Leids Universitair Medisch Centrum Afdeling Radiologie drs. Simon van Dullemen stralingsdeskundige
Stralingsrisico s: reëel of gezocht?
Japan/Fukushima (2011) Aardbeving + tsunami veroorzaakte meer dan 22.000 dodelijke slachtoffers. Door stralingsblootstelling (nog) geen slachtoffers in Japan. Geringe radioactieve besmettingen bereiken Nederland via transportmiddelen (zeecontainers); verwaarloosbare gezondheidsrisico s mits gecontroleerde procedures worden gehanteerd bij besmette containers.
Japan en straling
Hiroshima/Nagasaki (1945) Aantal Dosisverdeling Aantal Totaal 86572 < 5 msv 36459 Overleden 38100 5-50 msv 11081 Overleden aan kanker 7827 (23%) 50-500 msv 18313 Waarvan aan straling 421 (1,1%) > 500 msv 5489 Waarvan aan leukemie 87 (0,2%) Totaal 86572
Stralingsblootstelling is normaal Achtergrondstraling Via voedsel Medische blootstelling
Terminologie Activiteit (hoeveelheid radioactief materiaal): Becquerel Relatie is afhankelijk van nuclide Dosis (hoeveelheid ontvangen straling) Sievert
Externe bestraling versus inwendige besmetting De risico s zijn doorgaans hetzelfde De verdeling dosisafgifte in tijd verschilt Geen afscherming bij inwendige besm. Wandelende bron Psychologisch verschil
Hoeveel Becel zat er in de spinazie? Vernietiging bladgroente na radioactieve neerslag Tsjernobylongeval 26 april 1986 Inaugurele rede dr. J.J. Broerse Universiteit Leiden, 1987
Activiteit: aantal kerndesintegraties per Activiteit uitgedrukt in becquerel (Bq) is al snel psychologisch hoog seconde (macht van de getallen)
Inwendige besmetting E 50 = dosisconversiecoëfficiënt x activiteit [Sv] (µsv of msv) [Sv/Bq] (klein) [Bq] (groot)
Jaarlijkse gemiddelde effectieve dosis per hoofd van de Nederlandse bevolking (2008) Stralingsbron effectieve dosis (msv) Kosmische straling 0,22 Terrestrisch 0,04 Externe bestraling bouwmat. 0,35 Ingestie 0,37 Radon/thoron 0,55 Medische diagnostiek 0,81 Overige bronnen 0,03 Totaal 2,4
Stralingskaart van Nederland
Bodemgesteldheid NL
Verhoogde achtergrondstraling enkele vlucht A dam New York: circa 40 microsievert retourvlucht A dam Tokio: circa 90 microsievert
stochastisch (msv) Dosisschaal: orde van grootte overgangsgebied deterministisch (mgy) 2 5 msv = 5 2 msv radiologisch onderzoek (+ stochastisch) 0,01 0,1 1 10 100 1000 10.000 + 4,5 Gy dosislimiet terreingrens ziekenhuis dosislimiet bevolking dosislimiet rad.werker verandering bloedbeeld start stralingsziekten radiotherapie TLB dodelijk
Typische dosiswaarden Radiotherapie: 10-tallen sieverts CT-scan: 10 millisievert Tandartsfoto gebit: 10 microsievert Dosistempo achtergrond: 100 nsv/h
Gezondheidseffecten van ioniserende straling Acuut: zeer hoge doses (dosisafhankelijk) Late effecten: kans op kanker (dosisafhankelijk) veel aanleiding tot misinterpretaties!
Leading causes of death due to environmental exposures or behavior (USA, 2002)
normen Oppervlaktebesmetting 4 Bq/cm 2 risicoperceptie Overreactie blootstelling Dosis << 1 msv gezondheidseffecten Ruim onder gevarenzone, nihil
Container 45 ft Totale oppervlak bedraagt ca. 150 m 2 Stel homogeen besmet met Cs-137 met 4 Bq/cm 2 Stel alle activiteit wordt ingenomen Mogelijke gezondheidsschade (kanker) zoals voor zware rokers
Handhaafbaar Stralingsnormen Wel/geen gecontroleerde situatie Praktisch/meetbaar Juridisch van belang Ruim onder gevarenzone Verschillen tussen landen onpraktisch, want onrust veroorzakend, maar geen impact op gezondheid
Normoverschrijding Levert normoverschrijding acuut gevaar op? Risico s nemen toe maar hoeven niet tot ongevallen te leiden, kan wel. Het is wettelijk niet toegestaan
Vanuit oogpunt stralingsbescherming Belangenafweging (ALARA-principe toepassen) Werknemers Bevolking Economisch belang
Weet wat je meet Stralingsniveaumeting pulsen per seconde (cps) Dosistempo-meting (µsv/h) Activiteitsbepaling (Bq) Besmettingsmeting (Bq/cm 2 )
Besmettingsmonitor