Beschikbaarheid houtige biomassa uit bos en landschap Martijn Boosten & David Borgman (Zwolle, 1 november 2018)
Huidig verbruik biomassa
Studie beschikbaarheid houtige biomassa In opdracht RVO (juni 2018) Focus op chips en shreds uit bos, landschap en bebouwde omgeving Verwachte ontwikkeling vraag vanuit energie en biobased toepassingen Literatuurstudie Interviews met handelaren, eindgebruikers, onderzoekers, terreinbeheerders, brancheorganisaties Toegekende SDE+ aanvragen 2016 en 2017 Huidig potentieel Vraag vs aanbod in 2020, 2030 en 2050 Bron: www.ecopedia.be
Ontwikkeling biomassavraag Korte termijn Afname bij- en meestook in kolencentrales Toename houtgestookte installaties voor stadsverwarming, warmte bij bedrijven en huishoudens (Middel)lange termijn Biomassa voor hoge temperatuur warmte in industrie Brandstoffen voor lucht- en scheepvaart Grondstof voor chemicaliën en materialen
Ontwikkeling biomassavraag
Biomassapotentieel Bos regulier beheer omvorming Landschap Bebouwde omgeving
Biomassapotentieel Realistisch en verantwoord (duurzaam) oogstbaar potentieel Huidige benutting Belangrijkste bronnen: Probos jaarlijkse biomassa enquête onder handel Bos: 6 e Nederlands Bos Inventarisatie Landschap: GIS analyse en BBA rekenmodel Bebouwde omgeving: CBS statistieken gemeentelijke afvalstoffen
Biomassapotentieel Randvoorwaarden: Oogst < bijgroei Voorkomen negatieve impact op biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en landschappelijke kwaliteit Rondhout in principe naar houtverwerkende industrie (mits rendabel) Tak- en tophoutoogst in bossen alleen op plekken met rijke(re) bodems, nooit 100% afvoer
Nutriëntenafvoer op zandgronden
Biomassapotentieel Nog veel export, maar neemt wel af 50% in 2014 naar 45% in 2016 M.n. shreds Kosten voor mobilisatie/oogst uit m.n. bos en landschap hoog Haardhout anders inzetten Nu ca 270 kton ds/jr in particuliere kachels en open haarden Plannen voor aanleg bos, landschapselementen en teelt
Bosaanleg en teelt Actieplan Bos en Hout: 100.000 ha bosuitbreiding (waaronder 20.000 ha energiebossen) Nieuwe bossen en landschapselementen: zeer lastig te realiseren (gronden, financiering en draagvlak zijn knelpunten) Gaan pas over 20-30 jaar eerste biomassa leveren Biomassateelt: Korte Omloop Hout, Miscanthus etc. Nog lastige businesscase Kansen in functiecombinaties en op restgronden Kan (vrijwel) direct bijdragen aan potentieel
Voorbeeld: potentieel berekening landschap
Voorbeeld: potentieel berekening landschap Houtige biomassa-potentieel uit landschap in Nederland. Landschapselement Oppervlakte (ha) Jaarlijkse potentiële oogst biomassa (ton ds) Boomkwekerijen 23.470 20.536 Fruitteelt: laag- en hoogstamboomgaarden 3.490 8.158 Fruitteelt: klein fruit 21.550 26.938 Houtwallen en singels 2.696 6.433 Kleine bosjes (< 0,5 ha): loofbos Kleine bosjes (< 0,5 ha): naaldbos Kleine bosjes (< 0,5 ha): populieren Kleine bosjes (< 0,5 ha): gemengd bos Kleine bosjes (< 0,5 ha): griend en hakhout 35.307 108.237 1.574 2.580 339 1.105 2.336 7.092 1.505 22.116 Hagen 2.262 10.821 Totaal vlakken en rijen 94.531 214.015 Aantal bomen Jaarlijkse potentiële oogst bovengrondse biomassa (spilhout + takhout) (ton ds) Solitaire bomen 2.151.000 24.481 Totaal 238.496
Huidig biomassapotentieel Huidig houtige biomassa-potentieel uit bos, landschap en bebouwde omgeving in Nederland dat jaarlijks vrijkomt of kan komen Biomassabron Type beheer Houtig biomassa potentieel (kton ds/jr) Reeds benut Bos Regulier beheer 99 68% Omvorming 64 100% Landschap 239 65% Bebouwde omgeving 383 85% Totaal 784 78% 21% Gelderland: 134 kton Overijssel: 68 kton 49% 30% Bos Landschap Bebouwde omgeving
Ontwikkeling aanbod Twee scenario s: (1) onveranderd beleid en (2) sterke bevordering/stimulering Hoeveelheid (in kton ds) Scenario 2016 2020 2030 2050 A1 zonder haardhout 611 626 662 729 Bos 130 134 145 154 Natuur en landschap 154 158 169 185 Bebouwde omgeving 327 332 343 360 Nieuwe beplantingen: bos en landschapselementen 0 0 0 11 Nieuwe Biomassaplantages 0 1 5 19 A2 met haardhout 611 709 955 1324 Bos 130 159 230 298 Natuur en landschap 154 175 228 285 Bebouwde omgeving 327 362 450 517 Nieuwe beplantingen: bos en landschapselementen 0 0 0 34 Nieuwe Biomassaplantages 0 13 47 190
Ontwikkeling biomassaavraag Twee scenario s: (1) onveranderd beleid en (2) sterke bevordering/stimulering Vraag naar houtige biomassa in Nederland (energie en biobased toepassingen) op basis van het V1 scenario Hoeveelheid (in kton ds) Scenario 2016 2020 2030 2050 Vraag shreds 28 144 338 338 Vraag chips 274 451 561 561 Vraag totaal 301 595 899 899 Vraag naar houtige biomassa in Nederland (energie en biobased toepassingen) op basis van het V2 scenario Hoeveelheid (in kton ds) Scenario 2016 2020 2030 2050 Vraag shreds 28 144 338 338 Vraag chips 274 451 776 851 Vraag totaal 301 595 1.114 1.189
Hoeveelheid (in kton ds) Vraag en aanbod 1250 1150 1050 950 850 750 650 550 450 350 250 150 2016 2020 2030 2050 Vraag V1 Vraag V2 Aanbod A1 zonder haardhout Aanbod A1 met haardhout Huidig reëel potentieel
Conclusies Huidig potentieel: 784 kton (=446 kton chips en 338 kton shreds) 78% is al benut, waarvan 51% in NL Export is mn shreds (255 kton) Vraag gaat bij onveranderd beleid verdrievoudigen naar 899 kton in 2030 Om aan deze vraag te voldoen moet: Deel van haardhout worden ingezet in professionele ketels Mobilisatie worden vergroot door prijsstijgingen en meer planmatig beheer in landschap en bebouwde omgeving NL meer installaties krijgen die ook shreds kunnen verstoken Extra mobilisatie vergt aanzienlijke inspanning NL is op termijn waarschijnlijk niet zelfvoorzienend m.b.t. chips en shreds Markt chips en shreds blijft regionale markt, pellets is wereldmarkt
Vragen? Beschikbaarheid van Nederlandse verse houtige biomassa in 2030 en 2050 (Probos en Borgman Beheer advies, juni 2018) https://tinyurl.com/y9ovjmwz