seeds&sharing Productmagazine Kassla Juli 2014 42-173 RZ verbeterde Wiske RZ Bremia uitgebreide resistentie 82-94 RZ introductie eikenblad rood
In deze uitgave 42-173 RZ: al het goede van Wiske RZ plus een brede Bremia-resistentie Begin april sneden Ees en Jan de Winter de laatste partij 42-173 RZ. Mooie, frisgroene kroppen botersla die afgelopen winterperiode niet onderdeed voor standaardras Wiske RZ. De nieuwkomer 3 42-173 RZ: al het goede van Wiske RZ 5 82-94 RZ introductie bij eikenblad rood 7 Sterke eikenbladsla 83-02 RZ Uitgelicht Een doorlopend verhaal De International Bremia Evaluation Board (IBEB) benoemde in één keer drie nieuwe fysio s. Uniek, maar geen reden tot paniek. Elk jaar zet de IBEB alle gevonden fysio s van veredelaars op een rij. heeft echter één groot pluspunt, vertelt bedrijfsverzorger Siem van der Giessen. 42-173 RZ heeft een breed resistentiepakket tegen Bremia (HR Bl:1-31). Toen Siem van der Giessen 8 jaar geleden in dienst kwam van firma E. de Winter in Ridderkerk, teelde het bedrijf al Wiske. Een prima ras waaraan nieuwe introducties niet of nauwelijks konden tippen, vertelt de ervaren AB-medewerker. Helaas ontdekten de telers vorig jaar plots wat Bremia in De zojuist gesneden poolbakken staan nog op het pad en leveren het perfecte bewijs: 42-173 RZ geeft mooie, gevulde kroppen met een prima presentatie. Een product dat aansluit bij de overige kwaliteitssla die Firma E. de Winter jaarrond levert aan voornamelijk het retailsegment. Nieuwe design In de meeste gevallen zijn het tijdelijke of heel het gewas. De hoogste tijd om op grotere schaal nieuwe rassen te beproeven en serieus te volgen. Geen Bremia Growing Partner RZ lokaal aanwezige fysio s. Pas als ze in een brede In kleine selectieproeven was 42-173 RZ ons al Ook qua teelt zit de nieuwkomer op dezelfde lijn regio en over een langere periode voorkomen, positief opgevallen en daarom plantten we vanaf als Wiske. De telers hoefden niks extra s te doen Contactgegevens worden zij officieel erkend. Afgelopen zomer november iedere maand 3.000 stuks van deze om de teelt tot een goed einde te brengen. We gebeurde dat met Bl:29, Bl:30 en Bl:31. Dat lijkt nieuwkomer mee met de Wiske. Ook teeltadviseur hanteerden een voorraadbemesting van 10 kilo ernstig, maar ik beschouw het als een inhaalactie. Maarten van Geest kwam regelmatig met extra Culterra organische korrels, aangevuld met een De afgelopen jaren zijn er namelijk geen fysio s proefbakken langs. mengmeststof (15-5-20) en/of kali, afhankelijk van benoemd. De nieuwe isolaten komen bovendien maar in een beperkt deel van Europa voor. Een Prima presentatie het grondmonster. Natuurlijk vroeg het extreem warme voorjaar wel om een meer regelmatige 4 goed teken, want het steeds bredere resistentiepakket maakt het de schimmel dus steeds moeilijker om op brede schaal schade aan te richten. Een goede sla, ik kan niet anders zeggen, vervolgt Van der Giessen. De nieuwkomer is qua groeisnelheid minimaal gelijk aan Wiske, hartje winter watergift en pasten we, rekening houdend met het kasklimaat, de luchtstrategie aan. Maar ondanks deze bijzondere omstandigheden bleef 42-173 RZ Nieuwkomers geven Bremia minder kans Sterker nog, de fysio s Bl:1 tot en met Bl:15 worden in de praktijk niet meer gevonden. Deze zijn dus niet langer relevant voor de slateelt in Europa en zullen niet langer getest en geclaimd worden door de zaadbedrijven vanaf 1 september 2014. misschien iets trager, en met dezelfde degelijke onderkant. De broek is vrij van smet en kan met weinig extra arbeid na het oogsten zo het zakje in. Belangrijk, want zeker in de winter heb je alle blad nodig en dan wil je niet te veel verwijderen. Het ras is duidelijk uniformer en mogelijk iets compacter kwaliteit leveren. Geen glazigheid en toprand gezien. En, waar het in eerste instantie allemaal om te doen was, ook geen wit gespot! Tot nu toe lijkt Volgens Siem van der me deze nieuwkomer dan ook een bruikbaar ras en Giessen is 42-173 RZ duidelijk uniformer goede opvolger van Wiske. We zullen zien. en iets compacter dan Wiske RZ. dan Wiske. Een ander verschil is de kleur, het De strijd tegen Bremia is een gezamenlijke blad van 42-173 RZ is een tint donkerder groen. verantwoordelijkheid. Hoe meer resistentiegenen We oogstten em gewoon mee met Wiske en het de slaveredelingsbedrijven met elkaar kunnen gewicht was minimaal gelijk in waarde: s winters vinden en stapelen, hoe duurzamer de resistentie kroppen vanaf 210 gram en in het voor- en najaar en hoe beter de internationale slateelt beschermd vanaf 280 gram per stuk. 6 Terug- en vooruitblik Benelux door Rik Van Laere is. Daarnaast dienen telers aanvullend fungiciden toe te passen, zodat nieuwe fysio s geen kans krijgen. Uiteindelijk zorgt dat er weer voor dat we met minder gewasbeschermingsmiddelen uit de voeten kunnen. Johan Schut Breeding Manager Lettuce 42-173 RZ Firma E. de Winter Locatie Ridderkerk Zaaiperiode 20 aug. 2013 1 jan. 2014 Plantperiode 5 sept. 2013 20 febr. 2014 Oogstperiode 15 okt. 2013 10 apr. 2014 Plantdichtheid 16,5 per m² Oogstgewicht winter v.a. 210 g voor- en najaar v.a. 280 g Grondsoort lichte klei 2 3
Nieuwkomers geven Bremia minder kans 82-94 RZ introductie bij eikenblad rood U wilt sla leveren die zo veel mogelijk voldoet aan de steeds strengere eisen van afnemers. Houdbaarheid en kwaliteit moeten van absoluut topniveau zijn. De veredelaars van Rijk Zwaan zitten er bovenop en introduceren regelmatig nieuwe rassen die nog beter zijn toegespitst op heersende omstandigheden. Ook wat betreft Bremia-resistentie lopen we voorop. Voor rode eikenbladsla onder glas heeft u in ons assortiment een ruime keuze. En dat lijstje vullen we aan met nieuwkomer 82-94 RZ. Onze rassen kunnen met perfect resultaat geteeld worden, mits u tijdens het seizoen rekening houdt met enkele aandachtspunten. Eventaï RZ, Soupiraï RZ en 82-94 RZ kunnen allemaal gezaaid worden van 20 augustus tot en met januari. De verschillen Afgelopen seizoen werden grote, commerciële proeven gedaan met 42-180 RZ en Hofnar RZ Ook 42-180 RZ kwam afgelopen winter Gaudea RZ (42-145 RZ) en Halewyn RZ zetten we hieronder voor u op een rij. Eventaï RZ kropsla 42-116 RZ, 42-145 RZ, 42-180 RZ goed uit de verf. Deze nieuwkomer Voor de oogstperiode van eind november Eventaï is nog steeds het donkerste rode eikenbladras voor en 42-131 RZ. Gezamenlijk pluspunt van is een oogstzeker winterras dat zeer en december testten we Gaudea op een de winterperiode. Opvallendste eigenschappen zijn de goede deze nieuwkomers is hun uitgebreide sterk is op smet en rand. Net als de wat grotere schaal. Deze introductie groeisnelheid en stevige bladeren. Een heel belangrijk advies resistentiepatroon HR Bl:1-31. Hiermee voorgaande twee nieuwe rassen is ook is sterk op smet en rand en bleek ook bij dit ras is, dat het elke week water krijgt. De beurtlengte kan zijn ze beter beschermd tegen alle 42-180 RZ HR Bl:1-31 Bremia-resistent. behoorlijk bestand tegen bobbelblad- variëren naar gelang het klimaat. Maar let op, zelfs bij regen- erkende Bremia-fysio s. 42-180 RZ is ietsje compacter dan virus en kringnecrose. Echter, vlak achtig, donker weer is een broesbeurtje noodzakelijk. Indien Snelle 42-131 RZ Hofnar en heeft mooie, glimmende bladeren. Door zijn opgerichte, gezonde Halewyn niet uit! Dit ras bleek afgelopen najaar, dat zeer zacht en relatief licht op deze wijze geteeld, is Eventaï een oogstzeker ras. Echter, hanteert u een andere teeltwijze dan bestaat de kans op Onze volgende introductie, 42-131 RZ, groei en goede kropvorming kunt u was, wederom super oogstzeker. Omwille rand in de krop en raden wij een ander ras aan. 42-116 RZ en Gardia RZ Verschillende telers testten 42-116 RZ leent zich vooralsnog voor het vroege zaaitraject, geschikt voor een oogst in het voorjaar en vroege zomer. Exacte dit ras makkelijk oogsten. Het gewas vraagt om voldoende meststoffen en een regel matige watergift. Rijk Zwaan van zijn opgerichtheid, dikbladigheid en witresistentie blijft Halewyn komend seizoen dan ook hoofdras voor deze Soupiraï RZ naast Gardia. 42-116 RZ is iets royaler data volgen zodra we meer ervaringen adviseert een zaaiperiode vanaf 20 periode. Gaudea biedt zeker perspectief. Soupiraï is sterker op rand. Vooral tijdens een iets van omvang dan Gardia en kan daarom hebben opgedaan. Wat wel duidelijk september tot 15 oktober, voor een Bij telers die een hogere etmaaltempera- langere, droge periode in het najaars- en winter- met een iets lagere stikstofgift, iets is: dit ras is sterk op rand en smet, oogst van 1 januari tot begin maart. tuur aanhouden en andere rassen telen seizoen. Net als Eventaï krijgt ook dit ras graag zouter of natter geteeld worden. Tevens heeft een gezonde onderzijde en oogst 42-180 RZ is geselecteerd om groeisnel- dan Halewyn, viel Gaudea op vanwege op regelmatige basis een watergift. Het verschil bleek het ras zeer sterk op rand en makkelijk. Daarnaast is deze botersla heid te behouden in donkere omstan- zijn opvallend gladder blad en blondere zit vooral in de bladkleur en de stevigheid van schot. 42-116 RZ is een snelle groeier een zeer snelle groeier en dus sneller digheden. En inderdaad, in de winter kleur. De kropvorming is heel mooi en het blad. Deze is minder dan bij Eventaï. Belangrijk met een frisgroene kleur en stevig blad. op gewicht dan onze andere slarassen. van 2013 was het ras aanzienlijk sneller de onderzijde heeft 5 nerven. Omdat de pluspunt is de redelijk gesloten onderzijde. Daarnaast is Conclusie: met zijn Bremia-resistentie Houd daarmee rekening in de oogst- dan andere sla. Afgelopen lichtrijkere supermarkten steeds strengere eisen Soupiraï heel sterk op smet. (HR Bl:1-31) is deze nieuwkomer een planning van het bedrijf. Wanneer u winter was het verschil in gewicht stellen aan de kwaliteit van onze sla, alternatief voor Gardia. 42-116 RZ kan zowel in het najaar als in het voorjaar kiest voor een oogstgewicht van 41 tot 53 kilo per 100 stuks, is dit ras opti- minder groot tot vergelijkbaar. Tot slot, vanwege zijn zeer sterke onderzijde en is een ras met een gezonde onderzijde enorm belangrijk. En de kwaliteit wordt 82-94 RZ geteeld worden. Voor een zaai van 22 maal. Het heeft dan een mooi gesloten brede Bremia-resistentie komt deze tevens geborgd door de brede Bremia- 82-94 RZ is qua kleur en sterkte op rand vergelijkbaar met augustus tot begin september en vanaf onderzijde met een klein snijvlak. nieuwkomer in aanmerking voor de resistentie (HR Bl:1-31). Gaudea is als Soupiraï. De bladstevigheid is dan weer overeenkomstig eind oktober tot eind december. Ideale plantdichtheid: tussen de 13 à deelmarkten. plant bij de plantenkweker iets trager Eventaï, evenals de sterkte op smet. Verschillen zijn er ook. Zo 16 planten per m². En net als de andere dan Halewyn. Dit lost hij later op met zijn groeit 82-94 RZ sneller, maar heeft koelere klimaatomstandig- nieuwkomers heeft 42-131 RZ een zeer snelle kropvorming. Uiteindelijk haalt heden nodig voor een mooi gesloten onderzijde. Wij raden dit brede bescherming tegen Bremia Gaudea netjes zijn gewicht. Gaudea ras dan ook meer aan voor de oogst na 1 januari. Het grootste (HR Bl:1-31). Dit ras is ook resistent kan perfect gezaaid worden vanaf pluspunt van 82-94 RZ is het brede resistentiepatroon. Telers tegen Nasonovia biotype: 0 en wortel- 5 september tot en met 20 september. die opteren voor een ras met de breedste bescherming tegen luis Pemphigus bursarius. Kiest u voor een oogst na 1 januari, dan Bremia, planten in het najaar best iets dunner. Minder planten adviseren wij 42-180 RZ. per m² (bijvoorbeeld 12 stuks) zorgen voor een gezondere en meer gesloten onderzijde in het najaar. 4 5
Door Rik Van Laere Terug- en vooruitblik Benelux Afgelopen seizoen kende zeer zachte weersomstandigheden. Bij ons, maar ook in de rest van Europa. Resultaat: een overaanbod van Spaanse ijssla, Italiaanse tunnelsla en/of Duitse vollegrondssla. Eén en ander beïnvloedde de prijsvorming van onze kassla negatief met uitzondering van februari, mei en juni. De teelt daarentegen, verliep in de meeste gevallen zonder grote problemen. De vraag komt elk najaar terug: wel of niet beregenen? Er zijn zoveel factoren die deze keuze beïnvloeden. Ik noem alleen al ras, plantstadium, stand van het gewas, zoutcijfer, vochtgehalte van de bodem, verdamping, ventilatievoud en de weersverwachtingen. Laat er bij Gardia RZ geen twijfel over bestaan: in oktober gieten is goed. Dit bevordert de groei en zo vermijdt u geel blad en een randje. Wees in november wat voorzichtiger, geef dan het liefst water met EC. Afgelopen november was uitzonderlijk donker, nat en warm. Hierdoor kregen schimmels en glazigheid meer kans met als gevolg een zwakkere onderkant. Bij een bui reageerde de luchting soms te laat waardoor ook binnen het vochtcijfer Rik Van Laere opliep. CO 2 geeft goede resultaten; de sla wordt aanzienlijk zwaarder. Eén uur doseren bij zonsopgang zorgt voor meer groei en zo voor een steviger en gezonder gewas. Natuurlijk, ook hygiëne, een strak spuitschema en een ruime plantafstand dragen bij aan de gezondheid van uw product. De maximale residulimiet wordt scherp gecontroleerd. Om te voldoen aan de eisen is het essentieel om vroegtijdig preventief te behandelen tegen onder meer Bremia, bodemschimmels en insecten. Dit betekent in het vroege najaar iedere 2 of 3 dagen na het planten en voor de kropvorming. In de strijd tegen Bremia komen wij u graag tegemoet met vier introducties. Ook Halewyn RZ blijft onverminderd populair. Dit ras gedijt het beste bij grotere gietbeurten vanaf de start. Dat zorgt voor een compactere groei. Een hoger EC of minder startstikstof is ook een mogelijkheid. Door zijn dikbladigheid en opgerichte groei heeft Halewyn nog altijd de sterkste onderkant voor een oogst in december. Geen winter Afgelopen winter was de tweede warmste ooit. Zelfs nachtvorst was uitzonderlijk. De energiekosten lagen dan ook beduidend lager dan vorige winter. De teeltduur werd flink ingekort. In november en december kozen steeds meer tuinders voor een 6 cm-pot in plaats van een 5 cm-pot. Tip: vermijd te grote planten met droge perspotten want deze kunnen zakkers veroorzaken. Zeer vroeg voorjaar In maart en april leek het wel zomer. De teelt duurde enkele weken korter dan normaal en veel tuinders hadden moeite om bij te blijven met oogsten. Er werd iets meer droogrand dan gewoonlijk vastgesteld. De beste remedie was om s nachts te gieten met een verhoging van de nachtelijke luchtvochtigheid. Extra kali hielp ook. Het was kiezen tussen niet luchten aan de windzijde of juist volop luchten vanaf de ochtend. Prijsvorming en commercialisatie De vraag om, zoals in het buitenland, een groter gedeelte van de productie vooraf marktgericht vast te leggen, dringt zich verder op. Aan de kostenzijde is ook nog maar weinig weg te snoepen, de meeste telers zijn al reuze efficiënt. Het slagingspercentage is door rassen, teelttechniek en voorlichting op een erg hoog niveau beland. Bedrijven onderscheiden zich tegenwoordig op een andere wijze, bijvoorbeeld middels flowpack of 6 stuks per kist met minder handlingschade. Wij juichen deze initiatieven toe. Immers, verse sla verdient meerwaarde. Nieuwe design Growing Partner RZ Gebruiksgemak op desktop, tablet en mobiel. Growing Partner RZ heeft een nieuw, fris design. Zowel op uw desktop als mobiel is de leesbaarheid en indeling van de pagina s verbeterd. Verder verandert er niets. U blijft de e-mails van Growing Partner RZ ontvangen wanneer er een nieuw bericht beschikbaar is op Growing Partner RZ. Wanneer u vragen of opmerkingen heeft, kunt contact opnemen via onderstaande contactgegevens. partner@rijkzwaan.com +31 (0)174 532 238 partner.rijkzwaan.com Sterke eikenbladsla 83-02 RZ U kent allemaal Rouxaï RZ. Diezelfde quadriple rode bladkleur zien we nu terug bij nieuwkomer 83-02 RZ. Deze snelle groeier is sterker op rand en schot en daardoor geschikt voor een teelt in de zomermaanden. Zowel volume als eindgewicht voldoen prima in deze periode. Echter, in de wintermaanden is dit ras wel wat langzamer dan Soupiraï RZ en Eventaï RZ. Uit praktijkproeven volgt verder een goede opgerichte bladstand. Dit maakt 83-02 RZ zeer sterk tegen smet. De Bremia-resistentie is HR Bl:1-31 en het ras bezit een ingebouwde resistentie tegen de Nasonovia-luis biotype: 0. Contactgegevens Nederland Erik Hovens Mobiel +31 (0)6 10 26 04 93 e.hovens@rijkzwaan.nl Maarten van Geest Mobiel +31 (0)6 53 43 39 20 m.van.geest@rijkzwaan.nl Wim in t Groen Mobiel +31 (0)6 53 29 89 91 w.in.t.groen@rijkzwaan.nl Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan 40 Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Nederland Telefoon +31 (0)174 53 23 00 E-mail sales@rijkzwaan.nl www.rijkzwaan.nl België Marc Celis Mobiel +32 (0)475 84 01 70 m.celis@rijkzwaan.be Rik Van Laere Mobiel +32 (0)475 45 64 44 r.van.laere@rijkzwaan.be Peter Scheire Mobiel +32 (0)475 25 87 35 p.scheire@rijkzwaan.be Koen T Syen Mobiel +32 (0)475 84 01 68 k.tsyen@rijkzwaan.be Rijk Zwaan Belgium nv Westkaai 8 2170 Merksem, België Telefoon +32 (0)3 647 06 07 E-mail info@rijkzwaan.be www.rijkzwaan.be Accountmanagers Benelux Accountmanager trade & retail Maarten van der Leeden Mobiel +31 (0)6 12 98 48 07 m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl Accountmanager plantenkwekers Peter Reinders Mobiel +31 (0)6 51 16 61 28 p.reinders@rijkzwaan.nl Disclaimer Er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van derge lijke specialisatie vereist ingewikkelde analysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een speci fieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is belangrijk, in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio s van patho genen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken. Immuniteit Een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte. Resistentie Het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt in vergelijking met vatbare planten rassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd Hoge resistentie (HR) plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijking met vat bare rassen. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Intermediaire resistentie (IR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in vergelijking met hoog resistente rassen. Intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk. Vatbaar Het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken. Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte. Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen. Beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere infor matie in welke vorm dan ook van Rijk Zwaan, bijvoorbeeld over de houdbaarheidsdatum, zaai-, planten oogstdata, zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geva aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie. De koper/gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt. Opname van een ras in deze uitgave betekent niet auto matisch dat dit ras beschikbaar is voor exploitatie; het kan alleen voor beproeving beschikbaar zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rijk Zwaan (www.rijkzwaan.nl). De foto s in deze uitgave demonstreren de types waartoe de genoemde rassen behoren en niet alle rassen als zodanig. Deze foto s vormen geen enkele garantie, expliciet noch impliciet, t.a.v. de prestaties van het gewas. 6 7
42-180 RZ groeisnelheid in donkere omstandigheden Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Sharing? Stuur dan een e-mail naar m.de.veen@rijkzwaan.nl. Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld. Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan 40 2678 KX De Lier Nederland www.rijkzwaan.nl Rijk Zwaan Belgium nv Westkaai 8 2170 Merksem België www.rijkzwaan.be