Bescherming Weidevogels Zuid-Holland 2018 Versterken, ondersteunen en stimuleren van vrijwilligerswerk in het groen
Dit jaarverslag is tot stand gekomen in samenwerking met 17 actieve weidevogelgroepen in Zuid-Holland. Naast legselbescherming en gedragswaarnemingen hebben zij BTS tellingen uitgevoerd. In 2018 is op grotere schaal met drones gevlogen. Werken met de drone vraagt meer inspanning dan verwacht. De dronepiloot wordt vaak ondersteund door vrijwilligers in het veld die het nest vaststellen en op soort brengen.
De zachte winter had van half februari tot begin maart een ijskoude staart. Vooral voor de kievit was dit vreselijk. Omdat het moeilijk is in bevroren grond voedsel te vinden, zat opvetten er niet zo in. De sterfte was groot. Het leverde wel interessante waarnemingen op van kieviten tussen de bebouwing. Een deel van de eerste legsels zijn vermoedelijk verloren gegaan door de kou. Voor de grutto s begon het seizoen een stuk rooskleuriger. Zij hebben met broeden gewacht tot het zachte weer Zuid-Holland bereikte in de tweede week van april.
Op 14 maart werd dan toch het eerste ei van Nederland én Zuid-Holland gevonden: André Hornstra is de gelukkige vinder. Vanwege de vorst was het behoorlijk onverwacht, ook voor André. En de eieren? Maximaal succes: alle drie zijn uitgekomen en de kuikens grootgebracht!
legsels per jaar per soort Zuid-Holland 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Aantalsontwikkeling legsels: periode 2005-2018 grutto, kievit, scholekster, slobeend, en tureluur afnemende trend kievit zet helaas door overige soorten redelijk stabiel met kleine aantallen. Scholekster relatief goed grutto kievit scholekster slobeend tureluur
Op landelijke schaal wordt de achteruitgang van de soorten onderzocht door SOVON. Ook de dichtheden lopen op landelijke schaal terug, zoals hiernaast te zien op de kaarten uit 1998-2000 en 2013 2015. Verandering in 15 jaar
uitkomstpercentage, verlies en predatie 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 uitkomstpercentage predatie verlies overig Van de gevonden nesten in 2018 is 77,6% daadwerkelijk uitgekomen. Dat is iets lager dan de laatste jaren, maar in lijn met het langlopend gemiddelde. Van de legsels die het afgelopen jaar verloren zijn gegaan, is in 14,1% van de gevallen predatie de oorzaak. Dit gaat uitsluitend om predatie van het nest.
Legsels op de kaart Op dit kaartje zijn de legsels van de grutto weergegeven die voorzien zijn van een GPS-locatie. Met een GPS locatie kan het nest beter worden beschermd tijdens werkzaamheden. Daarnaast helpt het in de toekomst om de juiste weilanden van een contract te voorzien en later te maaien.
Aandachtspunten legsels Deze gegevens zijn door vrijwilligers verzameld op agrarische percelen. Niet alle agrariërs werken samen met vrijwilligers. Een deel van de agrariërs is aangesloten bij de collectieven. Bij het samenstellen van de gegevens is hierin geen onderscheid gemaakt. De legsels worden in principe enkel gezocht op percelen waar geen zwaar beheer contracten op liggen. Op een deel van geschikt broedgebied wordt daardoor minder intensief naar legsels gezocht. Hierdoor bestaat de kans op gemiste nesten. Op de beste weidevogelpercelen kijkt men steeds meer naar het gedrag van de vogels om het broedgebied op de kaart te zetten en te beschermen. Deze staan genoteerd onder Waarnemingen.
Waarnemingen Om het beheer te verbeteren zijn gedragswaarnemingen op bedrijfsniveau een goede aanvulling op de gevonden legsels.
2014 2015 2016 2017 2018 120 100 80 60 40 wijze van invoer 20 0 website PDA Mobiele site Drone Mobiel invoeren in het veld Mobiel invoeren groeit in populariteit. Bijna 20% van de legsels wordt direct in het veld ingevoerd via de mobiele site. De overige legsels worden bij thuiskomst of nog later ingevoerd in de database. Snelle registratie maar vooral communicatie is belangrijk om het nest te beschermen.
Aantal bedrijven en vrijwilligers Het aantal bedrijven is afgelopen jaar per saldo gelijk gebleven. Er zijn bedrijven afgevallen en bijgekomen. Het aantal vrijwilligers is licht gestegen. Ondanks het afvallen van een aantal vrijwilligers zijn er 68 nieuwe vrijwilligers in de database bijgekomen. Aantal bedrijven, vrijwilligers en hectares Het aantal hectares waarop vrijwilligers actief zijn blijft door de jaren heen bijna gelijk. Met meer bedrijven is een hoger aantal hectares eerder te verwachten.
Gemiddelde leeftijd weidewachters De weidewachters krijgen steeds meer levenservaring, maar ook meer ervaring in het werk. De gemiddelde weidewachter doet dit werk al zo n 8,5 jaar. De weidwachters worden gemiddeld wel jonger. gemiddelde leeftijd weidewachters 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Cursussen en kennismomenten Samen met de groepen zijn in 2018 verschillende cursussen en kennismomenten georganiseerd. In totaal zijn er 220 vrijwilligers bijgeschoold en opgeleid, verdeeld over momenten zoals de Weidevogeldag, workshops predatie en digitaal invoeren en volledige cursussen monitoring in twee gebieden. Leren door te doen en uitwisseling van kennis onderling blijkt het meest succesvol.
E-learning In 2018 zijn de voorbereidingen getroffen voor een online cursusmodule Weidevogels op Leer Je Groen. In het voorjaar 2019 wordt de module gelanceerd. Neem een kijkje op www.leerjegroen.nl
10000 8000 6000 4000 2000 0 BTS tellingen in aantallen 2014 2015 2016 2017 2018 broedparen grutto gezinnen grutto hectares Tellingen Bruto Territoriaal Succes Afgelopen voorjaar zijn op circa 5.099 hectare Bruto Territoriaal Succes (BTS) tellingen succesvol uitgevoerd. Bij deze tellingen worden grutto broedparen en gezinnen geteld in een afgesloten (polder) gebied. In de 24 getelde polders zijn 664 grutto broedparen waargenomen. Per jaar worden er veelal wisselende gebieden geteld. Het succes is daardoor alleen per gebied bruikbaar.
BTS Aandachtpunten en resultaten De laatste jaren is er veel meer aandacht gekomen voor BTS tellingen als parameter voor de kwaliteit van het beheer. Hierdoor wordt er in veel meer gebieden geteld, ook gebieden die een lagere gruttodichtheid kennen. De kleuren verwijzen naar de BTS uitkomsten per gebied: groen = voldoende hoog broedsucces geel = geen sterke afname, noch voldoende toename rood = laag broedsucces grutto zien blauw en wit = wel geteld, maar zonder bruikbare uitkomst, bijvoorbeeld omdat: niet het hele gebied geteld is de data niet geschikt zijn voor een goede vergelijking
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 500 aantal broedparen zwarte stern 450 Zwarte Sterns in Zuid-Holland Na een vlammende aftrap van het seizoen met meer uitgelegde vlotjes dan voorgaande jaren, viel het uiteindelijke broedsucces van de zwarte stern wat tegen. Onder andere verstoring door predatoren leidde in 2017 tot een lager aantal broedparen dan verwacht. Meer informatie over zwarte sterns? www.zelfdoeninzh.nl/infotips/weide-vogelbeheer/zwartesterns-in-zuid-holland/ 400 350 300 250 200
Bollenvogels Met de groep bollenvogelbeschermers zijn de banden weer aangehaald. De groep telt al geruime tijd BMP-plots in de bollenstreek. De komende periode gaan zij extra aandacht besteden aan de patrijs in de streek. Deze prachtige rode lijst soort is gelukkig nog aanwezig in de streek. Zij het in lage aantallen. De werkgroep wil de dichtheid laten groeien.