Nationaal Park Hollandse Duinen 2018

NACHTVLINDERSINVENTARISATIE Nationaal Park Hollandse Duinen 2018 [Typ hier] Nick Peeters

Omslag: Gevlekte winteruil (Conistra rubiginea) Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Den Haag Melis Stokezijde 140 2543 GJ Den Haag secretaris@den-haag.knnv.nl www.knnv.nl/den-haag Facebook: KNNV.afdeling.Den.Haag 1. Voorwoord 02 2. Inleiding 03 2.1. Het Nationaal Park Hollandse Duinen 03 2.2. Algemene informatie nachtvlinders 04 3. Werkwijze 07 3.1. Methodes en materialen 07 3.2. Vanglocaties 10 4. Waargenomen soorten 11 4.1. Algemene bevindingen 11 4.2. Rode lijst soorten 13 4.3. Bijzondere waarnemingen 15 5. Dankwoord 18 6. Bronnen 19 7. Bijlage 20 7.1. Bijlage 1: Lijst met waargenomen soorten 20 Referentie: Nachtvlinderinventarisatie Nationaal Park Hollandse Duinen, Nick Peeters, KNNV afdeling Den Haag, 2018 Copyright: KNNV afdeling Den Haag, 2018 Overname van delen van de tekst is toegestaan onder bronvermelding 1

1. Voorwoord In 2018 is de nachtvlinderwerkgroep van de KNNV afdeling Den Haag actief geweest in het Nationaal Park Hollandse Duinen om de nachtvlinders te inventariseren. Dit gebeurde in kader van het 5000-soortenjaar, een project met als doel om in dit jaar minimaal 5000 verschillende soorten flora en fauna waar te nemen. Het 5000-soortenjaar is een initiatief van Dunea, Staatsbosbeheer, EIS kenniscentrum Insecten en Waarnening.nl. Er is tijdens de inventarisatie gekeken naar zowel macronachtvlinders als naar micronachtvlinders in gebieden van het Zuid-Hollands Landschap, Dunea en Staatsbosbeheer, hierbij zijn verschillende methodes zijn toegepast. Alle soorten vermeld in dit document staan ingevoerd op www.hollandseduinen.waarneming.nl en daarmee ook op www.waarneming.nl Via deze website(s) is per soort de exacte locatie van voorkomen te achterhalen. De foto s gebruikt in dit document zijn allemaal gemaakt tijdens het inventarisatiejaar door leden van de nachtvlinderwerkgroep, binnen de gebiedsgrenzen van Nationaal Park Hollandse Duinen. Krakeling (Diloba caeruleocephala) Nick Peeters 2

2. Inleiding 2.1. Het Nationaal Park Hollandse Duinen Het Nationaal Park Hollandse Duinen is gelegen in Zuid-Holland en is ongeveer 200 km² groot. Het is een gebied met veel verschillende landschapstypes zoals duinen, landgoederen, kustdorpen, bollenvelden en veenweidegebieden. Het park strekt zich uit van Hoek van Holland in het zuiden tot en met Noordwijk aan de noordkant van het gebied. Dit betekent automatisch dat een deel van het gebied zich bevind in de randstad; het drukst bevolkte gebied van Nederland. Naast de eerder genoemde landschapstypes behoren er ook een aantal stadsparken tot het Nationaal Park Hollandse Duinen, zoals de Scheveningse Bosjes en het Haagse Bos. Ongeveer 4.610 hectaren van het Nationaal Park Hollandse Duinen behoren tot Natura2000 gebied. Voorbeelden hiervan zijn het Westduinpark in Den Haag, Meijendel in Wassenaar en Berkheide in Katwijk. Op de onderstaande afbeelding staan de gebiedsgrenzen van het Nationaal Park Hollandse Duinen, welke worden gebruikt op www.hollandseduinen.waarneming.nl, een sub-site van Waarneming.nl waarop wordt bijgehouden hoeveel soorten er in het inventarisatiejaar zijn waargenomen. www.waarneming.nl 3

2.2. Algemene informatie nachtvlinders Er zijn uit Nederland meer dan 2400 soorten vlinders bekend, ongeveer 70 soorten hiervan betreffen dagvlinders. De rest van de soorten vallen onder de nachtvlinders. De groep nachtvlinders is gesplitst in twee groepen: macronachtvlinders (920+) en micronachtvlinders (1480+). De splitsing tussen deze twee groepen kent geen wetenschappelijke onderbouwing maar is gebaseerd op het feit dat de meeste soorten uit de micronachtvlinderfamilies klein tot zeer klein zijn. De macronachtvlinders zijn over het algemeen middelgroot tot groot. Doordat er verder geen verschillen zijn tussen de macronachtvlinders en micronachtvlinders, vallen ze doorgaans samen onder de noemer nachtvlinders. De meeste soorten nachtvlinders zijn s nachts actief, maar er zijn ook dag-actieve soorten zoals bijvoorbeeld de kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum) en de glasvleugelpijlstaart (Hemaris fuciformis). De periode waarin de vlinders actief zijn zegt daarom niks over of het een dag- of nachtvlinder is. Het makkelijkste kenmerk om dagvlinders en nachtvlinders van elkaar te onderscheiden is om te kijken naar de voelsprieten (antennen). Daar waar dagvlinders een knopje aan het eind van de voelspriet hebben, zijn de voelsprieten van nachtvlinders draadvormig of geveerd. Glasvleugelpijlstaart (Hemaris fuciformis) Nick Peeters 4

Verschillende stadia en vliegtijden Elke vlinder kent vier verschillende stadia: het ei, de rups, de vlinder en de pop. Het ei wordt bij de meeste soorten afgezet op een van de waardplanten, waarna een rups er verschillende vervellingen over doet om zich uiteindelijk te kunnen verpoppen. Bij sommige soorten gebeurt dit in een cocon. Vervolgens komt uit deze pop de vlinder, welke ook wel imago wordt genoemd. Het imago moet vervolgens weer gaan zorgen voor het nageslacht. De cyclus van ei tot vlinder wordt een generatie genoemd, dit kunnen er meerdere per jaar zijn. Elke nachtvlindersoort heeft zijn eigen vliegtijden. Een vliegtijd wil zeggen dat de soort in die periode actief is als imago. Bij sommige soorten is dit enkele weken, bij andere enkele maanden. Vaak heeft de soort dan twee of meer generaties, welke in elkaar overlopen. Er zijn het gehele jaar door nachtvlinders als imago waar te nemen, zolang de temperatuur boven de vijf graden Celsius is zijn er soorten actief, hoewel dit er in het vroege voorjaar en in de winter niet heel veel zijn. Naar mate het jaar vordert worden er steeds meer soorten actief met als piek de maanden mei, juni en juli. Hierna neemt het aantal als imago actieve soorten langzaam af tot aan oktober/november. Vervolgens zijn alleen de als imago overwinterende soorten te vinden, bij koude periodes in bijvoorbeeld bunkers of achter schors van bomen. Een voorbeeld van een overwinterende soort is het roesje (Scoliopteryx libatrix), deze is tijdens warmere winternachten actief en goed te lokken met smeer. Roesje (Scoliopteryx libatrix) Merijn Loeve 5

Afname nachtvlinders Al enkele tientallen jaren is er een afname van (vliegende) insecten aan de gang. Sinds 1990 is de hoeveelheid insecten met maar liefst 75% gedaald (Keulemans, 2017), deze afname geldt ook voor nachtvlinders. De reden van de afname van insecten kent verschillende oorzaken. Onder deze oorzaken valt het gebruik van pesticiden en versnippering van leefgebieden waardoor verspreiding kan worden beperkt. Een andere reden voor de afname van het aantal nachtvlindersoorten lijkt in eerste instantie onschuldig, maar is het zeker niet: lichtvervuiling. Uit recent onderzoek door Wageningen Universiteit, Naturalis en de Vlinderstichting is gebleken dat de nachtvlindersoorten die op licht afkomen het sterkst achteruit gaan (Vlinderstiching, 2018). Wanneer deze vlinders op het licht afkomen, wordt hun biologische klok verstoord en denken ze dat het dag is, waarna ze soms dagen lang rond dezelfde lichtbron kunnen zitten. Dit zorgt er voor dat de vlinders minder kunnen voortplanten en minder kunnen foerageren, met soms de dood als direct gevolg. 6

3. Werkwijze 3.1. Methodes en materialen Om nachtvlinders te lokken worden doorgaans drie verschillende methodes gebruikt. Het gebruik van licht en smeer zijn de twee meest toegepaste manieren, de andere methode is het gebruik van feromonen (sekslokstoffen). Tijdens de inventarisatie in het Nationaal Park Hollandse Duinen zijn door de nachtvlinderwerkgroep twee methodes toegepast, namelijk licht en smeer. Het lokken met licht wil zeggen dat je s avonds en s nachts een lichtbron opstelt. In het geval van de werkgroep is hier voor meestal een ML250 watt lamp voor gebruikt, welke op een statief werd geschroefd. Onder de lamp hangt een strak gespannen laken en wanneer de vlinders worden aangetrokken door het licht gaan ze vaak op het laken zitten, waarna ze zich laten bekijken en determineren. Op vanglocaties zonder stroombron is gebruikt gemaakt van het aggregaat van de KNNV, in combinatie met een lekbak om het apparaat veilig te kunnen gebruiken in natuurgebieden. Bij het vangen met een laken zijn de meeste vlinders tijdelijk gevangen in kleine vangpotjes, om op deze manier een telling te kunnen doen van het aantal exemplaren per soort. Een groot bijkomend voordeel is dat de vlinders rustig bekeken kunnen worden en dat er geen kans is dat er vlinder worden platgetrapt. Naast het gebruik van een laken zijn er lichtvallen gebruikt. Een lichtval is een bak met aan de bovenkant een trechtervormige opening en een lamp. Vlinders die op het licht afkomen vallen via de opening in de bak en laten zich bij het legen van de val bekijken. Lichtvallen zijn meestal gebruikt in combinatie met het laken en werden nog dezelfde nacht opgeruimd. Merijn Loeve Opgesteld nachtvlinderlaken 7

Bij het lokken van nachtvlinders met smeer komt minder materiaal kijken, slechts een plantenspuit en zaklamp zijn nodig om te kunnen inventariseren. Smeer is een zoete stof welke wordt aangebracht op bomen, de vuistregel is om dit ongeveer een uur voor zonsondergang te doen. Net na de schemering zijn vaak de eerste vlinders al op het smeer afgekomen om te foerageren. Het smeer dat tijdens de inventarisatie is gebruikt bestond meestal uit een mengsel van rode wijn met veel suiker. Dit werd vervolgens met een plantenspuit op de bomen gespoten. De derde methode, het lokken met feromonen, hebben we helaas niet kunnen toepassen. De reden hiervoor is voornamelijk dat de feromonen lastig verkrijgbaar zijn omdat ze chemisch worden nagemaakt. Het gebruik van feromonen wordt voornamelijk gebruikt bij soorten uit de familie van de wespvlinders (Sesiidae), zoals de hoornaarvlinder (Sesia apiformis). Ondanks dat de soorten uit deze familie overdag actief zijn, worden ze maar weinig gezien. Dit komt omdat ze een verborgen leefwijze hebben en niet afkomen op licht en smeer. Het gebruik van feromonen biedt daarom uitkomst. De mannetjes van de wespvlindersoorten zijn zeer gevoelig voor de feromonen van de vrouwtjes en komen vaak al binnen enkele minuten bij de bron in de hoop te kunnen paren. Zonder feromonen is de beste kans om wespvlinders te vinden door ze bij toeval tegen te komen of te zoeken naar vraatsporen van rupsen, welke in het hout van bomen en struikachtige planten leven. Hoornaarvlinder (Sesia apiformis) Nick Peeters Naast de drie veel gebruikte methodes is er nog een vierde manier om nachtvlindersoorten te kunnen vinden, namelijk door overdag te zoeken naar dag-actieve soorten, bladmijnen en rupsen. Dit is het hele jaar door gedaan door leden van de werkgroep en hierbij zijn erg veel soorten waargenomen. Een bladmijn is een vraatspoor in een blad, van de rups van een micronachtvlinder. Aan de hand van de vraatgang en de ligging van het frass (rupsenpoep) kan vaak worden bepaald om welke soort het gaat. 8

Vangfrequentie Tijdens het 5000-soortenjaar hebben tussen de maanden maart en oktober 52 nachtvlindersessies plaatsgevonden. In totaal komt dit neer op 158 nachtelijke inventarisatie-uren, met daarmee een gemiddelde van 3 uur per sessie. Bovenstaande cijfers hebben alleen betrekking op sessies gepland door de nachtvlinderwerkgroep van de KNNV afdeling Den Haag. In grafiek 1 is van maart tot en met juni een stijgende lijn te zien in het aantal gemaakte uren, de reden hierachter is dat er vanaf maart een toename is in het aantal actieve soorten. Deze lijn is vrij stabiel gebleven tot en met september, hoewel augustus een sterke daling laat zien. De reden hiervoor is de (school)vakantie, waardoor veel leden van de werkgroep geen mogelijkheid hadden om een nachtvlindersessie te houden. In oktober zijn de laatste twee sessies gehouden, hierna werd het weer te slecht en werd de vroege zonsondergang een probleem, in combinatie met werktijden van leden. Aantal sessies + uren Grafiek 1 30 25 20 15 10 5 0 Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Aantal sessies Aantal uren Grafiek 2 Verdeling in methodes De meeste nachtvlindersessies betroffen lichtvangsten, soms in combinatie met smeer. Bijna 75% van de 66 keer dat een methode is toegepast betrof het een lichtvangst, zoals te zien is in grafiek 2. 18 Het aantal keer dat er een methode is toegepast ligt hoger dan het aantal gehouden sessies. Dit komt omdat er 8 keer een combinatie is gemaakt van een lichtvangst en het gebruik van smeer. 48 Licht Smeer 9

3.2. Vanglocaties Ondanks dat Nationaal Park Hollandse Duinen erg groot is, zijn de meeste nachtvlindersessies in de omgeving van Den Haag gehouden. De reden hiervoor is dat deze omgeving het best bereikbaar is voor de leden van de werkgroep, welke voornamelijk uit deze regio komen. Uiteindelijk zijn er in zes verschillende gemeentes nachtvlindersessies gehouden, verdeeld over acht gebieden. In de twee grootste gebieden, Berkheide en Meijendel, zijn samen acht sub-gebieden bezocht (twee om zes). In onderstaande tabel (tabel 1) staat per gemeente aangegeven welke (sub)gebieden zijn bezocht en hoe vaak hier nachtvlindersessies zijn gehouden. Gemeente Gebied Sub-gebied/locatie Aantal x bezocht Den-Haag Westduinpark Egelopvang 10 Ockenburgh/Solleveld - 1 Hoek van Holland Kapittelduinen - 1 Katwijk Berkheide Vlagduin 1 Berkheide Panbos 1 Leidschendam Veenzijdse Polder Achterbos 4 Noordwijk Coepelduyn C3-1 Wassenaar De Horsten Fietspad bij ingang 1 Meijendel Ganzenhoek 7 Meijendel Hertenkamp 2 Meijendel Kievitsduin 6 Meijendel Kijfhoek 4 Meijendel Vallei Meijendel 16 Tabel 1 10

4. Waargenomen soorten 4.1. Algemene bevindingen Er is door de nachtvlinderwerkgroep het hele jaar door nachtvlindersoorten gezocht binnen het gebied Nationaal Park Hollandse Duinen, met tussen maart en oktober een aantal geplande nachtvlindersessies met licht en/of smeer. Opvallend is het grote aantal soorten wat we als werkgroep hebben kunnen vaststellen, meer dan vooraf verwacht, namelijk 792. Dit aantal is inclusief twee exoten, de tomatenmineermot (Tuta absoluta) en de buxusmot (Cydalima perspectalis). De eerste nachtvlindersessies in maart leverde de verwachte voorjaars-soorten zoals voorjaarsboomspanner (Alsophila aescularia), verschillende voorjaarsuilen (Orthosia sp.) en voorjaarsbladrollers (Tortricodes alternella) op. Een opvallende rol was weggelegd voor de kleine voorjaarsuil (Orthosia cruda), van deze soort lokten we er eind maart en begin april vele honderden op het smeer. Op het hoogtepunt telden we minimaal 410 exemplaren op één avond (25-03-2018). Vanaf half april werden er zichtbaar steeds meer soorten actief, zoals de lente-orvlinder (Achyla flavicornis) en de hermelijnvlinder (Cerura vinula). Tijdens de beste nachtvlindersessie deze maand vingen we 36 soorten, over 146 exemplaren. De maanden met de meeste soorten; mei, juni en juli, zijn goed benut met soms meerdere lichtvangsten per week. Dit omdat er in deze maanden veel soorten actief zijn, maar ook omdat de avonden soms zeer warm waren, wat goed is voor de activiteit van de vlinders. Eén van de warmste avonden was 27-07-2018, met een temperatuur van rond de 30 graden Celsius rond middernacht. Deze avond kwamen er minimaal 158 soorten nachtvlinders op het laken in Meijendel, verdeeld over minimaal 390 vlinders. Hermelijnvlinder (Cerura vinula) Nick Peeters 11

Augustus is doorgaans ook een goede maand om nachtvlinders waar te nemen, echter zijn er in deze maand minder nachtvlindersessies gehouden dan in de andere maanden. De reden hierachter is de vakantieperiode, waardoor er bijvoorbeeld geen vervoer van de nachtvlinderspullen mogelijk was. In de maand september zijn er door de werkgroep veel nachtvlindersessies gehouden, omdat er nog een periode van warm weer plaats vond. Deze maand leverde 628 individuen op, verdeeld over 128 soorten. In oktober zijn de laatste twee lichtsessies zijn gehouden. Deze sessies leverde vooral veel najaars-soorten op zoals de bosbesuil (Conistra vaccinii) en bruine herfstuil (Agrochola circellaris). Tijdens de maanden november en december is het niet gelukt om nog nachtvlindersessies te houden. Doordat het vroeger donker werd kwam het vaak met de leden van de werkgroep niet handig uit en het weer werd steeds minder. Daarnaast waren er geen nieuwe soorten meer te verwachten. De top-10 nachtvlindersoorten (tabel 2) waarvan we de meeste hebben waargenomen tijdens de vlindersessies bestaat voor het grootste deel uit soorten uit de uilenfamilie (Noctuidae). Opvallend in het rijtje is het klein avondrood (Deilephila porcellus) waarvan we dit jaar 239 exemplaren hebben waargenomen. Het grootste aantal van deze soort op één avond was +/- 75, op 23-05-2018. Naam Tabel 2 Aantal 1 Kleine Voorjaarsuil (Orthosia cruda) 1.411 2 Bosbesuil (Conistra vaccinii) 624 3 Klein Avondrood (Deilephila porcellus) 239 4 Pinokkiomot (Synaphe punctalis 188 5 Huismoeder (Noctua pronuba) 174 6 Dubbelstipvoorjaarsuil (Anorthoa munda) 130 7 Tweestreepvoorjaarsuil (Orthosia cerasi) 117 8 Voorjaarsdwergspanner (Eupithecia abbreviata) 115 9 Piramidevlinder (Amphipyra pyramidea) 106 10 Zwarte-c-uil (Xestia c-nigrum) 101 In totaal zijn er tijdens de nachtvlindersessies 8.442 nachtvlinders waargenomen. In grafiek 3 zijn de aantallen per maand zichtbaar. Opvallend is het hoge aantal vlinders in april in verhouding met het aantal soorten in die maand. Dit is te verklaren door, zoals al eerder genoemd, de massale aanwezigheid van de kleine voorjaarsuil (Orthosia cruda) en andere voorjaarsuilen uit datzelfde geslacht. De tweede, kleinere, piek in juli is grotendeels te danken aan de vliegtijd van de pinokkiomot (Synaphe punctalis). Deze soort vloog in die tijd vrij massaal met op één avond minimaal 150 exemplaren op het nachtvlinderlaken. 2000 1500 1000 500 0 Aantallen nachtvlinders Grafiek 3 Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Aantal soorten Aantal vlinders 12

4.2. Rode lijst soorten Een groot deel van de waargenomen soorten macronachtvlinders tijdens dit nachtvlinderseizoen staat op de voorlopige rode lijst van nachtvlinders. Deze lijst is in 2013 gepubliceerd in het boek Nachtvlinders belicht, uitgegeven door onder andere Naturalis en De Vlinderstichting. In de lijst zijn geen micronachtvlinders meegenomen. Van de door de werkgroep waargenomen soorten macronachtvlinders staat maar liefst 39% op de rode lijst aangemerkt als ernstig bedreigd, bedreigd, kwetsbaar of gevoelig. Dit komt neer op 149 van de 380 soorten macronachtvlinders. In tabel 3 staan de zeven soorten met de status Ernstig bedreigd opgesomd. De meest zeldzame soort in deze tabel is de korstmosspanner (Cleorodes lichenaria), welke voornamelijk in de kuststreek van Noord Holland wordt waargenomen. De waarneming van deze soort op 08-06-2018 in het Westduinpark was daarom erg verassend. Het betrof de eerste waarneming van deze soort voor Zuid-Holland, buiten de Zuid-Hollandse eilanden. Een andere opvallende soort uit deze tabel is de grijze worteluil (Euxoa cinerea), een zeldzame soort die lokaal voorkomt in de duinen. De soort is actief van half april tot begin juni en is tijdens drie sessies gevangen, met op 09-05-2018 maar liefst 21 verschillende exemplaren op het Kievitsduin in Meijendel. Ernstig bedreigde soorten Tabel 3 1 Korstmosspanner Cleorodes lichenaria 2 Purperuiltje Phytometra viridaria 3 Maansnuituil Zanclognatha lunalis 4 Grijze Worteluil Euxoa cinerea 5 Slanke Groenuil Actebia praecox 6 Bruine Witvleugeluil Aporophyla lutulenta 7 Nazomeruil Ammoconia caecimacula Korstmosspanner (Cleorodes lichenaria) Nick Peeters 13

De op één na hoogste status op de voorlopige rode lijst is de status bedreigd. Van de door de werkgroep waargenomen soorten macronachtvlinders staan er 33 genoemd onder deze status. 20 van deze soorten staan op familie-volgorde aangegeven in tabel 4.De overige 13 soorten zijn terug te vinden in de soortenlijst (bijlage 1). Een aantal soorten uit tabel 4, Zoals de witte eenstaart (Cilix glaucata), de grote berberisspanner (Hydria cervinalis), het grasbeertje (Coscinia cribraria) en de variabele worteluil (Euxoa cursoria) hebben we tijdens meerdere nachtvlindersessies gevangen, soms met meerdere tegelijk. Dat is positief te noemen, hoewel het vrij schaarse soorten blijven. Van de dunvlerkspanner (Lycia hirtaria) heeft de werkgroep dit jaar vijf exemplaren gezien, terwijl er in de voorgaande jaren maar enkele waarnemingen bekend zijn uit het gebied. Deze soort lijkt daarmee bezig aan een opmars en de landelijke statistieken op waarneming.nl bevestigen dit vermoeden. Bedreigde soorten Tabel 4 1 Witte Eenstaart Cilix glaucata 2 Lichte Blokspanner Lobophora halterata 3 Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria 4 Grote Vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata 5 Rozenspanner Earophila badiata 6 Grote Berberisspanner Hydria cervinalis 7 Wegedoornspanner Philereme transversata 8 Pijlkruidspanner Mesotype didymaa 9 Bosrankdwergspanner Eupithecia haworthiata 10 Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata 11 Dunvlerkspanner Lycia hirtaria 12 Berkenspikkelspanner Aethalura punctulata 13 Donkere Wapendrager Clostera pigra 14 Tweekleurige Tandvlinder Leucodonta bicoloria 15 Klein Kokerbeertje Eilema pygmaeola 16 Grasbeertje Coscinia cribraria 17 Bruine Sikkeluil Laspeyria flexula 18 Klein Visstaartje Nola cucullatella 19 Variabele Worteluil Euxoa cursoria 20 Marmeruil Polia nebulosa Dunvlerkspanner (Lycia hirtaria) Nick Peeters 14

4.3. Bijzondere waarnemingen Tweekleurige tandvlinder (Leucodonta bicolaria) Een erg fraaie soort uit de familie van de tandvlinders (Notodontidae), welke lokaal in het binnenland en lokaal in de duinen voorkomt. Rupsen van de tweekleurige tandvlinder leven van berk (Betula sp.) en de vlinders zijn actief van eind april tot eind juli. De tweekleurige tandvlinder is één keer waargenomen, dit was op 15-06-2018 in Meijendel tijdens een nachtvlinderavond waarvoor aan mensen uit diverse plekken in het land vergunningen waren verleend. Dit zorgde daarom ook direct voor twijfel, aangezien de vlinder bij iemand op het laken zat die vaak in de Veluwe inventariseert en daarbij de tweekleurige tandvlinder regelmatig vangt. Mogelijk is de vlinder met de nachtvlinderspullen meegekomen en zo op het laken in Meijendel belandt. Tweekleurige tandvlinder (Leucodonta bicolaria) Hopelijk kan er in de toekomst worden vastgesteld of deze soort daadwerkelijk een populatie heeft in Meijendel, door middel van het vangen van andere imago s of het vinden van rupsen. Maansnuituil (Zaclognatha lunalis) De maansnuituil is een zeer zeldzame soort uit de familie van de spinneruilen (Erebidae) en wordt verspreid over het land slechts af en toe waargenomen. Rupsen van deze soort leven van dode bladeren en overwinteren als halfvolgroeide rups, waarna de vlinders actief zijn vanaf juni tot half augustus. Binnen de gebiedsgrenzen is de soort voor het eerst waargenomen in Meijendel in 2016, waarna gerichte zoekacties meerdere exemplaren opleverde. Hetzelfde geldt voor 2017. Tijdens het 5000-soortenjaar is er tijdens de vliegtijd van de maansnuituil gekozen om op een plek dicht bij de vindplaatsen van deze soort te smeren en te vangen met licht. Dit was op 15-06-2018 en hierbij werden minimaal 21 exemplaren gevangen met het licht en zaten er nog een aantal exemplaren op het smeer. Meijendel is, voor zover bekend, de enige plek waar deze soort geregeld wordt waargenomen. Maansnuituil (Zanclognatha lunalis) August van Rijn Merijn Loeve 15

Blauw Weeskind (Catocala fraxini) Een grote soort uit de familie spinneruilen (Erebidae) met een grijsachtige grondkleur en blauw-zwarte achtervleugels, staat te boek als trekvlinder. Mogelijk plant de soort zich wel voort in Nederland en zijn er enkele populaties in de duinen. De rupsen van het blauw weeskind leven van populier (Populus sp.) en de vliegtijd is vanaf begin juli tot half oktober, hoewel de meeste activiteit vanaf september begint. In het Nationaal Park Hollandse Duinen was van vóór 2018 slechts één waarneming bekend. Dit betrof twee dode exemplaren gevonden in de Ganzenhoek, Meijendel. Bij navraag bleken deze twee exemplaren gevangen te zijn in feromoonvallen voor onderzoek naar de Dennen-geelschildboktor (Monochamus galloprovincialis). Deze waarneming was dusdanig interessant dat er tijdens de vliegtijd een aantal smeersessies zijn gehouden in geschikte habitats in de Ganzenhoek, waarbij tijdens de eerste poging één exemplaar werd gezien, dit was op 25-08-2018. Latere pogingen waren helaas vruchteloos. Hierdoor kan niet worden gesproken over een waarschijnlijke vestiging, omdat een trekvlinder niet is uitgesloten. Blauw Weeskind (Catocala fraxini) Groene boogbladroller (Acleris literana) De groene boogbladroller is een vrij kleine vlinder uit de familie bladrollers (Tortricidae). Landelijk gezien is de soort zeer zeldzaam voorkomend, waarbij verspreid over het land slechts enkele waarnemingen bekend zijn. De meeste waarnemingen komen uit het Noordhollands Duin. De rupsen van deze soort leven van verschillende soorten loofbomen, met de nadruk op eik-soorten (Quercus sp.). De imago s zijn, bij goed weer, de hele winter actief. Deze soort is tijdens de inventarisatie één keer waargenomen, dit was tijdens een lichtvangst in het Panbos, Katwijk, op 10-10-2018. Dit betrof het eerste geval voor het Nationaal Park Hollandse Duinen en de eerste waarneming voor Zuid-Holland in lange tijd. Volgens de kaarten op www.microvlinders.nl zijn er alleen van vóór 1950, vier locaties bekend waar deze soort is waargenomen in de provincie. Hopelijk duiken er in de toekomst meer exemplaren op in het gebied. Groene Boogbladroller (Acleris literana) Nick Peeters Nick Peeters 16

Duinviooltjesmot (Pancalia nodosella) De duinviooltjesmot is een kleine soort uit de familie prachtmotten (Cosmopterigidae). Zoals de naam doet vermoeden is deze soort te vinden in de nabijheid van het duinviooltje (Viola curtisii). Zowel de rups als het imago gebruiken deze soort als voedselplant. Landelijk gezien is de soort zeldzaam, met alleen populaties lokaal in het duingebied. De soort is actief als vlinder van eind april tot begin juli, op zonnige dagen. Tijdens het 5000-soortenjaar is de duinviooltjesmot voor het eerst waargenomen binnen het inventarisatiegebied. De eerste vondst werd gedaan door Maarten en Wim Langbroek in Berkheide, dit betrof de eerste waarneming voor de provincie Zuid-Holland. Hierna zijn werkgroepleden ook op zoek zijn gedaan. Daarbij is op verschillende plaatsen in Berkheide en op één plek in Meijendel (Meeuwenhoek) de soort aangetroffen. Duinviooltjesmot (Pancalia nodosella) Waarschijnlijk komt de soort al langer voor binnen Nationaal Park Hollandse Duinen, maar is er altijd over heen gekeken omdat ze een redelijk verborgen leefwijze heeft. Op warme dagen vliegt de soort laag over de grond en kruipt vaak diep weg tussen de duinviooltjes en het mos. Smalle Zilverbandboegsprietmot (Eulamprotes superbella) Van deze zeldzame soort uit de familie van de palpmotten (Gelechiidae) komen de meeste waarnemingen uit het duingebied van Noord-Holland, de Waddeneilanden en één oude locatie op de Veluwe. De smalle zilverbandboegsprietmot is actief als imago van april tot juni en de rups leeft van kleine tijm (Thymus serpyllum) en droogbloem (Gnaphalium sp.). Tijdens het zoeken naar duinviooltjesmotten in Meijendel, Meeuwenhoek, werd een klein vlindertje gevangen wat een indruk en het gedrag van een duinviooltjesmot had, maar kleiner was. Dit bleek uiteindelijk om de smalle zilverbandboegsprietmot te gaan. Deze soort was nog nooit eerder waargenomen in de provincie Zuid-Holland en is daarmee ook nieuw voor Nationaal Park Hollandse Duinen. Smalle zilverbandboegsprietmot (Eulamprotes superbella) Merijn Loeve Nick Peeters 17

5. Dankwoord Na een geweldig nachtvlinderjaar met vele leuke resultaten wil ik namens de leden van de nachtvlinderwerkgroep graag de heer C. Zuyderduyn, de heer E. van Gerrevink en de heer A. van den Heuvel bedanken voor het verlenen van een onderzoeksvergunning in de gebieden van Staatsbosbeheer, Dunea en Zuid-Hollands Landschap. Zonder deze vergunning zouden de resultaten vele malen minder groot zijn. Daaropvolgend wil ik Anna Kreffer bedanken voor het regelen van de vergunningen voor werkgroepleden en wil ik de KNNV afdeling Den Haag bedanken voor het gebruik van de nachtvlinderopstelling in combinatie met het aggregaat. Ook gaat mijn dank uit naar de leden van de nachtvlinderwerkgroep; Anna Kreffer, August van Rijn, Chris van Heerden, Erik Verlind, Luuk Punt, Merijn Loeve, Naomi Huig, Piet Wetsteijn, Rob Westerduijn, Ronald van Oosterom en Wouter Bol. Ik wil hen bedanken voor de vele gezellige nachtvlinderavonden, het vervoeren van de materialen, het vangen en determineren van de soorten. Anna Kreffer, Erik Verlind en Wouter Bol extra bedankt voor nakijken en controleren van dit document. Merijn Loeve 18

6. Bronnen Websites: www.5000soortenjaar.nl www.nationaalparkhollandseduinen.nl www.vlindernet.nl www.microvlinders.nl www.bladmineerders.nl Boeken: Nachtvlinders belicht, W. Ellis Nachtvlinders, P. Waring en M. Townsend Micromoths of Great Brittain and Ireland, P. Sterling en M. Parson Overige: Nachtvlinderinventarisatie Westduinpark 2016-2017, W. Bol (KNNV) Nachtvlinderinventarisatie de Hertenkamp 2017, W. Bol (KNNV) 19

7. Bijlage Bijlage 1: Lijst met waargenomen soorten Notitie: Bijlage 1 bestaat uit de lijst van waargenomen soorten tijdens het 5000-soortenjaar in het Nationaal Park Hollandse Duinen. Alle soorten op deze lijst zijn waargenomen door één of meerdere leden van de werkgroep. In de soortenlijst is per soort zowel de Nederlandse als de wetenschappelijke naam terug te vinden en bij iedere start van een nieuwe familie staat de wetenschappelijke familienaam aangeven. In de kolom status staat aangegeven welke status de soort heeft volgens de voorlopige rode lijst nachtvlinders (2013) uitgegeven door onder andere Naturalis en de Vlinderstichting. Dit geldt alleen voor de macronachtvlinders (tot en met nummer 380), voor de micronachtvlinders is geen gelijkende lijst beschikbaar. Soorten waarbij een staat aangegeven voor de Nederlandse naam zijn in 2018 voor het eerst waargenomen binnen de gebiedsgrenzen van Nationaal Park Hollandse Duinen. Het aantal nieuw waargenomen soorten is maar liefst 67. Of een soort als nieuw staat of niet, is gebaseerd op de beschikbare gegevens op www.hollandseduinen.waarneming.nl. 20

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 1 Hepialidae Hopwortelboorder Hepialus humili Kwetsbaar 2 Oranje Wortelboorder Triodia sylvina Niet bedreigd 3 Heidewortelboorder Phymatomes hecta Niet bedreigd 5 Cossidae Gestippelde Houtvlinder Zeuzera pyrina Niet bedreigd 5 Wilgenhoutrups Cossus cossus Niet bedreigd 6 Zygaenidae Sint-jansvlinder Zygaeana filipendulae Niet bedreigd 7 Limacodidae Slakrups Apoda limacodes Niet bedreigd 8 Sesiidae Hoornaarvlinder Sesia apiformis Kwetsbaar 9 Wilgenwespvlinder Synanthedon formicaformis Niet bedreigd 10 Lasiocampidae Rietvink Euthrix potatoria Niet bedreigd 11 Hageheld Lasiocampa quercus Gevoelig 12 Kleine Hageheld Lasiocampa trifolii Kwetsbaar 13 Veelvraat Macrothylacia rubi Niet bedreigd 14 Zwarte Herfstspinner Poecilocompa populi Niet bedreigd 15 Drepanidae Lente-orvlinder Achlya flavicornis Kwetsbaar 16 Witte Eenstaart Cilix glaucata Bedreigd 17 Bruine Eenstaart Drepana curvatula Niet bedreigd 18 Berkeneenstaart Drepana falcataria Niet bedreigd 19 Vuursteenvlinder Habrosyne pyritoides Niet bedreigd 20 Tweestip-orvlinder Ochropacha duplaris Kwetsbaar 21 Peppel-orvlinder Tethea ocularis Gevoelig 22 Orvlinder Tethea or Kwetsbaar 23 Berken-orvlinder Tetheella fluctuosa Kwetsbaar 24 Braamvlinder Thyatira batis Niet bedreigd 25 Gele Eenstaart Watsonella binaria Niet bedreigd 26 Beukeneenstaart Watsonella cultraria Kwetsbaar 27 Geometridae Voorjaarsboomspanner Alsophila aescularia Niet bedreigd 28 Gevlekte Zomervlinder Comibaena bajularia Niet bedreigd 29 Zomervlinder Geometra papilionaria Gevoelig 30 Kleine Zomervlinder Hemithea aestivaria Niet bedreigd 31 Melkwitte Zomervlinder Jodis lactearia Niet bedreigd 32 Lichte Blokspanner Lobophora halterata Bedreigd 33 Gele Oogspanner Cyclophora linearia Niet bedreigd 34 Gestippelde Oogspanner Cyclophora punctaria Niet bedreigd 35 Lieveling Timandra comae Niet bedreigd 36 Witroze Stipspanner Scopula emutaria Niet bedreigd 37 Ligusterstipspanner Scopula imitaria Niet bedreigd 38 Bosspanner Scopula immutata Niet bedreigd 39 Prachtstipspanner Scopula marginepunctata Kwetsbaar 40 Kantstipanner Scopula ornata Gevoelig 21

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 41 Purperen Stipspanner Scopula rubiginata Niet bedreigd 42 Grijze Stipspanner Idaea aversata Niet bedreigd 43 Schildstipspanner Idaea biselata Niet bedreigd 44 Vlekstipspanner Idaea dimidiata Niet bedreigd 45 Geblokte Stipspanner Idaea emarginata Kwetsbaar 46 Dwergstipspanner Idaea fuscovenosa Niet bedreigd 47 Streepstipspanner Idaea humiliata Niet bedreigd 48 Geelpurperen Spanner Idaea muricata Kwetsbaar 49 Okergele Spanner Idaea ochrata Niet bedreigd 50 Schaduwstipspanner Idaea rusticata Niet bedreigd 51 Paardenbloemspanner Idaea seriata Niet bedreigd 52 Egale Stipspanner Idaea straminata Kwetsbaar 53 Satijnstipspanner Idaea subsericeata Niet bedreigd 54 Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria Bedreigd 55 Roodstreepspanner Rhodostrophia sacraria Trekvlinder 56 Zuringspanner Lythria cruentaria Niet bedreigd 57 Echt-walstrospanner Phibalapteryx virgata Niet bedreigd 58 Moeraswalstrospanner Orthonama vittata Kwetsbaar 59 Springzaadbandspanner Xanthorhoe birriviata Niet bedreigd 60 Koolbandspanner Xanthorhoe designata Niet bedreigd 61 Vierbandspanner Xanthorhoe ferrugata Niet bedreigd 62 Zwartbandspanner Xanthorhoe fluctuata Niet bedreigd 63 Geoogde Bandspanner Xanthorhoe montanata Niet bedreigd 64 Grote Vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata Bedreigd 65 Gewone Bandspanner Epirrhoe rivata Niet bedreigd 66 Gestreepte Goudspanner Camptogramma bilineata Niet bedreigd 67 Rozenspanner Earophila badiata Bedreigd 68 Brummelspanner Mesoleuca albicillata Kwetsbaar 69 Kajatehoutspanner Pelurga comitata Kwetsbaar 70 Blauwbandspanner Cosmorhoe ocellata Kwetsbaar 71 Bessentakvlinder Eulithis mellinata Kwetsbaar 72 Oranje Agaatspanner Eulithis testata Kwetsbaar 73 Gele Agaatspanner Eulithis pyraliata Niet bedreigd 74 Marmerspanner Ecliptopera silaceata Niet bedreigd 75 Papegaaitje Chloroclysta siterata Niet bedreigd 76 Schimmelspanner Dysstroma truncata Niet bedreigd 77 Oranje Bruinbandspanner Cidaria fulvata Gevoelig 78 Blauwrandspanner Plemyria rubiginata Gevoelig 79 Jeneverbesspanner Thera juniperata Kwetsbaar 80 Naaldboomspanner Thera obeliscata Niet bedreigd 22

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 81 Kleine Wortelhoutspanner Colostygia corylata Kwetsbaar 82 Vroege Walstrospanner Colostygia multistrigaria Niet bedreigd 83 Kleine Groenbandspanner Colostygia pectinata Niet bedreigd 84 Groenbandspanner Hydriomena impluviata Gevoelig 85 Witvlekbosrankspanner Melathia procellata Niet bedreigd 86 Grote Berberisspanner Hydria cervinalis Bedreigd 87 Wegedoornspanner Philereme transversata Bedreigd 88 Sporkehoutspanner Philereme vetulata Niet bedreigd 89 Herfstspanner Epirrita dilutata Niet bedreigd 90 Kleine Wintervlinder Operophtera brumata Niet bedreigd 91 Berkenwintervlinder Operopthera fagata Niet bedreigd 92 Koekoeksbloemspanner Perizoma affinitata Niet bedreigd 93 Ratelaarspanner Perizoma albulata Niet bedreigd 94 Hennepnetelspanner Perizoma alchemillata Niet bedreigd 95 Silenespanner Perizoma flavofasciata Kwetsbaar 96 Pijlkruidspanner Mesotype didymaa Bedreigd 97 Voorjaarsdwergspanner Eupithecia abbreviata Niet bedreigd 98 Egale Dwergspanner Eupithecia absinthiata Niet bedreigd 99 Hopdwergspanner Eupithecia assimilata Kwetsbaar 100 Zwartvlekdwergspanner Eupithecia centaureata Niet bedreigd 101 Eikendwergspanner Eupithecia dodoneata Niet bedreigd 102 Bosrankdwergspanner Eupithecia haworthiata Bedreigd 103 Oranje Dwergspanner Eupithecia icterata Niet bedreigd 104 Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata Bedreigd 105 Streepjesdwergspanner Eupithecia intricata Niet bedreigd 106 Esdoorndwergspanner Eupithecia inturbata Gevoelig 107 Vlasbekdwergspanner Eupithecia linariata Kwetsbaar 108 Smalvleugeldwergspanner Eupithecia nanata Kwetsbaar 109 Grijze Dwergspanner Eupithecia subfuscata Niet bedreigd 110 Dwarsbanddwergspanner Eupithecia subumbrata Niet bedreigd 111 Fijnspardwergspanner Eupithecia tantillaria Kwetsbaar 112 Wilgendwergspanner Eupithecia tenuiata Kwetsbaar 113 Schermbloemdwergspanner Eupithecia tripunctaria Kwetsbaar 114 Guldenroededwergspanner Eupithecia virgaureata Kwetsbaar 115 Gewone Dwergspanner Eupithecia vulgata Gevoelig 116 V-dwergspanner Chloroclystis v-ata Niet bedreigd 117 Groene Dwergspanner Pasiphila rectangulata Niet bedreigd 118 Zwartkamdwergspanner Gymnoscelis rufifasciata Niet bedreigd 119 Leverkleurige Spanner Euchoeca nebulata Kwetsbaar 120 Vroege Blokspanner Trichopteryx carpinata Kwetsbaar 23

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 121 Groene Blokspanner Acasis viretata Niet bedreigd 122 Gerande Spanner Lomaspilis marginata Niet bedreigd 123 Aangebrande Spanner Ligdia adustata Niet bedreigd 124 Donker Klaverblaadje Macaria alternata Niet bedreigd 125 Gerimpelde Spanner Macaria liturata Niet bedreigd 126 Klaverblaadje Macaria notata Niet bedreigd 127 Zwarte-w-vlinder Macaria wauaria Kwetsbaar 128 Klaverspanner Chiasmia clathrata Niet bedreigd 129 Varenspanner Petrophora chlorosata Kwetsbaar 130 Hagedoornvlinder Opisthograptis luteolata Niet bedreigd 131 Puntige Zoomspanner Epione repandaria Niet bedreigd 132 Seringenvlinder Apeira syringaria Kwetsbaar 133 Geelschouderspanner Ennomos alpiara Kwetsbaar 134 Geelblad Ennomos quercinaria Kwetsbaar 135 Herculesje Selenia dentaria Gevoelig 136 Halvemaanvlinder Selenia tetralunaria Niet bedreigd 137 Kortzuiger Crocallis elinguaria Niet bedreigd 138 Vliervlinder Ourapteryx sumbacaria Niet bedreigd 139 Gepluimde Spanner Colotois pennaria Niet bedreigd 140 Perentak Phigalia pilosaria Niet bedreigd 141 Dunvlerkspanner Lycia hirtaria Bedreigd 142 Peper-en-zoutvlinder Biston betularia Gevoelig 143 Vroege Spanner Biston strataria Kwetsbaar 144 Najaarsspanner Agriopis aurantiaria Niet bedreigd 145 Kleine Voorjaarsspanner Agriopis leucophaearia Niet bedreigd 146 Grote Voorjaarsspanner Agriopis marginaria Niet bedreigd 147 Grote Wintervlinder Erannis defoliaria Niet bedreigd 148 Taxusspikkelspanner Peribatodes rhomboidaria Niet bedreigd 149 Variabele Spikkelspanner Aclcis repandata Niet bedreigd 150 Ringspikkelspanner Hypomecis punctinalis Niet bedreigd 151 Grote Spikkelspanner Hypomecis roboraria Niet bedreigd 152 Korstmosspanner Cleorodes lichenaria Ernstig bedreigd 153 Gewone Spikkelspanner Ectropis crepuscularia Niet bedreigd 154 Witvlekspikkelspanner Parectropis similaria Niet bedreigd 155 Berkenspikkelspanner Aethalura punctulata Bedreigd 156 Dennenspanner Bupalus piniaria Niet bedreigd 157 Bruine Grijsbandspanner Cabera exanthemata Niet bedreigd 158 Witte Grijsbandspanner Cabera pusaria Niet bedreigd 159 Tweevlekspanner Lomographa bimaculata Niet bedreigd 160 Witte Schaduwspanner Lomographa temerata Niet bedreigd 24

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 161 Appeltak Campaea margaritaria Niet bedreigd 162 Rode Dennenspanner Hylaea fasciaria Niet bedreigd 163 Gele Kustspanner Aspitates ochrearia Niet bedreigd 164 Sphingidae Windepijlstaart Agrius convolvuli Trekvlinder 165 Groot Avondrood Deilephila elpenor Niet bedreigd 166 Klein Avondrood Deilephila porcellus Kwetsbaar 167 Glasvleugelpijlstaart Hemaris fuciformis Niet bedreigd 168 Populierenpijlstaart Laothoe populi Niet bedreigd 169 Kolibrievlinder Macroglossum stellatarum Trekvlinder 170 Lindepijlstaart Mimas tiliae Niet bedreigd 171 Pauwoogpijlstaart Smerinthus ocellata Niet bedreigd 172 Ligusterpijlstaart Sphinx ligustri Niet bedreigd 173 Dennenpijlstaart Sphinx pinastri Niet bedreigd 174 Notodontidae Hermelijnvlinder Cerura vinula Kwetsbaar 175 Bruine Wapendrager Clostera curtula Niet bedreigd 176 Donkere Wapendrager Clostera pigra Bedreigd 177 Populierentandvlinder Gluphisia crenata Kwetsbaar 178 Draak Harpyia milhauseri Kwetsbaar 179 Tweekleurige Tandvlinder Leucodonta bicoloria Bedreigd 180 Dromedaris Notodonta dromedarius Gevoelig 181 Wilgentandvlinder Notodonta tritophus Kwetsbaar 182 Kameeltje Notodonta ziczac Gevoelig 183 Eikentandvlinder Peridea anceps Niet bedreigd 184 Wapendrager Phalera bucephala Niet bedreigd 185 Berkenbrandvlerkvlinder Pheosia gnoma Niet bedreigd 186 Brandvlerkvlinder Pheosia tremula Niet bedreigd 187 Snuitvlinder Pterostoma palpina Gevoelig 188 Kroonvogeltje Ptilodon capucina Niet bedreigd 189 Eikenprocessierups Thaumetopoea processionea Niet bedreigd 190 Erebidae Witvlakvlinder Orgyia antiqua Niet bedreigd 191 Grauwe Borstel Dicallomera fascelina Niet bedreigd 192 Meriansborstel Calliteara pudibunda Niet bedreigd 193 Bastaardsatijnvlinder Euproctis chrysorrhoea Gevoelig 194 Donsvlinder Euproctis similis Gevoelig 195 Satijnvlinder Leucoma salicis Kwetsbaar 196 Plakker Lymanthria dispar Niet bedreigd 197 Rozenblaadje Miltochrista miniata Kwetsbaar 198 Zwart Beertje Atolmis rubricollis Niet bedreigd 199 Vierstipbeertje Cybosia mesomella Kwetsbaar 200 Muisbeertje Pelosia muscerda Niet bedreigd 25

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 201 Streepkokerbeertje Eilema complana Niet bedreigd 202 Naaldboombeertje Eilema depressa Niet bedreigd 203 Glad Beertje Eilema griseola Niet bedreigd 204 Klein Kokerbeertje Eilema pygmaeola Bedreigd 205 Geel Beertje Eilema sororcula Niet bedreigd 206 Grasbeertje Coscinia cribraria Bedreigd 207 Grote Beer Arctia caja gevoelig 208 Witte Tijger Spilosoma lubricipeda Niet bedreigd 209 Gele Tijger Spilosoma lutea Niet bedreigd 210 Kleine Beer Phragatobia fuliginosa Niet bedreigd 211 Spaanse Vlag Euplagia quadipunctaria Niet bedreigd 212 Sint-jacobsvlinder Tyria jacobaeae Niet bedreigd 213 Blauw Weeskind Catocala fraxini Trekvlinder 214 Rood Weeskind Catocala nupta Niet bedreigd 215 Karmozijnrood Weeskind Catocala sponsa Niet bedreigd 216 Mi-vlinder Euclidia mi gevoelig 217 Roesje Scoliopteryx libatrix gevoelig 218 Purperuiltje Phytometra viridaria Ernstig bedreigd 219 Bruine Sikkeluil Laspeyria flexula Bedreigd 220 Stro-uiltje Rivula sericealis Niet bedreigd 221 Bruine Snuituil Hypena proboscidalis Niet bedreigd 222 Hopsnuituil Htpena rostralis Niet bedreigd 223 Gepijlde Micro-uil Schrankia costaestrigalis Niet bedreigd 224 Gepluimde Snuituil Pechipogo plumigeralis Niet bedreigd 225 Maansnuituil Zanclognatha lunalis Ernstig bedreigd 226 Boogsnuituil Herminia grisealis Niet bedreigd 227 Lijnsnuituil Herminia tarsipennalis Niet bedreigd 228 Stippelsnuituil Macrochilo cribrumalis Niet bedreigd 229 Nolidae Groot Visstaartje Meganola albula Kwetsbaar 230 Licht Visstaartje Nola aerugula Kwetsbaar 231 Vroeg Visstaartje Nola confusalis Kwetsbaar 232 Klein Visstaartje Nola cucullatella Bedreigd 233 Kleine Groenuil Earias clorana Niet bedreigd 234 Zilveren Groenuil Pseudoips prasinana Niet bedreigd 235 Variabele Eikenuil Nycteola revayana Niet bedreigd 236 Noctuidae Variabele Worteluil Euxoa cursoria Bedreigd 237 Graanworteluil Euxoa triciti Kwetsbaar 238 Grijze Worteluil Euxoa cinerea Ernstig bedreigd 239 Geoogde Worteluil Agrotis clavis Niet bedreigd 240 Gewone Worteluil Agrotis exclamationis Niet bedreigd 26

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 241 Grote Worteluil Agrotis ipsilon Trekvlinder 242 Puta-uil Agrotis puta Niet bedreigd 243 Duinworteluil Agrotis ripae Kwetsbaar 244 Gewone Velduil Agrotis segetum Niet bedreigd 245 Bonte Worteluil Agrotis vesitgialis Kwetsbaar 246 Houtspaander Axylia putris Niet bedreigd 247 Slanke Groenuil Actebia praecox Ernstig bedreigd 248 Haarbos Ochropleura plecta Niet bedreigd 249 Volgeling Noctua comes Niet bedreigd 250 Breedbandhuismoeder Noctua fimbriata Niet bedreigd 251 Huismoeder Noctua pronuba Niet bedreigd 252 Bruine Breedvleugeluil Diarsia brunnea Kwetsbaar 253 Variabele Breedvleugeluil Diarsia mendica Kwetsbaar 254 Gewone Breedvleugeluil Diarsia rubi Gevoelig 255 Zwarte-c-uil Xestia c-nigrum Niet bedreigd 256 Driehoekuil Xestia triangulum Niet bedreigd 257 Vierkantvlekuil Xestia xanthographa Niet bedreigd 258 Rode Vlekkenuil Cerastis rubricosa Kwetsbaar 259 Spurrie-uil Anarta trifolii Gevoelig 260 Marmeruil Polia nebulosa Bedreigd 261 Gelijnde Silene-uil Sideridis reticulata Bedreigd 262 Gevorkte Silene-uil Sideridis rivularis Kwetsbaar 263 Tandjesuil Sideridis turbida Bedreigd 264 Kooluil Memestra brassicae Gevoelig 265 Geoogde W-uil Lacanobia contigua Bedreigd 266 Groente-uil Lacanobia oleracea Niet bedreigd 267 Moeras-w-uil Lacanobia splendens Bedreigd 268 W-uil Lacanobia thalassina Kwetsbaar 269 Tweekleurige Uil Hecatera bicolorata Kwetsbaar 270 Kompassla-uil Hecatera dysodea Niet bedreigd 271 Bonte Grasuil Cerapteryx graminis Gevoelig 272 Donkere Grasuil Tholera cespitis Bedreigd 273 Gelijnde Grasuil Tholera decimalis Kwetsbaar 274 Dennenuil Panolis flammea Kwetsbaar 275 Tweestreepvoorjaarsuil Orthosia cerasi Niet bedreigd 276 Kleine Voorjaarsuil Orthosia cruda Niet bedreigd 277 Nunvlinder Orthosia gothica Niet bedreigd 278 Sierlijke Voorjaarsuil Orthosia gracilis Kwetsbaar 279 Variabele Voorjaarsuil Orthosia incerta Niet bedreigd 280 Eikenvoorjaarsuil Orthosia miniosa Niet bedreigd 27

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 281 Dubbelstipvoorjaarsuil Anarthoa munda Niet bedreigd 282 Witstipgrasuil Mythimna albipunctata Niet bedreigd 283 Gekraagde Grasuil Mythimna ferrago Gevoelig 284 Stompvleugelgrasuil Mythimna impura Niet bedreigd 285 Witte-l-uil Mythimna l-album Niet bedreigd 286 Helmgrasuil Mythimna litoralis Bedreigd 287 Bleke Grasuil Mythimna pallens Niet bedreigd 288 Grijze Grasuil Mythimna pudorina Kwetsbaar 289 Spitsvleugelgrasuil Mythimna straminea Kwetsbaar 290 Zuidelijke Grasuil Mythimna vitellina Niet bedreigd 291 Komma-uil Leucania comma Niet bedreigd 292 Gestreepte Rietuil Leucania obsoleta Kwetsbaar 293 Kuifvlinder Cucullia verbasci Niet bedreigd 294 Geveerde Witvleugeluil Aporophyla australis Niet bedreigd 295 Bruine Witvleugeluil Aporophyla lutulenta Ernstig bedeigd 296 Eikenuiltje Dryobotodes eremita Niet bedreigd 297 Nazomeruil Ammoconia caecimacula Ernstig bedeigd 298 Kustuil Polymixis lichenea Bedreigd 299 Wachtervlinder Eupsilia transversa Niet bedreigd 300 Roodkopwinteruil Conistra erythrocephala Niet bedreigd 301 Gevlekte Winteruil Conistra rubiginea Niet bedreigd 302 Zwartvlekwinteruil Conistra rubiginosa Niet bedreigd 303 Bosbesuil Conistra vaccinii Niet bedreigd 304 Bruine Herfstuil Agrochola circellaris Niet bedreigd 305 Roodachtige Herfstuil Agrochola helvola Bedreigd 306 Zwartstipvlinder Agrochola lota Niet bedreigd 307 Maansikkeluil Agrochola lunosa Niet bedreigd 308 Geelbruine Herfstuil Agrochola macilenta Niet bedreigd 309 Essengouduil Atethmia centrago Niet bedreigd 310 Saffraangouduil Tiliacea aurago Kwetsbaar 311 Lindegouduil Tiliacea citrago Niet bedreigd 312 Iepengouduil Xanthia gilvago Niet bedreigd 313 Gewone Gouduil Xanthia icteritia Kwetsbaar 314 Populierengouduil Xanthia ocellaris Niet bedreigd 315 Wilgengouduil Xanthia togata Niet bedreigd 316 Schilddrager Subacronicta megacephala Niet bedreigd 317 Bont Schaapje Acronicta aceris Kwetsbaar 318 Goudhaaruil Acronicta auricoma Kwetsbaar 319 Schaapje Acronica leporina Gevoelig 320 Zuringuil Acronicta rumicis Niet bedreigd 28

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 321 Schedeldrager Craniophora ligustri Niet bedreigd 322 Donkergroene Korstmosuil Cryphia algae Niet bedreigd 323 Lichte Korstmosuil Bryophila domestica Niet bedreigd 324 Schijnpiramidevlinder Amphipyra berbera Niet bedreigd 325 Piramidevlinder Amphipyra pyramidea Niet bedreigd 326 Zwart Weeskind Mormo maura Niet bedreigd 327 Vogelwiekje Dypterygia scabriuscula Niet bedreigd 328 Randvlekuil Charanyca ferruginea Kwetsbaar 329 Drielijnuil Charanyca trigrammica Niet bedreigd 330 Geelvleugeluil Thalpophila matura Kwetsbaar 331 Meldevlinder Tachea atriplicis Niet bedreigd 332 Levervlek Euplexia lucipara Niet bedreigd 333 Agaatvlinder Phlogophora meticulosa Gevoelig 334 Gevlamde Uil Actinotia polyodon Kwetsbaar 335 Tweekleurige Heremietuil Ipimorpha subtusa Kwetsbaar 336 Populierenuil Parastichtis suspecta Kwetsbaar 337 Wilgenschorsvlinder Apterogenum ypsillon Niet bedreigd 338 Donkere Iepenuil Cosmia affinis Kwetsbaar 339 Maanuiltje Cosmia pyralina Kwetsbaar 340 Hyena Cosmia trapezina Niet bedreigd 341 Veldgrasuil Apamea anceps Bedreigd 342 Variabele Grasuil Apamea crenata Gevoelig 343 Bleke Grasworteluil Apamea lithoxylaea Niet bedreigd 344 Graswortelvlinder Apamea monoglypha Niet bedreigd 345 Grauwe Grasuil Apamea remissa Gevoelig 346 Kweekgrasuil Apamea sordens Gevoelig 347 Okergele Grasuil Apamea sublustris Bedreigd 348 Moerasgrasuil Lateroligia ophiogramma Niet bedreigd 349 Oranjegeel Halmuiltje Oligia fasciuncula Niet bedreigd 350 Donker Halmuiltje Oligia latruncula Niet bedreigd 351 Gelobd Halmuiltje Oligia strigilis Niet bedreigd 352 Zandhalmuiltje Mesoligia furuncula Niet bedreigd 353 Vale Duinrietboorder Photedes extrema Niet bedreigd 354 Gele Duinrietboorder Photedes fluxa Niet bedreigd 355 Gewone Grasuil Luperina tesaea Niet bedreigd 356 Goudgele Boorder Gortyna flavago Niet bedreigd 357 Gestippelde Rietboorder Lenisa geminipuncta Kwetsbaar 358 Geelbruine Rietboorder Archanara dissoluta Bedreigd 359 Egelskopboorder Globia sparganii Kwetsbaar 360 Herfstrietboorder Rhizedra lutosa Niet bedreigd 29

Nr Familie Ned. Naam Wet. Naam Status 361 Egale Rietboorder Arenostola phragmitidis Niet bedreigd 362 Russenuil Coenobia rufa Kwetsbaar 363 Zuidelijke Stofuil Hoplodrina ambigua Niet bedreigd 364 Gewone Stofuil Hoplodrina octogenaria Niet bedreigd 365 Huisuil Caradrina clavipalpis Kwetsbaar 366 Morpheusstofuil Caradrina morpheus Niet bedreigd 367 Gemarmerd Heide-uiltje Elaphria venustula Niet bedreigd 368 Lichte Daguil Heliothis viriplaca Kwetsbaar 369 Zilverstreep Deltote bankiana Niet bedreigd 370 Donkere Marmeruil Deltote pygarga Niet bedreigd 371 Krakeling Diloba caeruleocephala Bedreigd 372 Hazelaaruil Colocasia coryli Niet bedreigd 373 Turkse Uil Chrusodeixis chalcites Trekvlinder 374 Koperuil Diachrysia chrysitis Niet bedreigd 375 Getekende Gamma-uil Maccdunnoughia confusa Gevoelig 376 Goudvenstertje Plusia festucae Niet bedreigd 377 Gamma-uil Autographa gamma Trekvlinder 378 Jota-uil Autographa jota Bedreigd 379 Brandnetelkapje Abrostola tripartita Kwetsbaar 380 Donker Brandnetelkapje Abrostola triplasia Niet bedreigd 381 Microterigidae Vroege Oermot Micropterix aruncella Onbekend 382 Eriocraniidae Eikenpurpermot Dyseriocrania subpurpurella Onbekend 383 Grijsrupspurpermot Eriocrania sangii Onbekend 384 Opostegidae Witte Oogklepmot Opostega salaciella Onbekend 385 Nepticulidae Gewone Eikenblaasmijnmot Ectoedemia albifasciella Onbekend 386 Esdoornvruchtmineermot Ectoedemia decentella Onbekend 387 Populierenbladsteelmineermot Ectoedemia hannoverella Onbekend 388 Akenvuchtmineermot Ectoedemia louisella Onbekend 389 Ronde Berkenblaasmijnmot Ectoedemia occultella Onbekend 390 Akenmineermot Stigmella aceris Onbekend 391 Bruine Rozenmineermot Stigmella anomalella Onbekend 392 Boogjeseikenmineermot Stigmella basiguttella Onbekend 393 Wegedoornmineermot Sitgmella catharicella Onbekend 394 Donkere Berkenmineermot Stigmella confusella Onbekend 395 Groene Berkenmineermot Stigmella continuella Onbekend 396 Windemineermot Stigmella freyella Onbekend 397 Zilverbandbeukenmineermot Stigmella hemargyrella Onbekend 398 Meidoornmineermot Stigmella hybnerella Onbekend 399 Maagdelijke Mineermot Stigmella microtheriella Onbekend 400 Gewone Lijsterbesmineermot Stigmella nylandriella Onbekend 30