HANDLEIDING REKENBLAD VENTILATIEGIDS Paul Van den Bossche Afdeling Energie en Klimaat Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf WTCB 3 juni 2009 Inhoudstabel 1 INLEIDING...2 2 DISCLAIMER...2 3 DOELSTELLING VAN HET REKENBLAD...2 4 GLOBALE OPBOUW VAN HET REKENBLAD...3 5 VASTLEGGEN VAN DE SPECIFICATIES DOOR DE ONTWERPER...4 5.1 Werkblad algemene gegevens...4 5.2 Werkblad voor systeem A...6 5.3 Werkblad voor systeem B...9 5.4 Werkblad voor systeem C...12 5.5 Werkblad voor systeem D...15 6 RAPPORTAGE BIJ OPLEVERING DOOR DE INSTALLATEUR... 19 6.1 Rapportering systeem A...19 6.2 Rapportering systeem B...21 6.3 Rapportering systeem C...23 6.4 Rapportering systeem D...26 7 BEPALEN VAN DE M-FACTOR DOOR DE VERSLAGGEVER... 28 7.1 Systeem A...29 7.2 Systeem B...30 7.3 Systeem C...31 7.4 Systeem D...32 Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 1/32
1 Inleiding Dit document vormt de handleiding voor het gebruik van het rekenblad ventilatie voor woningen. Dit rekenblad is beschikbaar onder de vorm van een excel rekenblad. Er is een lege versie beschikbaar voor gebruik voor een nieuw project maar ook een ingevuld voorbeeld. Voor achtergrondinformatie wordt verwezen naar: o Bijlage I en V van het besluit van 11 maart 2005 o De ventilatiegids zelf (beschikbaar in elektronische vorm of op papier) via http://www.ideg.info/index.cfm?n01=ventilatie_matrix&n02=vent6 o http://www.energiesparen.be/epb/ventilatieresidentieel.pdf o http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/nb0803/200803annexve ntilatieverlagenepeil.pdf Voor vragen met betrekking tot de eisen en toepassing van de regelgeving, contacteer het VEA via de weblink http://www.energiesparen.be/node/948. Info en contactmogelijkheid onder de module veelgestelde vragen Voor vragen en opmerkingen met betrekking tot het rekenblad zelf, contacteer ideg@bbri.be 2 Disclaimer De ventilatiegids, rekenbladen en handleiding werden met de grootste zorg opgesteld. Het WTCB of de hogeschool voor wetenschap en kunst campus De Nayer kunnen echter niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die door het gebruik van de daarin opgenomen inlichtingen zou zijn veroorzaakt. Alleen de Gewesten zijn bevoegd om een sluitende advies over de interpretatie van de regelgevingen uit te brengen. 3 Doelstelling van het rekenblad Het rekenblad werd opgesteld als hulpmiddel bij het realiseren van systemen voor de basisventilatie van een individuele woning In het kader van de EPB regelgeving. Het kan gebruikt worden als rode draad doorheen de realisatie van het project: o Door de ontwerper of architect voor het bepalen van de luchtdebieten en als specificatieblad naar de installateur toe, o Door de installateur als basis voor het detailontwerp en als rapportageformulier bij de oplevering, o Door de EPB verslaggever voor het berekenen van de m-factor waarbij het document ook kan gebruikt worden als stavingstuk. Deze handleiding werd dan ook volgens deze 3 doelgroepen opgedeeld, waarbij telkens elk van de 4 systemen worden besproken. Elke bespreking van een systeem kan op zichzelf worden gelezen, zodat er tussen de systeembesprekingen wel eens wat overlap optreedt; het vergroot echter de leesbaarheid van het document. Merk op dat het rekenblad zich beperkt tot conformiteit met de EPB en dat het geen globaal ontwerpgereedschap is voor alle elementen van een installatie. Zo is het beperkt tot basisventilatie van nieuwe woningen, daarnaast kan er natuurlijk ook aandacht worden besteed aan intensieve ventilatie (dampkap in de keuken, intensieve nachtkoeling) of ventilatie van speciale ruimten (vb garage, stookplaats, kelders of zolder). Ook andere berekeningen zoals drukverliezen in kanalen, akoestiek en selectie van ventilatoren maken geen deel uit van dit werkblad. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 2/32
4 Globale opbouw van het rekenblad Aanvaard bij het openen van het rekenblad het activeren van macro s. Het Excel rekenblad is opgebouwd uit verschillende werkbladen die via de tabs onderaan kunnen worden geopend: o Algemene inleiding: bevat de opbouw en de kleurencodes van het rekenblad. o Algemene gegevens: is het startblad waarop de gegevens worden ingevuld en die voor alle systemen gemeenschappelijk zijn. Vanuit dit blad kan doorgeklikt worden naar detailbladen voor systemen A, B, C en D. o Detailbladen A, B, C en D voor het invoeren van detailgegevens per ventilatiesysteem, met de m-factorberekening. o BCD-inregeling: kan gebruikt worden om een mechanisch systeem in te regelen. o Afpuntlijsten: bevat de checklists voor oplevering en onderhoud. o Data: bevat hulpgegevens voor de berekening Ze zijn niet toegankelijk voor de gebruiker en mogen/kunnen niet aangepast worden. o Aandachtspunten: o Bewaar het basisbestand zorgvuldig en sla elk project dadelijk op onder een nieuwe naam. o Het werkblad is beveiligd, daardoor kunnen een aantal cellen niet door de gebruiker worden gewijzigd waardoor anders rekenautomatismen verloren zouden gaan. o Door het klikken op leegmaken start men van 0, let op; deze actie is niet omkeerbaar! Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 3/32
5 Vastleggen van de specificaties door de ontwerper 5.1 Werkblad algemene gegevens Het werkblad algemene gegevens wordt gebruikt om de basisgegevens van het project in te vullen, waarbij op basis van de ruimtegegevens (functie en oppervlakte) de minimaal geëiste ontwerpdebieten automatisch worden berekend. Werkwijze: Zorg voor een grondplan van de verschillende verdiepingen. Toevoer Afvoer DO DO DO Afvoer DO Toevoer DO Afvoer Geef elke ruimte een code (vrij te kiezen) en een herkenbare naam (bijvoorbeeld living, slaapkamer Els, ). Het is aan te raden om elke ruimte in te voeren, ook die ruimten waarvoor men op voorhand weet dat er geen minimum ontwerpdebiet vereist is (bv hal, afgesloten dressing, stookplaats, garage.) omdat de ontwerper naderhand om diverse redenen toch kan kiezen om die ruimten van toevoer of afvoer te voorzien. Leg de functie van elke ruimte vast (soort ruimte), waarbij minimaal één ruimte moet aanzien worden als woonkamer. Een TV kamer kan echter ook een woonkamer zijn. Voor meer toelichtingen, zie ventilatiedocument residentieel, vraag 5.1 en 5.3 Bepaal de vloeroppervlakte van elke ruimte op vloerniveau. Voer de gegevens in op het werkblad algemene gegevens van het rekenblad. De groene vakjes zijn vrij in te vullen, voor de gele vakjes wordt er een selectie gemaakt uit een pull down menu. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 4/32
Berekeningsblad VENTILATIE Leegmaken Algemene gegevens Nominale debiet algemene regel vrije toevoer maximum algemene regel Naam Code Soort ruimte Opp minimaal worden tot (A/C) ruimte) ruimte) minimaal (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 3.3 50 12 50 75 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 6.2 22 75 150 150 25 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.2 40 25 72 81 25 Hal GV R 0.4 Gang 50 WC GV R 0.5 WC 12 25 25 25 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 1.5 25 5 50 75 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 25 72 110 25 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 25 72 104 25 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 25 72 107 25 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 44 50 75 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 Toevoer mag beperkt Debiet minimaal (afvoer uit Doorvoer minimaal (toevoer naar Afvoer Nominale debiet mag beperkt worden tot Het rekenblad bepaalt nu (in de niet gekleurde vakjes) de diverse minimaal geëiste ontwerpdebieten: o Voor toevoerlucht van droge ruimten: o Het toevoerdebiet volgens algemene regel (x 3.6 m³/h per m²) o Het minimale toevoerdebiet (dat hoger kan zijn dan de algemene regel) o Het toevoerdebiet waartoe eventueel mag worden beperkt (dat lager kan zijn dan de algemene regel) o Een maximum toevoerdebiet volgens NBN D50 001 voor systemen A en C (niet meer vereist voor het Vlaamse Gewest in de loop van 2009) o Voor doorstroomlucht tussen droge en natte ruimten: o Het minimumdebiet als afvoer uit een droge ruimte o Het minimumdebiet als toevoer naar een natte ruimte o Voor afvoerlucht van natte ruimten: o Het afvoerdebiet volgens algemene regel (x 3.6 m³/h per m²) o Het minimale afvoerdebiet (dat hoger kan zijn dan de algemene regel) o Het afvoerdebiet waartoe eventueel mag worden beperkt (dat lager kan zijn dan de algemene regel) Selecteer nu het type ventilatiesysteem via onderstaande knoppen of selecteer het betreffende tabblad Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 5/32
5.2 Werkblad voor systeem A Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD A: natuurlijke toevoer, natuurlijke afvoer Ga terug Leegmaken minimum maximum Toevoer zelfregelend heid Debiet Doorstroom minimum minimum (afvoer) (toevoer) Afvoer minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp ontwerp ontwerp (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) () (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 55 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 248 130 P3 25 75 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 84 55 P4 25 25 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 20 25 25 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 25 50 45 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 110 52 P4 25 50 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 P4 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 104 55 P3 25 25 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 107 55 P3 25 25 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 P4 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 P4 25 25 50 50 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 25 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 totalen 327 653 347 125 202 200 Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 5.1 maximaal gewenste waarde 3 gemeten: VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: 1.36 De vermenigvuldigingsfactor werd berekend volgens bijlage B.1 van bijlage I bij het EPB-besluit. Voer voor elke ruimte met een e minimum waarde het vastgelegde ontwerpdebiet in, hoger dan of gelijk aan de minimum waarde. Doe dit voor toevoer, doorstroom en afvoer. (groene vakjes) o Ligt het ingegeven ontwerpdebiet tussen de opgegeven grenzen, dan blijft het vakje groen. Is het debiet te hoog of te laag, dan wordt het vakje paars en moet de waarde worden aangepast om conform te zijn met de regelgeving zie voorbeelden o Is er geen eis, dan moet er geen waarde worden ingevuld. De ontwerper mag echter wel zelf een minimum debiet opleggen. In de keuken is er geen toevoereis (niet invullen), maar wel een doorstroom en afvoereis! o De toevoerdebieten moeten lager zijn dan of gelijk aan het opgegeven maximum (niet meer vereist voor het Vlaamse Gewest in de loop van 2009) maar mogen nooit lager dan de minimumeis. o Het verdient aanbeveling om de doorstroomdebieten voor kritische ruimten (met een groot verschil tussen toevoer of afvoer enerzijds en doorstroom anderzijds) enigszins in overeenstemming te brengen met de toevoer- of afvoerdebieten. Voer eventueel ook de vastgelegde debietwaarden in voor speciale ruimten (een opstellingsruimte voor de stookketel) of ruimten waarvoor geen wettelijke minimum eisen bestaan (traphal, droge bergruimte,...). Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 6/32
Verdeel de doorstroomcapaciteit voor een ruimte zo mogelijk over meerdere doorstroomopeningen. (bv wanneer er twee deuren vanuit de leefkamer naar de hal en de keuken gaan, kan men de spleet onder de deuren verdelen over beide deuren). Dit kan echter niet op het werkblad worden weergegeven, in het werkblad moet men per ruimte steeds de totaal te voorziene doorstroomoppervlakte invoeren). Eventueel kan in het bestek vermeld worden dat het totale doorstroomdebiet mag verdeeld worden over meerdere doorstroomopeningen van eenzelfde ruimte. Ga na of de doorstroming van lucht wel degelijk gewaarborgd is met de wettelijke minimale vereisten. o een deur tussen gang en traphal mag voorzien zijn van doorstroomopeningen o de open verbinding tussen woonkamer en open keuken wordt voor de wet aanzien als doorstroomopening (DO), zowel voor de woonkamer als voor de keuken. Toch is het aanbevolen om een bijkomende DO te plaatsen naar de gang zodat men de luchtspoeling van de ruimten bevordert. Vermijd DO s tussen het beschermd volume en AOR s (aangrenzende onverwarmde ruimtes) tenzij deze ruimten zelf correct voorzien zijn van lucht toe- of afvoervoorzieningen en plaats nooit DO s tussen leefruimtes en garage (ook al wordt de garage eveneens als wasplaats of hobbyruimte gebruikt). Voer de zelfregelendheidsklasse van de RTO (regelbare toevoeropening) in. Momenteel zijn er al RTO s met een P3 en P4 klasse beschikbaar op de markt. Gebruik hiervoor het pull down menu. In de kolom zelfregelendheid. Indien men een lekdebietmeting van de afvoerkanalen wenst uit te voeren kies dan Ja uit het pull down-menu. Zulke meting is niet eenvoudig noch goedkoop en het effect op het E-peil van een gemeten lekdichtheid van afvoerkanalen is eerder beperkt. Meestal zal men dus gebruik maken van de waarde bij ontstentenis, die automatisch wordt berekend. Wanneer men bij de opmaak van een bestek een luchtdichtheidsproef wenst te laten uitvoeren, kan er eventueel ook een maximum worden aangegeven, lager dan de ontstenteniswaarde. De gemeten waarde wordt natuurlijk pas later ingevuld. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 7/32
Bij het finaliseren van het blad mag er geen enkel vakje paars gekleurd zijn. De m- factor die onderaan het blad verschijnt wordt pas definitief na bevestiging dat de juiste zelfregelende RTO s zijn gebruikt en na het invullen van de eventuele kanaallekdebietsmeting. Maak een afdruk van het specificatieblad als basis voor de opmaak van het bestek. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 8/32
5.3 Werkblad voor systeem B Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD B: mechanische toevoer, vrije afvoer Ga terug Leegmaken debietsmeting? ja Toevoer minimum ontwerp gemeten minimum (afvoer) Debiet Doorstroom minimum (toevoer) Afvoer minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp ontwerp (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 75 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 125 130 25 75 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 45 45 25 25 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 25 25 25 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 50 50 45 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 50 55 25 30 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 55 56 25 30 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 55 60 25 30 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 20 50 50 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 30 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 totalen 327 330 346 202 220 346 0 Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet toevoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 58.9 maximaal gewenste waarde 40 gemeten: 30 Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? nee ontstenteniswaarde 5.1 maximaal gewenste waarde 3 gemeten: 4 VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: 1.26 De vermenigvuldigingsfactor werd berekend volgens bijlage B.1 van bijlage I bij het EPB-besluit. Voer voor elke ruimte met een e minimum waarde het vastgelegde ontwerpdebiet in, hoger dan of gelijk aan de minimum waarde. Doe dit voor toevoer, doorstroom en afvoer. (groene vakjes) o Ligt het ingegeven ontwerpdebiet tussen de opgegeven grenzen, dan blijft het vakje groen. Is het debiet te hoog of te laag, dan wordt het vakje paars en moet de waarde worden aangepast om conform te zijn met de regelgeving zie voorbeelden o Is er geen eis, dan moet er geen waarde worden ingevuld. De ontwerper mag echter wel zelf een minimum debiet opleggen. In de keuken is er geen toevoereis (niet invullen), maar wel een doorstroom en afvoereis! o Het verdient aanbeveling om de doorstroomdebieten voor kritische ruimten (met een groot verschil tussen toevoer of afvoer enerzijds en doorstroom anderzijds) enigszins in overeenstemming te brengen met de toevoer- of afvoerdebieten. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 9/32
Voer eventueel ook de vastgelegde debietwaarden in voor speciale ruimten (een opstellingsruimte voor de stookketel) of ruimten waarvoor geen wettelijke minimum eisen bestaan (traphal, droge bergruimte,...). Verdeel de doorstroomcapaciteit voor een ruimte zo mogelijk over meerdere doorstroomopeningen. (bv wanneer er twee deuren vanuit de leefkamer naar de hal en de keuken gaan, kan men de spleet onder de deuren verdelen over beide deuren). Dit kan echter niet op het werkblad worden weergegeven, in het werkblad moet men per ruimte steeds de totaal te voorziene doorstroomoppervlakte invoeren). Eventueel kan in het bestek vermeld worden dat het totale doorstroomdebiet mag verdeeld worden over meerdere doorstroomopeningen van eenzelfde ruimte. Ga na of de doorstroming van lucht wel degelijk gewaarborgd is met de wettelijke minimale vereisten. o een deur tussen gang en traphal mag voorzien zijn van doorstroomopeningen o de open verbinding tussen woonkamer en open keuken wordt voor de wet aanzien als doorstroomopening (DO), zowel voor de woonkamer als voor de keuken. Toch is het aanbevolen om een bijkomende DO te plaatsen naar de gang zodat men de luchtspoeling van de ruimten bevordert. Vermijd DO s tussen het beschermd volume en AOR s (aangrenzende onverwarmde ruimtes) tenzij deze ruimten zelf correct voorzien zijn van lucht toe- of afvoervoorzieningen en plaats nooit DO s tussen leefruimtes en garage (ook al wordt de garage eveneens als wasplaats of hobbyruimte gebruikt). Eis dat de mechanische debieten (toevoer) gemeten worden bij oplevering door ja te selecteren bij debietsmeting? Hierdoor kleuren de vakjes van de te meten debieten paars, totdat ze in een latere fase worden ingevuld en van kleur veranderen indien ze binnen de aanvaarde grenzen liggen. Indien men een lekdebietmeting van de afvoerkanalen wenst uit te voeren kies dan Ja uit het pull down-menu. Zulke meting is niet eenvoudig noch goedkoop en het effect van een gunstige lekdebietsmeting op het E-peil is kleiner voor de afvoerkanalen dan voor de toevoerkanalen. Meestal zal men dus gebruik maken van de waarde bij ontstentenis, die automatisch wordt berekend. Wanneer men bij de opmaak van een bestek een luchtdichtheidsproef wenst te laten uitvoeren, kan er eventueel ook een maximum worden aangegeven, lager dan de ontstenteniswaarde. De gemeten waarde wordt natuurlijk pas later ingevuld. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 10/32
Selecteer het type ventilatormotor dat wordt voorgeschreven, geef de voorkeur aan een gelijkstroomventilator (DC) of beter EC genoemd. Omdat het ventilatorverbruik het resultaat is van de prestatie van de ventilator functionerend in het aanwezige kanalennet kan er beter een totale prestatie-eis worden opgegeven die rekening houdt met beide. Ook is de prestatie bij deellast, een meer voorkomende situatie, belangrijker. Hierdoor kan als eis bijvoorbeeld worden opgegeven: het totaal opgenomen vermogen van ventilator en regeling in een reëel werkingspunt op 71 % van het geëiste debiet bedraagt maximaal 0.1 W/(m³/h). Vraag in het bestek eventueel per ventilator de vermelding van de werkelijke vermogens of de vermogens in een representatief werkingspunt. Bij het finaliseren van het blad mag er geen enkel vakje paars gekleurd zijn. De m- factor die onderaan het blad verschijnt wordt pas definitief na het invullen van eventuele de eventuele toevoerdebietsmetingen en kanaallekdebietsmetingen. Goede ventilatoren worden gevaloriseerd in de EPB-software door ze in te voeren via hulpenergie ventilatoren. De hulpenergie ventilatoren heeft echter geen invloed op de m-factor. Maak een afdruk van het specificatieblad als basis voor het bestek. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 11/32
5.4 Werkblad voor systeem C Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD C: vrije toevoer, mechanische afvoer Ga terug Leegmaken debietsmeting? Toevoer Doorstroom Afvoer zelfregelendh minimum minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp minimum maximum ontwerp eid (afvoer) (toevoer) minimum ontwerp gemeten (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) () (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 60 62 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 248 125 P3 25 80 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 84 50 P4 25 40 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 25 25 40 27 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 20 50 50 56 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 110 50 P3 25 40 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 104 55 P3 25 35 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 107 55 P3 25 35 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 35 50 60 45 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 35 25 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 35 25 totalen 327 653 335 202 260 215 Debiet ja 215 Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 36.4 maximaal gewenste waarde 30 gemeten: 30 VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: 1.37 De vermenigvuldigingsfactor werd berekend volgens bijlage B.1 van bijlage I bij het EPB-besluit. Voer voor elke ruimte met een e minimum waarde het vastgelegde ontwerpdebiet in, hoger dan of gelijk aan de minimum waarde. Doe dit voor toevoer, doorstroom en afvoer. (groene vakjes) o Ligt het ingegeven ontwerpdebiet tussen de opgegeven grenzen, dan blijft het vakje groen. Is het debiet te hoog of te laag, dan wordt het vakje paars en moet de waarde worden aangepast om conform te zijn met de regelgeving zie voorbeelden o Is er geen eis, dan moet er geen waarde worden ingevuld. De ontwerper mag echter wel zelf een minimum debiet opleggen. In de keuken is er geen toevoereis (niet invullen), maar wel een doorstroom en afvoereis! o De toevoerdebieten moeten lager zijn dan of gelijk aan het opgegeven maximum (niet meer vereist voor het Vlaamse Gewest in de loop van 2009) maar mogen nooit lager dan de minimumeis. o Het verdient aanbeveling om de doorstroomdebieten voor kritische ruimten (met een groot verschil tussen toevoer of afvoer enerzijds en doorstroom anderzijds) enigszins in overeenstemming te brengen met de toevoer- of afvoerdebieten. Voer eventueel ook de vastgelegde debietwaarden in voor speciale ruimten (een opstellingsruimte voor de stookketel) of ruimten waarvoor geen wettelijke minimum eisen bestaan (traphal, droge bergruimte,...). Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 12/32
Verdeel de doorstroomcapaciteit voor een ruimte zo mogelijk over meerdere doorstroomopeningen. (bv wanneer er twee deuren vanuit de leefkamer naar de hal en de keuken gaan, kan men de spleet onder de deuren verdelen over beide deuren). Dit kan echter niet op het werkblad worden weergegeven, in het werkblad moet men per ruimte steeds de totaal te voorziene doorstroomoppervlakte invoeren). Eventueel kan in het bestek vermeld worden dat het totale doorstroomdebiet mag verdeeld worden over meerdere doorstroomopeningen van eenzelfde ruimte. Ga na of de doorstroming van lucht wel degelijk gewaarborgd is met de wettelijke minimale vereisten. o een deur tussen gang en traphal mag voorzien zijn van doorstroomopeningen o de open verbinding tussen woonkamer en open keuken wordt voor de wet aanzien als doorstroomopening (DO), zowel voor de woonkamer als voor de keuken. Toch is het aanbevolen om een bijkomende DO te plaatsen naar de gang zodat men de luchtspoeling van de ruimten bevordert. Vermijd DO s tussen het beschermd volume en AOR s (aangrenzende onverwarmde ruimtes) tenzij deze ruimten zelf correct voorzien zijn van lucht toe- of afvoervoorzieningen en plaats nooit DO s tussen leefruimtes en garage (ook al wordt de garage eveneens als wasplaats of hobbyruimte gebruikt). Voer de zelfregelendheidsklasse van de RTO (regelbare toevoeropening) in. Momenteel zijn er al RTO s met een P3 en P4 klasse beschikbaar op de markt. Gebruik hiervoor het pull down menu in de kolom zelfregelendheid. Eis dat de mechanische debieten (afvoer) gemeten worden bij oplevering door ja te selecteren bij debietsmeting? Hierdoor kleuren de vakjes van de te meten debieten paars, totdat ze in een latere fase worden ingevuld en van kleur veranderen indien ze binnen de aanvaarde grenzen liggen. Indien men een lekdebietmeting van de afvoerkanalen wenst uit te voeren kies dan Ja uit het pull down-menu. Een gunstige meting heeft een effect op het E-peil. Meestal zal men gebruik maken van de waarde bij ontstentenis, die automatisch wordt berekend. Wanneer men bij de opmaak van een bestek een luchtdichtheidsproef wenst te laten uitvoeren, kan er eventueel ook een maximum worden aangegeven, lager dan de ontstenteniswaarde. De gemeten waarde wordt natuurlijk pas later ingevuld. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 13/32
Selecteer het type ventilatormotor dat wordt voorgeschreven, geef de voorkeur aan een gelijkstroomventilator (DC) of beter EC genoemd. Omdat het ventilatorverbruik het resultaat is van de prestatie van de ventilator functionerend in het aanwezige kanalennet kan er beter een totale prestatie-eis worden opgegeven die rekening houdt met beide. Ook is de prestatie bij deellast, een meer voorkomende situatie, belangrijker. Hierdoor kan als eis bijvoorbeeld worden opgegeven: het totaal opgenomen vermogen van ventilator en regeling in een reëel werkingspunt op 71 % van het geëiste debiet bedraagt maximaal 0.1 W/(m³/h). Vraag in het bestek eventueel per ventilator de vermelding van de werkelijke vermogens of de vermogens in een representatief werkingspunt. Bij het finaliseren van het blad mag er geen enkel vakje paars gekleurd zijn. De m- factor die onderaan het blad verschijnt wordt pas definitief na bevestiging dat de juiste zelfregelende RTO s zijn gebruikt en na het invullen van de eventuele afvoerdebietsmetingen en kanaallekdebietsmetingen. Goede ventilatoren worden gevaloriseerd in de EPB-software door ze in te voeren via hulpenergie ventilatoren. De hulpenergie ventilatoren heeft echter geen invloed op de m-factor. Maak een afdruk van het specificatieblad als basis voor het bestek. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 14/32
5.5 Werkblad voor systeem D Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD D: mechanische toevoer, mechanische afvoer Ga terug Leegmaken Recirculatie? ja ja debietsmeting? debietsmeting? ja Debiet Toevoer Doorstroom Afvoer Naam Code Soort ruimte Opp minimum Recirculatie ontwerp gemeten minimum (afvoer) minimum (toevoer) ontwerp minimum ontwerp gemeten (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 60 52 75 55 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 75 50 125 25 50 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 45 45 25 40 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 40 25 25 30 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 20 50 60 50 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 55 60 25 40 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 50 55 25 40 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 55 56 25 40 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 50 50 60 40 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 40 25 25 26 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 25 25 totalen 327 75 255 341 202 270 201 341 Balans 201 Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet toevoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 58.9 maximaal gewenste waarde 40 gemeten: Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 36.4 maximaal gewenste waarde 30 gemeten: VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: 1.31 Voer voor elke ruimte met een e minimum waarde het vastgelegde ontwerpdebiet in, hoger dan of gelijk aan de minimum waarde. Doe dit voor toevoer, doorstroom en afvoer. (groene vakjes) o Ligt het ingegeven ontwerpdebiet tussen de opgegeven grenzen, dan blijft het vakje groen. Is het debiet te hoog of te laag, dan wordt het vakje paars en moet de waarde worden aangepast om conform te zijn met de regelgeving zie voorbeelden o Is er geen eis, dan moet er geen waarde worden ingevuld. De ontwerper mag echter wel zelf een minimum debiet opleggen. In de keuken is er geen toevoereis (niet invullen), maar wel een doorstroom en afvoereis! o Voor een systeem D is het aanbevolen te streven naar een balans, de e minimumeisen resulteren immers zelden in een goede balans (zie totalen onderaan de tabel, meestal meer toevoer dan afvoer). Balanceren kan door de afvoerdebieten hoger te kiezen dan minimaal, of door ruimten zonder eis toch te voorzien van een afvoer (bijvoorbeeld de technische ruimte waar volgens een andere reglementering (NBN B 61-002:2006) vereist dat er minimale afvoer is bij toepassing van een gesloten verbrandingstoestel). Een interessante wijze die toelaat de globale installatie kleiner te dimensioneren is het toepassen van recirculatie van lucht uit de slaapkamers, studeerkamers, speelkamers hals, trapzalen en gangen naar Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 15/32
de woonkamer. Men kan enkel van recirculatie spreken indien de recirculatie mechanisch verloopt. Indien men deze techniek wenst toe te passen kies dan voor ja bij de vraag recirculatie? en vul het recirculatiedebiet in dat samen met het verse lucht ontwerpdebiet moet voldoen aan de e minimum eis. Balanceren verhoogt het gunstig effect van warmterecuperatie gevoelig. o Het verdient aanbeveling om de doorstroomdebieten voor kritische ruimten (met een groot verschil tussen toevoer of afvoer enerzijds en doorstroom anderzijds) enigszins in overeenstemming te brengen met de toevoer- of afvoerdebieten. Voer eventueel ook de vastgelegde debietwaarden in voor speciale ruimten (een opstellingsruimte voor de stookketel) of ruimten waarvoor geen wettelijke minimum eisen bestaan (traphal, droge bergruimte,...). Verdeel de doorstroomcapaciteit voor een ruimte zo mogelijk over meerdere doorstroomopeningen. (bv wanneer er twee deuren vanuit de leefkamer naar de hal en de keuken gaan, kan men de spleet onder de deuren verdelen over beide deuren). Dit kan echter niet op het werkblad worden weergegeven, in het werkblad moet men per ruimte steeds de totaal te voorziene doorstroomoppervlakte invoeren). Eventueel kan in het bestek vermeld worden dat het totale doorstroomdebiet mag verdeeld worden over meerdere doorstroomopeningen van eenzelfde ruimte. Ga na of de doorstroming van lucht wel degelijk gewaarborgd is met de wettelijke minimale vereisten. o een deur tussen gang en traphal mag voorzien zijn van doorstroomopeningen o de open verbinding tussen woonkamer en open keuken wordt voor de wet aanzien als doorstroomopening (DO), zowel voor de woonkamer als voor de keuken. Toch is het aanbevolen om een bijkomende DO te plaatsen naar de gang zodat men de luchtspoeling van de ruimten bevordert. Vermijd DO s tussen het beschermd volume en AOR s (aangrenzende onverwarmde ruimtes) tenzij deze ruimten zelf correct voorzien zijn van lucht toe- of afvoervoorzieningen en plaats nooit DO s tussen leefruimtes en garage (ook al wordt de garage eveneens als wasplaats of hobbyruimte gebruikt). Eis dat de mechanische debieten (toevoer, afvoer en recirculatie) gemeten worden bij oplevering door ja te selecteren bij debietsmeting? (2x) Hierdoor kleuren de vakjes Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 16/32
van de te meten debieten paars, totdat ze in een latere fase worden ingevuld en van kleur veranderen indien ze binnen de aanvaarde grenzen liggen. Indien men een lekdebietmeting van de toevoer- en de afvoerkanalen wenst uit te voeren kies dan Ja uit het pull down-menu. Een gunstige meting heeft een effect op het E-peil. Meestal zal men gebruik maken van de waarde bij ontstentenis, die automatisch wordt berekend. Wanneer men bij de opmaak van een bestek een luchtdichtheidsproef wenst te laten uitvoeren, kan er eventueel ook een maximum worden aangegeven, lager dan de ontstenteniswaarde. De gemeten waarde wordt natuurlijk pas later ingevuld. Selecteer het type ventilatormotor dat wordt voorgeschreven, geef de voorkeur aan een gelijkstroomventilator (DC) of beter EC genoemd. Omdat het ventilatorverbruik het resultaat is van de prestatie van de ventilator functionerend in het aanwezige kanalennet kan er beter een totale prestatie-eis worden opgegeven die rekening houdt met beide. Ook is de prestatie bij deellast, een meer voorkomende situatie, belangrijker. Hierdoor kan als eis bijvoorbeeld worden opgegeven: het totaal gezamenlijk opgenomen vermogen van de 2 (of meer) ventilatoren en regeling in een reëel werkingspunt op 71 % van het geëiste debiet: max 0.3 W/(m³/h). Vraag in het bestek eventueel per ventilator de vermelding van de werkelijke vermogens of de vermogens in een representatief werkingspunt. Kies voor voorverwarming van de toevoerlucht door middel van een warmterecuperatietoestel. Leg het minimale rendement vast bij het gebalanceerde debiet. Specificeer eventueel: o Dat de ventilatoren voorzien zijn van een automatische debietsregeling o Dat er een volledige zomerbypass aanwezig is Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 17/32
Bij het finaliseren van het blad mag er geen enkel vakje paars gekleurd zijn. De m- factor die onderaan het blad verschijnt wordt pas definitief na het invullen van de eventuele toevoer- recirculatie en afvoerdebietsmetingen en de kanaallekdebietsmetingen. Goede ventilatoren en voorverwarming worden gevaloriseerd in de EPB-software door ze in te voeren via hulpenergie ventilatoren en via voorverwarming. De hulpenergie ventilatoren en voorverwarming hebben echter geen invloed op de m- factor. Maak een afdruk van het specificatieblad als basis voor het bestek. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 18/32
6 Rapportage bij oplevering door de installateur Bij de oplevering zullen de installateur en de opdrachtgever of zijn/haar aangestelde gezamenlijk nagaan of aan de gestelde eisen is voldaan. Hiervoor kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van de afpuntlijsten in het rekenblad. Het werkblad kan eveneens gebruikt worden om een aantal voor de verslaggever belangrijke parameters te rapporteren. Bij oplevering kunnen deze parameters bijvoorbeeld worden ingeschreven op een afdruk van het specificatieblad. De verslaggever kan deze later overnemen om de m-factor te bepalen. 6.1 Rapportering systeem A Volgende elementen maken deel uit van de rapportering: o De installateur kan de geplaatste toevoer-, doorstroom- en afvoeropeningen opnemen in een lijst, waarvan kan worden nagegaan of de capaciteit overeenstemt met de vereiste ontwerpdebieten. Voor RTO s met variabele lengte werd een hulpmiddel toegevoegd om op basis van de dagmaat van de RTO en de door de fabrikant opgegeven L0- en q1-waarde de eigenlijke capaciteit te bepalen. Die wordt dan vergeleken met de geëiste toevoerdebieten waarbij de cel groen kleurt indien voldaan is en paars indien niet voldaan is. Dit hulpmiddel is niet geschikt indien er per ruimte meerdere RTO s worden geplaatst men mag niet de som van verschillende dagmaten invullen. PRODUCTKEUZE Toevoer dagmaat LO q1 ontwerpdebiet Naam Code (m) (m) (m³/h en /m) (m³/h) Doorstroom Afvoer Keuken R 0.1 0.0 Woonkamer R 0.2 RoosterXYZ 3.4 0.06 56 187.0 Bureel R 0.3 RoosterXYZ 1 0.06 56 52.6 Hal GV R 0.4 0.0 WC GV R 0.5 0.0 Wasplaats R 0.6 0.0 Slaapkamer 1 R 1.1 0.0 Dressing R 1.2 0.0 Slaapkamer 2 R 1.3 0.0 Slaapkamer 3 R 1.4 0.0 Hal 1ste R 1.5 0.0 Badkamer R 1.6 0.0 WC 1ste R 1.7 0.0 Technische ruimte R 1.8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 geen controle op maximumdebiet! o De installateur moet bevestigen dat de zelfregelendheidsklasse van de geplaatste RTO s overeenkomt met de in het specificatieblad vermelde zelfregelendheidsklasse. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 19/32
o Indien geopteerd werd voor het meten van het lekdebiet van de afvoerkanalen conform NBN EN 14134 (te bepalen bij 2 Pa, zie B.1.1 van bijlage I van het EPB besluit) kan dit worden gerapporteerd. Het is duidelijk dat er slechts een positief resultaat te verwachten is als het gemeten lekdebiet kleiner is dan de ontstenteniswaarde, die bij wijze van informatie werd toegevoegd. Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 5.1 maximaal gewenste waarde 3 gemeten: 2.5 Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 20/32
6.2 Rapportering systeem B Volgende elementen maken deel uit van de rapportering: o De installateur kan de geplaatste doorstroom- en afvoeropeningen opnemen in een lijst, waarvan kan worden nagegaan of de capaciteit overeenstemt met de vereiste ontwerpdebieten. PRODUCTKEUZE Naam Code Doorstroom Afvoer Keuken R 0.1 Woonkamer R 0.2 Bureel R 0.3 Hal GV R 0.4 WC GV R 0.5 Wasplaats R 0.6 Slaapkamer 1 R 1.1 Dressing R 1.2 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 3 R 1.4 Hal 1ste R 1.5 Badkamer R 1.6 WC 1ste R 1.7 Technische ruimte R 1.8 o Indien vereist is dat de debieten van de toevoerventielen gemeten worden kan het resultaat van deze metingen worden opgenomen in het specificatieblad. Merk op dat deze debieten worden gemeten in volgende condities: o Ventilator op nominale stand (hoogste stand tenzij anders is aangegeven). o Alle buiten- en binnendeuren gesloten. o Dampkap en eventuele andere ventilatoren voor intensieve ventilatie blijven uitgeschakeld. o De debieten worden achtereenvolgens gemeten, zonder tussentijdse bijregelingen (vb van ventilator, keuzekleppen, ventielen) en moeten dus allen gelijktijdig gerealiseerd kunnen worden. Bij invulling in het rekenblad vindt er een automatische controle plaats of het gemeten debiet zich bevindt tussen 100 en 120 % van het geëiste debiet. Het vakje kleurt dan groen. Het debiet mag zeker niet lager zijn dan het geëiste debiet. Merk op dat er niet vergeleken wordt met het door de ontwerper opgegeven ontwerpdebiet. Debieten die hoger zijn dan 120 % zullen in bepaalde omstandigheden toch nog aanleiding kunnen geven aan een gunstige m-factor. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 21/32
Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD B: mechanische toevoer, vrije afvoer Ga terug Leegmaken debietsmeting? ja Toevoer minimum ontwerp gemeten minimum (afvoer) Debiet Doorstroom minimum (toevoer) Afvoer minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp ontwerp (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 75 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 125 130 25 75 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 45 45 25 25 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 25 25 25 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 50 50 55 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 55 55 25 30 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 55 56 25 30 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 55 53 25 30 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 25 50 50 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 30 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 totalen 327 335 339 202 230 339 0 o Indien geopteerd werd voor het meten van het lekdebiet van de toevoerkanalen conform NBN EN 14134 (te bepalen bij een werkingsdruk in overeenstemming met de statische overdruk onmiddellijk na de ventilator bij werking in nominale stand, zie B.1.2 van bijlage I van het EPB besluit) kan dit worden gerapporteerd. Het is duidelijk dat er slechts een positief resultaat te verwachten is als het gemeten lekdebiet kleiner is dan de ontstenteniswaarde, die bij wijze van informatie werd toegevoegd. Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet toevoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 58.9 maximaal gewenste waarde 40 gemeten: 35 Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 5.1 maximaal gewenste waarde 3 gemeten: 4 o Indien geopteerd werd voor het meten van het lekdebiet van de afvoerkanalen conform NBN EN 14134 (te bepalen bij 2 Pa, zie B.1.1 van bijlage I van het EPB besluit) kan dit worden gerapporteerd. Het is duidelijk dat er slechts een positief resultaat te verwachten is als het gemeten lekdebiet kleiner is dan de ontstenteniswaarde, die bij wijze van informatie werd toegevoegd. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 22/32
6.3 Rapportering systeem C Volgende elementen maken deel uit van de rapportering: o De installateur kan de geplaatste toevoer- en doorstroomopeningen opnemen in een lijst, waarvan kan worden nagegaan of de capaciteit overeenstemt met de vereiste ontwerpdebieten. Voor RTO s met variabele lengte werd een hulpmiddel toegevoegd om op basis van de dagmaat van de RTO en de door de fabrikant opgegeven L0- en q1-waarde de eigenlijke capaciteit te bepalen. Die wordt dan vergeleken met de geëiste toevoerdebieten waarbij de cel groen kleurt indien voldaan is en paars indien niet voldaan is. Dit hulpmiddel is niet geschikt indien er per ruimte meerdere RTO s worden geplaatst men mag niet de som van verschillende dagmaten invullen. PRODUCTKEUZE Toevoer dagmaat LO q1 ontwerpdebiet Doorstroom Naam Code (m) (m) (m³/h en /m) (m³/h) Keuken R 0.1 0.0 Woonkamer R 0.2 RoosterXYZ 3.4 0.06 56 187.0 Bureel R 0.3 RoosterXYZ 1 0.06 56 52.6 Hal GV R 0.4 0.0 WC GV R 0.5 0.0 Wasplaats R 0.6 0.0 Slaapkamer 1 R 1.1 0.0 Dressing R 1.2 0.0 Slaapkamer 2 R 1.3 0.0 Slaapkamer 3 R 1.4 0.0 Hal 1ste R 1.5 0.0 Badkamer R 1.6 0.0 WC 1ste R 1.7 0.0 Technische ruimte R 1.8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 geen controle op maximumdebiet! o De installateur moet bevestigen dat de zelfregelendheidsklasse van de geplaatste RTO s overeenkomt met de in het specificatieblad vermelde zelfregelendheidsklasse. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 23/32
o Indien vereist is dat de debieten van de afvoerventielen gemeten worden kan het resultaat van deze metingen worden opgenomen in het specificatieblad. Merk op dat deze debieten worden gemeten in volgende condities: o Ventilator op nominale stand (hoogste stand tenzij anders is aangegeven). o Alle buiten- en binnendeuren gesloten. o Dampkap en eventuele andere ventilatoren voor intensieve ventilatie blijven uitgeschakeld. o De debieten worden achtereenvolgens gemeten, zonder tussentijdse bijregelingen (vb van ventilator, keuzekleppen, ventielen) en moeten dus allen gelijktijdig gerealiseerd kunnen worden. Bij invulling in het rekenblad vindt er een automatische controle plaats of het gemeten debiet zich bevindt tussen 100 en 120 % van het geëiste debiet. Het vakje kleurt dan groen. Merk op dat er niet vergeleken wordt met het door de ontwerper opgegeven ontwerpdebiet. Het debiet mag zeker niet lager zijn dan het geëiste debiet. Debieten die hoger zijn dan 120 % zullen in bepaalde omstandigheden toch nog aanleiding kunnen geven aan een gunstige m-factor. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 24/32
Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem C: vrije toevoer, mechanische afvoer Ga terug Leegmaken SPECIFICATIEBLAD debietsmeting? Toevoer Doorstroom Afvoer zelfregelendh minimum minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp minimum maximum ontwerp eid (afvoer) (toevoer) minimum ontwerp gemeten (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) () (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 60 62 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 248 125 P3 25 80 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 84 50 P4 25 40 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 25 25 40 27 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 25 50 50 56 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 110 60 P3 25 40 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 104 55 P3 25 35 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 107 55 P3 25 35 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 35 50 60 45 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 35 25 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 35 25 totalen 327 653 345 202 260 215 Debiet ja 215 o Indien geopteerd werd voor het meten van het lekdebiet van de afvoerkanalen conform NBN EN 14134 (te bepalen bij een werkingsdruk in overeenstemming met de statische overdruk onmiddellijk voor de ventilator bij werking in nominale stand, zie B.1.3 van bijlage I van het EPB besluit) kan dit worden gerapporteerd. Het is duidelijk dat er slechts een positief resultaat te verwachten is als het gemeten lekdebiet kleiner is dan de ontstenteniswaarde, die bij wijze van informatie werd toegevoegd. Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 36.4 maximaal gewenste waarde 30 gemeten: 25 Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 25/32
6.4 Rapportering systeem D Volgende elementen maken deel uit van de rapportering: o De installateur kan de geplaatste toevoer-, door- en afvoeropeningen opnemen in een lijst, waarvan kan worden nagegaan of de capaciteit overeenstemt met de vereiste ontwerpdebieten. PRODUCTKEUZE Naam Code Toevoer Doorstroom Afvoer Keuken R 0.1 Woonkamer R 0.2 Bureel R 0.3 Hal GV R 0.4 WC GV R 0.5 Wasplaats R 0.6 Slaapkamer 1 R 1.1 Dressing R 1.2 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 3 R 1.4 Hal 1ste R 1.5 Badkamer R 1.6 WC 1ste R 1.7 Technische ruimte R 1.8 o Indien vereist is dat de debieten van de toe- en afvoerventielen gemeten worden kan het resultaat van deze metingen worden opgenomen in het specificatieblad. Merk op dat deze debieten worden gemeten in volgende condities: o Ventilator op nominale stand (hoogste stand tenzij anders is aangegeven). o Alle buiten- en binnendeuren gesloten. o Dampkap en eventuele andere ventilatoren voor intensieve ventilatie blijven uitgeschakeld. o De debieten worden achtereenvolgens gemeten, zonder tussentijdse bijregelingen (vb van ventilator, keuzekleppen, ventielen) en moeten dus allen gelijktijdig gerealiseerd kunnen worden. Bij invulling in het rekenblad vindt er een automatische controle plaats of het gemeten debiet zich bevindt tussen 100 en 120 % van het geëiste debiet. Het vakje kleurt dan groen. Merk op dat er niet vergeleken wordt met het door de Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 26/32
ontwerper opgegeven ontwerpdebiet. Het debiet mag zeker niet lager zijn dan het geëiste debiet. Debieten die hoger zijn dan 120 % zullen in bepaalde omstandigheden toch nog aanleiding kunnen geven aan een gunstige m-factor. Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD D: mechanische toevoer, mechanische afvoer Ga terug Leegmaken Recirculatie? ja ja debietsmeting? debietsmeting? ja Debiet Toevoer Doorstroom Afvoer Naam Code Soort ruimte Opp minimum Recirculatie ontwerp gemeten minimum (afvoer) minimum (toevoer) ontwerp minimum ontwerp gemeten (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 60 52 75 55 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 75 50 125 25 50 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 45 45 25 40 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 40 25 25 30 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 25 50 60 50 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 55 60 25 40 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 55 55 25 40 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 55 50 25 40 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 25 50 50 60 40 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 40 25 25 26 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 25 25 totalen 327 75 260 335 202 270 201 335 Balans 201 Er wordt ook een controle gedaan of er een debietbalans wordt bereikt binnen de grenzen -5 / +10. Het bereiken van een balans heeft geen invloed op de m-factor, maar kan een grote invloed hebben op de effectiviteit van de voorverwarming met behulp van een warmteterugwinapparaat (stijging of daling van het E-peil). o Indien geopteerd werd voor het meten van het lekdebiet van de toevoerkanalen conform NBN EN 14134 (te bepalen bij een werkingsdruk in overeenstemming met de statische overdruk onmiddellijk na de ventilator bij werking in nominale stand, zie B.1.2 van bijlage I van het EPB besluit) kan dit worden gerapporteerd. Het is duidelijk dat er slechts een positief resultaat te verwachten is als het gemeten lekdebiet kleiner is dan de ontstenteniswaarde, die bij wijze van informatie werd toegevoegd. Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet toevoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 58.9 maximaal gewenste waarde 40 gemeten: 30 Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 36.4 maximaal gewenste waarde 30 gemeten: 27.5 Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 27/32
7 Bepalen van de m-factor door de verslaggever De installateur levert de nodige informatie aan de verslaggever voor het afronden van zijn dossier. Dit zal bestaan uit: o Productgegevens die aantonen dat de gekozen producten aan de eisen voldoen. Voor gegevens die worden opgenomen in de EPB-productgegevensdatabank (www.epbd.be) kan meestal worden volstaan met een verwijzing naar deze databank. o Berekeningsnota s die aangeven dat de installatie ontworpen is voor de minimaal geëiste (mechanische) debieten. o Meetverslagen conform de specificaties. o Het ingevulde xls specificatieblad (op papier of elektronisch). Het moet duidelijk zijn dat de verslaggever ook nog andere aspecten van de ventilatieinstallatie kan rapporteren, we beperken ons hier tot deze die van belang zijn voor de berekening van de m-factor. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 28/32
7.1 Systeem A De verslaggever verifieert of de door de installateur aangeleverde gegevens conform zijn aan de as-built situatie en de uitgevoerde metingen en neemt deze over op het rekenblad (in elektronische vorm): o Capaciteit van toevoer- doorstroom-, afvoeropeningen o De zelfregelendheidsklasse van de RTO s o Het gemeten lekdebiet van de afvoerkanalen De m-factor wordt nu automatisch berekend. Is deze lager dan 1.5, dan kan een afdruk van het rekenblad, samen met eventuele meetverslagen, als stavingstuk worden vermeld in de EPB-software. Berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem SPECIFICATIEBLAD A: natuurlijke toevoer, natuurlijke afvoer Ga terug Leegmaken minimum maximum Toevoer zelfregelend heid Debiet Doorstroom minimum minimum (afvoer) (toevoer) Afvoer minimum ontwerp Naam Code Soort ruimte Opp ontwerp ontwerp (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) () (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) Keuken R 0.1 Gesloten keuken 14.4 50 50 52 55 Woonkamer R 0.2 Woonkamer 34.4 124 248 130 P3 25 75 Bureel R 0.3 Studeerkamer 11.6 42 84 55 P4 25 25 Hal GV R 0.4 Gang 9 WC GV R 0.5 WC 1.3 25 25 25 25 Wasplaats R 0.6 Wasplaats 12.7 25 25 50 55 Slaapkamer 1 R 1.1 Slaapkamer 15.3 55 110 56 P4 25 50 Dressing R 1.2 Bergruimte 8.6 P4 Slaapkamer 2 R 1.3 Slaapkamer 14.4 52 104 55 P3 25 25 Slaapkamer 3 R 1.4 Slaapkamer 14.9 54 107 55 P3 25 25 Hal 1ste R 1.5 Hall 14.6 P4 Badkamer R 1.6 Badkamer 12.1 P4 25 25 50 50 WC 1ste R 1.7 WC 1.3 25 25 25 25 Technische ruimte R 1.8 Ander type 2 totalen 327 653 351 125 202 210 Lekdebieten kanalen (m³/h) Lekdebiet afvoerkanalen lekdebietsmeting? ja ontstenteniswaarde 5.1 maximaal gewenste waarde 3 gemeten: 2.5 VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: 1.34 De vermenigvuldigingsfactor werd berekend volgens bijlage B.1 van bijlage I bij het EPB-besluit. Ventilatiegids rekenblad handleiding 090603 29/32