Green infrastructure. Reinder Brolsma Robbert Snep

Vergelijkbare documenten
GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt?

Regenwater (voorzieningen) op eigen terrein. Ontwikkeling RainTools. Overzicht Webinar. Aanleiding

De eerste resultaten. dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven

The Rotterdam Roofscape

Waterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen

Introductie RainTools

Verstedelijkingsopgave als groene challenge

Doel: voorkom regenwateroverlast!

Regenwatersystemen op de testbank

Programma Water en klimaatveranderingen

DSI regenwater infiltratie.

Regenwateropvang op perceel en in de wijk. Wat werkt (niet)

Het klimaat past ook in uw straatje

Regenwater op eigen terrein

DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker november 2015

Naar een klimaatbestendig Eindhoven. Luuk Postmes 19 mei 2015

Klimaatbestendige stad

Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1

Richtlijn versus maatwerkberekening

Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009

Klimaatverandering in Utrecht. Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen!

WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?

De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk

Dakbedekking en waterhuishouding - Hoe blauw zijn groene daken?

Ondergronds bergen en terugwinnen van water in stedelijk gebied. 2. Hoe werkt ondergrondse waterberging (concepten)

Kenmerk Contactpersoon Plaats en datum Ing. B. Mengers Doetinchem, Tel

Het waterbeleid van de provincie Limburg is beschreven in het Provinciaal Waterplan Limburg, dd. 20 november 2009.

Impact(test) extreme buien

De werking van groene daken in de waterketen Hydrologische effecten nader beschouwd

E Van. Advies toekomstige hemelwaterberging en afvoer

Gemeentelijk Riolerings Plan

Miezeren of plenzen...

Nieuwsbrief Klimaat maatregelen Nieuwe Uitleg in Bakel

Rapport. Voorstel hemelwaterbehandeling nieuwbouw kantoren Achmea Apeldoorn. Rapportnummer: G Datum: 21 januari SvdA/CD/KS/G RA

Groene gevels in de stad

1 Inleiding en projectinformatie

Rioleringsplan Tivolikerk te Eindhoven

In opdracht van Jansen Bouwontwikkeling BV is ons bureau betrokken bij de waterhuishouding van het project Ceres te Bemmel.

DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker 25 november 2015

Controleberekening riolering (DEFINITIEF)

Thema 3: Klimaat en water

tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015

Inhoud. 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen. 3. Proces en methode. 4. Uitvoering

Klimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen

Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018

: SAB Prinses Margrietlaan Best Betreft : Watertoets ontwikkeling Prinses Margrietlaan nabij nr. 24

3D GeoInformatie: wat kun je ermee?

Verdiepte tuin. ontwerp voor achtertuin te Zwolle

EEN BODEM VOOR WATER

Natuur & Gezondheid Wetenschap, Beleid & Praktijk

Welkom bij Van Hall Larenstein. Kennisdag Meer natuur in de stad, hoe doe je dat?

Stadsbrede economische illustratie Rainproof

Resultaten maaiveldanalyse Wateroverlast Laren

Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens

Projecten Klimaat en Hittestress. Hittestress in Rotterdam. Stand van zaken Mei Project 1 Hitte stress. Ambitie Rotterdam

Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries,

Rioolnotitie Bouw en woonrijpmaken Woningbouwlocatie Brinkersweide te Rhenen

Programma. Dikes and Flood Risk Research Symposium 12/8/2016. P01 Overzicht gezamenlijke onderzoeksagenda TU Delft - STOWA

De Peilstok Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd

Voorontwerp infiltratievoorzieningen en RWA- leidingen

werkblad 8: Infiltratie van regenwater Doel van het onderzoek Wat moet je weten voordat je begint?

Voor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag

2 november 2009 C M.J.C. Kerkhof Jonkman. Team stedelijk water

1 Inleiding. Gemeente Diemen. de heer R. den Ouden. M. Tobé. Waterhuishouding Sportpark Diemen

De klimaatbestendige (oude) stad

PROJECT SMARTROOF 2.0

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Grondwater in stedelijk gebied

Tree Ground Solutions BV

Geen water op straat maar eronder

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland

Waterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel

Afkoppelen Reutsberg Noord Waterrobuuste inrichting dmv afkoppelen regenwater en realiseren waterberging

Floris Boogaard (Hanzehogeschool Groningen/Tauw), Thomas Klomp (gemeente Hoogeveen), Marthijn Manenschijn (waterschap Drents Overijsselse Delta)

BESLISBOOM HEMELWATER MAATREGELEN

Introductie 4/25/2013. Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings Klimaatadaptatiemaatregelen op

Vragen: Gaat het plan uitsluitend over functiewijziging van bestaande bebouwing zonder fysieke aanpassingen van de bebouwing en de ruimte?

Waterschap Hunze en Aa s Ontvangen d.d.: Documentnummer: Raakvlak waterbeheer: ja/nee. gemeente Assen Verbouwing woning Venestraat GM ASSEN

Sustainable Urban Mobility Plan Rotterdam, april 2016

Introduction. Research Education Consultancy

Notitie. Visiedocument GRP/BRP Brummen. 1 Inleiding

Stofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater. Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw

INDELING INLEIDING (AANLEIDING?) GRONDWATERBEHEER IN DELEN DE WATERWET OVERLAST EN ONDERLAST: DE PROBLEMEN VERBONDEN.

15640 ing. B. Mengers Doetinchem, Tel Betreft

Ontwerpen aan stadsgroen - voor een aangenaam stadsklimaat en een gezonde leefomgeving

veronderstelde voordelen van Natuurvriendelijke oevers.

Ringland en het klimaatplan van de stad Antwerpen

Opleiding Duurzaam gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans

Een slimme oplossing voor ecologisch watermanagement.

SMART SOCIETY IN NEDERLAND

Bergpolder Zuid, Rotterdam

Cradle to Cradle in de praktijk Tuinen

Aanmelden externe studenten voor een minor van de TU Delft

Transcriptie:

Green infrastructure Reinder Brolsma Robbert Snep

Waarom Green infrastructure Waterberging overlast Water beschikbaarheid (?) Uitstraling, beleving Beperking van Urban Heat Island effect (?) Andere co-benefits - Luchtkwaliteit verbetering (?) -

Green infrastructure bij een wolkbreuk 60mm in 2 uur www.dailyrecord.co.uk

Heel veel onderzoek TU Berlin >300 artikelen met informatie over green infrastructure - Grote variatie gemeten parameters - Per minuut - Per uur - Per dag - Per jaar - Grote variatie in effectiviteit - Grote variatie in uitvoering, dimensionering en slecht gedocumenteerd Uniformeren van meetopstellingen en data Modelleren

Waterbalans green infrastructure

Waterbalans green infrastructure - interceptie Weinig onderzoek naar interceptie capaciteit van stedelijke bomen Typische interceptie capaciteit (uit bos onderzoek) 1-2 mm voor loofbomen Tot 3.8 mm voor naaldbomen De interceptie capaciteit heeft grote invloed bij kleine buien (die wel vaak voorkomen) Bij wolknbreuk slechts een beperkt effect Gerrits, A.M.J. 2010: The role of interception in the hydrological cycle. Dissertation Delft University of Technology. ISBN: 978-90-6562-248-8 Hans Gehrels(2015) Designing green and blue infrastructure to support healthy urban living, TO2 fedratie

Waterbalans green infrastructure - infiltratie Afhankelijk van Bodem type Compactie Bodemvocht condities Bomenzand (lemig zand) Ongeveer 250mm/h (varieert tussen 150 and 500mm/h) Klei bodem Varieert tussen 25-250 mm/h In het geval van bomenzand kan gemakkelijk 60 mm regen (1/1000 jaar) geborgen worden Hans Gehrels(2015) Designing green and blue infrastructure to support healthy urban living, TO2 fedratie

Waterbalans green infrastructure - infiltratie In praktijk is infiltratie doorgaans veel lager, 20mm/u heel gebruikelijk

Waterbalans green infrastructure Bij een bui van 60mm Interceptie = 2mm Infiltratie = 20-50mm

Waterbalans green infrastructure Bij een bui van 60mm Interceptie = 2mm Infiltratie = 20-50mm Noodzaak voor berging Water moet ook bij green infrastructure tijdelijk geborgen worden

Portland - Infiltratie strips Before After Drawn by: Kevin Perry

Portland - Afvoermetingen

Portland - OMSI Parking 10 acres Infiltratie en evapotranspiratie 35000 m3/jaar Minder riolering nodig, besparing $78,000 in aanlegkosten

Mt Tabor School Raingarden/Urban Cooling Garden

Portland - Brooklyn Creek Basin $144 M $160 Van grijs naar $140 $120 groen & grijs bespaart $58 M $100 $80 $60 $86 M $10 miljoen - Groen $40 $20 $75 miljoen - Grijs $0

Headwaters Raingarden

Groene daken

Effectiviteit groene daken - jaarbasis in DE Mentens 2006

Groene daken en bui intensiteit - NYC 32 100 100 Carson, T.B., D.E. Marasco, P.J. Culligan and W.R. McGillis, 2013, Hydrological performance of extensive green roofs in New York City: observations and multi-year modelling of three full-scale systems, Environmental Research Letters 8, 2013.

Groene daken Groene daken vooral effectief bij kleinere buien Ze zijn dus bij de meeste buien effectief Daken bergen alleen het water dat op het dak valt en vormen vaak maar 20% van je oppervlak Groene daken zijn vooral effectief waar veel platte daken aawezig zijn Groene daken zijn lange tijd niet ontworpen voor waterberging De waterberging is bij bestaande daken vaak beperkt Bij groene daken meestal extra berging/afvoer op maaiveld noodzakelijk

Groene daken nader beschouwd, STOWA, Rioned

Effect vergroening van de stad http://www.adaptivecircularcities.com/the-rainproof-city/

Effect vergroening van de stad http://www.adaptivecircularcities.com/the-rainproof-city/

Waar green infrastructure toepassen Inpassen in bestaande stad, uitbreiding van (riool)capaciteit is kostbaar Dichtbebouwde gebieden relatief sterke toename van wateroverlast, maar ook ruimte gebrek Daken kunnen een oplossing bieden in dichtbebouwde gebieden Het toepassen van maatregelen met berging op maaiveld het meest effectief

Green infrastructure bij wolkbreuken Infiltratie helpt overlast voorkomen Berging op of onder maaiveld noodzakelijk En uiteraard vele co-benefits als het niet hard regent

Hoe kunnen we Green Infrastructure nog effectiever maken? Empirisch onderzoek (meten) aan verschillende Green Infrastructure Doorrekenen effect van Green Infrastructure voor wolkbreuken op diverse schaalniveaus en voor verschillende configuraties Ontwerpopgaven hoe we groen in te zetten voor wolkbreuken in een stad met nog veel meer uitdagingen en eisen

Voor verdere vragen: reinder.brolsma@deltares.nl robbert.snep@wur.nl