M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling Dr. D. Leemreis, MDL-arts 8 mei 2019
IBD Inflammatory Bowel Disease (IBD)= Inflammatoire darmziekten= Chronische ontsteking van de darm Nederland: 80.000 patiënten Leeftijd waarop diagnose wordt gesteld: 15-40 jaar
M. Crohn en Colitis ulcerosa
Kenmerken Colitis ulcerosa De ontsteking beperkt zich tot het slijmvlies, dat de binnenkant van de dikke darm bekleed. Alleen de dikke darm aangedaan en de darm is aaneengesloten ontstoken. De ontsteking begint vaak in de endeldarm. Oorzaken: Verschillende factoren, in ieder geval sterke reactie van het afweersysteem maar ook erfelijkheid en roken Symptomen: Diarree of dunne ontlasting vaak met bloed en slijm, aandrang, moeite met ophouden van de ontlasting, buikpijn, vermagering, bloedarmoede, vermoeidheid
Extra-intestinale manifestaties (buiten de darm) orale ulceratie oogontsteking sacro-ileitis perifere artritis erythema nodosum pyoderma gangrenosum
Colitis ulcerosa Bij circa 10 procent van de patiënten komt PSC (Primaire Scleroserende Cholangitis) voor. Dit is een ontsteking van de galwegen in en buiten de lever.
Kenmerken M. Crohn Bij de meeste patiënten met de ziekte van Crohn zijn de dunne darm, de dikke darm, en/of de endeldarm ontstoken, maar er kan ook sprake zijn van ontstekingen in de rest van het spijsverteringskanaal. De ziekte kan voorkomen vanaf de mond tot aan de anus. Oorzaken: Verschillende factoren, in ieder geval sterke reactie afweersysteem maar ook erfelijkheid Symptomen: Diarree of dunne ontlasting, buikpijn, vermagering, bloedarmoede, vermoeidheid, bloedverlies, aften in de mond
Extra-intestinale manifestaties (buiten de darm) orale ulceratie oogontsteking sacro-ileitis perifere artritis erythema nodosum pyoderma gangrenosum
Complicaties M. Crohn: Vernauwingen in de darm door littekenweefsel
Complicaties M. Crohn: fistels en abcessen met name rondom de anus
Behandeling
Nieuwe medicatie Ustekinumab (Stelara) bij M. Crohn Tofacitinib (Xeljanz) bij Colitis ulcerosa
Ustekinumab (Stelara) Antistof die interleukine 12 en 23 blokkeert (moleculen in het immuunsysteem), hierdoor wordt de werking van het immuunsysteem verminderd en nemen de symptomen van de ziekte af Een biological is een geneesmiddel waarvan de werkzame stof vervaardigd is door of afkomstig is van een levend organisme (natuurlijke eiwitten)
Ustekinumab (Stelara) Indicatie: Matig tot ernstige ziekte van Crohn met onvoldoende respons op of intolerantie voor conventionele therapie of een TNF-αblokker. Toediening: Eenmalig inductie intraveneus, daarna onderhoudsdosis subcutaan elke 8-12 weken.
Ustekinumab (Stelara) Op dit moment alleen indicatie voor M. Crohn maar mogelijk ook voor Colitis ulcerosa in de toekomst!
Blokkeert de werking van de enzymen Janus-kinasen. Deze enzymen spelen een belangrijke rol in het ontstekingsproces dat plaatsvindt bij colitis ulcerosa Tofacitinib (Xeljanz)
Tofacitinib (Xeljanz) Indicatie: Behandeling van matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa bij volwassen patiënten die onvoldoende reageerden op, niet meer reageerden op of intolerant waren voor ofwel conventionele behandeling ofwel een biologisch middel Toediening: Inductie 2 dd 10 mg (tablet) gedurende 8 weken, daarna onderhoudsdosering 2 dd 5 mg
Toekomst Vedolizumab (Entyvio) Huidige toediening: Intraveneuze toediening in week 0, 2 en 6, en daarna elke 8 weken Mogelijke toekomstige toediening: Twee keer inductie intraveneus (week 0 en week 2) en daarna vanaf week 6 om de week een onderhoudsdosis subcutaan