Jaarverslag Openluchtmuseum De Spitkeet 2012
Inhoudsopgave: Onderwerp Pagina Doelstelling van ons museum 3 Voorwoord 4 Rondje Achtkarspelen 5 Museumweekend 6 Kloosterfiets-en wandeltocht 6 Spitkeet en Stampottocht 8 Tuinenfietstocht 9 Geitenkeuring 10 Fiets- en wandeltochten 10 Oude ambachten 11 Fruitdag 12 Winterfair op het Themapark 13 Snertkuier 14 Muziek in de Spitkeet 15 Afscheid Thea Nijenhuis 16 Jan de Vries nimt ôfskie as bestjoerslid 17 De bouw- onderhoudscommissie 19 Het baarhuisje 21 Onze bezoekers 22 Financiën 23 Programma 2013 25 Samenstelling bestuur 26 2
Doelstelling van ons museum Het tonen van het verband tussen natuur, wonen en werken op de arme Fries- Groningse heide in de 19 e en het begin van de 20 ste eeuw en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. Oprichtingsdatum: 23 februari 1990 Registratiedatum erkend museum: januari 2004 Vestigingsadres: Openluchtmuseum/ Themapark de Spitkeet, De Dunen 3, 9281 KT Harkema Tel. 0512-840431 of 06-83417414 Internetadres: www.despitkeet.nl Email adres: info@despitkeet.nl Bankrekening: 304278726 Rabobank Burgum / De Lauwers te Surhuisterveen. Beheerder: Mevr. J. Winter/ Mevr. R. Wiersma 06-83417414 Postadres: Postbus 14, 9289 ZH, Drogeham Dit verslag is mede tot stand gekomen dankzij de financiële steun van: Glashandel- en glasbewerking Hoekstra Douwes Machines Vekam Houtbouw Tegelhandel L. van Dekken Bouwbedrijf U. Veenstra Autoschadeservice De Haan Pluimveevangbedrijf Van der Veen Bijkon Staal- en systeembouw Autobedrijf Halbe de Meer AJ Catering&Meer Poelman Bouwmaterialen Instituut voor Permanent Make-up Slagerij Alie en Brenda Allen te Harkema Agrarisch centrum De Leijen de Drogeham 3
Voorwoord Alweer een jaar voorbij. Het was een voortreffelijk jaar omdat we met andere partijen het museum weer verder konden uitbouwen. In samenwerking met provincie en gemeente hebben we voor onze uitbreiding financiële steun gekregen. We zijn daarom de overheid en de politiek dankbaar dat ze ons weer een stapje hebben geholpen om tot een volwaardig openluchtmuseum uit te groeien n. We hopen dan ook dat deze samenwerking een verdere versterking zal betekenen van de recreatieve mogelijkheden in onze gemeente. Ook dankzij de ondersteuning van onze donateurs die soms zelfs hun bijdrage hebben verhoogd is het mogelijk geweest om onze plannen te verwezenlijken. We willen daarom iedereen bedanken, speciaal onze sponsors zoals de SWA, Kootstra van der Veen en drukkerij Mulder, ook namens onze vrijwilligers. Want het zijn de vrijwilligers die met hart en ziel de uitbreiding hebben uitgevoerd. Daarnaast willen we hier Radarwerk noemen die ons ook in het afgelopen jaar twee medewerkers uitleende om ons terrein op een uitstekende wijze te onderhouden. Tegelijk willen we vermelden dat het een extra stimulans is als je de reacties van onze bezoekers in het gastenboek leest, ook betreffende het onderhoud van ons terrein. We moeten vooral doorgaan, is de boodschap die daarin doorklinkt. Het zijn weer andere vrijwilligers die de stroom van bezoekers die steeds groter wordt altijd voorzien van wat nodig is om een bezoek aan ons museum compleet te maken. De projecten ( Pikehok en Speeltuin) van vorig jaar zijn bijna afgerond en dus zullen in april bij het begin van het seizoen beide attracties worden geopend voor onze museumbezoekers. We zijn er blij mee dat dit is gelukt en hopen dat de bezoekers dit ook zo kunnen waarderen want daar doen we het voor. Het museumbezoek moet voor de verschillende categorieën aantrekkelijk zijn. Jong en oud moet aan zijn trekken komen. De historie van leven, wonen en werken in de periode van 1800 tot 1950 op de Fries Groningse heide is te belangrijk om te vergeten. Ook nu kunnen we nog wat leren van die tijd. Verder kunt u in dit jaarverslag over alle belangrijke onderwerpen nog meer lezen. Onder dank van alle hulp van iedereen en met vertrouwen in de toekomst is de verwachting dat we ook in 2013 weer een goed jaar zullen hebben. Voorzitter Jarig Wijma 4
Rondje Achtkarspelen. Activiteiten Spitkeet 2012 De eerste activiteit in het nieuwe seizoen was deze keer het Rondje Achtkarspelen. Deze activiteit wordt ieder jaar door een groot aantal musea en andere toeristische instellingen in onze gemeente georganiseerd op paasmaandag. Soms is het dan nog winterweer, soms lijkt het volop zomer. Deze keer voorspelde Piet Paulusma niet veel goeds maar zolas vaker gebeurt, het viel allemaal wat mee. Wij waren dan ook blij dat we in totaal zo n bezoekers konden verwelkomen. Zoals men van ons gewend is mocht de jeugd weer eieren zoeken. Voor hen is dit ieder jaar weer een feest. Al dagen van te voren kijken ze hier naar uit. In de boomwallen op ons grote terrein hebben wij houten eieren verstopt. Wanneer ze hiervan enkele hebben gevonden kunnen ze die ruilen bij de paashaas voor een echt ei. Dat mogen ze dan beschilderen en dat doen ze met veel plezier. Behalve die houten eieren zijn er ook enkele gouden eieren verstopt. Wie zo n ei vindt mag dit inleveren voor een leuk prijsje. Wanneer ze hun ei hadden beschilderd konden ze zelf worden beschilderd. Na verloop van tijd liepen er heel wat poesen, clowns en andere kleurrijke figuren rond op het Themapark. Van al deze activiteiten word je hongerig en zo zagen we later hier en daar groepjes kinderen rondom een kolenvuurtje liggen. Aan een stok hadden ze een stuk brooddeeg en wanneer ze dit lang genoeg boven het vuur hielden werd het lekker bruin. Dan nog wat bruine suiker er in en smullen maar. Ook voor de volwassenen was er weer genoeg te beleven. Vrijwilligers in de huisjes gaven tekst en uitleg en deelden suikerbrood of een stukje roggebrood met ei uit. Nieuwe attractie was dit jaar het baarhuisje. Op het armenkerkhof was dit gebouwtje de afgelopen maanden door de leden van de bouwploeg gebouwd en nu konden we het voor ons publiek openstellen. Uit gesprekken werd duidelijk dat het publiek uit de verre omgeving was gekomen en dat men erg tevreden was over het gebodene. 5
Museumweekend Het is zo langzamerhand een traditie geworden dat het Themapark tijdens het museumweekend, evenals andere musea, gratis voor het publiek toegankelijk is. Dat dit gebaar op prijs wordt gesteld merken we ieder jaar opnieuw. In 2012 konden we mensen verwelkomen. Hierbij zijn vaste klanten zoals onze donateurs, maar we zien elk jaar ook heel veel nieuwe gezichten. En juist voor deze groep stellen wij de Spitkeet open. Wij willen graag aan zoveel mogelijk mensen laten zien wat de Spitkeet inhoudt. En natuurlijk zijn wij dan graag bereid om de verhalen te vertellen over de mensen die vroeger in deze omgeving hebben gewoond. Op 14 en 15 april was het dan ook gezellig druk op het Themapark. In elk huisje en natuurlijk ook in de holwoning en in de spitkeet waren vrijwilligers aanwezig om de bezoekers te vertellen en te laten zien hoe de mensen hier vroeger woonden, leefden, wat voor werk ze deden en uiteraard over de zorg en de armoede waarmee zij kampten. Gelukkig kunnen we ook laten zien dat ook voor deze mensen de omstandigheden langzamerhand verbeterden. Als extra attractie hadden de leden van de schildersclub van Harkema werkstukken afgestaan voor de tentoonstelling die wij op deze dagen in het Skieppehok organiseerden. Dat er ook op dit terrein in Harkema veel talent schuilt bleek wel uit de werkstukken in het Skieppehok. Daar waren echte juweeltjes bij en die trokken dan ook de belangstelling van veel bezoekers. Kloosterfiets- en wandeltocht Op 2 juni vond onder goede weersomstandigheden onze jaarlijkse kloostertocht plaats. De fietsers konden kiezen uit 25 en 45 km, de wandelaars uit 10 en 25 km.. Nadat ze in het Skieppehok van de non een route hadden ontvangen ging het allereerst richting Buweklooster. 6
Op deze plaats werd in 1252 door een zekere Buwe Harkema het klooster Mariëngraf gesticht. Hij had al eerder een parochiekapel in Harkingekercke ( Harkema Opeinde, de streek tussen Drogeham en Augustinusga) gesticht. Het klooster van Buwe werd opgezet als vrouwenklooster. Rijke jonge vrouwen werden de bewoners. Het eigenlijke werk werd gedaan door lekenbroeders, een soort werkmonniken. Zij werkten bijvoorbeeld op het stuk grond tussen de Betonwei en de Mûntsegroppe, dus het terrein waar nu het Themapark ligt en haalden even verderop turf uit het hoogveen dat daar toen nog lag. Gerkesklooster werd even eerder gesticht door Gercke Harkema, nl. in 1240. Hij was een rijke grootgrondbezitter uit de buurt van Twijzel. Dit werd een mannenklooster. Vaak werden kloosters gesticht in onbewoonde gebieden. Zij kregen dan al snel de grond rondom hun klooster in bezit. De monniken van dit klooster werkten wel. Zij hebben o.a. grote stukken van de voormalige Lauwerszee ingepolderd waardoor hun grondbezit nog groter werd. Op deze grond werden boerderijen gebouwd die een deel van hun opbrengst aan het klooster moesten leveren. Gerkesklooster, waar wel zo n 1000 monniken hebben gewoond, werd daardoor een van de rijkste kloosters van Friesland. In 1580 werd de Rooms Katholieke kerk in Friesland verboden. Toen zijn na verloop van tijd helaas vrijwel alle kloosters vernietigd. Het zijn grote complexen geweest met o.a. een kerk, ziekenzaal, eetzaal, studiezalen en kamers, schuren en stallen, een bakkerij en een brouwerij. Hier is op Buweklooster niets meer van over. Alleen wanneer daar een graf gedolven moet worden treft men vaak resten van de fundering of oude stenen aan. Van Gerkesklooster is alleen de brouwerij bewaard gebleven. Sinds 1629 is dit gebouw in gebruik als kerk. Die functie heeft het nog steeds. Tijdens de kloostertocht staan er op Buweklooster en in de kerk van Gerkesklooster monniken die vertellen over de boeiende geschiedenis van deze beide kloosters. Dit jaar hadden we 140 deelnemers die hebben genoten van de mooie routes en van de verhalen die zij onderweg meekregen. 7
Spitkeet- en stamppotwandeltocht Volgens kenners is de streek tussen Harkema en Eastermar één van de mooiste wandelgebieden van Fryslân. Het is een echt origineel coulissenlandschap met eeuwenoude boomwallen die nu weer goed worden onderhouden, rustige wegen en zandwegen die op kaarten van omstreeks 1700 al voorkomen zoals de Mâlewei, Boskwei, Joerelaan en Skieppedrifte. Echt een uniek historisch gebied dat vooral vanwege de zandwegen de sfeer van vroeger nog duidelijk uitstraalt. Het is logisch dat wij als Themapark de Spitkeet graag gebruik maken van deze prachtige mogelijkheden om mooie wandelroutes uit te zetten. Steeds kun je een ander pad kiezen om dit gebied te verkennen en al loop je voor een tweede keer langs hetzelfde pad, het blijft even mooi. Wandelaars uit heel Fryslân en ook uit Groningen weten dit ook en komen hier dan ook graag naar toe om een mooie wandeltocht te maken. Zo stonden op 5 mei al ruim voor de officiële starttijd van 8.00 uur de eerste wandelaars te wachten. Dit waren de echte langeafstandslopers die ook vandaag zin hadden in een tocht van 25 of 40 km. Nadat ze hun wandelboekjes met de verslagen van tientallen tochten, vaak door heel Nederland, hadden ingeleverd ontvingen ze de route en gingen, ook dankzij het mooie wandelweer, welgemoed op stap. Later volgden de deelnemers die het wat rustiger aan wilden doen. Zij konden vanaf 10.00 uur starten voor de 5, 10 of 15 km. Om 17.00 uur was iedereen weer binnen. Ze waren vol lof over de mooie routes die ook door pijlen duidelijk waren aangegeven. Op 20 oktober hielden we ook in dit mooie wandelgebied onze stamppotwandeltocht. Hier kon men kiezen uit drie afstanden nl. 10, 15 en 25 km. Evenals bij de vorige tocht stonden de echten ruim voor 9.00 uur, de officiële starttijd, te popelen. Wij hebben er geen moeite mee dat ze wat eerder starten en dus konden ze snel op pad. Tussen 10.00 en 11.00 uur gingen de deelnemers aan de 10 km van start en zo hadden we rond de klok van 11.00 uur 175 wandelaars ingeschreven. Kort na 12.00 uur kwamen de eersten al weer terug. Ze hadden een leuke wandeling gemaakt en lieten zich de stamppot van boerenkool of zuurkool met 8
een heerlijke worst goed smaken. De hele middag liep het gezellig door en tegen 17.00 uur was iedereen terug en de stamppot bijna op. Met een bedankt en tot de volgende keer keerden ze terug naar huis. Ze hadden een mooie dag gehad en ook wij waren best tevreden met dit resultaat. Tuinenfietstocht Evenals in de voorgaande jaren had Willem Weening ruim op tijd zijn bezoekjes afgelegd bij mensen die dit jaar hun tuin misschien open wilden stellen voor de deelnemers aan onze tuinenfietstocht. Hij kent via de vereniging Tuindorp Harkema elke tuinliefhebber en heeft met deze leden dus geregeld contact. Zodoende was het ook dit jaar geen probleem om acht tuiniers te vinden die aan deze activiteit wilden meewerken. Sommigen doen vrijwel elk jaar mee, anderen zijn weer nieuw. Op 14 juli was iedereen er klaar voor. De tuiniers hadden hun uiterste best gedaan om op die datum goed met hun tuin voor de dag te komen en via de media was men in heel Fryslân op de hoogte gebracht van deze speciale tocht. Ruim voor 10.00 uur vertrokken de eerste deelnemers richting Drogeham. Via mooie wegen kwamen ze bij de eerste tuin, ruim opgezet en mooi om te zien. Daarna ging het richting Buweklooster. Achter een eeuwenoude monumentale boerderij ligt daar een grote bijzondere tuin die zeker een bezoek waard was. Vervolgens richting Harkema. Daar wachtten hen nog zes tuinen, soms hele grote landschapstuinen met prachtige vijvers en heuvels met veel struiken en mooie bloemen, soms ook kleine tuinen, keurig verzorgd en een lust voor het oog. Eén daarvan was een uilentuin. Hier kon men dus geen bloemen bewonderen maar kennis maken met een aantal zeer bijzondere uilensoorten waarbij de eigenaar leuke verhalen kon vertellen. De deelnemers waren dan ook zeer tevreden, ze hadden veel moois gezien en vaak weer nieuwe ideeën opgedaan voor hun eigen tuin. 9
Geitenkeuring Het Themapark is een ideale plek om de jaarlijkse keuring van Nederlandse Landgeiten te organiseren. Voor de arme bewoners van de plaggenhutten was dit het enige dier dat ze konden houden. Het leverde hun nog wat melk. Deze geiten zijn zeer sterk en kunnen onder zware omstandigheden leven. In hun hut hadden veel mensen een speciaal hoekje, vaak naast de bedstee, voor deze geit ingericht. Het verhaal gaat dat men de geit s nachts binnen moest halen omdat de kans groot was dat hij anders de volgende dag een andere eigenaar zou hebben of ergens in de pan zou liggen. In de jaren 50 van de vorige eeuw was dit eeuwenoude ras in Nederland bijna uitgestorven maar gelukkig waren er toen mensen die een fokprogramma hebben opgezet. Daardoor lopen er nu in Nederland weer ongeveer 2000 van deze mooie dieren rond, vaak in kinderboerderijen of voor het onderhoud van natuurterreinen van bijv. Staatsbosbeheer of It Fryske Gea. Op deze keuring werden ongeveer 200 dieren aangeleverd, jonge en volwassen geiten maar ook prachtige bokken met indrukwekkende hoorns op hun kop. De beste geiten en bokken worden hier bekroond met het hoogste aantal punten en vooral met deze dieren wordt verder gefokt om het oude ras weer zo zuiver mogelijk te krijgen. Fiets- en wandeltochten Zaterdag 18 augustus, de datum waarop we dit jaar de traditionele fiets- en wandeltochten hebben georganiseerd. Al een week van te voren voorspelde Piet Paulusma extreme hitte in het weekend. Nu zijn wij natuurlijk altijd blij met mooi weer maar extreem heet. D e week verstreek en de berichten bleven steeds dezelfde en inderdaad was het die zaterdag s morgens vroeg al behoorlijk warm. Daardoor stonden al ruim voor de officiële starttijd verscheidene fietsers en wandelaars klaar. Zij wilden de ergste hitte voor zijn. 10
Wij hadden verwacht dat heel wat mogelijke deelnemers het deze keer zouden laten afweten want bij temperaturen van boven de 30 graden gaat niet iedereen op stap. Toch hadden we om 2 uur 230 enthousiastelingen ingeschreven en daar waren we best tevreden mee. En tevreden waren ook de sportieve doorzetters. Na 50 of 30 km fietsen langs o.a. Feanwâldsterwal en Kûkherne of 10, 15 of 25 km wandelen in de omgeving van Harkema kwamen ze binnen, warm en bezweet, met rode hoofden, maar zeer enthousiast over de routes. Heel vaak hoorden we: Het was wel warm maar wat was dit een mooie route. Bovendien konden de wandelaars grote delen van de route tussen Harkema en Eastermar in de schaduw van de mooie boomwallen lopen. Dat is op zulke dagen een extra voordeel van een wandeling in de Fryske Wâlden. Oude ambachten. Omdat overal in de omgeving aantrekkelijke activiteiten werden georganiseerd verwachtten wij dat dit invloed zou hebben op de belangstelling van het publiek voor de oude ambachtendag op 1 september. Niets was echter minder waar, ruim 800 belangstellenden wisten de weg te vinden naar het Themapark, zodat wij meer dan tevreden waren. Ook de standhouders waren goed te spreken, er was overal veel belangstelling voor wat er getoond of uitgevoerd werd. Er viel dan ook veel te genieten tijdens dit evenement. Naast de oude ambachten trokken oude motoren en trekkers, het seineharjen en het maaien met de zeis de aandacht van de bezoekers. Het handwerk van de smid oogstte veel bewondering, evenals het spinnen, weven, turfmaken in de baggelbak, rietvlechten, stoelmatten, wassen met de hand en nog veel andere zaken. Ook de holwoning, de spitkeet en de andere huisjes trokken veel bezoekers die daar dankzij de uitleg van vrijwilligers 11
kennis konden nemen van het leven in vroeger tijden. Ook kon men hier genieten van oude gerechten zoals roggebrood met kaantjes en bruinebonensoep geserveerd door vrijwilligers gekleed in de kledij van het begin van de vorige eeuw. Kinderen beeldden in kleding en spel, o.a. hoepelen en steltlopen, eveneens een stukje geschiedenis uit. Een van de hoogtepunten was ook dit jaar weer het boelgoed. Hierbij werden ruim 50 kavels bij opbod verkocht. De veilingmeester, evenals vorige jaren Klaas Jan Alma, wist op zijn eigen humoristische manier het publiek te verleiden tot het kopen van allerlei oude gebruiksvoorwerpen, huishoudelijke artikelen en gereedschap uit het begin van de vorige eeuw en de jaren daarna. Unaniem was men van mening dat dit boelgoed ook het volgend jaar weer in het programma moet worden opgenomen. Het was de hele dag op het hele terrein van het Themapark een gezellige sfeer, mede dankzij het mooie weer. In het Skieppehok genoot men na de rondgang over het terrein van een hapje en een drankje terwijl daar vrolijke muziek ten gehore werd gebracht. Kortom, het was weer een meer dan geslaagd evenement Fruitdag Op zaterdag 29 september werd op het Themapark voor de tweede keer de fruitdag georganiseerd. Deze dag wordt speciaal gehouden voor liefhebbers van oude fruitrassen maar uiteraard was iedereen die belangstelling heeft voor groente en fruit welkom. De organisatie was in handen van de vereniging Vrienden van het oude fruit en de Noordelijke Pomologische Vereniging. Wie thuis oude fruitrassen in de tuin had staan en daar meer over wilde weten kon minimaal 5 vruchten van een boom meenemen en die laten determineren. Aan de hand van kleur, vorm, geur en smaak wisten de deskundigen met behulp van hun boekjes meestal vrij snel het juiste ras te vinden. Kwekerij De baggelhof uit Terheyl is gespecialiseerd in oude fruitrassen en bood fruitbomen van die oude rassen te koop aan. Ook biologische 12
kwekerij De Cuynder uit Donkerbroek was weer van de partij en verkocht oude en vaak vergeten groenterassen. Ook leverde de Spitkeet zelf een bijdrage aan deze dag. Wij hebben op ons terrein een aantal oude fruitrassen die soms rijk dragen. Dat was dit jaar in het bijzonder het geval met een aantal perenbomen zoals de Gieser Wildeman, een heerlijke stoofpeer. Ook appels, wâldbeantsjes, jonge aardbeiplanten en jam en honing werden door de Spitkeet geleverd en vlot verkocht. Daarnaast waren er pompoenen en kalebassen aanwezig die tegen een redelijke prijs te koop waren terwijl creatievelingen zich konden uitleven in het maken van een bloemstukje in een kalebas. Al met al een leuk programma dat bij de bezoekers zeer in de smaak is gevallen. Winterfair Van 12 t/m 15 december hielden we onze jaarlijkse winterfair. Overal worden kerstmarkten georganiseerd, meestal één dag, soms meer. Om tussen al deze markten op te vallen is het nodig iets bijzonders te organiseren en dat doen wij op ons Themapark. In de eerste plaats duurt onze winterfair vier dagen en omdat wij een ruim terrein met verschillende locaties tot onze beschikking hebben kunnen we onze fair anders opzetten dan een gebruikelijke kerstmarkt. Zo konden we op woensdagmiddag ruim 70 kinderen welkom heten die onder leiding van enkele vrijwilligers in het Skieppehok leuke kerststukjes mochten maken. Het was de hele middag gezellig druk want uiteraard waren met de kinderen ook meestal de moeders meegekomen. Al weken van te voren hadden een aantal zeer creatieve vrijwilligers prachtige kerstartikelen gemaakt en in de laatste week met medewerking van leerlingen van het AOC uit Buitenpost nog een groot aantal mooie kerststukken. Voor een redelijke prijs werden deze stukken vlot verkocht. Ook in de huisjes van het museum waren vrijwilligers actief. Hier konden de bezoekers een mand met boodschappen of een mooi voederhuisje winnen, genieten van lekkere snert of suikerbrood en ook leuke artikelen kopen. 13
Overdag was het gezellig druk, maar vooral s avonds zag het park er fraai uit. Langs de paden was overal verlichting aangebracht dankzij de medewerking van Max Nicolai. Een prachtig gezicht. Op zaterdagmiddag besloten we weer met het rad van avontuur. Heel wat prijzen zijn hier weer voor een klein bedrag gewonnen. Bij de ingang werden de bezoekers welkom geheten door de kerstman met een glaasje glühwein. Dit werd bijzonder gewaardeerd. Omdat wij graag wilden weten hoeveel bezoekers we op deze fair binnen kregen hebben we een telling gedaan. Met het resultaat waren we zeer tevreden. In totaal kregen we 750 mensen in ons park en mede dankzij de muziek in het Skieppehok hoorden we vaak bij het vertrek opmerkingen als wat gezellig, wat creatief, voor herhaling vatbaar. Snertkuier Het is zo langzamerhand traditie dat de Spitkeet op tweede kerstdag de snertwandeltocht organiseert. Dat betekent dat er ruim op tijd routes moeten worden uitgezet, een rustplaats wordt gezocht en vooral: snert wordt gekookt. De winterfair was dus nog maar net afgelopen of wij konden beginnen met de voorbereidingen van deze tocht. Routes uitzetten in de mooie omgeving van Harkema en Eastermar is geen probleem. Je kunt hier alle kanten op, overal zijn mooie paden voor de wandelaars. Ook de vrijwilligers die de snert koken weten zo langzamerhand wat ze daarvoor nodig hebben, dus ook dit verliep vlot. En dan is natuurlijk de grote vraag: Hoeveel wandelaars krijgen we dit jaar en wat voor weer zal het op 26 december zijn. Volgens Piet Paulusma zou er bijna iedere dag regen vallen maar tweede kerstdag zou de betere dag worden. Gelukkig kreeg hij gelijk. Een grot deel van de dag was het prachtig wandelweer en dat betekende dat ook nu weer de wandelaars in grote aantallen naar de Spitkeet kwamen. 14
Zoals gewoonlijk vertrokken de eersten, meestal voor de 20 km, al voor 9 uur, maar snel daarna kwamen ook de deelnemers voor de 13 km, terwijl vooral na 12 uur grote groepen zich lieten inschrijven voor de 7 km. Het was een gezellige drukte in het Skieppehok, want terwijl de laatsten vertrokken kwamen de eersten al weer terug. Zij hadden hun snert verdiend en lieten het zich goed smaken. Tussen al deze wandelaars door kregen we ook nog bezoek van Omrop Fryslân, zowel radio als tv, en van enkele fotografen. Met deze belangstelling van de pers waren wij uiteraard zeer tevreden.. Toen om twee uur de inschrijving sloot hadden we bijna 450 deelnemers uit heel Fryslân en ook ver daarbuiten genoteerd, een prima deelname. En het belangrijkste was dat iedereen zeer tevreden vertrok. De routes waren mooi en vooral de zelfgemaakte snert smaakte ook dit jaar weer prima. Heel vaak hoorden wij dan ook: bedankt en tot volgend jaar. Muziek in de Spitkeet. Bijzondere activiteiten Spitkeet 2012 Zaterdag 8 september was in Nederland de Open Monumentendag en in de Spitkeet hebben we dat gecombineerd met een mooi muziekfeest en boeiende verhalenvertellers. Het shantykoor de Wâldsilers verzorde op deze middag samen met Gurbe Douwstra en Gerbrich van Dekken, afgewisseld door een leuke groep doedelzakspelers en twee zangers met een violist voor een gevarieerd muziekprogramma. De weersomstandigheden waren ook nu weer ideaal. Het publiek zat lekker in de zon voor het Skieppehok en wie geen stoel of bank meer kon vinden ging rustig in het gras zitten. Na de opening door burgemeester Piet Adema werd eerst de nieuwe naam van het koor onthuld: It Wâldfolk. Ze zingen geen echte shantyliederen meer maar vooral folksongs in diverse talen, veel Ierse songs. Na deze opening kon het publiek dan ook genieten van een aantal leuke songs. Ook het optreden van Gurbe en Gerbrich viel zeer in de smaak evenals dat van de doedelzakgroep, die weer heel andere muziek ten gehore bracht, en dat van de zangers met begeleiding van de viool. In de huisjes werden ondertussen spannende verhalen verteld. Burgemeester Adema begon met enkele sterke verhalen over Jan Hepkes Wouda ( Jan 15
Liger) uit Surhuisterveen. Deze Jan Liger kon het inderdaad zeer sterk vertellen en gelukkig zijn deze verhalen bewaard gebleven. Ook Age Veldboom vertelde op boeiende wijze zijn verhalen over schaatsen en varen bij Earnewâld en dat de Duvel fan Earnewâld daar een belangrijke rol in speelde was geen verrassing. In het wâldhúske was Mindert Wijnstra actief, ook een bekende verhalenverteller in Fryslân. Hij vertelde een aantal prachtige verhalen uit de Friese Wouden en ook hier hoorde je soms, net als bij de andere twee: Ik sjoch it foar my. Dat is ek de bedoeling, aldus Wijnstra. Afscheid van Thea Nijenhuis Personalia Thea Nijenhuis heeft de afgelopen twee jaar succesvol invulling gegeven aan haar rol als bestuurslid van openluchtmuseum De Spikeet. Vanuit haar functie als bestuurslid van de Vereniging SpaVo was Thea al diverse malen in aanraking gekomen met de Spitkeet. De wijze waarop de organisatie door de jaren heen gestalte kreeg en zich ontwikkelde sprak haar erg aan. Toen Thea benaderd werd om in het bestuur plaats te nemen was ze daartoe snel bereid. Thea had onder andere Marketing en Publiciteit in portefeuille. Mooie projecten zoals het ontwerpen van de verjaardagskalender, het Lauwerskwartet, ansichtkaarten, visitekaartjes etc. etc. zijn door Thea gerealiseerd. De eigen huisstijl is verder geprofessionaliseerd. De toenemende zakelijke activiteiten van haar onderneming Ney-support ( organisatie, communicatie, coördinatie) waren steeds moeilijker te combineren met de bestuursfunctie bij openluchtmuseum de Spitkeet, vandaar dat Thea besloten heeft om te stoppen als bestuurslid. We zijn Thea veel dank verschuldigd voor haar inzet en wensen haar veel succes met de verdere expansie van haar onderneming. 16
Jan de Vries nimt ôfskie as bestjoerslid. Jan de Vries hat besletten om syn bestjoersfunksje del te lizzen. Gelokkich bliuwt er as frijwilliger aktyf belutsen by de Spitkeet. Wy hawwe in ynterview mei Jan holden en in pear nijsgjirrige anekdoates heard. Wa is Jan de Vries eins? Ik bin berne yn Aldegea ( SWF) en ha myn wurksume libben yn it ûnderwiis trochbrocht. Yn 1954 bin ik begûn by de legere skoalle yn De Harkema. Yn dy tiid wie it gewoan datst ek wennest yn it doarp dêrst wurkest. Ik ha doe by ferskate minsken yn e kost west. Yn 1960 binne Willy en ik troud en doe ferhûzen wy nei Dokkum. Yn 1964 kamen wy yn Drachten te wenjen. Ek yn Dokkum en Drachten haw ik wurke oan de legere skoalle. Yn 1970 bin ik oerstapt nei it fuortset ûnderwiis en dêr joech ik meast biology en skiekunde. Letter joech ik ek kursussen Frysk oan folwoeksenen en dêr kaam ek de Fryske skiednis oan e oarder. Sadwaande haw ik ek mear niget krige oan it Frysk kultureel erfguod. Oan 1994 ta haw ik mei in protte nocht lesjûn. Doe hie ik 40 tsjinstjierren en koene wy genietsje fan ús pensjoen. Hokke hobbys hasto njonken de Spitkeet? Ik ha nocht oan de natoer, túnkjen, skiednis en ek meie wy graach kuierje en in ein fytse. Do wurkest sûnt sawat 1994 by de Spitkeet. Hoe gie dat doe? Doe t ik yn e vut koe, en letter mei pensjoen, krige ik mear tiid en doe kamen wy ek al gauris by de Spitkeet. It sil om 95 96 west ha dat Gerk Kazemier my frege om de kleasterfytstocht út te setten. Marten van der Veen, no wethâlder, hat dy tocht doe offisjeel iepene. Hy fytste ferklaaid as muonts dwars troch in grut papieren kleaster. In hilarysk tafriel. Yn dy tiid bestie it Iepenloftmuseum út de Spitkeet, it SWA-hûs en it Jelle Dam-hûs. Der wienen tink ik in stik as tsien frijwilligers by de organisaasje belutsen. Al gau waard ik foar de liuwen goaid. Ik moast in rûnlieding jaan. Myn earste groep wienen frijwilligers fan de museumwinkel yn Ljouwert en dêrnei binne der noch hiel wat groepen folge. It basisferhaal oer de earme Frysk Grinslânske heide bleau troch de jierren hinne yntakt en waard sa stadichoan oanfolle mei ferhalen fan frijwilligers 17
en gasten dy t se wer heard hienen fan har âlden of pakes en beppes. Sa ûntstie in hiel dúdlik en oangripend libbensferhaal fan de minsken dy t hjir doe libbe hawwe en dat ferhaal is noait ôf en moat trochferteld wurde. De skiednis libbet yn de ferhalen fan minsken. Hoe is de fierdere útwreiding realisearre? Yn 1998 is it Jehannes Hinke-hûs boud en yn 2002 it Skieppehok. It doedestiidske bestjoer hat doe hiel wat wurk ferset om de nedige subsydzjes binnen te krijen. Doe t de bou fan it Skieppehok klear wie kaam de gong der yn. Der kamen folle mear besikers ( yndividueel en groepen) en der kaam ek hieltyd mear fraach nei fyts- en kuiertochten. Dy tochten ha k letter tegearre mei Jasper Pool útset. Der kamen mear skoallen foar in rûnlieding en doe ha wy lesbrieven en in leskiste ûntwikkele. En foar de bern dy t mei heit en mem kamen makken wy in speurtocht. Der kaam doe ek ferlet fan mear frijwilligers. De eveneminten lykas âlde ambachten, Rondje Achtkarspelen en letter de Winterfair lutsen hieltyd mear minsken en der kaam mear fraach nei de dialêzingen oer it ferhaal fan de Spitkeet. Myn frou en ik ha sadwaande al hiel wat kearen mei de dia s op stap west. It fierste wie nei it Iepenloftmuseum yn Arnhim yn ferbân mei 100 jier wenningbou. Wy fine dit moai om te dwaan. Hokke groepen ha ynteresse foar de dialêzingen? Dat is hiel ferskillend. Fan Vrouwen van Nu oant ANBO en Histoaryske ferienings. It bliuwt altyd spannend hokfoar publyk ast oantreffe silst. Minsken mei nocht oan skiednis reagearje faak oars as in buertferiening. Sa bliuwt it altyd boeiend, krekt as mei de rûnliedings oer it park. It is ek hiel nijsgjirrich om te lêzen wat ús besikers yn it gasteboek sette. Do hast dy in kear ferliede litten om in presintaasje te jaan oer de ûntwikkeling fan it sosjalisme yn Fryslân. Wêrom hellest dysels al dy drokte op e hals? Ik fyn it belangryk om mysels fierder te ûntwikkeljen. It wie in ûnderwerp dêr t ik my echt yn ferdjipje moast. Dat koe moai yn ús fakânsje. Kennis ferriket dyn libben. Bist noait te âld om te learen. Hoe sjochsto de takomst fan de Spitkeet? Neffens my sjocht dy takomst der hoopfol út. Der binne yn de ôfrûne jierren moaie oanfollingen kommen op it park lykas de hoalewenning, de 18
klokkestoel, de ûnderdûkershoale, it baarhûske, it pikehok en de boarterstún. Dêrmei is wer in goed fûnemint lein om te soargjen foar genôch ôfwikseling foar de besikers. Mar om sa troch te gean sille der op e tiid wol ( jongere) frijwilligers by komme moatte. Hoe sjocht dyn eigen takomst der út? Giest ek mei pensjoen by de Spitkeet? Nee, nee, nee, ik bliuw mei myn frou frijwilliger by de Spitkeet en sil my, ek mei Jasper Pool, fierder dwaande hâlde mei de organisaasje fan de kuieren fytstochten. Fierder sil ik soargje dat it jierferslach klearkomt en bliuw ik fansels gids. Ek geane Willy en ik yn de takomst graach op stap mei de dia s en sil ik as it nedich is de parse te wurd stean. It bestjoer fan de Spitkeet makket fan dizze gelegenheid gebrûk om Jan tank te sizzen foar alles dêr t er him de ôfrûne jierren mei hert en siel foar ynset hat en wy hoopje dat er noch hiel wat jierren mei Willy oan de Spitkeet ferbûn bliuwe sil. ( Jan=Spitkeet) Bouw- en onderhoudscommissie Bouwactiviteiten Samen hebben we geprobeerd er weer een goed 2012 van te maken. Er waren genoeg werkzaamheden om volop bezig te zijn op het terrein van De Spitkeet. Dat waren zoals gewoonlijk werkzaamheden betreffende het onderhoud en nieuwbouw. Onderhoud van gebouwen zoals schilderwerk en andere werkzaamheden blijven altijd doorgaan. Ook het vervangen van een lampje en opruimen hoort er bij. Diverse bestratingswerkzaamheden zijn uitgevoerd op de parkeerplaats en bij het Jelle Dam hûs. Wat betreft de nieuwbouw is er dit jaar veel gebeurd. Zo zijn we begonnen met de bouw van het pikehok ( kippenhok). Zo n pikehok werd vroeger gebruikt voor het houden van kippen. Na de oorlog was er een groot tekort aan woonruimte en was men genoodzaakt om woonruimte te zoeken. Men vond die door een pikehok te verbouwen. Het werd sober ingericht met het allernoodzakelijkste zoals een tafel, enkele 19
stoelen, een bed en een kachel. Door dit pikehok te bouwen proberen we een beeld te geven van de omstandigheden in die tijd. De bouw- en onderhoudsploeg bouwt dit pikehok aan de hand van oude foto s, informatie uit boeken en informatie van mensen die vroeger in zo n hok hebben gewoond. Als alles volgens plan verloopt vindt de opening plaats bij de start van het seizoen 2013. De financiën voor de bouw van dit gebouw komen uit diverse fondsen. Voor de bouw zijn oude materialen gebruikt zoals steen van de afgebroken woning van dokter Arends uit Suirhuisterveen. De speeltuin stond ook op onze verlanglijst. Dankzij een geweldige subsidie van de provincie en de gemeente Achtkarspelen kon dit project worden gerealiseerd. Het plan voor de speeltuin hebben we samen Henk Miedema Hout en Speeltoestellen Drogeham samengesteld. Ook de uitvoering was in handen van Henk Miedema. Ook de opening van de speeltuin vindt plaats bij de start van seizoen 2013. Verdere bouwplannen voor 2013 zijn: Bouw van de Mallemûne. Dit is een woning die vroeger stond aan de Mûntsegroppe. Hierin woonden vier gezinnen. De bouw wordt uitgevoerd in samenwerking met de Friesche Poort Drachten en bouwbedrijf Kootstra van der Veen in Harkema. Ook willen we bij de hoofdingang een stookhut bouwen. Dit werk wordt uitgevoerd door onze bouw- en onderhoudsploeg. Voor elektrische fietsen komt er een oplaadpunt bij het Skieppehok. Ook dit zal klaar zijn bij de start van het nieuwe seizoen. Er wordt hard gewerkt aan het aanbrengen van afrastering rondom het heideveld en het armenkerkhof. Het is de bedoeling dat hier schapen op komen voor de begrazing. Op die manier proberen wij de heide te behouden. Met de aanleg van rioolaansluiting is begonnen door Witteveen uit Surhuisterveen. We gaan er van uit dat die aansluiting voor het seizoen 2013 gereed is. Van de Vekam in Harkema kregen we een mooi houten schuurtje. Dit gaan we voor diverse activiteiten gebruiken. Tijdens de winterfair hebben Jozef en Maria hier als eersten gebruik van gemaakt. Er is dus veel gerealiseerd in het afgelopen seizoen maar ook voor 2013 is er weer een lange lijst van allerlei werkzaamheden. De bouw- en onderhoudsploeg 20
Het baarhuisje We gaan even terug naar 1850. Toen moesten de doden van Harkema Opeinde begraven worden op Buweklooster of in Drogeham. Een graf kostte daar f8,-. Dat was voor de meeste mensen uit deze omgeving bijna niet te betalen. In 1879 komt er een nieuwe wet op de lijkbezorging. Hierin staat o.a. dat elke gemeente een openbare begraafplaats moet aanleggen. Daar kunnen de armen van die gemeente op kosten van de gemeente worden begraven. In 1870 koopt de gemeente Achtkarspelen een stuk heidegrond van Peter Bokes Bosma en Siebe van der Lei, beide armmeesters, voor f 65,-. In Harkema was toen geen kerk, die kwam er pas in 1913, dus het was vrij logisch dat de gemeente hier een stuk grond aankocht. De begraafplaats wordt ingericht maar een begrafenis vindt nog niet plaats. In 1872 komt er een wet op de besmettelijke ziekten. Deze wet verplicht de eigenaren van een begraafplaats om daar een baarhuisje op te bouwen waar mensen die aan een besmettelijke ziekte zijn gestorven zo snel mogelijk heen moeten worden gebracht. In 1874 wordt hier een baarhuisje gebouwd voor f 284,-. Maar nog steeds wordt hier niemand begraven. In 1879 komt er geld beschikbaar voor de bouw van een klokkenstoel. Wanneer die klaar is laten de mensen hun doden hier begraven. Door het luiden van de klok konden de boze geesten nu worden verjaagd. Het bijgeloof was sterk in die tijd. Na de sluiting in 1920, toen er in het dorp een nieuwe begraafplaats werd aangelegd, werden klokkenstoel en baarhuisje niet meer onderhouden en na verloop van tijd zijn ze verdwenen. Dat vinden wij jammer. Wij willen de geschiedenis van deze streek zo duidelijk mogelijk laten zien. Daarom is enkele jaren geleden de klokkenstoel herbouwd en eind 2011, begin 2012 het baarhuisje. Als voorbeeld gebruikten wij het huisje dat sinds 1874 nog steeds op de vroegere armenbegraafplaats van Opende staat. Onze bouwploeg heeft zijn uiterste best gedaan om voor de start van het seizoen dit project klaar te hebben en dat is gelukt. In het huisje staan voorwerpen die werden gebruikt bij een begrafenis. Ook is hier een zeer bijzondere grafsteen te zien namelijk een houten exemplaar 21
uit 1891. Deze steen stond jaren lang op de begraafplaats in Boelenslaan. Ook is hier de foto te zien van Anne Kootstra, de eerste grafdelver, de opa van Sytze Ophuis die in het onderduikershol veel nachten heeft doorgebracht. De stenen zijn afkomstig van de voormalige woning van huisarts Arends uit Surhuisterveen, de dakpannen van Hofman uit Gerkesklooster, het voegwerk is verzorgd door Peter van der Veen en dankzij de schenking van het overgebleven kasgeld van de judovereniging uit Harkema konden we een deel van de kosten betalen. Onze bezoekers Wij kregen dit jaar zo n 10.000 bezoekers over de vloer. Een aantal van hen schreef in het gastenboek een reactie. Als je daarin bladert lees je allerlei verschillende opmerkingen en omdat wij ook vragen naar de woonplaats ontdek je dat onze bezoekers uit heel Nederland komen maar ook vaak uit het buitenland zoals België, Frankrijk, Engeland, Duitsland, maar ook uit Canada, Australië, Amerika en Nieuw Zeeland. Vooral in de zomermaanden weten veel vakantiegangers de weg naar de Spitkeet te vinden. Een familie uit Delft schrijft dan: Wat een schitterend museum, het lijkt alsof je die oude tijd voor je ziet leven. Bezoekers uit Antwerpen reageren zo: Als je Friesland bezoekt moet je dit zeker gezien hebben! Zeer leuk om te zien, terug in de tijd, je leert waarderen wat je hebt. Die waardering blijkt ook uit de reactie van een gezin uit Nijkerk: Mooi aangelegd en onderhouden museum. Complimenten voor alle vrijwilligers. Mooi om te zien maar je moet er niet aan denken in zo n hut te moeten wonen met 20 graden vorst. Laten we blij en dankbaar zijn voor onze welvaart. Die oproep om dankbaarheid klinkt in heel veel reacties door. Dat merken we ook vaak tijdens een rondleiding. Veel oudere bezoekers schrijven dat ze in de huisjes veel zaken zien die hen aan vroeger herinneren, bijvoorbeeld: Heel bijzonder om dit te bekijken. Wij hebben veel herinneringen hieraan uit onze jeugdjaren. Wij voelden ons in sommige huisjes weer kind.. Dat de verhalen van onze gidsen erg belangrijk zijn blijkt ook vaak. Een voorbeeld: Een hele leuke rondleiding gehad. Omdat de geschiedenis zo 22
herkenbaar is boeit het van begin tot eind. Een beetje te kort voor alles wat hier te zien en te beleven is. Levende geschiedenis. We krijgen vaak schoolklassen op bezoek en dan schrijven kinderen meestal dat ze hier veel geleerd hebben. Voor hen is vrijwel alles nieuw. Een vader schrijft: Leerzaam voor mijzelf en voor mijn dochter. Laten we niet vergeten waarom Domela Nieuwenhuis in opstand kwam. Een heel speciale reactie komt van een mevrouw uit Apeldoorn: Ik hou niet van openluchtmusea en al die ouwe troep, maar ik moest mee van de groep en verdraaid, laat ik al die tentoongestelde voorwerpen, huizen en andere gedenkwaardige elementen nu bijzonder interessant vinden. Ik zag wat ik vergeten was. Voor iedereen de moeite waard om te zien in welke omstandigheden onze voorouders vroeger leefden en woonden. Dat alles vrij toegankelijk is wordt ook bijzonder gewaardeerd. Een bezoeker uit Hoorn schrijft: Prachtig park, goed onderhouden. Heerlijk dat je overal vrij in en uit kunt lopen. Heel vaak komen hier groepen om een familiedag te houden of een verjaardag te vieren. Tijdens zo n feestje wordt er uiteraard iets gegeten en gedronken. Een reactie: Lekkere koffie en appeltaart, hapjes, gevulde groentesoep en broodjes. Ook over de keuken en de bediening is iedereen zeer tevreden. Uiteraard zijn wij blij met de hierboven beschreven reacties en wij zullen dan ook ons best doen om het onze gasten in de toekomst evenzeer naar de zin te maken. Financiën Bezoekers Het afgelopen jaar mochten wij opnieuw 10.000 bezoekers op het Themapark verwelkomen. Een groot deel hiervan nam deel aan verschillende activiteiten. Uitschieters daarbij waren de oude ambachtendag ( 700) en de winterfair ( 750). De entreegelden kwamen hierdoor ruim boven de 20.000 te liggen. Donateurs De stichting mag zich verheugen in een groot aantal donateurs. In 2012 waren dat er 562, zowel particulieren als bedrijven. Gezamenlijk brachten zij 7.350,- op voor de stichting. Elk jaar weer sluiten zich nieuwe donateurs bij ons aan die ons financieel willen steunen. De actie die 23
we dit jaar hebben gehouden was een succes en leverde 60 nieuwe donateurs op. Veel bestaande donateurs verhoogden hun bijdrage tot 15,-. Dit leverde een meeropbrengst op van 1850.-. Mede door deze bijdragen konden wij de nieuwbouw van het pikehok (noodwoning) realiseren. Uitgaven Personeelskosten De personele uitgaven voor beheer en onderhoud van de terreinen bedroegen 32.000,-, een stijging van 3000,-, mede veroorzaakt door een stijging van de inleenvergoeding van raderwerk voor het onderhoud van het terrein. Onderhoud en huisvestingskosten De bouw- en onderhoudscommissie heeft het onderhoud geheel voor zijn rekening genomen. De kosten voor landschapsonderhoud bedroegen 2000,- en de kosten voor onderhoud aan de diverse panden op het terrein 6000,-. Investeringen In 2012 hebben we veel investeringen gepleegd bijvoorbeeld voor de bouw van het Pikehok door de bouw- en onderhoudsploeg. Ook is er een speeltuin aangelegd voor de 6-12 jarigen en één voor de jeugd boven de 12 jaar. Aansluiting op de hoofdriolering bevindt zich in de afrondende fase en zal ijs en weder dienende in de maand januari worden afgerond. De totale investeringen voor deze projecten bedroegen een kleine 100.000,- exclusief BTW. Door bijdragen van onze donateurs en subsidies van Provincie en Gemeente konden we deze projecten realiseren. Giften Door een extra gift van 5000,- in december kan het Openluchtmuseum een exploitatieresultaat realiseren met een klein batig saldo. 24
Datum Openluchtmuseum SPITKEET HARKEMA programma 2013 Activiteit 6 en 13 februari Workshop help de vogels de winter door 1 april Rondje Achtkarspelen 6 en 7 april Museumweekend 4 mei Spitkeetwandeltocht 4 t/m 6 juni Fietsdriedaagse 6 juli Harmonicafestijn 13 juli Tuinenfietstocht 21 augustus Paard en wagenritten 24 augustus Fiets- en wandeltochten en geitenkeuring 7 september Oude ambachten 14 en 15 september Open monumentendag 28 september Fruitdag 12 oktober Vrijwilligersdag (museum gesloten) 26 oktober Stamppotwandeltocht 11 t/m 14 december Winterfair 26 december Snertkuiertocht 25
Alle activiteiten worden in de pers aangekondigd. Nadere info is te verkrijgen bij De Spitkeet, tel. 0512-840431 of 06-83417414. Zie ook www.despitkeet.nl Het postadres is postbus 14, 9281 ZH Drogeham. E-mail: info@despitkeet.nl Openingstijden: Van 1 april t/m 31 oktober: Dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur Zondag van 13.00 tot 17.00 uur Groepen zijn op afspraak welkom, ook buiten deze tijden. Deze krijgen dan, zonder extra kosten, een rondleiding door het Themapark. Ook is het mogelijk om via de heer J. de Vries een dialezing aan te vragen op tel. 0512-517232 of jenwdevries@gmail.com Entreeprijzen: Volwassenen 4.50 65+ 3.50 Kinderen 4 t/m 12 jaar 2.00 Museumjaarkaart gratis Het bestuur bestond in 2012 uit de volgende personen: Jarig Wijma Jappie Borger Johan Mulder Leden: Jan de Vries Hessel Hoornveld Thea Nijenhuis Voorzitter Penningmeester Secretaris Namens de activiteitencommissie Namens de bouwcommissie Pr functionaris Beheerder: Jannie Winter/ Renneke Wiersma Terreinbeheerder: Fokke Hansma, bijgestaan door Theo Jager 26