Studiedag: Het onderwijs voor dove en slechthorende mensen uitgedaagd

Scholenbouw en scholeninfrastructuur Studiedag: Het onderwijs voor dove en slechthorende mensen uitgedaagd Mieke Broeders 29/11/2012 Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 1

Agenda Scholenbouw en scholeninfrastructuur overzicht 1. Voorstelling Enter vzw 2. Samenwerking Enter vzw en AGIOn 3. De inspiratiebundel toegankelijkheid van scholen Analyse On line bevraging Focusgesprek rond noden van doven en slechthorenden leerlingen Plaatsbezoeken Ontwikkeling opbouw Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 2

1. Voorstelling Enter vzw Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid Missie Enter Enter wil bijdragen aan een coherent Vlaams toegankelijkheidsbeleid door te inspireren te informeren te meten te onderzoeken te sensibiliseren te ondersteunen en door samen te werken Niet alleen voor personen met een beperking, maar voor iedereen! Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 3

1. Voorstelling Enter vzw Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid Toegankelijkheidssectoren Wonen is mogelijkheden creëren Meegroeiwonen De Zilveren Sleutel Wonen met zorg zorg wonen Een publieke omgeving voor iedereen Ontwerpen voor de toekomst Toegankelijkheid in kaart gebracht Geïntegreerde benadering van toegankelijkheid Mobiliteit, een onmisbare schakel Stedenbouwkundige projecten Toerisme, planologie, mobiliteit, zorg publieke gebouwen. publieke omgeving mobiliteit Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 4

1. Websites van Enter vzw Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid Vlaams expertise centrum toegankelijkheid www.entervzw.be Toegankelijkheidsmetingen van bestaande gebouwen www.toevla.be Ontwerpaanbevelingen voor publieke gebouwen www.toegankelijkgebouw.be Levenslang wonen www.meegroeiwonen.info Zelfstandig wonen van ouderen www.dezilverensleutel.be Ontwerpaanbevelingen voor publiek domein www.toegankelijkeomgeving.be Toegankelijke jeugdlokalen www.toegankelijkejeugdlokalen.be MeerMobiel - Iedereen op weg www.meermobiel.be Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 5

2. Samenwerking Enter vzw en AGIOn Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs Samenwerking AGIOn - Enter AGIOn wil in samenspraak met gebruikers instaan voor het realiseren en ontwikkelen van een functionele en duurzame onderwijs-infrastructuur door: aandacht voor overleg met de gebruikers het uitbouwen van samenwerkingsverbanden om te komen tot een efficiënte realisatie en optimaal gebruik van schoolinfrastructuur een actieve ondersteunende en adviserende rol tov scholen en inrichtende machten het ontwikkelen van krachtlijnen voor duurzame en functionele scholenbouw Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 6

2. Samenwerking Enter vzw en AGIOn Gelijke kansen beleid Vlaanderen Samenwerking AGIOn - Enter Open Coördinatie Methode Doelstellingenkader Gender, Seksuele Identiteit en Toegankelijkheid 2010-2014 Het verhogen van de integrale toegankelijkheid van schoolinfrastructuur, met als prioritaire focus de integrale toegankelijkheid van nieuwe infrastructuur Actieplannen 2011-2012 Beleidsprioriteit van Minister Smet Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 7

2. Samenwerking Enter vzw en AGIOn Naar een integrale toegankelijkheid van schoolgebouwen Actieplan 2011-2012 Sectorspecifiek materiaal Ontwikkeling van een inspiratiebundel toegankelijke schoolgebouwen voor basisonderwijs, secundair onderwijs en buitengewoon onderwijs Vorming DBFM projectmanagers scholen van morgen Ontwerpers koepels en AGIOn Sensibilisering Wenkenbladen toegankelijkheid verspreiden Inspiratiebundel verspreiden Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 8

Toegankelijkheid van scholen Analysefase Deskonderzoek Onlinebevraging Focusgesprekken Plaatsbezoeken Resultaten screening / adviezen Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 9

Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen Aanmelden/balie Aanmelden (balie, secretariaat, ) Geen verlaagd deel aan de balie (vanuit zittende positie bruikbaar, bruikbaar door kleine kinderen, ) 48,2% Aanwezigheid van een glazen wand waardoor de persoon achter de balie moeilijk verstaanbaar is 3,5% Moeilijk te vinden locatie (geen signalisatie, geen bewegwijzering, geen kleurcontrasten, duidelijk pad ) 44,7% Andere knelpunten (geef nadere toelichting) 36,0% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 10

Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen Circuleren: gangen, trap, lift, helling Ondervind je problemen bij het circuleren (gebruik gangen, trappen, liften) doorheen het schoolgebouw? geen mening nooit soms vaak altijd Helling(en) 7,9% 7,9% 16,9% 29,6% 37,6% Lift(en) 3,7% 12,2% 11,6% 31,2% 41,3% Andere knelpunten: Trap(pen) 12,2% 12,2% 17,5% 25,9% 32,3% Gangen, hallen, deuren... 5,8% 7,9% 16,9% 30,2% 39,2% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 11

Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen Circuleren: gangen, hallen, deuren Gangen, hallen, deuren, Onduidelijke structuur en organisatie van de 16,9% Onvoldoende breed, ruim 25,7% Niet drempelloos (drempel of trappen) 64,7% Te smalle deuren 24,3% Moeilijk bruikbare deuren (openen en sluiten van de 52,2% Obstakels zijn niet uitgelijnd aan één zijde 10,3% Te weinig bewegwijzering om je weg vlot te vinden naar 29,4% Te weinig contrasten (kleuren en materialen van vloer, Te weinig of storend licht, verlichting Slechte akoestiek (niet geluidsdempend) Andere knelpunten (geef nadere toelichting) 18,4% 16,9% 22,1% 14,0% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 12

Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen klaslokalen of praktijklokalen Ondervind je knelpunten in de klaslokalen of praktijklokalen in een school? geen mening nooit soms vaak altijd 11,4% 21,7% Klaslokalen of praktijklokalen 49,5% 10,9% Andere knelpunten: 6,5% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 13

Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen klaslokalen of praktijklokalen Klaslokalen of praktijklokalen Onvoldoende ruimte (voor toekomen, plaatsnemen, ) 56,6% Niet drempelloos (drempel of trappen voor het bord, 28,7% Te smalle deuren Moeilijk bruikbare deuren (openen en sluiten van de 13,2% 16,3% Geen mogelijkheid om zich rustig terug te trekken 47,3% Onduidelijke signalisatie van lokalen (benoemen van de Geen eenvormigheid in kleuren, materialen (rust, Geen auditieve ondersteuning: ringleiding (versterking Te weinig of storend licht, verlichting Slechte akoestiek (niet geluidsdempend) 20,2% 23,3% 24,0% 19,4% 24,0% Andere knelpunten (geef nadere toelichting) 13,2% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 14

7. Online bevraging Noden van gebruikers in schoolgebouwen Inrichting van klaslokalen of praktijklokalen Inrichting van klaslokalen of praktijklokalen Moeilijk bruikbare tafels en stoelen (vaste zitbanken, geen mogelijkheid om een vrije ruimte te creëren aan een tafel voor rolstoelgebruikers, hoogte tafel, zitting, opstelling tafels/banken ) 56,3% Moeilijk bruikbare praktijktafels (geen mogelijkheid om een vrije ruimte aan de tafel te creëren voor een rolstoelgebruiker, hoogte tafel, zitting, opstelling ) 28,2% Moeilijk bruikbare inrichtingselementen (kast, kapstok, bord,... te hoog of te laag, ) 32,4% Moeilijk bruikbare digitale schermen of projecties (leesbaarheid, ) 25,4% Andere knelpunten (geef nadere toelichting) 14,1% Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 15

Toegankelijkheid van scholen 5 focusgesprekken rond GON/ION Noden van gebruikers van scholen met een visuele beperking Noden van gebruikers van scholen die doof of slechthorend zijn Noden van gebruikers van scholen met een cognitieve beperking, emotionele stoornissen, gedragsstoornissen, autisme Noden van gebruikers van scholen met een motorische beperking Focusgesprek met adviesbureaus toegankelijkheid Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 16

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Focusgesprek doven en slechthorenden Gesprekken met ervaringsdeskundigen Bepalen van: - Knelpunten in een schoolgebouw - ondersteunende elementen in een schoolgebouw - Participatie tijdens bouwproces Detecteren van locaties voor mogelijke plaatsbezoeken bereikbaar, betreedbaar, bruikbaar en bereikbaar wat betekent dit Keten van toegankelijkheid + specifieke elementen voor de doelgroep uit de onlinebevraging kwamen (vb. zakwaarschuwing voor dove leerkrachten ) Ruimten voor werknemers sporthal bibliotheek Parking Voorrijdzone Fietsenstalling Informatie Signalisatie Communicatie begeleiding Speelplaats sanitair Inkom + balie secretariaat (klas)lokalen praktijklokale n inrichting refter Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 17

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Toegankelijkheid? Akoestiek zowel in de structuur van het gebouw als bij de inrichting Geluid dempen door vb vormen in de ruimte bekleed met badstof of tennisballen onder de stoelen met metalen poten Spraakafzien liplezen Regelbare verlichting + ramen voor daglicht (+ zonwering) Hogere tafels en stoelen zodat leerlingen op de hoogte zitten van de staande leerkracht en op een betere hoogte zitten om te horen, spraakafzien Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 18

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Elk auditief signaal moet visueel gemaakt worden vb. in geschreven taal vb. flitssysteem of zwaailicht voor een alarm of bel Tactiel: Zakwaarschuwing voor leerkrachten Vorming omgaan met doven voor medewerkers van het secretariaat + basiskennis gebaren Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 19

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Keten van toegankelijkheid? Klaslokalen Veel werken met visuele communicatie in de klas: Tolk in de klas. Leerling moet het bord en de tolk goed zien. Praktijklokalen Inductiekookplaten zijn gevaarlijk voor mensen met een CI. CI kan aangetrokken worden en beschadigen. Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 20

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Keten van toegankelijkheid? Verticale circulatie Lift Glazen deur om te kunnen communiceren met iemand die buiten staat vb. wanneer de lift vastloopt Visueel + auditief signaal bij het openen en sluiten, bereiken van een verdieping Noodtelefoon is uitgerust met een SMS functie zodat je via SMS een boodschap naar de noodcentrale kan sturen. Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 21

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Toegankelijkheid? Dove personen communiceren visueel: de computer met webcam Afstandstolk: visueel contact met een afstandstolk om zo te communiceren met iemand anders in het gebouw moet technisch mogelijk zijn in een school om zo vb. gesprek met directie te voeren Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 22

Focusgesprekken noden van gebruikers in schoolgebouwen Doven en slechthorenden - resultaten Toegankelijkheid? Hulpmiddelen Boxen, FM-systeem, IR-systeem Ringleiding BuO: in klaslokalen BuO Gewoon onderwijs: bij de balie/secretariaat, kantoor directeur, aula -> ev. met mobiele ringleiding Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 23

Plaatsbezoeken 2 plaatsbezoeken ikv doof en slechthorend BuBaO Jonghelinckshof en Emmaus Antwerpen BuSO Spermalie - Brugge Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 24

Plaatsbezoeken BuBaO Jonghelinckshof en Emmaus Antwerpen Gesprek met directrice en architect Onderwijsniveau: Kleuter en lager onderwijs Onderwijsvorm/type : Type 7 voor dove en slechthorende kinderen (doven/slechthorenden). Type 7 voor kinderen met spraaktaalontwikkelingsstoornissen. BuLO Type 7 voor kinderen met autismespectrumstoornissen BuLO Type 8 voor kinderen met ernstige leerstoornissen Opdrachtgever: Koninklijk Orthopedagogisch Centrum Antwerpen Ontwerper: architect Kurt van Hooydonk (Markant Architecten) Bouwjaar: Bouwaanvraag 2001-2002 / bouwvergunning 2002 Bouwprogramma: Verbouwing oude Romboutsfabriek De school: Alle niveauverschillen werden opgevangen door trap en helling/lift behalve voor 2 klaslokalen. Ringleiding in de aula Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 25

Plaatsbezoeken BuBaO Jonghelinckshof en Emmaus Antwerpen Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 26

Plaatsbezoeken BuBaO Jonghelinckshof en Emmaus Antwerpen Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 27

Plaatsbezoeken BuBaO Jonghelinckshof en Emmaus Antwerpen Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 28

Toegankelijkheid van scholen Voor architecten en schooldirecties Inspireren, verduidelijken, inzicht geven Januari 2013 oplevering Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 29

Toegankelijkheid van scholen Opbouw Deel 1: Toegankelijkheid van schoolgebouwen Deel 2: Toegankelijk (ver)bouwen Deel 3: Quick-wins bij bestaande schoolgebouwen Deel 4: Casestudies Deel 5: Regelgeving m.b.t. toegankelijkheid van schoolgebouwen Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 30

Bedankt Scholenbouw en scholeninfrastructuur Vragen? Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst 31