HERMAN VAN TONGEREN schilderijen en tekeningen SKY-DANCES 2010-2011 WWW.HVANTONGEREN.NL
sky-dances Mijn Sky-dances Vormen smijten andere vormen en vormpjes de ruimte in met woeste kracht. Soms vallen ze aan op andere vormgroepen. Ik laat soms afstanden tussen deze groepen om een gespannen, maar rustiger tussenruimte te krijgen. Maar soms loopt de beweging door met vele energiek geladen halen, krassen en vormpjes, verrijkend vanuit het punt waar alles begint, de grotere vorm die een inbreuk maakte in de ruimte die voor hem ligt, die nog onberoerd is, neutraal, passief, afwachtend. Het is als een raket die klaar staat om in de blauwe ruimte te schieten, een ruimte die bij mij zwart is om een dramatischer, mysterieuzer gevoel uit te drukken en de sfeer van de schemering en de nacht op te roepen. Dan komt de actie die de ruimte gaat bezielen als het begin van een symfonie, een muziekstuk wanneer de eerste klankcombinaties in de stilte opklinken. Je kunt het ook vergelijken met de eerste woorden die een schrijver op een wit leeg vel typt; alles gaat leven, een sfeer ontstaat. Al in mijn vroegste werk, de blauwe periode, schoten vele vormen door een kosmische ruimte die leeg en oneindig was en mysterieus. Dat was voordat je op een TV-scherm vele letters en cijfers uit allerlei richtingen zag samenkomen om een titel van een film te vormen. Er moet niets teveel zijn en niets te weinig. De gevoelens moeten geconcentreerd, sterk, soms meedogenloos in felle actie worden uitgedrukt. Geen halfzachte geluiden wil ik de wereld geven. Het leven is vaak meedogenloos wreed met onverwachte onheilen die kunnen liggen bij iedere hoek die je omslaat. Ik wil altijd weer opnieuw diepe gevoelens uiten die ik steeds heb, vlak onder de oppervlakte. Het is zelfs een noodzaak om gezond te blijven. Natuurlijk vormt het verleden een groot vat aan herinneringen met de vele emoties die met die herinneringen verweven zijn en deze oproepen. Herinneringen aan mensen die mijn gevoelsleven beïnvloed hebben met graden van intensiteit van liefde, bewondering, sympathie tot afkeer. > 2
Belevenissen in de natuur waren ook heel belangrijk. Je beleefde zoveel sferen, eenzaamheid en weemoed bij eenzame landschappen als de zon niet scheen in het noorden van Europa of bijvoorbeeld bij die lange schemeravonden in de zomer met een bloedrode zon die daar maar stond te aarzelen boven dat rood weerspiegelende grote meer. Maar ook bewondering voor die in de zon glinsterende sneeuwmassa s met de blauwe schaduwpartijen op een berghelling in de Alpen. Ik heb ook ontzag voor geweldige beukenbomen die vanuit een machtige stam geweldige armen de blauwe hemel in doen reiken. En dan de vele gebeurtenissen in de wereld in al die jaren. Gebeurtenissen die je soms enorm opwonden om de wreedheid van mensen en van het lot, of om mededogen en opofferingsgezindheid en doorzettingsvermogen van mensen. Oorlogsgeschiedenissen hebben mij altijd sterk beïnvloed door de ontzaglijke contrasten die er in ervaren kunnen worden. En de snelle veranderingen in de gedachten en ideeën van mensen door wat ze dan overkomt. Alles kan heel snel dramatisch veranderen en dood en leven bepalen. In mijn vele series met waterscènes, veelal in zwart en wit druk ik dat uit in de watervalseries waar de levensstroom vele barricades aanvalt en doorbreekt op zoveel verschillende manieren. Het kan er natuurlijk agressief gewelddadig aan toe gaan zoals bij de lavastromen van een uitgebarsten vulkaan en modderstromen bij aardverschuivingen die alles op hun weg overweldigen en opzij werpen tot ze tenslotte tot stilstand komt na alle veroorzaakte vernietiging. Bij sneeuwlawines doet de ontzaglijke snelheid en geweld van die massa s je huiveren van ontzag. Al dit natuurgeweld kan symbolisch zijn voor wat in het leven gebeurt aan tragiek, ziektes en dood en de veranderingen die dat in een mensenleven kan brengen. Dat kan ik ook op een weer andere wijze uitdrukken in de ontwerpen voor beeldhouwwerken of staalconstructies en in de door de ruimte vliegende vormen die na hun dans of avontuur weer op de aarde belanden na wat er in de ruimte met ze gebeurde.> watervalscenes 3
rechthoeken muzikaal-dynamische periode Soms lijken dat gevechten van insecten met hun vele tentakels, voelsprieten, grote kaken en grijparmen waarmee ze elkaar belagen of bedreigen. Je kunt deze monsters die elkaar bevechten ook weer als symbool zien voor wat mensen of landen of grote maatschappijen zoals banken en multinationals met elkaar doen. Ze leveren gevechten om markt en grotere invloed, ze overheersen, buiten uit, maken anderen tot slaaf om steeds grotere winsten te maken. Alles is te uiten in een abstracte taal, ieder menselijk gevoel. En dat wil ik altijd met de schoonheid van vormen en kleuren in verf en potlood doen, in vegen met paletmes en penseel en ander materiaal. Altijd gaat het om de schoonheid die je met verf kunt oproepen, iets wat Rembrandt en Vermeer en andere grote 17e eeuwse schilders deden in herkenbare scènes. Ik ben niet meer gebonden aan voor iedereen herkenbare scènes en dus veel vrijer, zoals een componist is wiens muziek toch gevoelens vertolkt die de meesten kunnen herkennen in hun eigen gevoelsleven. Ik wil het liefst deze gevoelens uiten in nieuwe verrassende vitale vormen, lijnen en kleuren. En steeds de vele mogelijkheden die er in de teken- en schilderkunst liggen ontdekken en exploreren in zovele variaties als ik bedenken kan. Als me ingegeven worden kan ik wel zeggen, want daar geloof ik vast in. Zo heb ik al veel ontdekt wat een oplettende toe-schouwer zelf maar moet ontdekken in mijn werk en ik hoop nog heel veel oude schetsen en ideeën uit te kunnen werken. In mijn zeer verschillende richtingen zijn er ook elementen die met elkaar verband houden. In mijn blauwe periode (p 5) schieten vormen de ruimte in. Die doeken hebben een diepte. In de muzikaaldynamische richting (p. 4) schieten geometrische vormen van ver-schillende kanten meest over een plat vlak met witte tussenruimten. In de richting met balken, rechthoeken en ruiten probeer ik krachten en tegenkrachten en botsingen uit, ook meestal in een plat vlak. Soms laat ik deze vormen in verbrokkeling en chaos eindigen. Dit komt later in al mijn tekeningen terug (p. 5).> 4
Van die richting gooide ik 95% van de oogst weg, maar het werkte toch door in latere richtingen. In de letter en cijfer doeken was het ook weer de orde en verstoorde orde, verstoorde ritmes die me fascineerden. Het ontregelen, om dan weer op een andere plek in de compositie tot nieuwe groeperingen te komen. Ook hier gebeurtenissen die de loop van levens verstoren, veranderen zoals in de schepping steeds gebeurt, plotseling of geleidelijk. Anders zou er geen evolutie mogelijk zijn. In mijn richting met tekens wil ik zeer geconcentreerde actie zo krachtig en eenvoudig mogelijk brengen, iets wat velen met hun handtekening proberen. Iemand die mij goed begrijpt noemde mijn dancing forms haiku s en dat slaat ook voor 100% op deze tekens. In mijn ruimtelijke composities zijn het ook geometrische vormen in alle soorten en grootten waarmee ik composities bouw die in het vlak omhoog komen waarin orde en chaos, verstoringen, bewegingen en tegenbewegingen het hoofdmotief zijn. Anders dan in de letter en cijfer-doeken, maar toch het zelfde principe. De tekeningen hebben hier ook alles mee te maken. Ik lijk voor sommigen door de vele richtingen misschien uit een heel aantal personen te bestaan in mijn werk, maar ergens meer in de diepte zijn er méér verbanden dan je zo oppervlakkig ziet. < blauwe periode tekeningen HERMAN VAN TONGEREN WWW.HVANTONGEREN.NL hermannus@hvantongeren.nl 2011 5