Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis Corporate Pensioen 4 Juni 2009 Vragen 1. Hoe zeker is mijn toekomstige pensioenvoorziening bij Nationale-Nederlanden? 3. Hoe weet ik hoeveel pensioen ik straks krijg? 4. Wat zijn toeslagen? 5. Ik hoor veel over dekkingsgraden en een dekkingstekort bij pensioenfondsen. Wat houdt dat in? 6. Hoe zit het bij Nationale-Nederlanden met de solvabiliteit en liquiditeit? 7. Kan een verzekeraar omvallen? 8. Kan mijn pensioenfonds omvallen? Vragen & Antwoorden 1. Hoe zeker is mijn toekomstige pensioenvoorziening bij Nationale-Nederlanden? Nationale-Nederlanden voldoet ruimschoots aan de eisen van De Nederlandsche Bank. Nationale- Nederlanden houdt ruime vermogensreserves aan. Uitgangspunt daarbij is dat tegenover alle verzekerde risico s zekerheden moeten staan. De verzekeringsverplichtingen zijn dan ook volledig afgedekt door onze bezittingen. Dat biedt zekerheid. Daarbij voert Nationale-Nederlanden een relatief conservatief beleggingsbeleid, waarbij in beperkte mate in aandelen wordt belegd en vooral in staatsobligaties. Tot slot geldt dat wij als verzekeraar langjarige contracten met onze klanten aangaan. Korte termijn effecten hebben daardoor minder invloed op Nationale-Nederlanden. A) Ik heb een pensioenregeling die door mijn werkgever rechtstreeks is afgesloten bij Nationale- Nederlanden. U heeft een eindloon- of middelloonregeling Uw pensioen is bij Nationale-Nederlanden verzekerd en u heeft een eindloon 1 - of middelloonregeling 2. In dat geval is de hoogte van het pensioen dat u in de loop van de jaren heeft opgebouwd, gegarandeerd. Dit geldt niet voor de voorwaardelijke toeslagen (voorheen aangeduid met indexatie, zie vraag 4) die u kunt ontvangen. Die zijn over het algemeen afhankelijk van het toeslagenbeleid van uw werkgever en bijbehorende financieringsafspraken. Als er niet genoeg financiële middelen beschikbaar zijn, bestaat de kans dat u geen toeslag op uw pensioen ontvangt. Uw pensioen stijgt dan ook niet. De hoogte van uw pensioen ziet u op het Uniform Pensioen Overzicht. Als u een actief dienstverband heeft, ontvangt u in de loop van dit jaar dit overzicht over 2008 (zie vraag 3). 1 eindloonregeling = pensioenregeling waarbij het (ouderdoms)pensioen wordt gebaseerd op een vast percentage van de pensioengrondslag 3, waarbij de pensioengrondslag gebaseerd wordt op het laatst verdiende salaris. Voor de berekening van het pensioen wordt gedaan alsof dit salaris tijdens de hele diensttijd is verdiend. 2 middelloonregeling = pensioensysteem waarbij per dienstjaar een vast percentage van de pensioengrondslag 3 voor dat jaar aan pensioen wordt opgebouwd. De pensioengrondslag voor de verstreken diensttijd blijft ongewijzigd. Salarisverhogingen tellen dus voor het pensioen alleen mee over de nog komende dienstjaren. Dit in tegenstelling tot de eindloonregeling.
2 3 pensioengrondslag = over de pensioengrondslag wordt het pensioen berekend. De pensioengrondslag is het pensioengevend salaris minus de franchise. De franchise is het bedrag waarmee rekening wordt gehouden omdat u al AOW gaat ontvangen. U heeft een beschikbare premieregeling U heeft een beschikbare premieregeling. Dit houdt in dat er jaarlijks een premie beschikbaar wordt gesteld. Afhankelijk van de pensioenregeling kunt u de premie gebruiken voor: a) de aankoop van pensioen b) de verzekering van een gegarandeerd kapitaal c) een (gedeeltelijke) belegging. Ad a) Als uw premie jaarlijks gebruikt wordt voor de aankoop van een pensioen, dan is de hoogte van uw pensioen gegarandeerd, net als bij een eindloon- of middelloonregeling. Ad b) Bij de verzekering van een gegarandeerd kapitaal moet u het kapitaal op de pensioendatum besteden voor aankoop van uw pensioen. De hoogte van de uitkering (het pensioen) is afhankelijk van de hoogte van het opgebouwde kapitaal en de dan geldende tarieven voor inkoop van pensioen. Pas bij pensionering is de precieze hoogte van het pensioen bekend. Ad c) Bij een (gedeeltelijke) belegging moet u het kapitaal op de pensioendatum besteden voor aankoop van uw pensioen. De hoogte van de uitkering (het pensioen) is afhankelijk van de hoogte van het kapitaal op de pensioendatum en de dan geldende tarieven voor inkoop van pensioen. Bovendien is de hoogte van het pensioen afhankelijk van de behaalde beleggingsopbrengsten. Pas bij pensionering is de precieze hoogte van het pensioen bekend. Binnen onze beschikbare premieregelingen op basis van beleggen (NN Prestatie Pensioen en Collectieve Beleggingsverzekeringen) wordt er standaard automatisch minder risicovol belegd naarmate de pensioendatum nadert (in de concepten Lifecycle Beleggen en Balans Beleggen). Tenzij u op eigen initiatief een ander concept gekozen heeft. B) Ik heb een pensioenregeling die via een pensioenfonds (gedeeltelijk) is herverzekerd bij Nationale-Nederlanden. Neemt u deel in een pensioenregeling die (gedeeltelijk) is herverzekerd bij Nationale-Nederlanden, dan heeft u een pensioenaanspraak bij het pensioenfonds en niet bij Nationale-Nederlanden. Het pensioenfonds verzekert op haar beurt de verplichtingen (uw pensioen) bij Nationale-Nederlanden. Onderstaande informatie vindt u ook terug op: www.pensioenkijker.nl/home/veelgestelde-vragen/kredietcrisis-en-mijn-pensioen/pensioenfondsen Een pensioenfonds belegt gemiddeld ongeveer 20-40% van hun geld in aandelen. Als de aandelen minder waard worden, hebben pensioenfondsen daardoor minder geld. Ook hebben de pensioenfondsen last van de lage rente. Heeft uw pensioenfonds alle verplichtingen herverzekerd bij Nationale-Nederlanden? Heeft uw pensioenfonds alle verplichtingen herverzekerd bij Nationale-Nederlanden, dan garandeert Nationale-Nederlanden deze verplichtingen (tijdens de herverzekeringsperiode). U heeft echter niet rechtstreeks bij Nationale-Nederlanden een aanspraak op pensioen, maar bij uw pensioenfonds. Tip voor gebruik links: Als u op de blauwe links in dit document klikt met uw linkermuisknop en tegelijkertijd de Ctrl toets indrukt, wordt de desbetreffende Internetpagina geopend.
3 Waarom hebben pensioenfondsen hun geld voor een deel in aandelen belegd? Pensioenfondsen beleggen hun geld voor een deel in aandelen om zo een zo hoog mogelijk rendement te halen. Als dat rendement hoog is, kunnen de fondsen de pensioenen verhogen. Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis voor mijn pensioen? Het gevolg van de financiële crisis is dat veel pensioenfondsen er waarschijnlijk niet voor kunnen zorgen dat uw pensioen in 2009 verhoogd wordt met een toeslag (zie vraag 4). Hoe uw pensioenfonds omgaat met toeslagen kunt u lezen in uw pensioenreglement. Wilt u weten of uw pensioenfonds in 2009 de pensioenen verhoogt, vraag er dan naar bij uw pensioenfonds. Het kan zijn dat uw pensioenfonds hierover nog geen beslissing heeft genomen. Vraag dan of het pensioenfonds u hierover wil informeren. Hoe zit het met waardeoverdracht? Als u verzoekt om waardeoverdracht naar de pensioenregeling van een nieuwe werkgever, kan het fonds u laten weten dat zij daar niet aan meewerken indien hun dekkingsgraad (zie vraag 5) ontoereikend is. Zodra het weer beter gaat zal het fonds u berichten dat waardeoverdracht wel weer mogelijk is. Kunnen de pensioenen nog steeds worden uitbetaald? Er worden zware financiële eisen gesteld aan de pensioenfondsen. Die eisen zijn er om ervoor te zorgen dat mensen op hun pensioen kunnen rekenen. U kunt er dus van uitgaan dat de pensioenen bijna altijd gewoon kunnen worden uitbetaald. Wat doen pensioenfondsen om uit de problemen te komen? Het is voor pensioenfondsen natuurlijk gunstig als de koersen van de aandelen weer omhoog gaan. Maar daar heeft het pensioenfonds geen invloed op. Wat het fonds zelf kan doen is het volgende: extra geld vragen aan de werkgever, dit geldt alleen voor ondernemingspensioenfondsen en niet voor bedrijfstakpensioenfondsen; een jaar het pensioen niet verhogen met een toeslag, er is dan in dat jaar geen koopkrachtbehoud; de premie verhogen; in uitzonderlijke situaties als het echt niet anders kan, de pensioenuitkering verlagen (dat heet afstempelen); dan krijgen mensen bijvoorbeeld in plaats van 100% pensioen, 97% pensioen. Als het later weer beter gaat met mijn pensioenfonds, is er dan een reparatie? Het is mogelijk dat er in uw pensioenregeling is afgesproken dat het pensioenfonds, als het weer beter gaat, het verleden repareert. Is er dus een jaar geen koopkrachtbehoud geweest, dan kan dat in de jaren daarna worden bijgespijkerd. Als het pensioen is verlaagd (afgestempeld), wordt dat meestal gerepareerd als het fonds weer goed bij kas zit. 3. Hoe weet ik hoeveel pensioen ik straks krijg? Zolang u een actief dienstverband heeft, ontvangt u jaarlijks een Uniform Pensioen Overzicht (UPO). Hierin staat onder andere vermeld hoeveel pensioen u heeft opgebouwd en hoe hoog het te bereiken pensioen is als u tot de pensioendatum in dienst blijft. In de loop van dit jaar ontvangt u het UPO over 2008. U heeft bij uw ex-werkgever een pensioenregeling die is verzekerd bij Nationale-Nederlanden. U ontvangt dan om de vijf jaar een pensioenoverzicht. Dit zult u voor het eerst in 2012 ontvangen. Bent u eerder dan 1 januari 2008 uit dienst getreden, dan kan Nationale-Nederlanden u op verzoek een pensioenopgave toesturen. Bent u gepensioneerd, dan ontvangt u jaarlijks een Pensioen Gerechtigden Overzicht (PGO) met daarop de pensioengegevens van het voorgaande kalenderjaar. Daarnaast ontvangt u ieder jaar een jaaropgave voor uw belastingaangifte.
4 4. Wat zijn toeslagen? Over het algemeen stijgen de prijzen elk jaar. Stijgt uw pensioen niet mee, dan daalt dus uw koopkracht. Daarom is het belangrijk dat uw pensioen meestijgt met de prijzen. Of uw pensioen verhoogd wordt en hoe hoog dan de toeslag is, hangt af van de afspraken die uw werkgever heeft gemaakt. Dit kunt u nalezen in uw pensioenreglement. 5. Ik hoor veel over dekkingsgraden en een dekkingstekort bij pensioenfondsen. Wat houdt dat in? De dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen van een pensioenfonds. De verplichtingen zijn de pensioenen die nu en in de toekomst betaald moeten worden. Bij een dekkingsgraad van 100% heeft een pensioenfonds precies voldoende geld in kas om de huidige en toekomstige pensioenen te betalen. Als de dekkingsgraad lager is dan 100%, is er sprake van een dekkingstekort. Dit betekent dat er in theorie in de toekomst te weinig geld zal zijn om alle pensioenen uit te betalen. Het pensioenfonds moet er dan voor zorgen dat de dekkingsgraad weer boven 105% uitkomt. De pensioenfondsen met een dekkingstekort hebben een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank. 6. Hoe zit het bij Nationale-Nederlanden met de solvabiliteit 1 en liquiditeit 2? Voor de in Nederland gevestigde verzekeraars geldt dat zij onder streng toezicht staan van De Nederlandsche Bank (DNB). Er gelden bijzondere waarborgen voor alle verplichtingen die Nederlandse pensioen-, levens- en schadeverzekeraars zijn aangegaan. Nationale-Nederlanden voldoet ruimschoots aan al de eisen van DNB en de Wet op het financieel toezicht (Wft), waaronder ook de solvabiliteits- en liquiditeitsvoorschriften. Op grond van de Wft zijn verzekeraars niet alleen verplicht om een wettelijk voorgeschreven bedrag aan liquiditeit aan te houden, maar dienen zij eveneens te beschikken over het voorgeschreven minimum bedrag aan solvabiliteit. Voor de samenstelling en berekening van de bedragen die gelden voor de vaststelling van de liquiditeits- en solvabiliteitsmarge zijn in de Wft bijzondere regels opgenomen. Iedere verzekeraar dient ten minste te beschikken over een wettelijk voorgeschreven minimumbedrag aan solvabiliteitsmarge. Dit minimumbedrag aan eigen vermogen, het zogenaamde garantiefonds verzekeraars, heeft een vast bedrag in euro's als ondergrens. Nationale-Nederlanden voldoet ruimschoots aan al de eisen van DNB en de Wft, waaronder ook de solvabiliteits- en liquiditeitsvoorschriften. 1 Zie voor meer informatie over de solvabiliteit en het toezicht van DNB: www.dnb.nl/openboek/extern/id/nl/vz/40-125110.html 2 Zie voor meer informatie over de liquiditeit en het toezicht van DNB: www.dnb.nl/openboek/extern/id/nl/all/40-117027.html 3 Zie voor meer informatie over het DNB-toezicht op verzekeraars: www.dnb.nl/toezichtprofessioneel/de-consument-en-toezicht/verzekeraars/index.jsp Zie voor meer informatie over het DNB-toezicht op pensioenfondsen: www.dnb.nl/over-dnb/de-consument-en-dnb/de-consument-en-toezicht/pensioenfondsen/index.jsp
5 7. Kan een verzekeraar omvallen? Een bank kan in de problemen komen als mensen ineens al hun geld bij de bank gaan weghalen. Doordat banken dan geen contant geld meer hebben, kan een bank failliet gaan. Bij verzekeraars kan dat niet zomaar, omdat mensen eenvoudigweg niet ineens al hun geld bij de verzekeraar weg kunnen halen. Daar komt nog bij dat verzekeraars maar een klein deel van hun geld in aandelen mogen beleggen. Daarnaast heeft de Nederlandse overheid budget beschikbaar gesteld om banken en verzekeraars te helpen. Daarom is het niet erg waarschijnlijk dat Nederlandse verzekeraars omvallen. (Bron: www.pensioenkijker.nl/home/veelgestelde-vragen/kredietcrisis-en-mijn-pensioen/middelloonregeling) Als een verzekeraar toch niet meer zou voldoen aan de eisen van DNB, dan neemt De Nederlandsche Bank (DNB) direct maatregelen. Dit is geregeld in de Wet financieel toezicht (Wft) in de zogenaamde opvang 1 - en noodregeling 2. 1 Zie voor meer informatie over de opvangregeling, de informatie op de website van DNB: www.dnb.nl/openboek/extern/id/nl/vz/40-117051.html 2 Zie voor meer informatie over de noodregeling, de informatie op de website van DNB: www.dnb.nl/openboek/extern/id/nl/ki/40-185405.html 8. Kan mijn pensioenfonds omvallen? Een pensioenfonds kan niet omvallen. Een bank kan in de problemen komen als mensen ineens al hun geld bij de bank gaan weghalen. Doordat banken dan geen contant geld meer hebben, kan een bank failliet gaan. Bij pensioenfondsen kan dat niet gebeuren, omdat mensen eenvoudigweg niet ineens al hun geld bij het fonds weg kunnen halen. Bovendien hebben pensioenfondsen enorm grote vermogens en daarom hebben zij geen gebrek aan contant geld. (Bron: www.pensioenkijker.nl/home/veelgestelde-vragen/kredietcrisis-en-mijn-pensioen/pensioenfondsen) Meer informatie Over uw pensioenregeling Voor meer informatie over uw pensioenregeling kunt u uiteraard terecht bij uw werkgever. Over pensioen in het algemeen? Op www.nn.nl/particulier/vermogenpensioen/watumoetwetenoverpensioenen.htm kunt u veel informatie vinden over pensioen in het algemeen. Wat ontvangt u straks als netto pensioen? Op www.pensioenkijker.nl/home/bereken-je-pensioen/pensioenplanner vindt u een Pensioenplanner. Hiermee kunt u zien hoeveel netto inkomen u (al dan niet samen met uw partner) heeft bij pensionering. Ook kunt u het effect zien van eerder stoppen met werken of langer doorgaan met werken. U kunt de Pensioenplanner gemakkelijk invullen met de gegevens op uw Uniform Pensioenoverzicht. Laat u goed adviseren Pensioen is uw "loon" na pensionering: héél belangrijk! Uw pensioendatum kan nog ver weg zijn, maar uw pensioen is straks wel het geld waarvan u (gedeeltelijk) moet leven. Belangrijk dus om te weten hoe het hiermee staat. Vaak is het pensioen van uw werkgever niet toereikend. En wat als u arbeidsongeschikt raakt of als uw partner overlijdt? Laat u hierover dus goed adviseren. Want u wilt natuurlijk ombekommerd van uw oude dag genieten. Vraag een adviesgesprek aan met een professionele adviseur bij u in de buurt: http://www.nn.nl/sitewidepages/adviesgesprekofofferte/vermogenenpensioen.htm