Kwaliteit inzicht Nieuwsbrief over het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg maart 2013 De afgelopen periode zijn weer belangrijke stappen gezet in de ontwikkeling en implementatie van het nieuwe Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg; de meting van de pijlers 1 en 2A over verslagjaar 2012 is afgerond, de eerste, voorlopige waaier van cliëntervaringsinstrumenten is vastgesteld en pijler 3 krijgt meer en meer vorm. Om iedereen die bij het Kwaliteitskader betrokken is regelmatig te informeren over de laatste stand van zaken is de VGN een nieuw medium gestart: Kwaliteit inzicht. De nieuwsbrief komt eens per kwartaal uit, voor u ligt het tweede nummer. Wilt u de volgende edities automatisch digitaal ontvangen? Dat kan. Geef u dan op www.vgn.nl/artikel/14808 op voor een gratis abonnement. Kwaliteit inzicht wordt uiteraard ook gepubliceerd op de VGN-website. Pijler 1 en 2A Binnen pijler 1 worden kwaliteitsgegevens op organisatieniveau verzameld. Binnen pijler 2A worden kwaliteitsgegevens op cliëntniveau verzameld. Dit levert kwaliteitsinformatie op voor verbetering en verantwoording. De pijlers 1 en 2A richten zich voornamelijk op kwaliteitsinformatie van de meer zorgvoorwaardelijke thema s uit het Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2.0, basisnormen die je als organisatie op orde hebben. Pijler 1 wordt jaarlijks door alle organisaties gemeten tussen 1 januari en 15 februari. De vragenlijst behorende bij pijler 2A wordt door de zorgprofessional ingevuld voor alle cliënten met een ZZP en alle cliënten met de extramurale indicatie Behandeling Groep. De vragenlijst is voor alle cliënten gelijk, ongeacht doelgroep of zorgvorm. De meting van pijler 2A is gekoppeld aan de jaarlijkse zorg- en ondersteuningsplanbespreking. Met ingang van verslagjaar 2011 maken pijler 1 en 2A onderdeel uit van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JMV). De uitvraag van de beide pijlers wordt begeleid door MediQuest. van 100 procent. Dat wil zeggen dat alle instellingen in de gehandicaptenzorg die wettelijk verplicht zijn het JMV aan te leveren, de ingevulde vragenlijst hebben aangeleverd en geaccordeerd. Pijler 2A is voor in totaal 85.000 cliënten ingevuld. De gegevens komen volgens afspraak uiterlijk 1 mei 2013 beschikbaar voor zorgkantoren en worden op 1 juni 2013 gepubliceerd in het JMV 2012. Verslagjaar 2013 In januari jl. is tevens de meting van pijler 2A over verslagjaar 2013 gestart. Omdat de meting van pijler 2A gekoppeld is aan de jaarlijkse zorg- en ondersteuningsplanbespreking, loopt deze tot en met 31 december 2013. Vragen en antwoorden over deze meting vindt u op de FAQ via http://www.vgn.nl/artikel/15418. Zit uw vraag er niet bij? Neem dan contact op met de helpdesk Kwaliteitskader. Deze is dagelijks bereikbaar op telefoonnummer 030 27 39 684 of via kwaliteitskader@vgn. nl. De meting van pijler 1 over verslagjaar 2013 vindt plaats tussen 1 januari en 15 februari 2014. Verslagjaar 2012 De meting van de pijlers 1 en 2A over verslagjaar 2012 is afgerond. Pijler 1 kent, evenals vorig jaar, een respons
Pijler 2B In pijler 2B staat het meten van cliëntervaring centraal. Om cliëntervaring voor verbeterinformatie te meten kiezen instellingen uit een waaier van cliëntervaringsinstrumenten met voor elke organisatie de keuze uit een aantal instrumenten. Daarnaast is onderzocht of het mogelijk is middels een ultieme vraag met maximaal vier subvragen verantwoordings- en vergelijkingsinformatie te genereren. Verbeterinformatie voor instellingen De waaier van cliëntervaringsinstrumenten kent een minimale afnamefrequentie van eens per drie jaar. De resultaten van het meten van cliëntervaring met een instrument uit de waaier blijven eigendom van de instelling. Ze worden bijvoorbeeld niet in een landelijke database opgeslagen dan wel verwerkt of doorgeleverd naar bijvoorbeeld het JMV, kiesbeter of zorgkantoren. Voorlopige waaier De eerste, voorlopige waaier is nu vastgesteld. Het definitieve advies over wel of geen opname in de waaier van cliëntervaringsinstrumenten, wordt opgesteld door een onafhankelijke externe commissie bestaande uit prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs, prof. dr. H. (Henk) Nies en prof. dr. P.J.C.M. (Petri) Embregts. Conform het advies van de externe commissie heeft het bestuur van de VGN besloten de volgende acht instrumenten op te nemen in de voorlopige waaier van cliëntervaringsinstrumenten: POS (Arduin) Quality Qube/OKE-LZ (Buntinx) Toetsing cliëntwaardering (Philadelphia) Dit vind ik ervan! (Siza) Onze cliënten aan het woord (Ipso Facto) Ben ik tevreden? (Dichterbij/Van Biene) Tevredenheidsonderzoek (PSW) C-toets OBC (VOBC/Stichting Alexander). Met een aantal partijen, waaronder het LSR en Effectory, wordt bekeken of het mogelijk is op korte termijn tegemoet te komen aan de aanbevelingen welke in de ogen van de commissie noodzakelijk zijn voor opname in de voorlopige waaier. Meer informatie over de instrumenten in de voorlopige waaier vindt u via http://www. vgn.nl/artikel/15601. Van voorlopig naar definitief Er is sprake van een voorlopige waaier, de definitieve waaier wordt in het najaar van 2013 vastgesteld. Voorlopig omdat de verschillende indieners/ontwikkelaars tot die tijd aan de slag gaan met de door de commissie benoemde verbeteracties. Overigens hebben alle ontwikkelaars/indieners de VGN nu al laten weten deze verbeteracties de komende maanden serieus op te pakken. In het najaar van 2013 worden alle instrumenten opnieuw bekeken, waarna de commissie een advies opstelt over opname in de definitieve waaier. Ook instrumenten die nu nog in (door)ontwikkeling zijn, kunnen bij de VGN worden ingediend voor 15 juli 2013 via kwaliteitskader@vgn.nl voor beoordeling door de commissie en eventuele opname in de waaier in het najaar van 2013. De VGN wil benadrukken dat het in 2013 nog niet verplicht is cliëntervaring met een instrument uit de waaier te meten. Dit betekent dat in 2013 organisaties cliëntervaring nog met een instrument naar keuze kunnen meten, bijvoorbeeld met hun huidige en/of eigen instrument. Consumentengids In het najaar van 2013, op het moment dat de waaier definitief is en alle verbeteringen van de instrumenten zijn verwerkt, wordt een consumentengids gepubliceerd. Daarnaast wordt op 25 april 2013 opnieuw een Kwaliteitsdag georganiseerd waar instrumenten van pijler 2B (cliëntervaring) en pijler 3 (relatie cliënt-professional) centraal staan. Zie Kwaliteitsdag 25 april 2013. Met vragen over de waaier van cliëntervaringsinstrumenten kunt u terecht bij de helpdesk Kwaliteitskader. Deze is dagelijks bereikbaar op telefoonnummer 030 27 39 684 of via kwaliteitskader@vgn.nl. Ultieme vraag Naast de waaier van cliëntervaringsinstrumenten voor verbeterinformatie is onderzocht of het mogelijk is middels een ultieme vraag met maximaal vier subvragen verantwoordings- en vergelijkingsinformatie te genereren. In de periode februari september 2012 is door 2 masterstudenten Orthopedagogiek, onder begeleiding van dr. Xavier Moonen, onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om een korte vragenlijst te ontwikkelen, waarin opgenomen de ultieme vraag die breed inzetbaar is in de gehandicaptenzorg. Geconcludeerd is dat het onderzoek naar de ultieme vraag onvoldoende aanknopingspunten biedt deze al in 2013 af te nemen. Met voortzetting van het onderzoek in dezelfde lijn is veel
tijd en geld gemoeid. Voor een eventueel vervolg wordt dan ook het meta-advies van de externe commissie van pijler 2B afgewacht. Hierin wordt op basis van hun specifieke en algemene bevindingen bij het beoordelen van de instrumenten voor de waaier onder andere ingegaan op de mogelijkheid tot vergelijkbaarheid van cliëntervaringsgegevens en de mogelijkheid om uit verschillende instrumenten vergelijkbare vragen te destilleren. Naar verwachting levert dit meta-advies bruikbare handvatten op. Op basis van het meta-advies, dat in april 2013 wordt verwacht, wordt een voorstel voor het vervolg gedaan. Pijler 3 In de relatie tussen cliënt en professional komt de essentie van kwaliteit van zorg en ondersteuning tot uiting. De hieruit verzamelde kwalitatieve gegevens bieden zowel de instelling als de professional verbeterinformatie. Dit gebeurt binnen pijler 3 van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Vormgeving De denkrichting en het vormgeven van pijler 3 is verschillende keren binnen de VGN en de Stuurgroep besproken. Naar aanleiding van deze besprekingen kan samenvattend over pijler 3 het volgende worden gezegd. Do s: eenvoud, dagelijkse activiteit, VGN stelt voorbeelden beschikbaar in de vorm van good practices, procesverantwoording, interne verplichting, kwaliteitsverbetering, centrale thema: kwaliteit van bestaan en eigen regie. Dont s: iets groots optuigen, terugkerende meting, vastgesteld/gestandaardiseerd instrument/waaier, inhoudsverantwoording, externe verplichting, kwaliteitsverantwoording, centrale thema: zorgvoorwaarden. Centrale vraag Op basis hiervan is de volgende centrale vraag voor pijler 3 geformuleerd: Op welke manier werkt een organisatie systematisch aan het reflecteren op en optimaliseren van de relatie tussen cliënt en professional zodanig dat: 1. een positieve bijdrage wordt geleverd aan de doelstellingen van cliënt, professional en organisatie, en; 2. systematisch aandacht is voor de essentiële elementen van de relatie tussen cliënt en professional (kwaliteit van bestaan en eigen regie) 1. Kortom: Binnen pijler 3 zijn meerdere instrumenten/ methodieken mogelijk, variërend van visitatie tot Beelden van kwaliteit (Reinders) tot scholing tot een onderdeel in het door een organisatie gekozen cliëntervaringsinstrument (pijler 2B). Er wordt geen vastgestelde, ingekaderde waaier van instrumenten beschikbaar gesteld. Elke organisatie kan jaarlijks aantonen op welke wijze zij systematisch werkt aan het reflecteren op en optimaliseren van de relatie tussen cliënt en professional, ongeacht de uitkomsten van de pijlers 1, 2A en/of 2B. De idee is dat wanneer de uitkomsten van de pijlers 1, 2A en/of 2B daartoe aanleiding geven een instrument uit pijler 3 wordt ingezet op een specifiek thema of onderdeel van de organisatie. De VGN faciliteert één en ander door het via de site beschikbaar stellen van good practices. Oproep good practices De VGN stelt good practices beschikbaar op haar website en koppelt daar een community pijler 3 aan waarbinnen leden met elkaar in gesprek kunnen gaan over de ervaringen met de (instrumenten uit de) good practices. De good practices worden beschreven aan de hand van een vast format. In april 2013 verschijnen de eerste good practices op de site van de VGN. Gebruikt of kent u methodieken passend bij pijler 3 en wilt u deze delen met (andere) aanbieders van gehandicaptenzorg? Vul dan het format in via http://www.vgn.nl/ artikel/15527 en mail dit aan kwaliteitskader@vgn.nl. Daarnaast wordt op 25 april 2013 opnieuw een Kwaliteitsdag georganiseerd waar instrumenten van pijler 3 (relatie cliënt-professional) en pijler 2B (cliëntervaring) centraal staan. Zie Kwaliteitsdag 25 april 2013. 1 Relatie moet in dit verband worden beschouwd als een breed begrip/domein; het betreft de relatie/interactie/dialoog tussen één of meerdere cliënten en/of de cliëntenpopulatie als geheel met één of meerdere professionals en/of een organisatie als geheel binnen een specifieke context.
Kwaliteitsinstituut Medio 2013 wordt het College voor zorgverzekeringen (CVZ) een andere organisatie met een nieuwe naam: Zorginstituut Nederland. Naast de taken die het CVZ nu al uitvoert, wordt ook het stimuleren van permanente verbetering van kwaliteit van zorg aan de hand van professionele standaarden bij Zorginstituut Nederland ondergebracht. Het Kwaliteitsinstituut gaat dan ook deel uitmaken van dit Zorginstituut. Het Zorginstituut bundelt de kennis en ervaring van zes organisaties die zich bezighouden met het verbeteren van de kwaliteit van de zorg. Deze organisaties zijn: CVZ, Zichtbare Zorg, kiesbeter, Regieraad Kwaliteit van Zorg, Centrum Klantervaring Zorg en Coördinatieplatform Zorgstandaarden. Om het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg vanaf 2014 als dé kwaliteitsstandaard te laten opnemen door het Zorginstituut, vinden veel gesprekken plaats met sleutelfiguren binnen het Zorginstituut en diverse acties richting de politiek. De centrale boodschap hierbij is steeds: meer aandacht voor de langdurige zorg in het algemeen en de gehandicaptenzorg in het bijzonder, minder bureaucratie, meer ruimte voor de eigenheid van de sector en meer aansluiting bij het binnen de sector ontwikkelde instrumentarium, waaronder het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Op 5 februari jl. heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel aangenomen dat de komst van het Zorginstituut Nederland (Zin) mogelijk maakt. Het wetsvoorstel ligt nu ter besluitvorming voor bij de Eerste Kamer. In lijn met het pleidooi van de VGN is ook een motie over het gebruikmaken van reeds bestaande professionele standaarden aangenomen. Visiedocument 2.0 In februari 2013 is het Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2.0 gepubliceerd, dat het oude Visiedocument uit 2007 vervangt. Dit Visiedocument 2.0 is te vinden via http://www.vgn.nl/artikel/15593. In dit Visiedocument wordt de visie op kwaliteit van zorg en ondersteuning in de gehandicaptensector weergegeven en de vormgeving van het nieuwe Kwaliteitskader. Het Visiedocument is opgesteld samen met alle betrokken partijen, te weten cliëntenorganisaties (Platform VG, CG-Raad, LSR), beroepsorganisaties (NVAVG, V&VN, NIP, NVO), Zorgverzekeraars Nederland (ZN), het ministerie van VWS, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en zorgaanbieders (VGN). In dit Visiedocument 2.0 leggen de betrokken partijen ook een aantal overwegingen, uitgangspunten en afspraken vast voor de periode dat het Kwaliteitskader wordt doorontwikkeld. Daarmee willen de partijen uitdrukking geven aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg en borgen dat ze met elkaar zorgen dat het een breed geaccepteerde werkwijze voor de gehandicaptensector blijft. Een aantal partijen heeft tijdens de laatste vergadering van de Stuurgroep expliciet waardering uitgesproken voor de werkbare en bruikbare wijze waarop de gehandicaptenzorg nu kwaliteit meet en verbetert. Kwaliteitsdag 25 april 2013 Op donderdag 25 april organiseert de VGN de Kwaliteitsdag 2013. Deze dag staat in het teken van kennismaking met de instrumenten binnen pijler 2B (cliëntervaring) en good practices van pijler 3 (relatie cliënt-professional) van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. De dag vindt plaats in Kasteel Montfoort. Op korte termijn worden programma en aanmeldingsformulier gepubliceerd op de site van de VGN. Reserveer de datum alvast in uw agenda!
Ledenbijeenkomsten Meekijken op het scherm Ruim honderd medewerkers van VGN-instellingen hebben eind januari meegekeken op het scherm van de portal Kwaliteitskader en van digitale ondersteuningsplannen. De VGN organiseerde hierover twee ledenbijeenkomsten: 25 januari bij Cello in Den Bosch en 31 januari bij Triade in Almere. Een leerzame dag die in een grote behoefte voorzag. Portal Kwaliteitskader Op basis van de meting in 2012 en een uitgebreide evaluatie hiervan is de portal van MediQuest, waar de resultaten van de pijlers 1 en 2A worden ingevoerd, verder verbeterd. Kees Verheijke en Jeroen Nieuwenhuijzen van MediQuest presenteerde de nieuwste toepassingen en behandelde de top-5 van vragen die de helpdesk ontvangt. Het invoeren van de kwaliteitsgegevens is vereenvoudigd en de mogelijkheden om handig inzicht te krijgen in de eigen resultaten zijn uitgebreid. Van de gelegenheid om vragen te stellen maakten veel deelnemers gebruik. De presentatie van MediQuest vindt u via http://www.vgn.nl/artikel/15366. Digitale ondersteuningsplannen: nu en in de toekomst Voor het vastleggen en delen van cliëntgegevens maken gehandicaptenzorginstellingen steeds meer gebruik van webapplicaties. Het gaat om grote implementatietrajecten waarin toerusting en het delen van gebruikerservaringen een belangrijke rol spelen. Dagvoorzitters Jos Hiel (Raad van Bestuur Gemiva-SVG Groep) en Greet Prins (Raad van Bestuur Philadelphia Zorg) deelden hun dromen en uitdagingen hieromtrent met de aanwezigen. Zie voor een verslag van de bijeenkomst http:// www.vgn.nl/artikel/15359. Postermarkt en workshops Zeven zorginstellingen (Talant, De Lichtenvoorde, Cordaan, Noorderbrug, s Heeren Loo, Driestroom en Cello) toonden op posters screenshots van hun software. Ook gaven ze informatie over de plus- en minpunten. Tenslotte vonden twee workshoprondes plaats waarin gebruikerservaringen werden gedeeld. Zie voor de presentaties en posters: http://www.vgn.nl/artikel/15359. Zorginkoop 2014 en kwaliteitscriteria De VGN is naar aanleiding van het ledenonderzoek AWBZ zorgcontractering 2013 met ZN en VWS in gesprek over de mogelijkheden tot uniformering van de zorginkoop 2014. De VGN heeft daarbij voorgesteld om op het terrein van kwaliteitscriteria tot uniformering over te gaan. De VGN pleit voor aansluiting bij het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg en voor het vervallen van aanvullende kwaliteitseisen. Uitkomsten ledenonderzoek Uit het ledenonderzoek AWBZ zorgcontractering 2013 is gebleken dat er grote behoefte is aan uniformering van het beleid van de verschillende zorgkantoren, stabiliteit van gebruikte criteria, continuïteit in visie en beleid en meerjarenafspraken. Veel zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg zijn werkzaam in meerdere zorgkantoorregio s en hebben daarom te maken met uiteenlopende criteria die de zorgkantoren hanteren, bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteit. In 2013 was het Kwaliteitskader nog beperkt bruikbaar in de zorginkoop. Dit leidde in de praktijk tot verschillend gebruik van de resultaten van het Kwaliteitskader en veelal tot aanvullende kwaliteitseisen. Inkoopbeleid 2014 ZN heeft aangegeven, nu de uitvoering van de AWBZ voor eigen verzekerden van de baan is, graag een rol te willen behouden in de toekomstige landelijk uniforme kern-awbz. Ook VWS vindt het gewenst dat er vereenvoudiging van de inkoop plaatsvindt. Om dit vorm te geven zijn er twee scenario s mogelijk: van volledige uniformering in 2014 tot inkoopbeleid 2014 is gelijk aan inkoopbeleid 2013. De VGN heeft uniformering voorgesteld ten aanzien van het Kwaliteitskader (zonder aanvullende kwaliteitscriteria) en voor de overige criteria beleid 2014 = beleid 2013 aan te houden. Hoewel het perspectief voor de VGN wel landelijke uniformering is, wordt door dit voorstel ook tegemoet gekomen aan de wens tot stabiliteit. Daarnaast vindt de VGN het niet gewenst om gezien de onzekerheden voor het toekomstige stelsel en de korte tijd tot de nieuwe inkoopronde, in één keer tot een uniform beleid te komen. De komende periode vinden verdere gesprekken met ZN plaats over het voorstel van de VGN en tussen ZN en de zorgkantoren. Naast overleg met ZN spreekt de VGN ook met alle concessiehouders afzonderlijk over de resultaten van het ledenonderzoek en het beleid 2014.
Samenvatting nieuw Kwaliteitskader Het meten en verbeteren van kwaliteit vindt in de gehandicaptenzorg sinds 2011 plaats aan de hand van de nieuwe werkwijze Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Het doel van deze nieuwe werkwijze is te komen tot een zinvolle en bij de sector passende wijze van gegevensverzameling. Dit moet organisaties leer- en verbeterinformatie opleveren, zicht geven op de kwaliteit van zorg en ondersteuning en op de ervaring van cliënten hiermee. Drie pijlers Het vaststellen van kwaliteit gebeurt in de nieuwe werkwijze middels drie pijlers: Pijler 1: kerngegevens kwaliteit op organisatieniveau. Pijler 2: kerngegevens kwaliteit op cliëntniveau (2A) en cliëntervaringsgegevens (2B). Pijler 3: gegevens over de relatie tussen cliënt en professional. Uitgangspunten Alle betrokken partijen (VGN, IGZ, VWS, ZN, cliëntenorganisaties, beroepsorganisaties) zijn het eens over de volgende uitgangspunten en specificaties. Uitgangspunten: Individuele cliënt (zorg- en ondersteuningsplan) Verantwoorden in het verlengde van verbeteren Specificaties: Eenvoud en zo min mogelijk administratieve lasten Zo mogelijk aansluiting bij al ontwikkelde instrumenten Doelgroepspecifiek Aansluiten bij informatiebehoefte in- en externe betrokkenen Vergelijkbaarheid Pijlers Thema s Visiedocument Instrument Frequentie Meting Doel Pijler 1 Zorgafspraken en ondersteuningsplan Cliëntveiligheid Belangen Kwaliteit van medewerkers en organisatie Vragenlijst op organisatieniveau, voor alle instellingen gelijk Jaarlijks 1 januari 15 februari Kwaliteitsverbetering en verantwoording (in- en extern Pijler 2A Zorgafspraken en ondersteuningsplan Cliëntveiligheid Vragenlijst op cliëntniveau, voor alle cliënten met een ZZP of de extramurale indicatie Behandeling Groep gelijk Jaarlijks 1 januari 31 december Kwaliteitsverbetering en verantwoording (in- en extern Pijler 2B Kwaliteit van zorg en ondersteuning in het licht van kwaliteit van bestaan Waaier van instrumenten Minimaal eens per 3 jaar Start 2013/2014 Kwaliteitsverbetering (intern Pijler 3 Kwaliteit van zorg en ondersteuning in het licht van kwaliteit van bestaan Uiteenlopend Jaarlijks Start 2013/2014 Kwaliteitsverbetering (intern Vragen? Heeft u vragen over het Kwaliteitskader? Neem dan contact op met Judith Borst, jborst@vgn.nl of via telefoonnummer 030-27 39 684. De laatste stand van zaken en de nieuwste ontwikkelingen vindt u op www.vgn.nl, onder het thema Kwaliteit - Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Colofon Eindredactie: Maartje Blom Vormgeving: LMcc, Lucienne Meijer, Leusden Uitgave: Maart 2013 Aanmelden Kwaliteit inzicht: Ga naar www.vgn.nl/artikel/14808.