken benaderen en bespreken van de wedstrijd (voor- en nabespreking) 19

20 B- EN A-JEUGD In deze leeftijdscategorie moeten spelers in feite tactisch en technisch klaar zijn. Kunnen omgaan met andere speelwijzen van het eigen team, maar ook van de tegenstander. Optimaal benutten van een gecreëerde overtalsituatie in een bepaalde linie. Het spel kunnen verplaatsen en weten wanneer. Het tactische nut inzien van een achterwaartse pass. Leren wanneer snel omschakelen moet en wanneer juist rust gezocht moet worden. Keeper kan volledig meevoetballen ook in een tactisch concept. Punten als het coachen van medespelers, hardheid in duels, omschakeling van balbezit naar balbezit tegenstander verdienen aandacht. Fase gericht op het rendement van handelen, het resultaat van technische en tactische mogelijkheden van de speler. Het bewegingsprestatieprofiel is maximaal bereikt. Willen doorstromen naar 1e en/of 2e selectie bij de senioren. Aandachtspunten B-jeugd (14 jaar - 16 jaar) psychische kenmerken minder emotioneel agressie neemt af toenemende zelfkennis streven naar verbeteren van prestaties meer denken in teambelang gezag wordt weer beter geaccepteerd fysieke kenmerken lichaam wordt gespierder/sterker door lichaamsverandering mogelijk bewegingsproblemen kracht-, interval- en duurtraining zijn weer mogelijk trainingsdoelstellingen ( presteren in de wedstrijd ) technisch: verder scholen van technische vaardigheden (met hogere handelingssnelheid en weerstanden). Doelgericht laten oefenen vanuit wedstrijdsituaties en via positie- en partijspelen, met technische accenten (o.a. snelheid, richting en effect van de bal; direct spelen; kap- en schijnbewegingen). conditioneel: aandacht voor kracht, uithoudingsvermogen, snelheid en beweeglijkheid (door intervalarbeid en circuits). De omstandigheden mogen net iets te zwaar zijn. Intensiteit aanpassen door voetbalweerstanden (bal, ruimte, tijd, samenspel, tegenspeler, etc.). tactisch: Uitbreiden van tactische mogelijkheden (wisselend speltempo, verplaatsen van spel, achterwaarts spelen, numerieke meerderheid tot stand brengen). Het verder ontwikkelen van denken in taken van posities en linie. Het leren en uitdiepen van bewust gekozen speelwijzen (vooruit verdedigen, jagen, buitenspelval, bepaalde formaties, etc.). mentaal: stimuleren van enthousiasme, zelfkritiek en voetbalmentaliteit.

accenten training wedstrijdsituaties nabootsen met hoog tempo en veel weerstanden verbeteren van technische elementen trainen op handelingssnelheid en uithouding wedstrijdtactiek en taken binnen team terug laten komen (ook specifiek per linie) veel positiespelen te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) kaatsen (aanbieden / loskomen van tegenstander) positiespel in de opbouw (5 : 2 en 3 : 1) duel 1 : 1 (aanvallende en verdedigend) dribbelen, passen, trappen (links en rechts) koppen (aanvallend en verdedigend) opbouw van achteruit (ook door de keeper) diversiteit in de afwerkvormen druk zetten (pressie) het spel verleggen omschakeling bij balbezit omschakeling bij balbezit tegenstander aansluiting tussen de linies aanbieden van de spitsen (kaatsen, wegdraaien) benutten van kansen (afwerken) stilstaande situaties (corners, vrije trappen) coaching aanwijzingen gericht op wedstrijdsituaties aspecten van wedstrijdtactiek nadrukkelijk aan de orde laten komen (tempo, spelverplaatsing, etc.) individuele aanwijzingen, positioneel, per linie en voor het gehele team individuele verbeterpunten signaleren en verbeteren. Ook aandacht voor positieve waardering eigen verantwoordelijkheden spelers benadrukken benaderen en bespreken van de wedstrijd (voor- en nabespreking) 21

Aandachtspunten A-jeugd (16 jaar - 18 jaar) psychische kenmerken stabilisatie van karakter duidelijke zelfkritiek toenemende individualisering prestatie- en geldingsdrang neemt weer toe 22 fysieke kenmerken benadering lichamelijke volwassenheid hoogtepunt in het leren van motorische vaardigheden nauwelijks overbelasting trainingsdoelstellingen ( streven naar optimale prestatie ) technisch: verdere vervolmaking technische grondvormen (aanen meenemen, trappen, dribbelen, passen, koppen, afwerken, etc.) onder grotere weerstand. Het inbrengen van automatismen (blijven herhalen). Extra training (groep en individueel) van technische kwaliteiten benodigd voor bepaalde posities en linies. conditioneel: spelers belasten tot maximale prestatieniveau en uitgaan van voetbaleigen vormen en voetbalweerstanden. Gericht op scholen van kracht, snelheid en uithoudingsvermogen (voorbereiding op senioren). tactisch: verder ontwikkelen van individueel tactisch inzicht zowel in bepaalde spelsituaties als voor specifieke posities en linies. Bewust oefenen en analyseren van tactische mogelijkheden binnen een bepaalde speelwijze. mentaal: streven naar verbetering van team en individu door constante drang naar perfectionisme. Stimuleren van kritische zelfbeoordeling. Aangeven van verwachte toekomst senioren. accenten training wedstrijdsituaties nabootsen met hoog tempo en veel weerstanden alle technische facetten van het spel onder hoogste weerstand laten beheersen trainen op spelhervattingen individueel trainen op specifieke technische en tactische aspecten conditie en fysieke weerbaarheid optimaal in orde brengen (seniorenniveau)

te behandelen thema s (het gehele jaar door en afwisselend en herhalend) kaatsen (aanbieden / loskomen van tegenstander) positiespel (5 : 2 en 3 : 1) duel 1 : 1 (aanvallende en verdedigend) dribbelen, passen, trappen (links en rechts, hoog en laag, breed en diep) koppen (aanvallend en verdedigend) opbouw van achteruit (ook door de keeper) diversiteit in de afwerkvormen druk zetten (pressie) het spel verleggen omschakeling bij balbezit omschakeling bij balbezit tegenstander aansluiting tussen de linies aanbieden van de spitsen (kaatsen, wegdraaien) benutten van kansen (afwerken) coaching aanwijzingen gericht op wedstrijdsituaties aspecten van wedstrijdtactiek nadrukkelijk aan de orde laten komen (tempo, spelverplaatsing, etc.) individuele aanwijzingen, positioneel, per linie en voor het gehele team individuele verbeterpunten signaleren en verbeteren. Ook aandacht voor positieve waardering eigen verantwoordelijkheden spelers benadrukken benaderen en bespreken van de wedstrijd (voor- en nabespreking) 23

KEEPERSTRAINING Voor een keeper is het belangrijk dat hij/zij: actief wordt betrokken bij de groepstraining van zijn/haar team individuele training krijgt om specifieke vaardigheden te oefenen aandacht krijgt voor zijn/haar zelfvertrouwen, durf en brutaliteit 24 Daarom dient de training van de doelverdediger gesplitst te worden in: individuele training (specifieke keeperstraining) training met de groep Aandacht dient geschonken te worden aan: sterke punten : onderhouden zwakke punten : verbeteren Een goede keeperstraining is hoofdzakelijk gebaseerd op drie aspecten: 1. techniek 2. tactiek 3. conditie Daarnaast is het aanleren van veelvuldig en op een goede manier leiding geven tijdens de wedstrijd belangrijk. In de diverse oefenvormen van de training dienen deze aspecten terug te komen. Hieronder staan enkele aandachtspunten omschreven: werken aan techniek vangen (uit) werpen (uit) trappen stompen vallen, rollen en opstaan oppakken van de bal voetenwerk springen (in relatie tot vangen, pakken en stompen) voorkomen van angst en krampachtigheid werken aan tactiek opbouwend spel : meevoetballen (links en rechts), uittrappen, uitwerpen, aanwijzingen geven verdedigend spel : opstelling en verdediging organiseren inzicht hebben in het spel coaching goede opstelling, timing werken aan conditie kracht snelheid vaardigheid reactie durf doorzettingsvermogen