Jaarplan 2019 Tactisch Beraad
Colofon Versie V1.0 definitief Datum 26-04-2019 Status Goedgekeurd door het Tactisch Beraad op 26 februari 2019 Definitief vastgesteld door Strategisch Beraad 26 april 2019 2
Inhoud Voorwoord van de voorzitter... 4 1. Ambities en doelstellingen... 6 1.1 Bijdrage leveren aan de digitale economie... 6 1.2 Betrouwbaar en robuust... 6 1.3 Wendbaar en vernieuwend... 7 1.4 Gebruiker centraal... 7 1.5 Voorbereiding op wettelijke fase... 8 1.6 Onderdeel van een breder toegangs- en machtigingenlandschap... 8 2. Jaarplanning 2019... 9 2.1 Q1 Mijlpalen en activiteiten... 9 2.2 Q2 Mijlpalen en activiteiten... 9 2.3 Q3 Mijlpalen en activiteiten... 9 2.4 Q4 Mijlpalen en activiteiten... 9 3. Organisatie en financiering 2019... 10 3.1 Beheerorganisatie... 10 3
Voorwoord van de voorzitter Voor u ligt het Jaarplan 2019 van Tactisch Beraad elektronische Toegangsdiensten. Hierin zijn de doelen en ambities opgenomen die het Tactisch Beraad dit jaar nastreeft. Het Tactisch Beraad is verantwoordelijk voor een goede werking van eherkenning en Idensys. Dit doet zij door het onderhouden en doorontwikkelen van de achterliggende standaard (Afsprakenstelsel elektronische Toegangsdiensten) binnen de kaders die zijn vastgesteld door het Strategisch Beraad in het meerjarenplan 2019-2020. Naast techniek bespreekt het Tactisch Beraad ook onderwerpen zoals gebruikerservaringen, communicatie en security. Terugblik 2018 In 2018 zijn een aantal mijlpalen gerealiseerd. Zo is eherkenning gestaag verder gegroeid als hét inlogmiddel voor Nederlandse bedrijven en organisaties om in Nederland én de Europese Unie te kunnen inloggen bij (overheids)dienstverleners. Het aantal aangesloten dienstverleners is met een kwart gestegen naar ruim 400. Het aantal aangesloten diensten is met meer als de helft toegenomen naar ruim 1300 in totaal. Gebruikers kunnen dus bij nóg meer dienstverleners voor nog meer digitale diensten terecht met eherkenning. De werkgroep Gezamenlijk Overstappen heeft hier in 2018 succesvol aan bijgedragen door drempels weg te nemen voor een aantal grote dienstverleners als het UWV, KvK, RDW en DUO. Ten behoeve van onder meer deze dienstverleners is release 1.13 samengesteld en gestart met de implementatie hiervan. Deze release maakt onder meer mogelijk dat het BSN meegeleverd kan worden ten behoeve van eenmanszaken. Eind 2018 is ook de eerste grote online mediacampagne gehouden om de overstap van vooral het UWV te ondersteunen. Dit had tot doel de naamsbekendheid van eherkenning te vergroten. Een vervolgcampagne dit jaar volgt. Aanpalend wordt ook de informatievoorziening aan eindgebruikers continu vernieuwd. Er is onder meer een vernieuwde eherkenningswebsite gelanceerd. Daarnaast heeft het Tactisch Beraad gezorgd voor de totstandkoming en implementatie van de benodigde wijzigingen op het stelsel ten behoeve van de eidas-verordening. Per oktober 2018 kunnen Europese gebruikers met hun genotificeerde Europese inlogmiddel via het netwerk van eherkenning inloggen bij Nederlandse dienstverleners. Notificatie van het Afsprakenstelsel etd, om het mogelijk te maken dat Nederlandse gebruikers met eherkenning in Europa kunnen inloggen, is mede door het Tactisch Beraad in gang gezet. Ten slotte is in 2018 onder meer het voortbrengingsproces van implementaties verbeterd om sneller en gerichter in te kunnen spelen op klantwensen. Er is bijvoorbeeld besloten tot een agile/scrum aanpak en kleinere releases waardoor er nu in één jaar tijd meerdere functionaliteiten kunnen worden opgeleverd waar voorheen sprake was van één hele grote release met een lange doorlooptijd. De overgang naar de wettelijke fase is in 2018 niet in gezet als gevolg van het uitstel op de invoering van de Wet Digitale Overheid. De impact van de voorgestelde wet op het stelsel is wel verkend. Waar mogelijk is in wijzigingen al rekening gehouden met de toekomstige situatie. Vooruitblik 2019 Voor het jaar 2019 wordt verwacht dat nog meer (grote) dienstverleners zullen aansluiten, zoals de Belastingdienst, en meer digitale diensten via eherkenning zullen willen ontsluiten. Als gevolg van Gezamenlijk Overstappen en in het licht van de komende Wet Digitale Overheid worden nog meer drempels weggenomen en nieuwe functionaliteiten geïmplementeerd waar een goede businesscase 4
voor is, zodat nog meer dienstverleners bediend kunnen worden. Onder meer op het gebied van doorontwikkeling van ketenmachtigingen en attribuutlevering worden dit jaar stappen gezet. Daarnaast zullen in 2019 de benodigde functionaliteiten ten behoeve van eidas-notificatie geïmplementeerd worden middels een release. De te verwachten groei in aantallen gebruikers zal zoveel mogelijk gefaciliteerd worden door nieuwe communicatiecampagnes, verduidelijking van de bestaande gebruikersinformatie, vereenvoudiging en versnelling in de aanvraagprocessen, en verduidelijking van het stelsel door onnodige functionaliteiten uit het stelsel te halen en optionele breed verplicht te stellen. Het Tactisch Beraad kijkt uit naar de verdere uitwerking van de Wet Digitale Overheid en besluitvorming over toelating van private inlogmiddelen in het burgerdomein. Waar mogelijk werkt het Tactisch Beraad mee aan besluitvorming hierover en geeft het advies aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de oplossingen die het Afsprakenstelsel etd kan bieden met eherkenning en mogelijk Idensys. Het Tactisch Beraad blijft zich er voor inzetten om de voordelen van de publiek-private samenwerking rond het stelsel onder de aandacht te brengen: de continue vernieuwing die het garandeert door marktwerking en de oplossingen die het biedt voor inzet in bedrijven- én burgerdomein. Namens het Tactisch Beraad, drs. J.H. Veefkind voorzitter 5
1. Ambities en doelstellingen Het jaarplan 2019 geeft invulling aan die thema s uit het Strategisch Meerjarenplan etd 2019-2020 die naar tactische en operationele activiteiten vertaald moeten worden voor 2019. Hiermee wil het stelsel ook bijdragen aan de Agenda Digitale Overheid (NL DIGIbeter) die de behoeften en rechten van ondernemers en organisaties centraal stelt bij de ontwikkeling van digitale voorzieningen. Het jaar 2019 staat voor etd in het teken van het ontsluiten van meer digitale diensten van zowel Nederlandse als Europese overheidsdienstverleners via eherkenning. Als uitvloeisel van Gezamenlijk Overstappen, het wetsvoorstel Digitale Overheid (WDO) en eidas zullen meer dienstverleners van eherkenning gebruik maken en op een hoger betrouwbaarheidsniveau. Daaruit volgt dat ook het aantal uitgegeven middelen, met een hoger betrouwbaarheidsniveau, navenant zal stijgen. Om de aantrekkelijkheid van het stelsel verder te vergroten zal bestaande en nieuwe functionaliteit worden doorontwikkeld om te voorzien in behoeften bij dienstverleners en gebruikers. Hierbij zullen ook de naar voren gebrachte wensen vanuit de tijdelijke Taskforce eherkenning een plek krijgen. In het vernieuwingsproces heeft het stelsel continu bijzondere aandacht voor de borging van de veiligheid. Tot slot staat 2019 in het teken van de overgang naar de wettelijke fase. Naar verwachting wordt in 2019 de WDO van kracht. Dit zal impact hebben op het afsprakenstelsel en de governance. Het Tactisch Beraad zal, daar waar mogelijk, actief bijdragen aan het begeleiden van het stelsel naar deze nieuwe fase. 1.1 Bijdrage leveren aan de digitale economie Aansluiten dienstverleners in de aanloop naar Wet Digitale Overheid Overheidsdienstverleners maken zich in brede zin klaar voor de WDO, die hen verplicht eherkenning te gebruiken voor digitale dienstverlening aan ondernemers en organisaties. Het Tactisch Beraad ondersteunt ook in 2019 de aansluiting van (grote) dienstverleners op eherkenning door samen met leveranciers en dienstverleners de roadmap voor 2019 te bepalen en up to date te houden. Het UWV zal in 2019 zijn dienstverlening voor eenmanszaken ook met eherkenning aanbieden, hiertoe wordt nu release 1.13 geïmplementeerd. Daarnaast verwachten ook de Belastingdienst, Kamer van Koophandel, RDW, RVO en gemeente Den Haag de dienstverlening met eherkenning uit te breiden. Notificatie eherkenning Eind 2018 is het pre-notificatieproces voor eherkenning gestart. In Q2 van 2019 worden de uitkomsten van de peer-review verwacht en zullen de leveranciers van eherkenning in opdracht van het Tactisch Beraad het stelsel technisch gereed maken zodat Nederlandse ondernemers en organisaties met hun eherkenningsmiddel kunnen inloggen bij overheidsdiensten in de EU. EHerkenning zal het eerste Nederlandse authenticatiemiddel zijn dat klaar is voor gebruik in het buitenland. Hierdoor kunnen ondernemers en organisaties besparen op langdurige papieren routes en bijvoorbeeld sneller een vergunning in het buitenland aanvragen. Daarnaast zet notificatie het merk eherkenning sterker in de markt, het stelsel en de middelen worden immers uitvoerig getoetst en geaccepteerd door andere EU-landen. En doordat ETD moet voldoen aan de EU-regels voor betrouwbaarheid, komt notificatie het vertrouwen in de veiligheid van eherkenning ten goede. 1.2 Betrouwbaar en robuust Performance in beeld De afgelopen jaren is geïnvesteerd in het neerzetten van een robuust en betrouwbaar stelsel. Voor vitale dienstverlening kan het stelsel hoge beschikbaarheid bieden doordat de verschillende rollen meervoudig zijn uitgevoerd. Hierdoor kunnen dienstverleners of gebruikers altijd terugvallen op een andere leverancier wanneer er sprake is van uitval. Een rapportage over de servicelevels van eherkenning zal inzicht geven in de prestaties van het etd-stelsel. Tegelijkertijd staat het stelsel niet 6
meer op zichzelf maar is onderdeel van een keten aan voorzieningen geworden. Het etd-stelsel is voor het leveren van een aantal functionaliteiten afhankelijk geworden van GDI-bouwstenen. Het Tactisch Beraad zet zich er voor in dat er afspraken komen over de betrouwbaarheid en performance van de hele keten. Het werkt graag mee aan het maken van deze overkoepelende afspraken om dienstverleners en eindgebruikers optimaal te kunnen bedienen en geïnformeerd te houden over de status van het netwerk. Te denken valt aan storingsinformatie en een statuspagina van de verschillende bouwblokken. Het Tactisch Beraad heeft daarbij voortdurend aandacht voor de veiligheid van het stelsel. Overgang naar twee-factor-authenticatie Als de Wet Digitale Overheid in werking treedt zijn eh1-middelen voor overheidsdienstverlening niet meer toegestaan. Voor overheidsdienstverlening zal eh1 dus uitgefaseerd moeten zijn bij ingang van de Wet. Hier is tijdig een uitfaseerplan voor nodig. Er zal een keuze gemaakt moeten worden of eh1- middelen wel voor het consumentendomein gewenst blijven en of daar bovenop eh2-middelen aangeboden blijven worden. Het ministerie van BZK heeft namelijk de ambitie uitgesproken toe te willen werken naar minimaal twee-factorauthenticatie. Onderzoek naar naamgeving betrouwbaarheidsniveaus In relatie tot de WDO zal nagedacht worden over een eenduidige naamgeving van betrouwbaarheidsniveaus in zowel het burger- als bedrijvendomein. Het Tactisch Beraad werkt er graag aan mee om het betrouwbaarheidsniveau van inloggen voor de eindgebruiker zo eenduidig en begrijpelijk mogelijk te maken. 1.3 Wendbaar en vernieuwend Doorontwikkeling machtigen Overheidsdienstverleners die aan willen sluiten op eherkenning vragen om nieuwe functionaliteit o.a. op het gebied van ketenmachtigingen en system-to-system verkeer. Het Tactisch Beraad zal zich samen met afnemers buigen over de verder ontwikkeling van deze functionaliteit waarbij de businesscase van belang is voor de invulling van een wens. Daarbij zal nauw aangesloten worden bij de ontwikkeling in het programma Machtigen van BZK, zoals ook onder 1.6 beschreven wordt. Attributen De werkgroep attribuutverstrekking is eind 2018 van start gegaan en werkt de behoefte van dienstverleners aan attribuutlevering uit. Dit zal resulteren in een voorstel voor het kunnen leveren van een set verplichte attributen door de deelnemers, waarbij ook gekeken zal worden naar een beprijzingsmodel. Wederom is een positieve businesscase van belang voor invulling van wensen op dit gebied. 1.4 Gebruiker centraal Vergroten naamsbekendheid eherkenning In het kader van Gezamenlijk Overstappen en de WDO zal er een vervolgcampagne opgezet worden om ondernemers en rechtspersonen te informeren over eherkenning en de voordelen ervan. Hierbij wordt nauw opgetrokken met dienstverleners die de overstap naar eherkenning al hebben gemaakt of aan het maken zijn. Het Tactisch Beraad zal hiertoe een nieuw jaarplan Communicatie en implementatie vaststellen, dat richting geeft aan welke communicatieactiviteiten worden uitgevoerd gedurende het jaar. 7
Focus op eenvoud en gebruikersgemak Het verbeteren en vereenvoudigen van klantreizen is een continu proces, bedoeld om de drempels te verlagen voor aanschaf en gebruik van eherkenningsmiddelen. De leveranciers van eherkenning zetten in op identificatie op afstand en andere innovaties om het aanvraag- en inlogproces voor gebruikers te vergemakkelijken. Er zal (gebruikers)onderzoek gedaan worden naar de relatie tussen eenvoudig gebruik, veiligheid en de mogelijkheid tot herauthenticatie. Het Tactisch Beraad streeft naar eenvoud in het stelsel en zal kritisch kijken naar de toegevoegde waarde van functionaliteit en zo nodig het stelsel daarop aanpassen. Daarnaast streeft het Tactisch Beraad naar een minimalisatie aan optionele functionaliteiten om het voor de eindgebruiker zo simpel mogelijk te maken. Slim (her)gebruik van gegevens Het Tactisch Beraad werkt aan het leggen van een koppeling met de bevoegdhedenservice van de KvK, zodat gegevens uit het Handelsregister niet meer op papier via een uittreksel hoeven worden aangeleverd wat de aanvraag van eherkenning minder complex, van betere kwaliteit en goedkoper maakt. 1.5 Voorbereiding op wettelijke fase Overgang naar wettelijke fase Naar verwachting treedt dit jaar de Wet Digitale Overheid in werking. De impact van de definitieve wet op het stelsel zal bepaald en vastgesteld worden door het Tactisch Beraad. De WDO zal veranderingen met zich mee voor de governance van en samenwerking in het stelsel. Het Tactisch Beraad zal actief meedenken met BZK over hoe de governance ná de Wet Digitale Overheid ingericht kan worden, passend bij de nieuwe fase waarin het stelsel dan komt. De komst van de WDO zal ook gepaard gaan met een overdracht van beheertaken van overheid naar de markt. Het Tactisch Beraad zal deze overgang monitoren en BZK adviseren over te zetten stappen om tijdig klaar te zijn voor de wettelijke fase. Het Tactisch Beraad zal zich verder buigen over aanvullende eisen die voortvloeien uit de wet en deze waar nodig opnemen in een release. 1.6 Onderdeel van een breder toegangs- en machtigingenlandschap Samenhang en samenwerking Het Tactisch Beraad wil graag een actieve bijdrage leveren aan het zoeken van verbinding en samenhang met verschillende overheidsprogramma s rondom authenticatie en machtigen. Vanuit het Tactisch Beraad wordt onder andere geparticipeerd in het programma Machtigen en wordt aansluiting gehouden bij het programma eid. 8
2. Jaarplanning 2019 Dit jaarplan bevat een planning met een tijdspad, de mijlpalen en belangrijkste activiteiten om de eerdergenoemde doelstellingen te bereiken. 2.1 Q1 Mijlpalen en activiteiten 1. Ketenmachtigen verplichtstellen en start implementatie 2. Jaarplan Communicatie en implementatie vaststellen 3. Advies werkgroep minimale set aan verplichte attributen 2.2 Q2 Mijlpalen en activiteiten 4. In productie name release 1.13 5. Start implementatie minimale set verplichte attributen 6. Advies doorontwikkeling (keten)machtigen 7. Advies werkgroep bevoegdhedenservice KvK 2.3 Q3 Mijlpalen en activiteiten 8. Onderzoek en impactanalyse van uitfasering eh-1 middelen 9. Advies werkgroep SLA-rapportage 10. Verbeteringen customerjourneys/onboardingproces 11. Implementatie functionaliteit voor EIDAS-uitgaand 2.4 Q4 Mijlpalen en activiteiten 12. Impactbepaling en planvorming overgang naar wettelijke fase 13. Advies naamgeving betrouwbaarheidsniveaus eherkenning 14. Start implementatie functionaliteit wettelijke fase 15. Implementatie koppeling bevoegdhedenservice eherkenning 9
3. Organisatie en financiering 2019 Het stelsel is een publiek-private samenwerking. Daarom zal, net als in de voorgaande jaren, de inzet van mensen en middelen bekostigd worden door enerzijds private ondernemingen en anderzijds de overheid. Bij de ontwikkeling van nieuwe functionaliteit in het stelsel maken de deelnemers hierin een zelfstandige afweging. Deze afweging brengen zij in via de governancestructuur. 3.1 Beheerorganisatie De governance wordt ondersteund door de beheerorganisatie. De beheerorganisatie coördineert de dagelijkse gang van zaken in het stelsel en ondersteunt de governance bij de uitvoering van het jaarplan. De rol van beheerorganisatie is momenteel belegd bij Logius. In 2018 zijn de eerste stappen gezet om de rolverdeling tussen beheerorganisatie en deelnemers te vernieuwen. Zo is de lead op implementatie van releases bij de leveranciers belegd. In het licht van de nakende inwerkingtreding van de Wet Digitale Overheid zullen in 2019 verdere voorbereidingen worden getroffen om het stelsel klaar te maken voor de komst van de wet Digitale Overheid met daarin focus op een meer zelfstandige positie voor de leveranciers eherkenning. Het ministerie van BZK heeft, als eigenaar van het stelsel, afspraken gemaakt met Logius om de beheerorganisatie te bekostigen. Beide partijen stemmen een werkplan af om het Jaarplan 2019 en de reguliere beheertaken uit te voeren. Het budget voor de toezichthouder van het stelsel is apart begroot. Deze partij heeft een onafhankelijke rol ten opzichte van het stelsel. 10