Stuknummer: AI12.07536 Gemeente Den Helder T.a.v. Aan het college van Burgermeester en Wethouders centraal bureau levensmiddelenhandel Postbus 36 bezoekadres 1780 AA Den Helder Leidschendam, 13 augustus 2012 postadres Betreft: Nieuwe Drank- en Horecawet Geacht College, Op 22 mei 2012 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de nieuwe Drank- en Horecawet (DHW). Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de koepelvereniging van de supermarkten en food service bedrijven in Nederland, is blij dat na negen jaar discussie de knoop is doorgehakt. Naar verwachting zal de nieuwe wet op 1 januari 2013 in werking treden. Doel nieuwe Drank- en Horecawet Het doel van de aangescherpte wet is om overmatige alcoholconsumptie door jongeren beter aan te pakken. Hiervoor is een belangrijke wijziging in de wet opgenomen: het toezicht op de naleving van de wet zal niet meer door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) uitgevoerd worden, maar is verlegd naar de burgemeesters van de gemeenten. Hierdoor kunt u in uw gemeente beleid en toezicht beter op elkaar afstemmen en zoeken naar lokale oplossingen die passen bij uw gemeente. Daarnaast krijgt u een aantal extra bevoegdheden die u kunt inzetten als de lokale situatie daarom vraagt. U krijgt hiermee een kans, maar ook een grote verantwoordelijkheid om de problematiek rondom alcohol en jongeren aan te pakken. U stoat niet alteen! U bent uiteraard niet de enige partij die een rol speelt bij het oplossen van de problematiek. Ook de producenten, de verstrekkers, de GGD's en andere maatschappelijke organisaties en niet te vergeten de ouders én de jongeren zelf hebben een belangrijke taak. De supermarktbranche is één van de verstrekkers van alcohol. Wij zijn ons bewust van de speciale status van dit product en nemen onze verantwoordelijkheid uiterst serieus. Ook wij willen absoluut geen alcohol verkopen aan kinderen die hiervoor te jong zijn. De handhaving van de leeftijdsgrenzen staat daarom hoog op de agenda van de supermarktorganisaties: tal van maatregelen worden genomen om deze taak goed uit te voeren. U kent ongetwijfeld het initiatief dat de supermarktbranche heeft genomen om iedereen onder de 20 die alcohol (of tabak) koopt naar legitimatie te vragen. Als verstrekkers zijn wij onderdeel van de oplossing en we kunnen succesvol zijn wanneer alle betrokken partijen (gemeente, gemeentelijke instanties, supermarkten, slijterijen, horeca en sportkantines) gezamenlijk de handschoen oppakken. De invoering van de Drank- en Horecawet, en daarmee de gewijzigde toezichthouder, creëert hiervoor nieuwe kansen met intensievere samenwerkingsmogelijkheden op gemeentelijk niveau.
CBL Code verantwoorde alcoholverkoop in de supermarkt In de afgelopen jaren hebben zowel de verkoopkanalen van alcohol als de producenten, de overheden en maatschappelijke organisaties zich ingezet om te bevorderen dat alcohol op een verstandige en verantwoorde manier wordt genuttigd. Wij zien hier langzamerhand de positieve resultaten van terug. Zowel de World Health Organisation als de NVWA rapporteerden in mei van dit jaar een vermindering in het alcoholgebruik van jonge kinderen en verdere terugloop van het aantal pogingen door jongeren onder de 16 om alcohol te kopen. De 'harde kern', de jongeren die blijven drinken, drinkt echter steeds meer. Daarom is er geen enkele reden om achterover te leunen. Supermarkten willen daarom naleving van de leeftijdsgrenzen verder verbeteren. Hiertoe hebben wij als branche de 'Code verantwoorde alcoholverkoop in de supermarkt' opgesteld. In deze Code staat beschreven hoe supermarktorganisaties invulling geven aan de wettelijke eisen en aan de regels die voortvloeien uit zelfregulering. U treft deze Code als bijlage aan. Alle leden van het CBL onderschrijven deze Code. Wij zijn van mening dat de Code u aanknopingspunten biedt om met de supermarkten in uw gemeente het gesprek aan te gaan en u kan helpen bij het opzetten en uitvoeren van uw handhavingsbeleid. Cultuuromslag Tenslotte zijn wij er van overtuigd dat het van groot belang is dat wij gezamenlijk, dat wil zeggen het bedrijfsleven (industrie en verstrekkers) én de gemeente, werken aan een cultuuromslag bij jongeren en bij ouders. Wat ons betreft moeten er twee zaken bij iedereen tussen de oren komen: 1) Dat jongeren onder de onder de 16 geen alcohol moeten drinken. 2) Wanneer een jongere alcohol koopt, of dit nu in de horeca, slijterij, sportkantine of een supermarkt is, is het volkomen normaal dat hij of zij zijn legitimatie laat zien. Ook als de jongere oud genoeg is om alcohol te mogen kopen! Wanneer we gezamenlijk deze omslag kunnen bewerkstelligen, hebben we een belangrijke stap gezet. Wij nodigen u van harte uit om met ons verder te praten over bovenstaande. U kunt daarvoor contact opnemen met het CBL, met de supermarkten in uw gemeente of met de contactpersonen van de landelijke organisaties van de supermarktketens die in uw gemeente gevestigd zijn. In bijlage II vindt u een lijst met ketens en contactpersonen. Met vriendelijke groet, René Roorda Directeur
centraal bureau?vensmidde!enhande! CBL Code verantwoorde alcoholverkoop in de supermarkt Augustus 2012
1. Inleiding Verantwoorde verkoop van alcoho! in de supermarkt Alcoholhoudende dranken maken een belangrijk deel uit van het assortiment van de supermarkt. Omdat deze producten met name voor jongeren een gezondheidsrisico kunnen vormen, dienen zij op verantwoorde wijze verkocht te worden. Onder verantwoorde verkoop van alcohol verstaat het CBL: dat alcoho! verkocht wordt volgens de wettelijke eisen die aan de verkoop van deze producten worden gesteld en dat er maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de wet wordt overtreden. De veiligheid van de medewerker en de klant zijn hierbij een belangrijk aandachtspunt. De eisen die zijn vastgelegd in de Drank- en Horecawet vormen de basis van de Code. In de Code verantwoorde alcoholverkoop in de supermarkt wordt beschreven welke maatregelen de supermarkten in Nederland nemen om aan deze eisen te voldoen. Alle leden van het CBL committeren zich aan deze Code en beschouwen de maatregelen in de Code als de minimale standaard die gehanteerd wordt om op verantwoorde wijze alcohol te verkopen. Supermarktorganisaties kunnen bovenop de eisen in de Code ketenspecifieke instellen. maatregelen Opmerkingen vooraf: 1. Als in de Code gesproken wordt van 'alcoholhoudende drank' of 'alcohol' wordt hiermee lichtalcoholische drank bedoeld (minder dan 15% alcohol). Sterke drank mag niet in de supermarkt worden verkocht. 2. In de Code wordt naar de kassamedewerker verwezen met het woord "hij/hem". Uiteraard wordt hiermee ook "zij/haar" bedoeld. 2
2. Wettelijke eisen In de Drank- en Horecawet is vastgelegd welke regels er gelden voor de verkoop van alcohol in de detailhandel. Deze regels betreffen zowel eisen aan het verkooppunt als eisen die gesteld worden aan de verkoophandeling. Verkooppunt In de supermarkt mag alleen lichtalcoholische drank worden verkocht. Dit is drank met een alcoholpercentage tussen 0,5% en 15%. Een uitzondering geldt voor wijn {hieronder vallen ook sherry, port en vermouth), dit product mag > 15% alcohol bevatten. - Alcohol mag nooit gratis worden weggegeven. - Alcoholhoudende dranken moeten duidelijk van alcoholvrije en alcoholarme dranken te onderscheiden zijn in het schap. De leeftijdsgrenzen die gelden voor de verkoop van alcohol moeten zichtbaar voor de klant zijn aangegeven. Verkoophandeling - Supermarkten mogen geen alcohol verkopen aan klanten die nog geen 16 jaar zijn. - Supermarkten mogen geen alcohol verkopen aan klanten die 16 jaar of ouder zijn wanneer de alcohol kennelijk bedoeld is voor iemand die nog geen 16 jaar is (wederverkoop). Wanneer een koper of degene waarvoor de alcohol bedoeld is niet onmiskenbaar 16 jaar of ouder is, moet de leeftijd van de koper vastgesteld worden aan de hand van een geldig legitimatiebewijs. 3
3. Vertaling wettelijke eisen Om aan de wettelijke eisen te voldoen, treffen supermarkten maatregelen in hun werkprocessen met betrekking tot het verkooppunt en de verkoophandeling. 3.1 Verkooppunt 3.1.1 Assortiment In de supermarkt zijn alleen alcoholhoudende dranken te koop met een alcoholpercentage van minder dan 15%. Een uitzondering hierop is wijn, waaronder ook sherry, port en vermouth vallen. Wijn mag > 15% alcohol bevatten. 3.1.2 Presentatie Alcoholhoudende dranken en alcoholvrije dranken zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden in het schap; alcoholhoudende en niet-alcoholhoudende producten mogen niet door elkaar heen staan. Voorkomen moet worden dat alcoholhoudende drank per ongeluk wordt gezien als alcoholvrije of alcoholarme drank. 3.1.3 Signing De leeftijdsgrenzen die gelden voor de verkoop van alcohol (zowel de wettelijke leeftijd van 16 jaar voor lichtalcoholische drank, als de "legitimatieleeftijd" van 20 jaar) zijn zichtbaar voor de klant aangegeven bij het alcohoischap en bij de kassa. Hiervoor worden de materialen met het "Nog geen 20" beeldmerk gebruikt. 3.1.4 Reclame Het CBL heeft zich aangesloten bij de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken (RvA). Hierin wordt bepaald dat aanbiedingen van alcoholhoudende producten niet meer dan 50% korting mogen bedragen. Wanneer er een premium wordt weggegeven bij het product mag de waarde van de aangeboden premium niet meer zijn dan de helft van de totale waarde van het gekochte product inclusief het aangeschafte premium. Voorbeeld: Krat bier a 12 (met 40% korting) + premium a 2 = 14,- Het aanbieden van dit krat met een korting van 40% en een premium met de waarde van 2 is toegestaan, want je betaalt 7,20 voor het krat en dat is meer dan 50% van 14,-, wat de totale waarde (krat + premium) is. 3.2 Verkoophandeling 3.2.1 Leeftijdsgrenzen Supermarkten verkopen geen alcohol aan jongeren die nog geen 16 jaar zijn. Om zeker te weten dat een koper oud genoeg is om alcohol aan te mogen verkopen, vraagt de kassamedewerker aan klanten onder de 20 jaar naar legitimatie wanneer zij alcohol kopen. In de Wet op de identificatieplicht is bepaald wat een geldig en officieel legitimatiebewijs is: paspoort identiteitskaart 4
rijbewijs brommerbewijs vreemdelingendocument 3.2.2. Wederverkoop Met wederverkoop wordt bedoeld dat een klant van 16 jaar of ouder alcohol koopt voor iemand die nog geen 16 jaar is. Als de kassamedewerker het idee heeft dat de alcohol die gekocht wordt, bedoeld is voor iemand waarvan niet zeker is of deze 16 jaar of ouder is, moet deze persoon/personen ook om legitimatie gevraagd worden. 3.2.3 Rol van de leidinggevende Niet iedere jongere zal zonder tegensputteren zijn of haar legitimatie laten zien. Soms lopen de gemoederen zo hoog op dat de situatie eindigt in verbaal of zelfs fysiek geweld. Wanneer de klant weigert mee te werken aan de procedure, moet de kassamedewerker de leidinggevende of de eerst verantwoordelijke voor het kassagebied erbij kunnen roepen. Deze neemt het gesprek over en begeleidt de klant eventueel naar buiten. 3.2.4 Organisatie De kassamedewerker is degene die de verkoophandeling uit moet voeren. Zijn leidinggevende is ervoor verantwoordelijk dat hij de juiste hulpmiddelen en training heeft gekregen om deze taak goed uit te voeren. De supermarktmanager/de ondernemer is verantwoordelijk voor het vertalen van beleid van het hoofdkantoor naar de werkvloer en voor de manier waarop het beleid wordt uitgevoerd. 5
4. Van de wet naar de werkvloer Om ervoor te zorgen dat de wet wordt nageleefd, worden medewerkers goed toegerust op hun taak. Op deze manier wordt het naleven van de leeftijdsgrenzen vergemakkelijkt. 4.1 Instructie personeel De instructie van het personeel is van groot belang voor het correct uitvoeren van de procedures. Hiermee wordt de basis gelegd voor de naleving van de leeftijdsgrenzen. 4.1.1. Training ledereen die kassawerkzaamheden verricht, wordt getraind. De CBL-training "Soms moet je nee verkopen" kan via de website www.supermarkt.nl gevolgd en geëxamineerd worden. Supermarktorganisaties kunnen in plaats van de CBL-training zelf een gelijkwaardige training en toetsmoment ontwikkelen. 4.1.2. Wat moet ie kennen en kunnen? Na training en instructie weet de kassamedewerker in ieder geval: dat klanten tot 20 jaar om legitimatie moeten worden gevraagd bij de aankoop van alcohol; op welke manier hij moet controleren of de koper de vereiste leeftijd heeft bereikt; wat geldige legitimatiebewijzen zijn; hoe omgegaan wordt met vaste klanten of bekenden; wat de procedure is wanneer de klant weigert zijn of haar legitimatie te laten zien of weigert zijn of haar aankopen te laten staan omdat de leeftijd van 16 jaar nog niet is bereikt; wat de rol van de leidinggevende is. Daarnaast weet hij het volgende over wederverkoop: wat er bedoeld wordt met wederverkoop; wat de regels zijn bij verkoop aan groepen; waar op gelet moet worden om wederverkoop te signaleren. Ook is uitgelegd wat hij moet doen wanneer de klant weigert mee te werken of de situatie uit de hand dreigt te lopen. 4.2 Informeren publiek over de geldende regels Om discussie aan de kassa te voorkomen, is het belangrijk dat de consument, op het moment dat hij of zij bij de kassa komt, op de hoogte is van de regels met betrekking tot de verkoop van alcohol. 4.2.1 Communicatie in de supermarkt fn de supermarkt geldt behalve de wettelijke leeftijdgrens van 16 jaar een bovenwettelijke "legitimatieleeftijd" van 20 jaar. Supermarkten communiceren beide leeftijdsgrenzen door middel van stickers, kassabalkjes en/of schapkaartjes bij de ingang, de kassa, en/of het schap. 6
5. Wettelijke eisen voor slijterijafdelingen Er zijn supermarkten die een slijterijafdeiing hebben waar (ook) sterk alcoholische drank wordt verkocht. Voor slijterijen zijn in de Drank- en Horecawet regels opgenomen voor de verkoop van sterke drank, leeftijdsgrenzen die gelden in de slijterij, de eisen aan de leidinggevenden en de bouwkundige eisen voor de slijterij. Verkoop De verkoop van sterke drank is verbonden aan een vergunning die uitgegeven wordt door Burgemeester en Wethouders (met ingang van 1-1-2013 door de burgemeester). Het is verboden een slijtlokaliteit voor het publiek geopend te houden als in de inrichting geen leidinggevende aanwezig is die vermeld staat op een vergunning. Leeftijdsgrenzen In een slijterij mag zowel lichtalcoholhoudende drank worden verkocht (tussen 0,5% en 15% alcohol, met uitzondering van wijn) als sterke drank (> 15% alcohol) verkocht worden. Voor deze producten gelden verschillende leeftijdsgrenzen: Medewerkers mogen geen lichtalcoholhoudende drank verkopen aan klanten die nog geen 16 jaar zijn en geen sterke drank aan klanten die nog geen 18 jaar zijn. Medewerkers mogen geen alcohol verkopen aan klanten die 16 jaar of ouder of 18 jaar of ouder zijn wanneer de alcohol of kennelijk bedoeld is voor iemand die resp. nog geen 16 jaar of 18 jaar is (wederverkoop). Wanneer een koper of degene waarvoor de alcohol bedoeld is niet onmiskenbaar de vereiste leeftijd (16 jaar dan wel 18 jaar of ouder) heeft, moet de leeftijd van de koper vastgesteld worden aan de hand van een geldig legitimatiebewijs. Kinderen onder de 16 mogen niet zelfstandig bij een slijterij naar binnen. Ook mensen die dronken zijn, mogen niet toegelaten worden. Eisen aan leidinggevenden Aan de leidinggevende die op de vergunning staat wordt een aantal eisen gesteld. Leidinggevenden moeten: niet onder curatele staan en niet ontzet zijn uit de ouderlijke macht of voogdij; niet in enig opzicht van slecht levensgedrag zijn; de leeftijd van 21 jaar hebben bereikt; voldoen aan de eisen van zedelijk gedrag; beschikken over de Verklaring Sociale Hygiëne. Bouwkundige eisen die gesteld worden aan slijterijen De slijterijafdeling moet onder meer voldoen aan de volgende bouwkundige eisen: de plafondhoogte moet ten minste 2,40 meter zijn; 7
de oppervlakte van de slijtlokaliteit moet minimaal 15 m 2 zijn; de slijterijafdeling mag niet rechtstreeks in verbinding staan met de supermarkt; de verbindingslokaliteit bestemd voor bezoekers moet een loopafstand hebben van ten minste twee meter, een verbindingslokaliteit uitsluitend bestemd voor personeel een loopafstand van tenminste één meter. Overige eisen in de slijterij mogen naast (alcoholhoudende) dranken alleen artikelen worden verkocht die direct gerelateerd zijn aan alcoholhoudende drank, bijvoorbeeld glazen of kurkentrekkers; tappen en slijten gaan niet samen in één lokaliteit; proeven van alcoholhoudende drank is tot 1-1-2013 niet toegestaan. Vanaf die datum mag eigen personeel op verzoek van de klant alcoholhoudende drank laten proeven die (al) in het assortiment is opgenomen. 8
6. Vertaling wettelijke eisen Om aan de wettelijke eisen te voldoen, treffen de supermarkten in hun werkprocessen maatregelen met betrekking tot het verkooppunt en de verkoophandeling. 6.1 Verkooppunt en verkoophandeling De maatregelen die in de slijterij worden genomen om op verantwoorde wijze alcohol te verkopen (instructie personeel, informeren consument, signing, reclame) zijn gelijk aan die in de supermarkt, met dien verstande dat er extra leeftijdsgrenzen gelden. In de training en de instructie van de medewerker worden deze extra leeftijdsgrenzen meegenomen. De lokaliteit voldoet aan de wettelijke eisen. 6.2. Leidinggevende De leidinggevende op de vergunning voldoet aan de wettelijke eisen. Tijdens de openingsuren van de slijterijafdeling is er een leidinggevende {die op de vergunning of een aanhangsel bij de vergunning) vermeld staat) in de inrichting aanwezig. 9
...itraal bureau evensmiddelen handel Supermarktketen Contactpersoon Telefoon E-mailadres Albert Heijn Mw. C. Hendriksen (075)659 91 11 carla.hendrtksen@ahold.com Postbus 3000 1500 HA Zaandam Aldi Dhr. P. Vink (0345)47 7101 inkoopll@inkp.nl Postbus 147 4100 AC Culemborg Boni-Markten Dhr. A.H.P. Wijnstok (033)247 3131 h.wijnstok@bonisupermarkt.nl Postbus 1093 3860 BB Nijkerk C1000 Mw. 1. de Ridder (033) 453 36 00 ingeborg.deridder@c1000.nl Postbus 1000 3800 BA Amersfoort Coop Supermarkten Dhr. B. Nijland (026) 799 96 66 Bert.Nijland@coop.nl Postbus 87 6880 AB Velp Deen Supermarkten Dhr. G.V.M. Entius (0229) 25 2100 g.entius@deen.nl Postbus 139 1620 AC Hoorn Detailresult (Dirk van den Broek, Digros, Bas van Mw. T. van Klooster (0251)27 87 00 tvklooster@dirk.ni der Heijden, DekaMarkt) Postbus 86 1940 AB Beverwijk EM-TE Supermarkten Dhr. A. Reijnders (0413)34 35 00 areijnders@sligro.nl Postbus 47 5460 AA Veghel Hoogvliet Supermarkten Dhr. J. Korevaar (0172)4182 12 Jan.korevaar@hoogvliet.com Postbus 434 2400 AK Alphen a/d Rijn Jan Linders Dhr. F. van Kasteren (0485)34 99 11 fvankasteren@janlinders.nl Postbus 72 5854 ZG Bergen Jumbo Supermarkten Dhr. J. Hulleman (0413)38 02 00 johan.hulleman@jumbosupermarkten.nl Postbus 8 5460 AA Veghel Lidl Nederland Dhr. F. Voogt (035)528 74 52 fabian.voogt@lidl.nl Postbus 198 1270 AD Huizen MCD Supermarkten Mw. M. Jacobs (0184) 41 85 00 mjacobs@boon-groep.nl Postbus 235 3360 AE Sliedrecht Netto ra ma Dhr. M. Matteeuws (0162)45 59 50 mattheeuws@nettorama.nl Postbus 182 4900 AD Oosterhout Plus Retaii Dhr. W. Winnubst (030)22192 11 wwinnubst@pfusretail.nl Postbus 21 3730 AA De Bilt Poiesz Supermarkten Dhr. H. Dijkstra (0515) 42 88 00 h.dijkstra@poiesz-supermarkten.nl Edisonstraat 3 8606JH Sneek Spar Holding Mw. Y. van den Bogert (088) 445 79 70 y.van.den.bogert@despar.nl Postbus 147 4760 AC Zevenbergen Troefmarkt + Dagwinkel Dhr. T, Kwakkenbos (0172)6193 11 t.kwakkenbos@va ntolretail.nl Europaweg 2 2411 NE Bodegraven Vomar Voordeelmarkt Opaalstraat 15 1812 RH Alkmaar Dhr. D. van der Rol (072) 750 22 10 dvanderrol@vomar.nl