OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

Transcriptie

1 OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN POLLUENTEN IN HET GEBOUW: HOE ZE TE VERMINDEREN? HERFST 2017 Ventilatie: Waarom en hoe goed ventileren? Muriel BRANDT

2 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De uitdagingen op ventilatievlak goed begrijpen N De beschikbare ventilatiesystemen en de regels voor de debietberekening voorstellen

3 3 INHOUDSOPGAVE WAAROM VENTILEREN? HOE VENTILEREN? WELKE DEBIETEN?

4 4 WAAROM VENTILEREN? Hoofddoel van ventilatie: Luchtkwaliteit verzekeren N voor de gebruikers N voor het gebouw Secundair doel van ventilatie: De koeling van het gebouw in de zomer mogelijk maken Verder kan ventilatie: zorgen voor de klimaatregeling van het gebouw (als vector voor de verwarming, de koeling en de bevochtiging of ontvochtiging van de lucht). HYGIËNISCHE VENTILATIE INTENSIEVE VENTILATIE KLIMAATREGELING

5 Source/bron : ULg - CIFFUL 5 WAAROM VENTILEREN? Verstevigde isolatie Wanden warm houden Thermisch comfort vergroten Energieverbruik verminderen Verliezen via wanden en door luchtlekken tot een minimum beperken Luchtkwaliteit verbeteren Geregelde ventilatie Luchtverversing controleren Goede luchtdichtheid

6 6 WAAROM VENTILEREN? HYGIËNISCHE VENTILATIE De binnenomgeving is onderhevig aan verschillende soorten vervuiling verbonden aan N het gebruik ervan door mensen N het gebouw en zijn uitrustingen N de omgeving Deze vervuiling is nadelig voor N de gezondheid N het comfort N de productiviteit van de gebruikers N de gezondheid van het gebouw

7 7 WAAROM VENTILEREN? HYGIËNISCHE VENTILATIE Een voldoende en hoogwaardige ventilatie kan een aanvaardbare luchtkwaliteit in het gebouw handhaven Voor de gezondheid en het comfort van de bewoners en gebruikers N Verdunnen en afvoeren van de vervuilers door de vervuilde lucht door verse lucht te vervangen N Door de vochtigheidsgraad te regelen Voor de gezondheid van het gebouw N Door de vochtigheidsgraad te regelen

8 8 WAAROM VENTILEREN? INTENSIEVE VENTILATIE Intensieve ventilatie maakt het mogelijk de warme binnenlucht te vervangen door koelere buitenlucht de thermische massa van het gebouw te ontladen. Dankzij intensieve ventilatie kan het gebouw dus worden gekoeld met inzet van een beperkt vermogen dat s winters of in het tussenseizoen vaak volstaat (freecooling, nightcooling, natuurlijke ventilatie, hybride ventilatie).

9 9 WAAROM VENTILEREN? INTENSIEVE VENTILATIE Intensieve ventilatie impliceert aanzienlijke debieten (> 4 h -1 ) en vereist aangepaste inrichtingen. Een eenvoudige uitbreiding van de hygiënische ventilatie volstaat niet (maakt ongeveer 1 h -1 mogelijk). Ze kan worden gerealiseerd door middel van: N mechanische ventilatie N natuurlijke ventilatie N hybride ventilatie (natuurlijke of mechanische wanneer de eerste niet volstaat) Om het verbruik van de hulpapparatuur te verminderen Kap Extractiegroep Kanaal Mof 014 Extractiemond Bron: A2M Bron: NatVent

10 10 WAAROM VENTILEREN? KLIMAATREGELING De door de ventilatie aangevoerde lucht kan worden gebruikt als vector om te verwarmen of te koelen om te bevochtigen of te ontvochtigen

11 11 INHOUDSOPGAVE WAAROM VENTILEREN? HOE VENTILEREN? WELKE DEBIETEN?

12 12 HOE VENTILEREN? ONGUNSTIGE OPTIES BASISPRINCIPES DE VERSCHILLENDE SYSTEMEN

13 13 HOE VENTILEREN? ONGUNSTIGE OPTIES Rekenen op de slechte luchtdichtheid van de gebouwschil N Non-conform (EPB-regelgeving) N Te wisselvallig: afhankelijk van de weersomstandigheden (windsnelheid en temperatuur) N Debieten zijn meestal ontoereikend N Impact op het verbruik en het comfort

14 14 HOE VENTILEREN? ONGUNSTIGE OPTIES Ventileren door de vensters te openen N Non-conform (EPB-regelgeving), behalve bij intensieve ventilatie N Actie van de mens N Te grote en niet-continue debieten N Impact op het verbruik en het comfort N Verhoogd inbraakrisico N Eventueel binnendringen van insecten en regen (2007) *

15 15 HOE VENTILEREN? ONGUNSTIGE OPTIES BASISPRINCIPES DE VERSCHILLENDE SYSTEMEN

16 16 HOE VENTILEREN? BASISPRINCIPES Kleurenconventies (NBN EN 13779) toevoerlucht (binnenkomende lucht) doorstroomlucht (van de ene naar de andere ruimte) afvoerlucht (naar buiten)

17 17 HOE VENTILEREN? BASISPRINCIPES Ideaal systeem Toevoer en afvoer van lucht in elke ruimte N Zeer zeldzaam (technisch ingewikkeld en duur) Vereenvoudigd systeem (residentieel schema) N Toevoer in de droge ruimten N Doorstroming via de circulatiezones N Afvoer uit de vochtige ruimten droge ruimten circulatieruimten vochtige ruimten toevoer woonkamer slaapkamer studeerkamer doorstroming gang inkomhal doorstroming keuken badkamer wc wasruimte afvoer

18 18 HOE VENTILEREN? BASISPRINCIPES Geen luchtophoping in het gebouw N Geen toevoer zonder afvoer N Geen afvoer zonder toevoer In het hele gebouw In elke ruimte

19 19 HOE VENTILEREN? ONGUNSTIGE OPTIES BASISPRINCIPE DE SYSTEMEN

20 20 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN A. natuurlijke toevoer + natuurlijke afvoer B. mechanische toevoer + natuurlijke afvoer OK voor KOELING C. natuurlijke toevoer + mechanische afvoer D. mechanische toevoer + mechanische afvoer ~ OK voor LAGE ENERGIE OK voor PASSIEF en LAGE ENERGIE

21 21 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem A Systeem A: natuurlijke toevoer & natuurlijke afvoer N Toevoer: regelbare roosters N Doostroming: spleten of roosters N Afvoer: instelbare roosters aan begin van verticale kanalen

22 22 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem A Voor- en nadelen Niet duur Geen elektriciteitsverbruik Weinig onderhoud Regeling rooster per rooster + - Geen debietcontrole Verticale kanalen en hoogte van de uitlaten Manuele regeling, rooster per rooster (Filteren van de toegevoerde lucht) (Buitengeluiden) Toegevoerde koude lucht = energieverlies

23 23 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem B Systeem B: mechanische toevoer & natuurlijke afvoer N Toevoer: ventilator(en) N Doostroming: spleten of roosters N Afvoer: instelbare roosters aan begin van verticale kanalen

24 24 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem B Voor- en nadelen + - Goede verdeling van de verse lucht en controle van de debieten ervan Vermindering van het risico van terugslag en infiltratie Filteren van de toegevoerde lucht (algemeen) Elektriciteitsverbruik Onderhoud vereist Bevordering van overdracht van vochtige lucht aan de wanden (gebouw in overdruk) Geen controle over de afvoerluchtdebieten Verticale kanalen en hoogte van de uitlaten Toegevoerde koude lucht = energieverlies

25 25 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem C Systeem C: natuurlijke toevoer & mechanische afvoer N Toevoer: regelbare roosters N Doostroming: spleten of roosters N Afvoer: ventilator(en)

26 26 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem C Voor- en nadelen + - Controleerbare afvoerluchtdebieten Plaatst het gebouw in onderdruk Elektriciteitsverbruik Regelmatig onderhoud Geen nauwkeurige controle van de toevoerluchtdebieten* (Filteren van de toegevoerde lucht) (Buitengeluiden) Voor appartementsgebouwen: drukonevenwicht tussen woningen Toegevoerde koude lucht = energieverlies * Omdat het toevoerluchtdebiet rechtstreeks samenhangt met het afvoerluchtdebiet

27 27 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem D Systeem D: mechanische ventilatie met dubbele stroom N Toevoer: ventilator(en) N Doorstroming: spleten of roosters N Afvoer: ventilator(en)

28 28 HOE VENTILEREN? DE SYSTEMEN Systeem D Voor- en nadelen N + - Zeer goed beheersbare systemen Systeem onafhankelijk van de weersomstandigheden Mogelijkheid warmte uit de afgevoerde lucht terug te winnen voor de voorverwarming van de verse lucht Geen overdracht van buitengeluiden Filtering van de verse lucht (globale filtering) Elektriciteitsverbruik Regelmatig onderhoud Kosten (die van systeem C niet gelijk aan nul) Plaatsruimte van de kanalen en de groep Akoestiek (voortplanting van het geluid) moeilijker dan bij de andere systemen

29 INHOUDSOPGAVE WAAROM VENTILEREN? HOE VENTILEREN? WELKE DEBIETEN?

30 30 WELKE DEBIETEN? Het debiet moet een voldoende luchtkwaliteit handhaven rekening houdend met de aanwezige vervuilers. Verscheidene documenten preciseren de vereiste debieten N Residentieel Norm NBN D (1991): dimensionering (residentieel) EPB-bijlage XV N Niet-residentieel Norm NBN EN (2004): dimensionering (tertiair) Norm NBN EN (2000): gebruik en comfortcriteria (tertiair en residentieel) EPB-bijlage XVI N Andere reglementen (codex over het welzijn op het werk, ) en voorschriften

31 31 WELKE DEBIETEN? NBN D en EPB-bijlage NBN EN en EPB-bijlage NBN EN ANDERE

32 32 WELKE DEBIETEN? NBN D en EPB-bijlage NBN D Basisventilatie Intensieve ventilatie Ventilatie van de speciale ruimten EPB-eisen

33 33 WELKE DEBIETEN? NBN D en EPB-bijlage Basisventilatie Algemene regel: 3,6 m³/uur per m² (= 1 l/s per m²) + minimaal debiet + toereikend debiet waartoe men zich mag beperken

34 DOORSTR. AFVOER TOEVOER 34 WELKE DEBIETEN? NBN D en EPB-bijlage Basisventilatie BBHR 21/12/07 Bijl._XV ruimte algemene regel nominaal debiet minimaal debiet woonkamer + analoge ruimten slaapkamers studeerkamers speelkamers + analoge ruimten ruimte gesloten keuken badkamer wasplaats open keuken 3,6 m³/h/m² algemene regel 3,6 m³/h/m² nominaal debiet 75 m³/h 25 m³/h minimaal debiet 50 m³/h 75 m³/h Het debiet moet worden beperkt tot 75 m³/h Wc - 25 m³/h - ruimte algemene regel nominaal debiet minimaal debiet Opmerking: het debiet kan via verscheidene openingen worden verdeeld gang, trappen, hallen 3,6 m³/h/m² -

35 35 WELKE DEBIETEN? NBN D en EPB-bijlage Intensieve ventilatie woonkamer slaapkamer studeerkamer speelkamer keuken Eenzijdige ventilatie Indien de ruimte in één gevelvlak opengaande ramen of deuren heeft A opening = 0,064 A ruimte openen ramen en/of deuren Dwarsventilatie Indien de ruimte in minstens twee gevelvlakken opengaande ramen of deuren heeft A opening = 0,032 A ruimte min. 40% per wand

36 36 WELKE DEBIETEN? NBN D Intensieve ventilatie Via draai-kiepraam N equivalente sectie A = (A 1. A 2 ) / (A 1 + A 2 ) A 1 = B. H A 2 = D. (H + B) Via dampkap N debiet > 200 m³/uur

38 38 WELKE DEBIETEN? NBN EN en EPB-bijlage De NBN EN heeft betrekking op de prestaties van de systemen Bijlage XVI (EPB) N beoogt op de eerste plaats een minimale ventilatie in nietresidentiële eenheden te garanderen (aanvullende eisen) N is noodzakelijk maar volstaat niet (luchtkwaliteit) N geldt voor niet-residentiële eenheden of delen ervan bestemd voor menselijk gebruik N legt minimale ontwerpdebieten per ruimte op

39 39 WELKE DEBIETEN? NBN EN en EPB-bijlage 3 soorten ruimten N ruimten bestemd voor menselijke bezetting N N ruimten voorzien om mensen er langere tijd te laten vertoeven ( ). voorbeelden: kantoren, restaurants, hotelkamers. ruimten niet bestemd voor menselijke bezetting ruimten voorzien om mensen er bij normaal gebruik slechts gedurende vrij korte tijd te laten vertoeven ( ). voorbeelden: archieven, opslagruimten, toiletten. speciale ruimten (bijlage VII- 6.4.) onder speciale ruimten wordt verstaan: ruimten blootgesteld aan specifieke vervuilers waarvoor andere (specifieke en/of strengere) eisen gelden wat de ventilatie betreft. voorbeelden: stookruimten, afvalopslagruimten,

40 40 WELKE DEBIETEN? NBN EN en EPB-bijlage Ruimten bestemd voor menselijke bezetting Klasse Verseluchtdebiet (niet-rokersruimten) Verseluchtdebiet (rokersruimten) IDA1 > 54 m³/uur per persoon > 108 m³/uur per persoon 13779:2004 IDA m³/uur per persoon m³/uur per persoon IDA m³/uur per persoon m³/uur per persoon IDA4 < 22 m³/uur per persoon < 43 m³/uur per persoon

41 41 WELKE DEBIETEN? NBN EN en EPB-bijlage BBHR 21/12/07 Bijl._XVI TAB [1] Ruimten bestemd voor menselijke bezetting N Ontwerpbezetting N Theoretische bezetting In te voeren gegevens vereist voor de berekening van het minimumontwerpdebiet in ruimten bestemd voor menselijke bezetting* Vloeroppervlakte per persoon (m² /persoon) ( ) Kantoren 15 Ontvangstruimten, onthaal, vergaderzalen 3,5 Hoofdingang 10 ( ) Overige ruimten 15 * Uittreksel

42 42 WELKE DEBIETEN? NBN EN en EPB-bijlage Ruimten niet bestemd voor menselijke bezetting 13779:2004 Klasse IDA1 IDA2 IDA3 IDA4 Verseluchtdebiet (niet-rokersruimten) klasse niet van toepassing > 2,5 m³/uur.m² 1,3 2,5 m³/uur.m² < 1,3 m³/uur.m²

44 44 WELKE DEBIETEN? - NBN EN "Binnenmilieu-gerelateerde inputparameters voor ontwerp en beoordeling van energieprestatie van gebouwen voor de kwaliteit van de binnenlucht, het thermische comfort, de verlichting en akoestiek" Bijlage B (informatief): basis van de criteria voor de kwaliteit van de binnenlucht en de ventilatiedebieten N B.1 Aanbevolen ventilatiedebieten voor de berekening in nietresidentiële gebouwen B.1.2 Methode gebaseerd op menselijke bezetting en de componenten van het gebouw B.1.3 Methode gebaseerd op het ventilatiedebiet per persoon of per m² vloeroppervlakte B.1.4 Aanbevolen CO 2 -waarden voor de energieberekeningen N B.2 Aanbevolen debietwaarden voor de dimensionering van de ventilatie van woningen N B.3 Aanbevolen criteria voor de dimensionering van de bevochtiging en ontvochtiging N B.4 Ventilatie aanbevolen tijdens de uren van niet-bezetting Bijlage C (informatief): voorbeeld van het bepalen of een gebouw weinig of zeer weinig vervuilend is

45 45 WELKE DEBIETEN? - NBN EN Uittreksel (B.1.2) Type gebouw of ruimte Klasse Vloeroppervlakte m²/pers. Aanvulling indien roken toegelaten l/(s.m²) voor bezetting l/(s.m²) voor zeer licht verontreinigend gebouw l/(s.m²) voor licht verontreinigend gebouw l/(s.m²) voor verontreinigend gebouw Gesloten kantoor Landschaps kantoor Vergaderzaal Klasse Verwachte ontevredenheid over binnenklimaat Debiet per persoon l/s/pers

47 47 WELKE DEBIETEN? ANDERE Andere verplichtingen, voorschriften N Codex over het welzijn op het werk (maart 2016) het vroegere ARAB: resultaatsverplichting > drempel van 800 ppm CO 2 N Ventilatie in de HORECA (MB 09/01/1991) N En in het PHPP: 30 m³/uur per persoon N

48 49 TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE N Ventilatie is belangrijk! N Ventilatie = energieverlies maar onontbeerlijk om de luchtkwaliteit te verzekeren

49 49?

50 50 CONTACT Muriel BRANDT Gedelegeerd zaakvoerster en projectverantwoordelijke écorce sa info@ecorce.be BEDANKT VOOR UW AANDACHT