Opdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau «PASSWORD» 21471-B APRIL 2017 Tips voor het invullen van de vragenlijst Wilt u bij het invullen van de vragenlijst gebruik maken van een BLAUWE of ZWARTE PEN? Dit zorgt ervoor dat uw antwoorden zo goed mogelijk overkomen. Soorten vragen In deze vragenlijst vindt u twee soorten vragen: - vragen waarbij u antwoord geeft door het hokje bij het antwoord van uw keuze aan te kruisen - zogenaamde open vragen waarbij u in eigen woorden een antwoord kunt geven. Aankruisen We willen u vragen (met een blauwe of zwarte pen) een KRUISJE te zetten IN het hokje bij UW antwoord. Dus zo: X Het corrigeren wanneer u zich heeft vergist bij het aankruisen U kleurt het hokje dat u verkeerd heeft aangekruist volledig in. Dus zo: Vervolgens zet u een kruisje in het hokje bij het juiste antwoord. Een eenmaal ingekleurd hokje is niet meer te herstellen tot een geldig antwoord. 'Open' vragen Wat betreft de vragen waar u in eigen woorden een antwoord kunt schrijven, willen we u vragen het antwoord IN de speciaal op de vragenlijst open gelaten ruimte te schrijven. Als deelnemer aan dit onderzoek blijft u volledig anoniem. We zullen niet proberen op een of andere manier uw identiteit te achterhalen. Succes met het invullen van de vragenlijst Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 1
Om te beginnen: Het Sociaal en Cultureel Planbureau is erg geïnteresseerd in wat u vindt van Nederland nu: uw persoonlijke situatie, de politiek, de samenleving, enzovoort. De vragenlijst bestaat uit een aantal onderdelen, elk hoofdstuk begint met een korte inleiding. Het wijst zichzelf. Uw meningen en ervaringen zijn van groot belang. Alles bij elkaar zal het invullen van deze onderdelen ongeveer 20 minuten duren. Het eerste onderdeel: uw persoonlijke situatie. Veel succes! 1. Uw persoonlijke situatie A1. In welke mate vindt u zichzelf een gelukkig mens? Is dat: Erg ongelukkig Ongelukkig Niet ongelukkig, niet gelukkig Gelukkig Erg gelukkig Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden 10= zeer tevreden) ik weet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 het niet A2. Uw gezondheid A3. Uw belangrijkste dagelijkse activiteit (werk, studie of andere activiteit) A6. Uw financiële situatie A7. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om uw financiële situatie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 2
Wilt u van de volgende uitspraak aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? zeer oneens oneens neutraal eens zeer eens B36. Ik heb het gevoel dat ik weinig grip heb op mijn eigen toekomst A28. In het algemeen word ik eerlijk behandeld A26 Ik ben optimistisch over mijn toekomst ik weet het niet A30. Hoeveel tijd kijkt u gemiddeld per dag televisie? (niet = 0 uur en 0 kwartier). uur en. kwartier Ik kijk geen televisie A31. Hoeveel uur gemiddeld per week verricht u vrijwilligerswerk, dat wil zeggen: onbetaald werk ten behoeve van of georganiseerd door een instelling of vereniging? (nauwelijks of geen vrijwilligerswerk = 0 uur). uur Minder dan een uur Ik doe geen vrijwilligerswerk A32. Hoeveel uur gemiddeld per week geeft u, buiten organisaties om, hulp aan mensen buiten uw huishouden zoals aan zieken, buren, familie, vrienden en bekenden? (nauwelijks of geen hulp = 0 uur). uur Minder dan een uur Ik geef geen hulp aan mensen buiten mijn huishouden Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 3
A18. Hoe vaak bent u gedurende het afgelopen half jaar naar religieuze bijeenkomsten zoals kerkdiensten geweest? Eens per week of vaker Eenmaal per 2 weken Eenmaal per maand Minder dan eenmaal per maand Nooit Dit was de laatste vraag over uw persoonlijke situatie. Het volgende (tweede) deel gaat over hoe u aankijkt tegen de samenleving. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 4
2. De Nederlandse samenleving Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden 10= zeer tevreden) ik weet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 het niet B1. De Nederlandse samenleving B2. De Nederlandse economie B3. Het bestuur van uw gemeente B4. De politiek in Den Haag B5. De Europese politiek B7. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om de Nederlandse economie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 5
B9. Wat vindt u op dit moment de grootste problemen in ons land? Waar bent u zeer negatief of boos over of waar schaamt u zich voor als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste problemen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Probleem 1 Probleem 2 Probleem 3 Probleem 4 Probleem 5 B10. En wat vindt u juist goed in ons land? Waar bent u zeer positief of blij over of trots op als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste onderwerpen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Onderwerp 1 Onderwerp 2 Onderwerp 3 Onderwerp 4 Onderwerp 5 Wilt u van de volgende uitspraken aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? B11. Over het algemeen zijn de meeste mensen wel te vertrouwen B12. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn in de omgang met mensen B16. De mensen in ons land moeten meer zelf verantwoordelijk zijn en minder rekenen op overheidsvoorzieningen zeer oneens oneens neutraal eens zeer eens ik weet het niet Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 6
Wilt u van de volgende uitspraken aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? B17. Nederland zou een prettiger land zijn als er minder immigranten zouden wonen B18. De aanwezigheid van verschillende culturen is winst voor onze samenleving B19. Het Nederlands lidmaatschap van de EU is een goede zaak B20. Mensen zoals ik ondervinden vooral nadelen van het verdwijnen van de grenzen en het meer open worden van onze economie B53. Het verschil tussen arm en rijk in Nederland is te groot geworden zeer oneens oneens neutraal eens zeer eens ik weet het niet Hoeveel vertrouwen heeft u op dit moment in de volgende instellingen in Nederland? (1= geen enkel vertrouwen 10= alle vertrouwen) ik weet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 het niet B21. De grote ondernemingen B22. De vakbonden B23. De kranten B24. De televisie B33. De rechtspraak B25. De Tweede Kamer B26. De regering Dit was de laatste vraag over hoe u aankijkt tegen de samenleving. Het volgende (derde) deel gaat over de Nederlandse politiek en overheid. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 7
3. De Nederlandse politiek Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens C2. De landelijke politiek is voor de meeste mensen te ingewikkeld om te kunnen begrijpen C3. De overheid doet onvoldoende voor mensen zoals ik C4. De meeste politici zijn bekwame mensen die weten wat ze doen C5. Mensen zoals ik hebben geen enkele invloed op wat de regering doet C6. Politici gaan vaak onbehoorlijk met elkaar om C7. Het zou goed zijn als het bestuur van het land werd overgelaten aan enkele krachtige leiders C8. Kamerleden en ministers geven niet veel om wat mensen zoals ik denken. C9. Het zou goed zijn als burgers meer konden meebeslissen over belangrijke politieke kwesties C34. Het is een goede zaak dat in de politiek compromissen worden gesloten ik weet het niet C28. Als er nu verkiezingen zouden zijn voor de Tweede Kamer, zou u dan gaan stemmen? Ja ga naar vraag C29 Misschien ga naar vraag C29 Nee ga naar vraag C42 Ik mag niet stemmen ga naar vraag C29 Ik wil het niet zeggen ga naar vraag C36 Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 8
Indien uw antwoord bij vraag C28= Ja/ Misschien/ Ik mag niet stemmen C29. Op welke partij zou u dan waarschijnlijk stemmen? / Op welke partij zou u stemmen als u wel kiesgerechtigd was? CDA PvdA SP VVD PVV GroenLinks ChristenUnie D66 Partij voor de Dieren SGP 50PLUS DENK Forum voor Democratie Andere partij, namelijk Blanco stemmen Ik weet het nog niet Ik wil het niet zeggen Indien uw antwoord bij vraag C28= Nee C42. Stel dat er opkomstplicht zou zijn in Nederland, op welke partij zou u dan waarschijnlijk stemmen? CDA PvdA SP VVD PVV GroenLinks ChristenUnie D66 Partij voor de Dieren SGP 50PLUS DENK Forum voor Democratie Andere partij, namelijk Blanco stemmen Ik weet het nog niet Ik wil het niet zeggen C36. Stel: de Tweede Kamer behandelt een wetsvoorstel dat u zeer onrechtvaardig of verkeerd vindt. Hoe groot is de kans dat u zou proberen daar iets tegen te doen? Zeer klein Klein Groot Zeer groot Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 9
C49. In hoeverre beschouwt u zichzelf politiek als links of als rechts. Is dat: Zeer links Gematigd links Niet links en niet rechts Gematigd rechts Zeer rechts C50. In hoeverre beschouwt u zichzelf politiek als conservatief of als progressief? Is dat: Zeer conservatief Gematigd conservatief Geen van beide Gematigd progressief Zeer progressief Dit was de laatste vraag over de politiek en overheid. Het volgende (vierde) deel bevat enkele vragen over actuele onderwerpen en achtergronden. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 10
4. Overige kwesties In de politiek moet worden gekozen. Meer geld uitgeven aan bepaalde doeleinden betekent dat er minder geld is voor andere. Wilt u dat de landelijke politiek aan de volgende doeleinden meer of minder geld gaat besteden? D12a. D12b. D12c. D12d. D12e. D12f. D12g. D12h. D12i. D12j. D12k. D12l. Verminderen van de staatschuld. Bijdragen aan de aanpak van internationale milieuproblemen en klimaatverandering. Bijdragen aan internationale militaire missies en conflictbeheersing. Bijdragen aan de ontwikkeling van arme landen. Bestrijden van armoede in Nederland. Vergroten van de werkgelegenheid. Stimuleren onderzoek en technologie. Verbeteren van het onderwijs. Verbeteren mobiliteit (openbaar vervoer en wegen) Verbeteren van woonwijken en stadsvernieuwing. Verbeteren van de integratie van minderheden. Verbeteren van de (gezondheids)zorg. D12m. Verbeteren bescherming tegen het water (zee en rivieren). D12n. D12o. D12p. D12q. Verbeteren van de veiligheid op straat (geweld en overlast tegengaan). Voorkomen en bestrijden van terrorisme in Nederland Stimuleren van kunst en cultuur. Verbeteren van het dierenwelzijn. veel minder geld minder geld zoals nu meer geld veel meer geld ik weet het niet Kunt u bij elk van de volgende groepen aangeven in hoeverre zij volgens u gediscrimineerd worden in Nederland? (vrijwel) nooit D356. Vrouwen D357. Mannen D358. Ouderen D359. Jongeren D360. Gehandicapten D361. Allochtonen D362. Autochtonen D363. Moslims D364. Seksuele minderheden zoals homo s soms regelmatig vaak ik weet het niet Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 11
Hoe vaak gebeurt het volgens u dat iemand uit de volgende groepen zegt gediscrimineerd te worden, terwijl dat eigenlijk niet zo is (bijvoorbeeld omdat die diegene gewoon niet de juiste kwaliteiten had of overgevoelig is)? (vrijwel) nooit D365. Vrouwen D366. Ouderen D367. Gehandicapten D368. Allochtonen D369. Autochtonen D370. Moslims D371. Seksuele minderheden zoals homo s Soms regelmatig vaak ik weet het niet D382. We vroegen u net hoe vaak het volgens u gebeurt dat allochtonen zeggen dat ze gediscrimineerd worden, terwijl dat eigenlijk niet zo is. Kunt u uw antwoord op die vraag toelichten? Vindt u dat er in vergelijking met twintig jaar geleden meer of minder. D372. Discriminatie is in Nederland? D373. Aandacht is voor discriminatie in Nederland? veel meer Iets meer evenveel iets minder veel minder ik weet het niet Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 12
Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens D374. Ik vind discriminatie verwerpelijk D375. In de media is er te veel aandacht voor discriminatie van allochtonen D376. Ik heb mij in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd gevoeld D377. Ik vind dat er strenger opgetreden moet worden tegen discriminatie D378. In de media is er te veel aandacht voor discriminatie van ouderen D379. Er wordt tegenwoordig te snel geroepen dat iets discriminatie is ik weet het niet U gaat nu naar het vijfde onderdeel met vragen over de media en het nieuws. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 13
5. Mediagebruik E16. Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld per dag aan het volgen in de media (tv, kranten, radio, internet) van de landelijke politiek?. uur en. kwartier Ik volg de landelijke politiek niet via de media E11a. Welke kranten leest u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen De Telegraaf Algemeen Dagblad de Volkskrant Reformatorisch Dagblad Trouw NRC Handelsblad NRC Next Het Parool het financiële dagblad Nederlands Dagblad Metro Een regionaal dagblad Andere krant, nl. Geen krant Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 14
E12. Naar welke nieuws- en actualiteitenprogramma s op tv kijkt u regelmatig? Je kunt hier meerdere antwoorden aankruisen NOS Journaal Nieuwsuur (NPO 2) RTL 4 Nieuws & Weer Vandaag de Dag (NPO 1) Pauw (NPO 1) WNL op Zondag (NPO 1) Buitenhof (NPO 1) RTL Late Night (RTL 4) Hart van Nederland vroege editie om 19.00u (SBS 6) Ander nieuws- en actualiteitenprogramma, nl. Hart van Nederland om 22.30u (SBS 6) Geen RTL Z nieuws Business Class/Harry Mens (RTL 7) EenVandaag (NPO 1) Editie NL (RTL 4) Brandpunt (NPO 2) Ter afsluiting van het onderzoek nog een tweetal vragen over de algemene situatie in Nederland. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 15
F1. In dit onderzoek zijn allerlei onderwerpen aan de orde geweest. We willen nog graag weten hoe u al met al vindt dat het gaat met Nederland. Vindt u dat het over het algemeen de verkeerde kant of de goede kant op gaat in Nederland? 1. Duidelijk de verkeerde kant op 2. Iets meer de verkeerde dan goede kant op 3. Iets meer de goede dan verkeerde kant op 4. Duidelijk de goede kant op 5. F2. Zou u uw antwoord bij de vorige vraag kunnen toelichten? Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 16
H1. Heeft u nog opmerkingen over de vragenlijst? Zijn er bijvoorbeeld vragen die u slecht vond of waarbij u het gevoel had niet goed of volledig antwoord te kunnen geven? Op welke datum vult u deze vragenlijst in? april 2017 U heeft ons zeer geholpen met dit onderzoek. Tot slot willen wij u vragen om dit onderzoek te beoordelen. U kunt antwoorden d.m.v. een rapportcijfer H2. Zou u met een cijfer aan willen geven hoe leuk of vervelend u het vond om aan dit onderzoek mee te doen? (1= heel vervelend en 10= heel leuk) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zoals beschreven in de begeleidende brief willen we u vragen ook de verdiepende vragen over uzelf op de volgende pagina te beantwoorden. Als u hier geen tijd voor heeft, kunt u de vragenlijst ook terugsturen zonder de vragen in te vullen. Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 17
zeer mee oneens mee oneens iets meer mee oneens dan eens iets meer mee eens dan oneens mee eens zeer mee eens ik weet het niet L25 Medeleven met degenen die lijden, is de belangrijkste deugd die er is L26 Als de overheid wetten maakt, dan moet het belangrijkste principe zijn dat iedereen eerlijk wordt behandeld L27 Ik ben trots op de geschiedenis van mijn land L28 Alle kinderen moeten respect voor gezag aanleren L29 Mensen behoren geen walgelijke dingen te doen, zelfs als niemand daar last van heeft L30 Het is beter iets goeds te doen dan iets slechts L31 Een van de ergste dingen die een mens kan doen is een weerloos dier pijn doen L32 Rechtvaardigheid is de belangrijkste vereiste voor een samenleving L33 Mensen behoren loyaal te zijn aan hun familieleden, zelfs wanneer die iets verkeerds hebben gedaan L34 Mannen en vrouwen behoren elk verschillende rollen in de maatschappij te spelen L35 Ik vind sommige daden slecht, omdat zij onnatuurlijk zijn L36 Het kan nooit juist zijn om een mens te doden L37 Ik vind het moreel onjuist dat rijke kinderen veel geld erven, terwijl arme kinderen niets erven L38 Het is belangrijker om een teamspeler te zijn dan om jezelf te uiten L39 Als ik soldaat was en het oneens zou zijn met de bevelen van mijn commandant, dan zou ik toch gehoorzamen omdat dit mijn plicht is L40 Kuisheid is een belangrijke en waardevolle deugd L41 Ik kan er niet goed tegen als iemand negatief spreekt over mijn land L42 Het is verwerpelijk als iemand probeert via een bevriende arts ten koste van anderen hoger op een wachtlijst te komen voor een belangrijke operatie L43 Als de overheid wetten maakt, moet zij daarbij altijd de tradities en gewoonten van ons land respecteren Project /21471/«PANEL_ID»/«INPAKNUMMER» versie B Pagina 18