De grijze lijn van Le Sancy

De paardenwereld kent een uitdrukking die zegt, een goed paard heeft geen kleur. Daarmee wordt bedoeld dat het geen enkel belang heeft of een sportpaard nu bruin, vos, zwart, schimmel, of desnoods gespikkeld is, zolang het maar presteert in de ring. Kortom, kleur en kwaliteit hebben niets met elkaar te maken. Dat lijkt logisch, maar vreemd genoeg klopt het niet helemaal. Statistisch onderzoek heeft uitgewezen dat in de kleine wereld van hagenrennen en steeplechases, grijze volbloeden (schimmels) gemiddeld meer prijzengeld verdienen, en dus beter presteren dan hun anders gekleurde collega s. De grijze lijn van Le Sancy volbloed en sportaanleg Grijze volbloeden die beter presteren dan hun collega s? Foktechnisch is dat op zijn minst een verrassing. Als de cijfers betrouwbaar zijn, kun je alleen maar tot de conclusie komen dat grijze volbloeden van nature uit over meer spring-, en dus over meer sportaanleg beschikken. Dat klinkt niet erg geloofwaardig, maar toch zou het verhaal wel eens meer kunnen zijn dan een fabeltje. Nagenoeg alle grijze volbloeden hebben namelijk hun kleur van één enkele gemeenschappelijke voorvader, de in 1884 in Frankrijk geboren schimmelhengst Le Sancy xx (Atlantic x Strathconan). Met andere woorden, minstens voor een stuk hebben alle grijze volbloeden hetzelfde genetisch materiaal. Alleen, kleurvererving is een grillige zaak. Er lopen honderden volbloeden rond, die ergens in hun pedigree wel de naam van Le Sancy hebben staan, maar desalniettemin bruin, vos, of zwart door het leven gaan. Over de omgekeerde weg daarentegen, bestaat geen enkele twijfel. Vertrek je bij een grijze volbloed, dan kun je in 99 procent van de gevallen een onafgebroken lijn vinden, die naar Le Sancy terugkeert. Op een uitgewerkte stamtafel, die bij de naam van de paarden ook hun kleur vermeldt, is dat perfect te volgen. Soms wordt de grijze kleur generaties lang van vader op zoon doorgegeven, soms van moeder op dochter, en soms springt de vererving kriskras heen en weer van vader naar dochter, en van dochter naar zoon. Maar hoe de vererving ook loopt, de schakels breken niet, en uiteindelijk kom je tóch bij Le Sancy terecht. Maar waarom gebeurt dat in 99, en niet in 100 procent van de gevallen? En waar haalde Le Sancy zelf zijn grijze kleur vandaan? Bij het antwoord op die vragen hoort een stukje geschiedenis. Grijze merrie Vanaf 1617 werden in Engeland een aantal Arabische hengsten en merries geïmporteerd, die later de basis van de Engelse volbloed zouden vormen. Of tenminste, hengsten Le Sancy, geboren in 1884, was de eerste grijze volbloedhengst die zowel op de baan als in de fokkerij een grote reputatie zou verwerven. en merries met Arabische kenmerken, want het dat lang niet allemaal pure Arabieren waren, staat ondertussen wel vast. Die import bleef met ups en downs doorgaan tot aan het eind van de 18de eeuw. In 1791 publiceerde ene James Weatherby de eerste editie van het General Studbook (het Studbook wordt nóg altijd door Wheaterby and Sons gepubliceerd), waarin de origines van 387 merries werden opgenomen. Van dat moment af mag de Engelse volbloed als een eigen, zelfstandig ras worden beschouwd. Wat eerst nog een experiment was, met allerhande vormen van inteelt, lijnenteelt, en outcross, veranderde zeer snel in een gesloten fokkerij. Alle hedendaagse volbloeden gaan in mannelijke lijn terug op drie stamvaders, met name The Byerley Turk, The Darley Arabian, en The Godolphin Arabian. De namen van die stamvaders worden telkens opnieuw geciteerd, maar eigenlijk ontstaat op die manier een 54 54 februari 2004, PK

vertekend beeld. In werkelijkheid speelden tientallen hengsten en merries een rol bij het tot stand komen van het Engels volbloed. Van enkele hengsten, zoals Darcy s White Turk (1675), Hutton s Grey Barb (1700), Alcock s Arabian (1700), en Brownlow Turk (1704), weten we met zekerheid dat het schimmels waren. Over die laatste twee bestaat enige discussie. Er wordt wel eens beweerd dat het in werkelijkheid om één en dezelfde hengst gaat, die van naam veranderde toen hij werd verkocht, maar zeker is dat niet. Hoe dan ook, relatief snel werd de grijze kleur zeldzaam in de volbloedfokkerij. Waarom is niet helemaal duidelijk. Grijs was in de beginjaren ruimschoots voorhanden, en is in principe een veel voorkomend kleur bij Arabieren, maar om de één of andere reden raakten schimmels in de verdrukking. Halfweg de 18de eeuw zag het er naar uit dat ze compleet uit de volbloedwereld zouden verdwijnen, tot in 1787 de grijze merrie Bab werd geboren. Wie het papier bekijkt, kan zich niet van de indruk ontdoen dat Bab grotendeels op kleur werd gefokt. De merrie was een product van de schimmelhengst Bourdeaux (Herod), geboren uit de schimmelmerrie Speranza (Eclipse). Op haar papier combineerde Bab de lijnen van diverse grijze hengsten als Darcy s White Turk, Fairfax Morroco Barb, Lister s Turk, Alcock s Arabian, en Brownlow Turk. Maar er was meer aan de hand. De geschiedenis heeft de neiging om alleen de namen van hengsten te onthouden, maar diep in haar origine is Bab een product van inteelt en lijnenteelt op Old Morroco Mare, een in 1655 geboren grijze dochter van Fairfax Morroco Barb. Kortom, als één fokmerrie in staat was om de schimmelkleur aan haar nakomelingen door te geven, dan was dat Bab. En zo gebeurde het ook. Schimmels werden niet direct populair, maar bleven dankzij Bab en haar nafok aanwezig in de volbloedfokkerij. Le Sancy Uit de nafok van Bab werd in 1884, bijna honderd jaar en exact tien generaties later, Le Sancy geboren. Le Sancy was de eerste grijze volbloedhengst, die zowel op de baan als in de fokkerij een sterke reputatie zou verwerven. Via zijn zonen en kleinzonen had hij veel invloed, en dat verklaart metéén waarom nagenoeg alle hedendaagse grijze volbloeden op Le Sancy teruggaan. Zelf kreeg de hengst zijn kleur van zijn moeder Gem of Gems (1873), en zonder haperen loopt de grijze lijn over Strathconan (1863), Souvenir (1856), Chanticleer (1843), Whim (1832), Drone (1823), Master Robert (1811), Spinster (1805), en tenslotte Sir Peter Mare (1797) terug naar Bab. Op een paar koersen in Engeland na, liep Le Sancy zijn hele carrière in Frankrijk. Toen de hengst uit de rensport werd teruggetrokken, kwam hij ter dekking te staan op het Haras de Martinvast van zijn fokker en eigenaar baron Arthur de Schickler. Na zijn dood werd Le Sancy op de stoeterij begraven, en bij de plaatselijke toeristische dienst staat zijn graf nog altijd op het lijstje der bezienswaardigheden. Le Sancy was een forse hengst met een zware hals, een rijke voorhand, en een enorm sterke achterhand. Hij was opvallend laatrijp, en liep zijn beste seizoenen toen hij vijf en zes jaar oud was. Van zijn vader Atlantic (1871) had de hengst vrij rechte achterbenen, en veel temperament geërfd. Le Desert Orchid is één van de zeldzame grijze volbloeden, die de naam Le Sancy niet op zijn pedigree draagt, maar via een andere lijn op stammoeder Bab teruggaat. Sancy werd milder met de jaren, maar een aantal van zijn nakomelingen waren moeilijk in de omgang, en zijn kleinzoon Alcantara moest wegens onhandelbaar en gevaarlijk worden afgemaakt. Le Sancy was op zijn best over afstanden van 2.100 tot 2.400 meter, maar won net zo goed de Prix d Ispahan over 1.850, en de Grand Prix van Deauville over 2.600 meter. Hij werd niet groter dan 1.64 meter, maar was sterk, taai, en hard, en na vier seizoenen en 43 koersen (!), was zijn beenwerk nog even droog als bij zijn debuut. Na zijn succes op de renbaan, deed Le Sancy het bijzonder goed in de fokkerij. Hij was beschikbaar aan een dekgeld van 32.500 Belgische frank, wat in die tijd een enorm bedrag was. Le Sancy bracht een lange reeks klassieke winnaars, die de neiging hadden om beter te worden met de jaren, en in staat waren om over alle afstanden te presteren. Zijn meest bekende zonen zijn Le Samaritain, Le Sagittaire, Holocauste, Ex Voto, en St Saulge. Voor de warmbloedfokkerij zijn vooral die laatste twee van bijzonder belang. Straks meer daarover, maar eerst moeten we terug naar een paar vragen die rondom Le Sancy werden gesteld. Zeldzame gevallen Le Sancy was de eerste populaire grijze vererver. Dat verklaart waarom bij nagenoeg alle grijze volbloeden wel ergens een link naar Le Sancy kan worden gevonden. Maar waarom kan dat in 99, en niet in 100 procent van de gevallen? Omdat tussen Le Sancy en diens grijze stammoeder PK, februari 2004 55 55

Bab nog eens tien generaties zitten. Puur theoretisch is het met andere woorden denkbaar dat een hedendaagse grijze volbloed teruggaat op Bab, zonder daarom het tussenstation Le Sancy aan te doen. In extreem zeldzame gevallen gebeurt dat ook in de praktijk. Het enige (mij) bekende voorbeeld is dat van Desert Orchid, een in 1979 geboren grijze ruin, die als steeplechaser populair genoeg werd om de eretitel Britain s favourite racehorse te verdienen. Op de stamtafel van Desert Orchid kan de grijze kleur over zestien generaties worden gevolgd, vanaf zijn vader Grey Mirage (1969), tot en met Bab (1787). De naam Le Sancy komt op die stamtafel niet voor. Toch zijn Desert Orchid De schimmel Ramzes was een zoon van Rittersporn xx, uit de Shagya merrie Jordi. De hengst werd door Clemens Freiherr von Nagel-Doornick naar Duitsland gebracht, en verkreeg een enorme invloed op de Duitse (en Europese) warmbloedfokkerij. en Le Sancy, aangezien ze in Bab een gemeenschappelijke stammoeder hebben, onvermijdelijk aan elkaar verwant. De grijze lijnen die van Le Sancy naar Bab, en van Desert Orchid naar Bab lopen, komen pas samen in de hengst Master Robert (1811). Master Robert was via zijn moeder Spinster, en zijn grootmoeder Sir Peter Mare, een achterkleinzoon van Bab. Desert Orchid, roepnaam Dessie, presteerde zeer matig over hagen, maar was als steeplechaser een fenomeen. De schimmel liep vanaf 1983 tot 1991, en werd beter met de jaren. Hij won onder andere de Irish Grand National, de Cheltenham Gold Cup, en maar liefst vier keer de King George VI Chase. Over zijn aanleg en mogelijkheden als springpaard bestaat geen twijfel. Dat kan natuurlijk toeval zijn, maar net zo goed is het mogelijk dat in stammoeder Bab kenmerken als springaanleg, uithoudingsvermogen, en laatrijpheid genetisch waren verankerd. Het is in ieder geval merkwaardig dat Le Sancy later precies diezelfde eigenschappen aan zijn nakomelingen zou doorgeven. 56 56 St Saulge Le Sancy was een sire of sires (vader van vaders), en bracht een aantal zonen die veel kwaliteit toonden op de baan, en uitgroeiden tot succesvolle verervers. Daarvan hebben Ex Voto, maar vooral St Saulge een duidelijke impact gehad op de warmbloedfokkerij. Ex Voto (vm. Bend Or) was een bruine (!) hengst, die na tegenvallende resultaten in zijn eerste koersen, als renpaard niet overdreven hoog werd ingeschat. De hengst verraste les turfistes door in 1903 de Grand Prix du Jockey Club te winnen, en wel aan een kwotering van 68/1. In de fokkerij profileerde Ex Voto zich als een leverancier van uitzonderlijke steeplechasers. Hij bracht bijvoorbeeld Heros XII, L Yser, en Le Fils de la Lune, die stuk voor stuk de Grand Steeple-Chase de Paris op hun naam schreven. Daarnaast was Ex Voto de vader van Dan IV, die naar Amerika werd verkocht, en daar de American Grand National won. Misschien net omdat hij springkwaliteit leek te vererven, werd Ex Voto ook in de fokkerij van Anglo-Arabieren gebruikt. In die context was hij de vader van de hengst Velox (1910), en de grootvader van de hengst Vlan (1925). Twee namen die al lang weer vergeten zouden zijn, ware het niet dat in 1975 de toen driejarige selle français Gordios (Arlequin aa x Matador aa) op het gestüt van Georg Vorwerk arriveerde. De vos werd omgedoopt tot Zeus, en ontwikkelde zich tot één van de meest succesvolle warmbloedhengsten van de afgelopen decennia. Zeus produceerde internationale springpaarden als Playback, Czar, Zypria, Zandor Z, en Midnight Madness. Wie het papier van de hengst bekijkt, stelt vast dat Zeus zowel in zijn vader- als moederlijn op Ex Voto was ingeteeld, en wel telkens via de kruising Velox x Vlan. Die dubbele inteelt is natuurlijk niet de enige reden waarom Zeus zo n uitzonderlijke prestatievererver is geworden, maar het is op zijn minst een interessant gegeven. Is er wat goede wil nodig om in Ex Voto een volbloed met spring- en sportkwaliteit te zien, dan bestaat daar in het geval van St Saulge (1899) geen enkele twijfel over. De hengst was een schimmel, net als zijn vader, en kan dus als een échte vertegenwoordiger van de grijze lijn van Le Sancy worden beschouwd. Het verhaal van St Saulge (vm. Silvio) heeft een Belgisch tintje. De hengst werd aangekocht door de Belgische vicomte De Buisseret, en kwam ter dekking te staan op diens stoeterij in de omgeving van Seneffe. Blijkbaar had de burggraaf ook belangen in Polen, want na een verblijf in België, stond St Saulge enige tijd de Poolse volbloedfokkerij ten dienste. In beide landen bracht hij klassieke winnaars, maar de hengst is bekend geworden als vafebruari 2004, PK

der van de grijze Rittersporn (1917). Rittersporn werd in België geboren, en uitgebracht in hagenrennen. Na zijn sportcarrière verhuisde de hengst naar de stoeterij van de Poolse gravin Maria Plater-Zyberk, waar hij werd ingezet voor de fokkerij van Anglo-Arabieren. Met de Shagya merrie Jordi (Shagya x) bracht Rittersporn in 1937 de legendarische Ramzes, een monument van de warmbloedfokkerij. Voor wie het zich niet allemaal precies meer herinnert, Ramzes was de vader van Rigoletto, de vader van Radetzky, de vader van Condus, de grootvader van Ramiro, de grootvader van Capitano, en de overgrootvader van Capitol. De hengst staat aan de basis van een enorm aantal spring- en dressuurlijnen, die over heel Europa hun waarde hebben bewezen. Ramzes was een sterke, 1.66 metende, iets geblokte hengst, die zijn loopbaan begon op de Poolse staatsstoeterij Janow Podlaski. Hij werd in 1947 aangekocht door de Duitse graaf Clemens von Nagel-Doornick, en kwam ter dekking staan op het Gestüt Vornholz. Ramzes presteerde zelf in de springsport, maar aan zijn sportcarrière kwam een abrupt einde na een kootbeenbreuk. De hengst werd gedurende drie maand in een soort harnas gehangen, om de breuk te laten genezen. Hij overleefde die beproeving, maar werd van dat moment af uitsluitend voor de fokkerij ingezet. Ramzes zelf was een fokzuivere schimmel, wat gezien zijn grijze vader (Rittersporn), en zijn grijze moeder (Jordi), geen verrassing was. Hij werd gedurende twee jaar aan het Holsteiner Verband verhuurd, en dat was voldoende om in Holstein het aantal schimmels explosief te doen toenemen. De nu zó bekende grijze Holsteiner hengsten, met namen als Cassini, Cantus, en Carthago, gaan stuk voor stuk over Ramzes, Rittersporn, en St Saulge, op de grijze lijn van Le Sancy terug. Springaanleg Na heel het Holsteiner verhaal, klinkt het meer en meer waarschijnlijk dat Le Sancy inderdaad een volbloed was, die springaanleg doorgaf aan zijn nakomelingen. Er zijn nog meer aanwijzingen in die richting. Neem de volbloedhengst Orange Peel (Jus d Orange, 1919). Met zijn zonen Jus de Pomme (1931) en Plein d Espoirs (1937), en zijn kleinzoon Ibrahim (1952), is Orange Peel van enorm belang geweest voor de Selle Français fokkerij. Toch is op zijn papier geen enkele bekende bron van springaanleg te vinden. Van namen als Blandford, Marco, of Dark Ronald geen spoor, maar wél aanwezig is Le Sancy. Orange Peel was namelijk een kleinzoon van Saint Just (1907), en dat was op zijn beurt over de grijze merrie Justitia een kleinzoon van Le Sancy. Op zich zegt het natuurlijk niet veel, maar er zijn meer dergelijke voorbeelden te vinden. Ondertussen wordt het tijd om wat dichter naar de moderne fokkerij op te schuiven. Stamvader Le Sancy werd in 1884 geboren. Hoe heeft zijn grijze lijn de 20ste eeuw overleefd? Vooral dankzij het optreden van zijn kleinzoon Roi Herode, en diens zoon The Tetrarch. Roi Herode Roi Herode (Le Samaritain) was een grijze kleinzoon van Le Sancy, die in 1904 in Frankrijk werd geboren. Hij had veel uithoudingsvermogen, maar toonde nooit genoeg kwaliteit om in klassieke koersen een rol van betekenis te kunnen spelen. De hengst liep zijn carrière grotendeels op Franse bodem, maar tijdens een uitstap naar Engeland, werd hij tweede in de Doncaster Cup. Op zich niet zo belangrijk, zij het dat Roi Herode bij die gelegenheid Dark Ronald achter zich hield. Dark Ronald zou later, via zijn zonen Son In Law en Herold, één van de belangrijkste volbloeden in de warmbloedfokkerij worden. Na de Doncaster Cup werd Roi Herode trouwens aangekocht door Edward Kennedy, de man die indertijd Dark Ronald had gefokt. Kennedy stuurde de hengst naar de Straffan Stud in Ierland, waar hij ter dekking werd gesteld. Roi Herode was een grote, massale, en vrij grove hengst, die het nodige karakter had, en éénhandig was in de omgang. Hoewel zijn eigen prestaties matig waren, deed Roi Herode het uitstekend in de fokkerij. Hij bracht een aantal Roi Herode liep een matige carrière als renpaard, maar in de fokkerij werd de hengst een succes. Hij stond aan de basis van een dynastie grijze volbloeden, die opvallend sterk presteerden in de springsport. klassieke winnaars, die zich doorgaans op hun best voelden over langere afstanden. Daarnaast toonden zijn producten duidelijk aanleg voor het werk over hindernissen. Dat kwam nadrukkelijk tot uiting in zijn zoon Royal Canopy (1914), en diens zoon Bonne Nuit (1934), die in Amerika een dynastie vestigden van grijze volbloeden, die tot op Olympisch niveau in de springsport actief waren. Het meest bekende product uit die dynastie is Gem Twist, de schimmel waarmee Greg Best individueel en teamzilver won op de Spelen van Seoul (1988), en individueel vierde werd op de Wereldruiterspelen van Stockholm (1990). PK, februari 2004 57 57

The Tetrarch was een fenomeen op de renbaan. Hij liep zeven koersen, die hij ook alle zeven won. In de fokkerij zette hij de lijn van Le Sancy met veel overtuiging verder. Eveneens in Amerika, wordt Native Dancer (1950) dikwijls genoemd als een volbloed die springpaarden bracht. De hengst toonde veel kwaliteit op de baan, en werd door journalisten met gevoel voor drama als the grey ghost (het grijze spook) omschreven. Native Dancer kreeg zijn kleur van zijn moeder Geisha, die uit een puur grijze merriestam komt, en in vier generaties op Roi Herode teruggaat. Daarnaast liet Roi Herode ook in de fokkerij van eventers zijn sporen na. Zo is Watermill Stream, de grijze volbloed waarmee Bettina Hoy (toen nog Overesch) in Burghley Europees kampioen werd (1997), een product van de schimmel Abergwiffy. Abergwiffy stond bekend als een leverancier van getalenteerde eventers. De grijze kleur kan in zijn vaderlijn perfect worden gevolgd tot bij Athena, een dochter van Roi Herode. Abergwiffy had trouwens nog een tweede link naar Roi Herode, maar dan via Salmon Trout, een zwarte (!) zoon van The Tetrarch. Native Dancer stond in de Verenigde Staten bekend als een volbloed die springpaarden bracht. De hengst gaat in zijn moederlijn terug op Roi Herode. The Tetrarch Uit het eerste dekseizoen van Roi Herode werd in 1911 The Tetrarch (vm. Bona Vista) geboren. De grijze hengst, met grote donkere plekken en aftekeningen, zag er op het eerste zicht niet erg aantrekkelijk uit. Zijn vreemde kleur zou hem later de bijnaam the spotted wonder (het geplekte mirakel) opleveren. The Tetrarch was een fenomeen. Hij liep zeven koersen, die hij alle zeven won, en was één van de snelste volboeden die ooit op een renbaan verscheen. Aan het eind van zijn eerste seizoen raakte de hengst geblesseerd, zodat de vraag of hij ook over langere afstanden kon presteren, nooit werd beantwoord. Tegen de traditie van zijn voorouders in, werd hij doorgaans als een spurter gecatalogeerd. The Tetrarch kreeg topmerries aangevoerd, en was zeer succesvol als vererver. Zijn meest bekende zonen zijn Stefan the Great (1916), Tetratema (1917), Salmon Trout (1921), en Ethnarch (1922). Toch was zijn invloed op de fokkerij het sterkst via twee grijze merries, namelijk zijn dochter Mumtaz Mahal (1921), en zijn kleindochter Mah Mahal (1928). Van deze merries kwamen grote namen als Abernant, Mahmoud, en Nasrullah, die als stamvaders van de moderne volbloed kunnen worden beschouwd. Het zal geen verrassing meer zijn dat ook The Tetrarch, net als Roi Herode en Le Sancy, zijn nafok van springkwaliteit voorzag. Al is Nasrullah daar niet direct een voorbeeld van. Nasrullah (1940) was een kleinzoon van Mumtaz Mahal, en een tophengst in de volbloedfokkerij, maar heeft geen opvallende springpaarden gebracht. Dat hij bruin was is misschien een toeval, maar in ieder geval hebben de grijze zonen en kleinzonen van The Tetrarch het wat springaanleg veel beter gedaan. Zo was Mahmoud (1933) de grootvader van Gran Geste, waarmee Nelson Pessoa zijn eerste internationale successen vierde. Abernant (1946) bracht Aberali, die internationaal sprong voor het Italiaanse, en later het Amerikaanse team. Daarnaast is Abernant eveneens de vader van Abgar, de schimmel die voor het Kwpn, en in het bijzonder voor Stal Roelofs, van grote betekenis is geweest. Tenslotte moet in dit rijtje ook nog Grey Sovereign (1948) worden genoemd. Grey Sovereign was dan wel een zoon van Nasrullah, maar zijn grijze kleur erfde hij van Baytown (1925), zijn grootvader aan moederskant. Baytown was namelijk een kleinzoon van Queen Herodias (The Tetrarch). Grey Sovereign was een spurter, die links en rechts een paar goed springende volbloeden heeft nagelaten. Hij verdient krediet als grootvader van zowel Sir Shostakovich (1979) als Caro (1967). Sir Shostakovich is 58 58 februari 2004, PK

een bruine hengst, die met enig succes in de Trakehner fokkerij wordt gebruikt, en ondertussen ook door het Holsteiner Verband werd erkend. De schimmel Caro liep zijn carrière grotendeels in Frankrijk (over afstanden tot 2.100 meter), maar werd daarna uitgevoerd naar de Verenigde Staten. Het papier is interessant, omdat Caro licht ingeteeld is op The Tetrarch, en daarnaast ook het bloed voert van Precipitation en Bay Ronald. De hengst bracht in Amerika een aantal internationaal presterende springpaarden, waarvan Ping Pong (Beezie Patton), en Tashling (Dorothy Matz) meest bekendheid hebben gekregen. Isengrain Over de impact van The Tetrarch kunnen we nog even doorgaan, maar dan wordt dit artikel een eindeloze reeks namen, en het is zo al welletjes geweest. Eén vraag nog, werd de grijze lijn van Le Sancy ooit in de Belgische warmbloedfokkerij gebruikt? Hoewel St Saulge in België ter dekking heeft gestaan, en diens zoon Rittersporn in België werd geboren, is daar jammer genoeg niets van overgebleven. Bij een reeks Bwp en/of sbs gekeurde volbloeden was ver in de pedigree wel een schakel naar Le Sancy te vinden, maar in geen enkel geval ging het daarbij om een schimmel. Alleen de Selle Français Isengrain, een ⅞ volbloed die in 1977 precies één seizoen bij Louis Van Hooydonck ter dekking stond, kan als een reële vertegenwoordiger van de lijn worden beschouwd. Isengrain, wiens naam in België tot Iseng werd ingekort, was een vrij forse, wat grove grauwschimmel. De hengst liet bij het Bwp 38 producten registreren. Twee daarvan presteerden internationaal, met name het dressuurpaard Quarryman, en de eventer Britt. Isengrain had via Tetratema, Stefan the Great (2x), en Alcantara (2x), maar liefst drie lijnen naar The Tetrarch, en nog eens twee lijnen direct naar Le Sancy. Op exterieur Verblekingsfactor Ongeveer drie procent van alle volbloeden zijn grijs. Wetenschappelijk bekeken is grijs helemaal geen kleur, maar wel een verblekingsfactor. Alle grijze paarden worden namelijk vos, bruin, of zwart geboren. Hun kleur verbleekt (vergrijst) over de jaren heen, tot ze uiteindelijk helemaal wit worden. De verblekingsfactor (G) is wél, of niet aanwezig in het genetisch materiaal van een paard. Onderzoek heeft uitgewezen dat alle grijze paarden een identiek stukje DNA hebben, dat op chromosoom 25 (ECA25) ligt. Er wordt aangenomen dat dit stukje DNA verantwoordelijk is voor de G-factor. Hoewel het niet erg waarschijnlijk klinkt, is het puur theoretisch mogelijk dat het gemeenschappelijk DNA nog andere eigenschappen bevat. Het mooie aan het verhaal is dat de verblekingsfactor metéén herkenbaar is. G is namelijk dominant, wat betekent dat alle veulens die van één (of beide) ouders de G-factor hebben meegekregen, ook werkelijk grijs zullen worden. Omgekeerd moet van een grijs veulen, altijd minstens één van de ouders een schimmel zijn. deed hij enigszins aan Roi Herode denken. Zijn kleur had Isengrain van Roi d Auge (Free Man), een achterkleinzoon van de grijze Portlaw (vm. Stefan the Great). Isengrain keerde na zijn Belgisch avontuur naar Frankrijk terug, waar hij in dienst van les Haras Nationaux een aantal nuttige springpaarden, en vooral eventers bracht. Bij zijn nafok hoorde de vos Quick d Argentan (vm. Furioso xx), die op zijn beurt door het Bwp werd goedgekeurd, en de prestatiehengst Millar (vm. Etretat) bracht. Veel recenter heeft het sbs de grijze volbloed Bellapha gekeurd (Cricket Ball). De hengst is modern gefokt, maar draagt zowel in zijn verre vader- als moederlijn een paar schakels naar The Tetrarch. Bellapha heeft nog te weinig nakomelingen, om verder iets zinnigs over zijn vererving te kunnen zeggen. Bij het Bwp is voor het ogenblik de volbloed Tales in de running voor een dekbrevet. Ook deze schimmel kan met de lijn van Le Sancy worden gelinkt. Tales is licht ingeteeld op Native Dancer, en gaat in zijn moederlijn terug op Star Sapphire, een Mahmoud x Coronach (Hurry On) merrie, wat op zijn minst mooi gefokt is. V ererving Tijd om te recapituleren. Het uitgangspunt van dit stuk was dat grijze volbloeden meer spring- en sportaanleg vererven dan hun anders gekleurde collega s. Of die theorie ook wérkelijk klopt, blijft eerlijk gezegd een open vraag. Redelijkerwijs mag aangenomen worden dat Le Sancy, de bron van al het grijs in de volbloedwereld, inderdaad een vererver van springaanleg was. De hengst verdient een plaats naast grote sport volbloeden als Dark Ronald, Blandford, en Marco. Het ziet er verder naar uit dat die genetische aanleg tot op vandaag in zijn nafok bewaard is gebleven. Wat op zich al zeer opmerkelijk is, want tenslotte werd Le Sancy in 1884 geboren, en ondertussen zijn we met de fokkerij zo n tien tot vijftien generaties verder. Of een hengst die tien generaties ver op een stamtafel staat, nog enige betekenis heeft voor het eindproduct, zou wel eens een interessante discussie kunnen opleveren, maar daar gaat het nu niet over. De vraag is of, in het geval van Le Sancy (en diens nakomelingen), de vererving van sportkwaliteit gekoppeld kan worden aan de vererving van zijn typisch grijze kleur. Puur theoretisch is dat misschien mogelijk, maar het klinkt ongeloofwaardig. Hoe komt het dan dat grijze volbloeden meer sportaanleg tonen? Waarschijnlijk moet de zaak net worden omgedraaid. Ook al is een volbloed zwart, bruin, of vos, als hij (bijvoorbeeld) vijf lijnen heeft naar Le Sancy, dan is de kans vrij groot dat hij sportaanleg zal vererven. Alleen, hoe meer lijnen er naar Le Sancy lopen, hoe groter ook de mogelijkheid wordt dat in één van die lijnen de grijze kleur bewaard is gebleven. PK, februari 2004 59 59