Wijzigingsblad BRL 1905 Mortels voor metselwerk 16042015 Dit wijzigingsblad behoort bij BRL 1905 d.d. 17012011. Vaststelling, aanvaarding en bindend verklaring Vastgesteld door het Gezamenlijk College van Deskundigen Mortels voor metselwerk d.d. 20112014. Aanvaard door de Harmonisatie Commissie Bouw van de Stichting Bouwkwaliteit d.d. 16042015. Dit wijzigingsblad is door het bestuur van SKGIKOB Certificatie BV en Kiwa BMC B.V. bindend verklaard per 16042015. Geldigheid kwaliteitsverklaringen Dit wijzigingsblad is vastgesteld in aanvulling op BRL 1905 Mortels voor Metselwerk d.d. 17012011 en vervangt wijzigingsblad BRL 1905 d.d. 08112012. Wijzigingen uit het wijzigingsblad BRL 1905 d.d. 0811 2012 zijn in dit wijzigingsblad opgenomen. De kwaliteitsverklaringen die op basis van die versie (incl. wijzigingsblad d.d. 08112012) van de beoordelingsrichtlijn zijn afgegeven verliezen in elk geval hun geldigheid op 16102015. NLBSB certificaten die op basis van (incl. wijzigingsblad d.d. 08112012) van de beoordelingsrichtlijn zijn afgegeven blijven hun geldigheid behouden. Omschrijving van de wijziging Vanwege de implementatie van de Verordening bouwproducten zijn in dit wijzigingsblad vastgelegd de wijzigingen met betrekking tot de inhoud van de af te geven KOMO kwaliteitsverklaringen. Het betreft de modelkwaliteitsverklaringen, de paragrafen t.a.v. de CEmarkering de verwijzing naar de website van KOMO voor de eisen t.a.v. de af te geven kwaliteitsverklaringen en de tabel met essentiële kenmerken zoals die moet worden opgenomen in de kwaliteitsverklaring. De erkenning op de aansluiting met het Bouwbesluit is komen te vervallen. Algemeen Vervang in alle teksten van de BRL de term Nationale Beoordelingsrichtlijn door Beoordelingsrichtlijn. Vervang in alle teksten van de BRL daar waar bedoeld wordt KOMO productcertificaat deze term door KOMO kwaliteitsverklaring. Voeg de onderstaande par.. 1.2 toe: 1.2 Erkenning in het kader van het Bouwbesluit Wegens het vervallen van hoofdstuk 4 Bouwbesluit gerelateerde eisen kunnen op basis van deze BRL in het kader van het Bouwbesluit geen erkende attesten worden afgegeven. Voeg de onderstaande par. 1.3 toe: 1.3 Relatie met de Europese Verordening bouwproducten (CPR, EU 305/2011) Op de producten die behoren tot het toepassingsgebied van deze beoordelingsrichtlijn is de geharmoniseerde Europese norm EN 9982 van toepassing.
Voeg de onderstaande par.. 1.4 toe): 1.4 Eisen te stellen aan onderzoeksinstellingen 1.4.1 Onderzoek uitgevoerd ten behoeve essentiële kenmerken Ten aanzien van de essentiële kenmerken zoals omschreven in de bijlage ZA van de geharmoniseerde Europese norm wordt uitgegaan van de waarden zoals opgenomen in de Prestatieverklaring van de betreffende producent. 1.4.2 Onderzoek uitgevoerd ten behoeve van overige kenmerken Ten aanzien van de overige kenmerken dient door een aanvrager (producent/leverancier), in het kader van eterne controle, rapporten van onderzoeksinstellingen of laboratoria te worden overlegd om aan te tonen dat aan de eisen van deze beoordelingsrichtlijn wordt voldaan. Er zal moeten worden aangetoond dat deze rapporten zijn opgesteld door een instelling die voor het betreffende onderwerp voldoet aan de van toepassing zijnde accreditatienorm, te weten: NENENISO/IEC 17020 voor inspectieinstellingen NENENISO/IEC 17021 voor certificatie instellingen die systemen certificeren NENENISO/IEC 17025 voor laboratoria NENENISO/IEC 17065 óf NENEN 45011* voor certificatie instellingen die producten certificeren Een instelling wordt geacht aan deze criteria te voldoen wanneer een accreditatiecertificaat voor het betreffende onderwerp kan worden overlegd, afgegeven door de Raad voor Accreditatie (RvA) of een accreditatieinstelling waarmee de RvA een overeenkomst van wederzijdse acceptatie heeft gesloten. Indien geen accreditatiecertificaat kan worden overlegd zal de certificatie instelling zelf beoordelen of aan de accreditatiecriteria is voldaan. * NENENISO/IEC 17065 is op 15 september 2012 gepubliceerd en gaat NENEN 45011 vervangen, Hiervoor is door de RvA een overgangstermijn van 3 jaar vastgesteld. Voeg de onderstaande par. 1.5 toe: 1.5 Kwaliteitsverklaring Op basis van de KOMOsystematiek die van toepassing is voor deze beoordelingsrichtlijn worden de volgende kwaliteitsverklaringen afgegeven: KOMO kwaliteitsverklaring, voor private producteisen De uitspraken die in deze kwaliteitsverklaring moeten zijn gebaseerd op de hoofdstukken 6 en 7 van deze beoordelingsrichtlijn KOMO BBK kwaliteitsverklaring of NLBSB productcertificaat, voor publiekrechtelijke producteisen van het Besluit bodemkwaliteit De uitspraken de KOMO BBK kwaliteitsverklaring of het NLBSB productcertificaat moeten zijn gebaseerd op de hoofdstukken 5 en 7 van deze beoordelingsrichtlijn In de KOMO BBKkwaliteitsverklaring mogen géén verwijzingen naar de KOMO kwaliteitsverklaring worden opgenomen. Een KOMO BBKkwaliteitsverklaring mag alleen worden afgegeven in combinatie met een KOMO kwaliteitsverklaring. Op de website van de Stichting KOMO (www.komo.nl) staan de model KOMO kwaliteitsverklaringen vermeld die voor deze beoordelingsrichtlijn van toepassing zijn. De af te geven kwaliteitsverklaringen moeten hiermee overeenkomen. Doordat wijzigingen van de indeling en/of teksten worden afgestemd met de HCB wordt tevens voldaan aan de eisen zoals gepubliceerd op de website van de Stichting Bouwkwaliteit (www.bouwkwaliteit.nl). Op de website van de Stichting Bouwkwaliteit (www.bouwkwaliteit.nl) staan de NLBSB modelkwaliteitsverklaringen vermeld die voor deze beoordelingsrichtlijn van toepassing zijn. De af te geven kwaliteitsverklaringen moeten hiermee overeenkomen. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 2 van 12
Wijzig de bestaande par. 3.1): 3.1 Toelatingsonderzoek 3.1.1 Toelatingsonderzoek voor de KOMO kwaliteitsverklaring Ten behoeve van het verkrijgen van een KOMO kwaliteitsverklaring voert de certificatie instelling onderzoek uit. Tot het toelatingsonderzoek behoren: A. Controle van door de aanvrager verstrekte c.q. te verstrekken documenten waarbij nagegaan wordt of voldaan wordt aan de eisen zoals vastgelegd in deze beoordelingsrichtlijn.. B. Bepaling van de overige productkenmerken zoals opgenomen in deze beoordelingsrichtlijn voor zover het geen essentiële kenmerken zijn zoals vermeld in bijlage ZA van de betreffende geharmoniseerde Europese norm(en) waarbij eveneens nagegaan wordt of deze kenmerken voldoen aan de eisen in deze beoordelingsrichtlijn 3.1.2 Toelatingsonderzoek voor KOMO BBK kwaliteitsverklaring/nlbsb productcertificaat Ten behoeve van het verkrijgen van een KOMO BBK kwaliteitsverklaring of een NLBSB productcertificaat voert de certificatie instelling onderzoek uit. Tot het toelatingsonderzoek behoort de Controle van door de aanvrager verstrekte c.q. te verstrekken documenten waarbij nagegaan wordt of voldaan wordt aan de eisen zoals vastgelegd in hoofdstuk 5 en bijlage G van deze beoordelingsrichtlijn Bepaling van de milieuhygiënische kenmerken. 3.1.3 Beoordeling van het kwaliteitssysteem voor de KOMO kwaliteitsverklaring 3.1.3.1 Ten behoeve van essentiële kenmerken In relatie tot de essentiële kenmerken (zoals vastgelegd in de prestatieverklaring opgesteld in het kader van de Europese Verordening bouwproducten) vindt ten behoeve van het KOMOkwaliteitsverklaring geen beoordeling van het kwaliteitssysteem en/of controle van monsters plaats. De kwaliteitsbewaking valt voor de essentiële kenmerken onder de Factory Production Control (FPC) zoals omschreven in de bijlage ZA van de geharmoniseerde Europese norm(en). 3.1.3.2 Ten behoeve van de overige productkenmerken Ten behoeve van het verkrijgen van het KOMO kwaliteitsverklaring in relatie tot de overige productkenmerken voert de certificatie instelling onderzoek uit. Tot het toelatingsonderzoek behoren: Beoordeling van het productieproces Beoordeling van het kwaliteitssysteem en het IKBschema Toetsing op de aanwezigheid en het functioneren van de overige vereiste procedures De certificatie instelling toetst het kwaliteitssysteem en het bijbehorende IKBschema. Vastgesteld moet worden in hoeverre het kwaliteitssysteem in overeenstemming is met de eisen zoals die zijn vastgelegd in hoofdstuk 7 van deze beoordelingsrichtlijn. 3.1.4 Beoordeling van het kwaliteitssysteem voor de KOMO BBK kwaliteitsverklaring/nlbsb productcertificaat Ten behoeve van het verkrijgen van KOMO BBK kwaliteitsverklaring of het NLBSB productcertificaat voert de certificatie instelling onderzoek uit voor zover dat betrekking heeft op de kenmerken zoals opgenomen in hoofdstuk 5 en bijlage G van deze beoordelingsrichtlijn. Tot het onderzoek behoren: Beoordeling van het productieproces Beoordeling van het kwaliteitssysteem en het IKBschema Toetsing op de aanwezigheid en het functioneren van de overige vereiste procedures De certificatieinstelling toetst het kwaliteitssysteem en het bijbehorende schema voor de interne kwaliteitsbewaking (IKBschema). Vastgesteld moet worden in hoeverre het kwaliteitssysteem in overeenstemming is met de eisen zoals die zijn vastgelegd in hoofdstuk 5 en bijlage G van deze beoordelingsrichtlijn. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 3 van 12
Vervang de tekst van par 3.5 door: 3.5 Uitbreiding van het certificaat Uitbreiding van een certificaat met een nog niet gecertificeerde mortel vindt plaats nadat de producent op basis van een geschiktheidsonderzoek zoals beschreven in 8.1.3 heeft aangetoond dat de te certificeren mortel aan de in 6.2. genoemde eisen voldoet. Vervang de tekst van hoofdstuk 4 door: De inhoud van hoofdstuk 4 BOUWBESLUIT GERELATEERDE EISEN is komen te vervallen. Vervang in hoofdstuk 5 de volgende tekst: bijlage F door bijlage G Vervang de tekst van par 3.5 door: 6.2 Producteisen Aan (lichtgewicht) lijm en metselmortels worden aanvullende eisen gesteld in bijlage F. Voegmortels dienen in aanvulling tevens te voldoen aan 7 van CURAanbeveling 61. In aanvulling op bovenstaande eisen kan het bedrijf, eventueel op vraag van de afnemer, kenmerken van de mortel facultatief declareren in de productspecificatie en deze kenmerken onderdeel laten zijn van de certificatie van de mortel, zie bijlage J. Vervang de tekst van par 8.1.3.1 door: 8.1.3.1 Initieel productonderzoek De producent dient op basis van onderzoek van ten minste 6 monsters aan te tonen dat de te certificeren mortels aan de in 6.2. genoemde eisen voldoen. Van één van de 6 monsters dient, voor zover van toepassing, de krimp, het gloeiverlies, de hechtsterkte de voeghardheid, de waterabsorptiecoëfficiënt, de waterdampdoorlatendheid en de thermische geleidbaarheid te worden bepaald. (Voor de waterdampdoorlatendheid en de thermische geleidbaarheid kan een waarde worden opgegeven zonder onderzoek zoals aangegeven in NENEN 9982.) Dit monster dient uit de productie te zijn genomen. De overige 5 monsters mogen ook als laboratoriummonsters worden vervaardigd. Laboratoriummonsters dienen te worden samengesteld uit grondstofmonsters van verschillende grondstofleveringen, dan wel uit grondstofmonsters genomen uit de grondstofopslag op verschillende productiedagen. Onder grondstoffen wordt in dit geval alleen verstaan: cement, toeslagmaterialen en vulstoffen. Indien geen gebruik gemaakt wordt van laboratoriummonsters, dienen monsters uit de productie van verschillende productiedagen te worden genomen. Het geschiktheidsonderzoek ten behoeve van het initieel productonderzoek wordt per product uitgevoerd. Het recept van de mortel dient op papier of digitaal te worden vastgelegd. Het recept dient te worden beheerd conform 7.1.11. Per recept dienen conform 7.1.6 grenswaarden te worden vastgelegd voor alle relevante eigenschappen. Vervang tabel 2a door: Tabel 2a Schema productcontrole eigenschap (lichtgewicht) lijmmortel (lichtgewicht) metselmortel voegmortel droge mortelfase korrelverdeling zand 6 ) gehalte organisch materiaal houdbaarheid 4 ) 1 ) 2 ) Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 4 van 12
plastische fase spreidmaat / waterbehoefte volumieke massa luchtgehalte verwerkingstijd open tijd verharde fase volumieke massa buigtreksterkte voeghardheid 3 ) 7 ) 3 ) 7 ) 5 ) 5 ) 1 ) Ten minste 1 per jaar op een in overleg met de certificatieinstelling vastgestelde selectie van mortels die representatief is voor alle gecertificeerde mortels van het betreffende bedrijf. 2 ) Indien het gloeiverlies meer dan 1% bedraagt zal de brandklasse moeten worden bepaald volgens NENEN 135011. 3 ) Voor mortels waaraan een binding vertragende hulpstof is toegevoegd moet de opgegeven verwerkingstijd worden gecontroleerd door middel van controle van de spreidmaat aan het einde van de verwerkingstijd. 4 ) Minimaal eenmaal per jaar per mortelkwaliteit (uitsluitend voor droge mortels die verpakt worden geleverd). De mortel dient aan het einde van de opgegeven houdbaarheid nog aan alle eisen van NENEN 9982 en bijlage F c.q. NENEN 9982 en CURAanbeveling 61 te voldoen. 5 ) Minimaal 1 per jaar per mortel, zie bijlage D. 6 ) Voor lijmmortels betreft het de toetsing van de grootste korrelafmeting van het toeslagmateriaal. 7 ) Alleen voor lichtgewicht mortel. Vervang par. 7.4.1 door: 7.4.1 Faciliteiten Voor het uitvoeren van onderzoeken ten behoeve van de procescontrole en de productcontrole dient het bedrijf te beschikken over een aparte doelmatige ruimte, die is ingericht als laboratorium. In dit laboratorium dient de apparatuur aanwezig te zijn voor uitvoering van de, voor zover relevant, in tabel 1 en 2 omschreven proeven. In overleg met de certificatieinstelling kunnen proeven eventueel aan derden worden uitbesteed. De bepaling van de buigtreksterkte dient plaats te vinden op een drukbank die voldoet aan de eisen van NENEN 101511. De drukbank dient ten minste om de twee jaar te worden gecontroleerd door een ter zake deskundige instantie, ter beoordeling door de certificatieinstelling. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 5 van 12
Vervang par. 8.1.2 door: 8.1.2 Eterne controle 8.1.2.1 Ten behoeve van essentiële kenmerken In relatie tot de essentiële kenmerken (zoals vastgelegd in de prestatieverklaring opgesteld in het kader van de Europese Verordening bouwproducten) vindt geen beoordeling van het kwaliteitssysteem en/of controle van monsters plaats. De kwaliteitsbewaking valt voor de essentiële kenmerken onder de Factory Production Control (FPC) zoals omschreven in de bijlage ZA van de geharmoniseerde Europese norm. 8.1.2.2 Ten behoeve van de overige productkenmerken In relatie tot de overige productkenmerken vindt door de certificatie instelling periodiek controles plaats van het kwaliteitssysteem, het productieproces en de producteigenschappen waarbij nagegaan wordt of nog voldaan wordt aan de eisen in deze beoordelingsrichtlijn. 8.1.2.3 Eterne controle voor de KOMO BBK kwaliteitsverklaring/nlbsb productcertificaat Door de certificatie instelling vinden periodiek controles plaats van het kwaliteitssysteem, het productieproces en de producteigenschappen waarbij nagegaan wordt of nog voldaan wordt aan de eisen in bijlage G van deze beoordelingsrichtlijn. 8.1.2.3 Controlebezoeken Na afgifte van het (tijdelijk) certificaat zal de certificatieinstelling controlebezoeken uitvoeren om na te gaan of het bedrijf nog voldoet aan de eisen van deze beoordelingsrichtlijn. Ten behoeve van de controle door de certificatieinstelling dient het bedrijf laboratoriumaccommodatie en personeel ter beschikking te stellen, indien dit tijdens het controlebezoek wordt gewenst. Controlebezoeken vinden in de regel onaangekondigd plaats. Tijdens een controlebezoek kunnen door of onder toezicht van de certificatieinstelling monsters worden getrokken ten behoeve van onderzoek in het laboratorium van de producent op het voldoen aan de producteisen. Het aantal controlebezoeken bij een producent bedraagt als regel 5 per jaar. Het College van Deskundigen kan de frequentie aanpassen. Indien het kwaliteitssysteem van het bedrijf is gecertificeerd op basis van NENENISO 9001 of 9002 en de certificatieinstelling inzage heeft in de rapporten van de in het kader van de certificatie van het kwaliteitssysteem uitgevoerde audits, kan de certificatieinstelling besluiten het aantal controlebezoeken te reduceren tot 4 per jaar. Bij een leverancier conform 2.4, die de betreffende mortels zonder herverpakken of andere bewerkingen op de markt brengt, bedraagt het aantal controlebezoeken 1 per jaar. Indien een leverancier conform 2.4 de betreffende mortels herverpakt bedraagt het aantal controlebezoeken 2 per jaar. In geval daartoe aanleiding bestaat, kan de certificatieinstelling besluiten etra controlebezoeken af te leggen. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 6 van 12
Vervang hoofdstuk 9 door: 9. DOCUMENTEN Dit hoofdstuk bevat een overzicht van in deze beoordelingsrichtlijn genoemde normen en overige documenten, betrekking hebbend op metsel en voegmortels. Het vermelde jaartal heeft steeds betrekking op de uitgiftedatum dan wel de datum van de laatste aanvulling of wijziging van het desbetreffende document. ISO 4316:1977 Surface active agents Determination of ph of aqueous solutions Potentiometic method NENEN 1971:2011 Cement Deel 1: Samenstelling, specificatie en conformiteitscriteria voor gewone cementsoorten NENEN 4501:2012 Vliegas voor beton. Definitie, specificaties en conformiteitscriteria NENEN 4131:2011 Metselcement Deel 1: Samenstelling, specificatie en conformiteitscriteria NENEN 4591:2010 Bouwkalk; Deel 1: Definities, specificaties en conformiteitscriteria NENEN 9343:2009 Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel Deel 3: Hulpstoffen voor mortel voor metselwerk Definities, eisen, conformiteit, markering en aanduidingen, inclusief aanvulling A1:2012 NENEN 9982:2010 Specificaties voor mortels voor metselwerk; Deel 2: Metselmortel NENEN 1008:2002 Aanmaakwater voor beton; Specificatie voor monsterneming, beproeving en beoordeling van de geschiktheid van water, inclusief spoelwater van reinigingsinstallaties in de betonindustrie, als aanmaakwater voor beton:2002 NEN 3550:2012 Gewone cementsoorten volgens NENEN 1971, met aanvullende speciale eigenschappen; Definities en eisen NENEN 199111:2011 Eurocode 1: Belastingen op constructies Deel 11: Algemene belastingen Volumieke gewichten, eigen gewicht en opgelegde belastingen voor gebouwen, inclusief correctieblad C1:2011, inclusief nationale bijlage NB:2011 NENEN 199611:2006 Eurocode 6 Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk Deel 11: Algemene regels voor constructies van gewapend en ongewapend metselwerk, inclusief correctieblad C1:2011, inclusief nationale bijlage NB:2011 NENENISO 9001:2008 Kwaliteitsmanagementsystemen Eisen:2008, inclusief correctieblad C1:2009 NENEN 13139:2002 Toeslagmaterialen voor mortel, correctieblad C1:2006 NENENISO/IEC17025:2005 Algemene eisen voor de competentie van beproevings en kalibratielaboratoria, inclusief correctieblad C1:2007 NENENISO/IEC17065:2012 Conformiteitsbeoordeling Eisen voor certificatieinstellingen die certificaten toekennen aan producten, processen en diensten NENEN 45501:1996 Metrologische aspecten van nietautomatische weeginstrumenten:1996 Europese Richtlijn 2009/23/EG: "Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009 betreffende nietautomatische weegwerktuigen". MID 2004/22/EEG (Measurement Instrument Directive, ABI.EU NR.L 135 S.1) Recommendation of the International Organisation of Legal Metrology (O.I.M.L) R 51 edition 1996 for accuracy class Y(a) and Y(b) Metrologiewet (Stb.2006,137) Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 7 van 12
Vervang tabel E.1 door: Tabel E.1 toegestane afwijkingen voor (lichtgewicht) lijmmortels eigenschap testmethode toetsingscriterium maimale afwijking van de normwaarde c.q. streefwaarde voor individuele waarnemingen ondergrens bovengrens droge mortelfase korrelverdeling zand NENEN 10151 B + 0 % (m/m) gehalte org. mat. receptuur A houdbaarheid regulier onderzoek chloridegehalte NENEN 101517 A plastische fase spreidmaat / waterbehoefte NENEN 10153 *) B 5 mm + 15 mm verwerkingstijd NENEN 10159 spreidmaatmethode B open tijd NENEN 10159 B verharde fase volumieke massa (alleen voor lichtgewicht mortels) NENEN 101510 B + 20 kg/m 3 buigtreksterkte NENEN 101511 A 0,5 N/mm2 toetsing aan: NENEN 9982 / bijlage F: tabel F.1 *) Bij levering van mortel dient met de gespecificeerde maimale waterdosering ten minste de gespecificeerde spreidmaat te worden behaald. Indien dit niet het geval is, is de waterbehoefte van de mortel niet conform. Op basis van deze vaststelling wordt zonder verder onderzoek geconcludeerd dat de mortel niet aan de eisen voldoet. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 8 van 12
Vervang tabel E.2 door: Tabel E.2 toegestane afwijkingen voor (lichtgewicht) metselmortels eigenschap testmethode toetsingscriterium maimale afwijking van de normwaarde c.q. streefwaarde voor individuele waarnemingen ondergrens bovengrens droge mortelfase korrelverdeling zand NENEN 10151 B 2 % (V/V) + 2 % (V/V) houdbaarheid regulier onderzoek chloridegehalte NENEN 101517 A plastische fase watervasthoudend vermogen Ontw. NENEN 10158 **) B 5 %(m/m) + 5 %(m/m) spreidmaat / waterbehoefte NENEN 10153 *) B 5 mm + 15 mm volumieke massa NENEN 10156 B 40 kg/m 3 luchtgehalte NENEN 10157 B + 2 % (V/V) verwerkingstijd NENEN 10159 spreidmaatmethode B verharde fase volumieke massa (alleen voor lichtgewicht mortels) NENEN 101510 B + 20 kg/m 3 toetsing aan: NENEN 9982 / bijlage F: tabel F.2 *) Bij levering van mortel dient met de gespecificeerde maimale waterdosering ten minste de gespecificeerde spreidmaat te worden behaald. Indien dit niet het geval is, is de waterbehoefte van de mortel niet conform. Op basis van deze vaststelling wordt zonder verder onderzoek geconcludeerd dat de mortel niet aan de eisen voldoet. **) Of een door de producent opgestelde interne methode Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 9 van 12
Vervang tabel E.3 door: Tabel E.3 toegestane afwijkingen voor voegmortels (aanvullend op de toetsing aan NENEN 9982) eigenschap testmethode toetsingscriterium maimale afwijking van de normwaarde c.q. streefwaarde voor individuele waarnemingen ondergrens bovengrens droge mortelfase korrelverdeling NENEN 10151 B houdbaarheid regulier onderzoek plastische fase spreidmaat / waterbehoefte NENEN 10153 *) B 5 mm + 15 mm verwerkingstijd bijlage D, par. D.7 B verharde fase volumieke massa NENEN 101510 B voeghardheid VH15 VH25 VH35 VH45 CUR61 / Bijlage D A 2 3 toetsing aan: CURAanbeveling 61 *) Bij levering van mortel dient met de gespecificeerde maimale waterdosering ten minste de gespecificeerde spreidmaat te worden behaald. Indien dit niet het geval is, is de waterbehoefte van de mortel niet conform. Op basis van deze vaststelling wordt zonder verder onderzoek geconcludeerd dat de mortel niet aan de eisen voldoet. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 10 van 12
Vervang bijlage F door: BIJLAGE F AANVULLENDE EISEN VOOR METSELMORTELS EN LIJMMORTELS Tabel F.1 Aanvullende eisen voor (lichtgewicht) lijmmortels voegtype prestatieeisen voor lijmmortels *) morteltoepassingstype A (buiten) B (binnen) Dikke Dunne Dikke Dunne lijmvoegen lijmvoegen lijmvoegen lijmvoegen Beproevingsmethode eigenschap eenheid droge mortel fase ma. korrelgrootte mm 2 1 2 1 EN 10151 gloeiverlies %(m/m) 2,5 2,5 2,5 2,5 Bij 625 o C plastische fase open tijd min. baksteen 4 7 4 7 betonsteen 4 7 4 7 cellenbeton 4 7 4 7 kalkzandsteen 4 7 4 7 verwerkingstijd uren baksteen 2 2 2 2 betonsteen 2 2 2 2 cellenbeton 2 zomer 4 zomer 4 2 winter 2 winter 2 kalkzandsteen 2 zomer 4 zomer 4 2 winter 2 winter 2 verharde fase buigtreksterkte N/mm 2 baksteen 4,5 4,5 4,5 4,5 betonsteen 4,5 4,5 4,5 4,5 cellenbeton 2,5 2,5 2,5 2,5 kalkzandsteen 4,5 4,5 4,5 4,5 Kruisproef N/mm 2 1 dag keramische binnenblokken hollewandblokken vooralsnog geen eis baksteen 0,2 0,2 0,2 0,2 kalkzandsteen 0,2 0,2 0,2 0,2 7 dagen kalkzandsteen 0,3 0,3 0,3 0,3 28 dagen keramische binnenblokken hollewandblokken vooralsnog geen eis baksteen 0,6 0,6 0,6 0,6 betonsteen 0,6 0,6 0,6 0,6 cellenbeton 0,3 0,3 0,3 0,3 kalkzandsteen 0,4 0,4 0,4 0,4 Na aansluitend 1 dag onderdompeling in water met een temperatuur van20 ± 2 o C.Voor kalkzandsteen op een ouderdom van 50% van de in de tabel aangegeven waarde 1,7 en 28 dagen. Voor baksteen en betonsteen op een ouderdom van 28 dagen. EN 10159 EN 10159 EN 101511 Testen op beoogde voegdikte Kruisproef (bijlage A NEN 6790) Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 11 van 12
Tabel F.2 Aanvullende eisen voor (lichtgewicht) metselmortels prestatieeisen voor metselmortel *) morteltoepassingstype A (buiten) B (binnen) dunne medium dikke dunne medium voegtype metselvoeg metselvoeg metselvoeg metselvoeg metselvoeg eigenschap droge mortel fase eenheid dikke metselvoeg beproevingsmethode ma. korrelgrootte mm 3 6 8 3 6 8 EN 10151 plastische fase spreidmaat mm De geprefabriceerde natte specie dient op het moment van levering een spreidmaat te hebben die niet meer dan 10 mm afwijkt van een opgegeven spreidmaat. Indien er niets wordt opgegeven moet de spreidmaat 180 10 mm bedragen luchtgehalte % (v/v) 20 20 20 23 23 23 EN 10153 verwerkingstijd uren 2 2 2 2 2 2 EN 10159 verharde fase Kruisproef 28 dagen N/mm 2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 Testen op beoogde voegdikte. Kruisproef zie bijl. A NEN 6790 *) De prestatie eisen gelden bij een waterdosering die een door de leverancier vermelde spreidmaat oplevert met een maimale afwijking van 10 mm. Bij het ontbreken van deze informatie geldt dat de eisen gelden voor een mortel die is aangemaakt met een hoeveelheid water die een spreidmaat van 175 10 mm oplevert. Vervang de tekst van bijlage I door: De inhoud van bijlage I is komen te vervallen. Vervang de tekst van bijlage J.1 door: J.1 Inleiding Metselmortels dienen te voldoen aan 5 van NENEN 9982 en aan 3.2.3.2 van NENEN 19961 inclusief Nationale bijlage. Voor metselmortels voor dunne lagen worden aanvullende eisen gesteld in bijlage F. Voegmortels dienen te voldoen aan 7 van CURAanbeveling 61. In aanvulling op deze verplichte eisen voor mortels kan het bedrijf, eventueel op vraag van de afnemer, kenmerken van de mortel facultatief declareren in de productspecificatie en deze kenmerken onderdeel laten zijn van de certificatie van de mortel. In deze bijlage wordt de werkwijze hiervoor beschreven. Wijzigingsblad BRL 1905 16042015 Mortels voor metselwerk pag. 12 van 12