GGzE centrum ouderenpsychiatrie Het psychologisch onderzoek Voor inzicht in uw capaciteiten, vaardigheden, mogelijkheden en beperkingen informatie voor cliënten >> 1
Psychologisch onderzoek kan bijdragen aan het stellen van een diagnose en het bepalen van de juiste behandelmethoden Deze brochure beschrijft wat het psychologisch onderzoek inhoudt, welke soorten onderzoek er zijn en hoe dit binnen GGzE centrum ouderenpsychiatrie in zijn werk gaat. Voor nadere toelichting kunt u terecht bij uw behandelaar of bij de psycholoog die het onderzoek verricht. Wat is een psychologisch onderzoek? Een psychologisch onderzoek geeft inzicht in uw capaciteiten, vaardigheden, mogelijkheden en beperkingen. Dit kan bijdragen aan het stellen van een diagnose en het bepalen van de juiste behandelmethoden. Om dat inzicht te krijgen, voeren we een gesprek met u en nemen we enkele malen een test af. De afspraken duren ongeveer anderhalf uur per keer. Soms vragen we ook aan iemand uit uw nabije omgeving om een bijdrage te leveren aan het onderzoek. 2
Het psychologisch onderzoek Hoe gaat het onderzoek in z n werk? Uw behandelaar bespreekt eerst met u de reden voor het uitvoeren van het psychologisch onderzoek. Nadat hij met uw instemming een aanvraag voor het onderzoek heeft ingediend, maken we een afspraak met u. Het onderzoek is voor u aangevraagd door uw behandelaar die werkzaam is bij: Ambulante behandeling Deeltijdbehandeling Afdeling Opname Klinische behandeling Klinische woonondersteuning Klinische behandeling organische psychiatrie Als u opgenomen bent, komt uw behandelaar of de psychodiagnostisch medewerker u voor het onderzoek op de afdeling ophalen. Hij brengt u naar de ruimte waar het onderzoek wordt gedaan. Als u thuis woont, nodigen we u voor het onderzoek uit in gebouw De Grijze Generaal aan de Winston Churchilllaan 75 in Eindhoven. U kunt zich melden bij de receptie in de centrale hal. Als u een (lees)bril of een gehoorapparaat heeft, neemt u deze dan mee naar het onderzoek. Het onderzoek bestaat in de regel uit twee of drie afspraken van anderhalf tot twee uur. We houden hierbij rekening met wat u aankunt. 3
Welke soorten psychologisch onderzoek zijn er? Er zijn verschillende soorten psychologisch onderzoek. Hieronder is aangevinkt welk onderzoek er bij u gedaan wordt. Neuropsychologisch onderzoek De neuropsychologie is een wetenschap die de relatie tussen hersenen en gedrag onderzoekt. De werking van de hersenen heeft invloed op ons denken (cognitie), ons voelen (emotie) en ons handelen (gedrag). Met behulp van testen kijken we naar de werking van de hersenfuncties, zoals onthouden, concentreren, redeneren, begrijpen en organiseren. Er zijn verschillende redenen om neuropsychologisch onderzoek te laten doen. Het onderzoek kan ertoe bijdragen om de reeds gestelde diagnose duidelijker te maken. Zijn de problemen/klachten het gevolg van veranderingen in de omgeving, van psychische overbelasting of is er sprake van beschadiging in de hersenen? Een vraag kan ook zijn of er sprake is van een vorm van dementie. Een andere reden om neuropsychologisch onderzoek te doen is om in kaart te brengen wat iemand wel of niet meer kan. Dit kan bijvoorbeeld belangrijk zijn bij het zoeken naar een passende woonomgeving of behandeling. Ook kan door neuropsychologisch onderzoek het beloop van een ziekte in beeld worden gebracht. Is er sprake van verbetering of zijn iemands mogelijkheden afgenomen? Persoonlijkheidsonderzoek Wat wordt verstaan onder persoonlijkheid? Persoonlijkheid is een verzamelnaam en bestaat uit iemands karaktertrekken, eigenschappen en gewoontes. Het is datgene wat u typeert en onderscheidt van alle andere mensen. Het doel van persoonlijkheidsonderzoek is een relatie te leggen tussen de klachten en de 4
Het psychologisch onderzoek persoonlijkheid. Onze persoonlijkheid wordt gevormd door wat we in ons erfelijk materiaal hebben meegekregen, samen met de ervaringen die we in het leven hebben opgedaan. Onze opvoeding en ervaringen uit de jeugd spelen daarbij een grote rol. Persoonlijkheidsonderzoek bestaat uit een aantal onderdelen. Soms zullen al deze onderdelen worden afgenomen, soms slechts een deel. Bij een persoonlijkheidsonderzoek heeft u gesprekken met een psycholoog die onder andere op uw levensloop ingaat. Mogelijke vragen zijn: wat heeft u meegemaakt in uw leven, hoe was u als kind, wat heeft u meegekregen van uw ouders? Maar ook: hoe gaat u om met spanningen en emoties? Daarnaast zal, met uw toestemming, een gesprek gehouden worden met uw partner of een andere naaste. Een ander onderdeel is het invullen van vragenlijsten. Daarbij geeft u bijvoorbeeld aan of een bepaalde uitspraak wel of niet op u van toepassing is. Het onderzoek kan nog worden aangevuld met projectieve tests. Dit zijn tests waarbij u geen vragen hoeft te beantwoorden, maar waarbij we u bijvoorbeeld vragen iets te vertellen over een plaatje. Het idee hierachter is dat uw beschrijving van het plaatje, inzicht geeft in uzelf. Een persoonlijkheidsonderzoek vindt plaats als er vragen zijn over hoe uw persoonlijkheidskenmerken uw dagelijks functioneren beïnvloeden. Als dat in kaart gebracht is, kunnen de behandelmogelijkheden daar op aansluiten. Capaciteitenonderzoek Bij dit onderzoek doen we op basis van verschillende tests uitspraken over uw intellectuele vaardigheden op het gebied van bijvoorbeeld taal, rekenen, ruimtelijk inzicht, logisch redeneren en probleemoplossend vermogen. Het doel is om inzichtelijk te maken waar uw krachten liggen en waar u minder sterk in bent. De behandeling kan hierdoor worden afgestemd op uw mogelijkheden waarbij we rekening houden met uw beperkingen. 5
Specialistisch onderzoek naar autisme Er zijn verschillende vormen van autisme, zoals Asperger, PDD-NOS en (hoog functionerend) autisme. We spreken dan over stoornissen in het autismespectrum, maar hanteren in deze brochure de algemene term autisme. Autisme is een stoornis in de ontwikkeling die voortkomt uit de hersenen. De informatieverwerking van mensen met autisme verloopt anders. Ze hebben moeite met communiceren en kunnen beter omgaan met alles wat letterlijk en concreet is. Problemen doen zich bijvoorbeeld voor bij drukte of verandering, het inleven in een ander of als iemand anders woordgrapjes of spreekwoorden gaat gebruiken. Om helderheid te krijgen over het al dan niet bestaan van problemen die met autisme gepaard gaan, voeren we een gesprek met u en uw partner of andere naaste waarbij onderwerpen zoals hierboven beschreven aan bod komen. Als er aanwijzingen zijn voor autisme, voeren we vervolgens een neuropsychologisch onderzoek uit. Daarmee brengen we in kaart hoe u omgaat met de verwerking van informatie. We kijken naar intelligentie en taal, maar ook naar inzicht in sociale situaties, inlevingsvermogen en vaardigheden in planning en organisatie. De resultaten van het onderzoek kunnen wijzen op autisme. Na het onderzoek geven we informatie en uitleg over de stoornis. Het kan u en uw familie beter inzicht geven in de invloed van autisme op uw dagelijks leven en in de mogelijkheden en beperkingen die het met zich meebrengt. Wij kunnen tevens advies en hulpverlening bieden. 6
Beschermd wonen Hoe wordt u op de hoogte gebracht van de resultaten? De psycholoog verwerkt de resultaten en maakt hiervan een verslag. De resultaten en de conclusie van het onderzoek worden met u en, als u dit wenst, met een familielid besproken. U kunt het verslag dan inzien. Het verslag is vertrouwelijk en komt met uw toestemming in uw medisch dossier. Ook vragen we u toestemming om uw huisarts of andere behandelaars op de hoogte te brengen van de conclusie. Het verslag heeft een geldigheidsduur van maximaal twee jaar en blijft in beheer bij GGzE Heeft u nog vragen? Heeft u nog vragen, dan kunt u via het secretariaat van GGzE centrum ouderenpsychiatrie contact opnemen met een van de psychologen. Bel daarvoor (040) 297 31 00. 7
Publicatiedatum: mei 2013 GCOP-003C GGzE centrum ouderenpsychiatrie Bezoekadres De Grijze Generaal Winston Churchilllaan 75 5623 KW Eindhoven T (040) 297 31 00 E ggzecentrumouderenpsychiatrie@ggze.nl I www.ggze.nl/ouderenpsychiatrie Postadres Intern postvak: WC 7505 Postbus 909 5600 AX Eindhoven 8 GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie