IP/98/1049 Brussel, 2 december 1998 De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide De Europese Commissie heeft een voorstel voor een richtlijn goedgekeurd waarin de Europese Unie (EU) voor het eerst grenswaarden vaststelt voor de hoeveelheid benzeen en koolmonoxide in de lucht die we inademen. Het voorstel is in eerste instantie bedoeld om in de hele EU te zorgen voor bescherming van de volksgezondheid op een hoog niveau en om de kwaliteit van het bestaan voor de inwoners van Europa, met name in drukke steden, te verbeteren. De kern van het voorstel wordt gevormd door een grenswaarde van 5 µg/m 3 voor benzeen, die uiterlijk op 1 januari 2010 moet worden gehaald, en een grenswaarde van 10 mg/m 3 voor koolmonoxide, die uiterlijk op 1 januari 2005 moet worden gehaald. Om deze streefwaarden te halen moet de emissie van benzeen - de eerste kankerverwekkende stof waarvoor de Commissie een grenswaarde voor de luchtkwaliteit heeft voorgesteld - naast de al geplande daling met nog eens [XX]% worden teruggedrongen. De emissie van CO moet met nog eens [YY]% dalen. Dit voorstel is slechts één onderdeel van een actieprogramma dat uit hoofde van Richtlijn 96/62/EG inzake de beoordeling en het beheer van de luchtkwaliteit is vastgesteld. Er is al een voorstel ingediend met nieuwe grenswaarden voor zwaveldioxide, stikstofoxiden, zwevende deeltjes en lood, dat begin volgend jaar definitief zal worden goedgekeurd. Er zullen nog meer voorstellen komen om andere verontreinigende stoffen, waaronder andere kankerverwekkende stoffen, aan te pakken. Na de goedkeuring van het voorstel verklaarde Milieu-Commissaris Ritt Bjerregaard: "Dit voorstel is weer een belangrijke stap voorwaarts in het programma om de lucht in Europa te saneren. Op dit moment kent de EU geen luchtkwaliteitsnormen voor benzeen en koolmonoxide. Dit voorstel bevat ambitieuze normen. Het zal ervoor zorgen dat de bescherming van de gezondheid van de mens op een hoog niveau staat en dat het publiek ook kan zien wat er gebeurt om aan de normen te voldoen en hoe goed dit verloopt. Vooral de voorgestelde norm voor benzeen is belangrijk. Dit is de eerste keer dat de Commissie een luchtkwaliteitsnorm voor een kankerverwekkende stof heeft voorgesteld. De Commissie is in haar aanpak uitgegaan van het voorzorgbeginsel en heeft een grenswaarde voorgesteld die ambitieus is maar waarvan zij denkt dat deze toch kan worden gehaald. Het zal niet vanzelf gaan, maar het betekent wel minder vervuiling, vooral door het verkeer in onze drukke steden, zodat het leven daar aangenamer en gezonder wordt."
Wat zijn de hoofdpunten van het voorstel van de Commissie? - Nieuwe luchtkwaliteitsnormen In het voorstel worden voor het eerst EU-luchtkwaliteitsnormen voor koolmonoxide en benzeen vastgesteld en wordt ook bepaald op welke datum aan deze normen moet worden voldaan. In de bijlage van deze persmededeling is een overzicht van deze luchtkwaliteitsnormen opgenomen. - Actieplannen In gebieden/zones waar de luchtkwaliteit op dit moment duidelijk slechter is dan de nieuwe normen in het voorstel moeten de lidstaten actieplannen opstellen en uitvoeren om de emissie te beperken en om ervoor te zorgen dat op de vereiste datum aan de normen wordt voldaan. Deze actieplannen worden aan het publiek ter beschikking gesteld. - Beoordelingsprocedures Om ervoor te zorgen dat aan de normen wordt voldaan, moet de luchtkwaliteit periodiek en systematisch worden gevolgd. In het voorstel wordt bepaald welke standaardmethoden voor het meten van de vervuiling moeten worden gebruikt en welke minimale eisen er gelden voor het ontwerp van de meetnetten voor de luchtkwaliteit (aantal en plaats van de meetstations enz.). - Voorlichting De bevolking moet kunnen beschikken over informatie over de luchtkwaliteit. Het voorstel bevat enkele fundamentele voorschriften voor de wijze en het tijdstip waarop de instanties informatie over de luchtvervuiling moeten verstrekken. Deze moeten ervoor zorgen dat recente informatie over de verontreinigingsniveaus gemakkelijk toegankelijk is, bijvoorbeeld door de installatie van web-sites of speciale telefoonlijnen of door mededelingen aan de pers te verstrekken. Ook de actieplannen die worden ontwikkeld om aan de grenswaarden te voldoen zullen voor het publiek beschikbaar zijn. De gevolgen van het voorstel van de Commissie - Waar komen benzeen en koolmonoxide vandaan? De belangrijkste bron van deze verontreinigende stoffen is het wegverkeer, al is in beide gevallen ook een gedeelte afkomstig van de industrie. In de meeste sectoren daalt de emissie al. - De effecten van de bestaande wetgeving Door de nieuwe normen voor auto's en brandstoffen die naar aanleiding van de voorstellen van het Auto/olieprogramma zijn overeengekomen, en andere bestaande wetgeving op het gebied van het vervoer van brandstoffen en de emissie door de industrie zal al voor een groot deel aan deze nieuwe normen worden voldaan. De emissie van benzeen zou in 2010 zo'n [AA]% lager moeten zijn en de emissie van koolmonoxide [BB]%. De lidstaten moeten echter nog wel maatregelen nemen om de "hotspots" aan te pakken, vooral in drukke straten. 2
- Wat kan er nog meer worden gedaan? De lidstaten moeten zelf beslissen welke maatregelen ze nemen. Mogelijkheden zijn bijvoorbeeld het gebruik van andere brandstoffen, rekeningrijden of andere middelen om het verkeer te beperken. Maatregelen om het verkeer te reguleren zouden uiteraard ook veel andere belangrijke voordelen hebben zoals minder geluidshinder en opstoppingen en een verdere daling van de emissie van andere verontreinigende stoffen, bijvoorbeeld deeltjes en stikstofdioxide. - Hoeveel moet de emissie nog verder dalen? Om in de hele Europese Unie aan de grenswaarde voor benzeen te voldoen moet de emissie naast de al verwachte afname naar schatting in het jaar 2010 dalen met nog eens ongeveer [XX]%. Voor de naleving van de grenswaarde voor koolmonoxide (CO) zal naar schatting een extra emissiebeperking van ongeveer [YY]% in 2005 nodig zijn. Achtergrond In september 1996 heeft de Raad Richtlijn 96/62/EG inzake de beoordeling en het beheer van de luchtkwaliteit vastgesteld. Deze richtlijn biedt een nieuw kader voor de vaststelling van luchtkwaliteitsnormen en om ervoor te zorgen dat in de hele EU aan deze normen wordt voldaan. In de richtlijn wordt bepaald dat de Commissie voor een aantal verontreinigende stoffen voorstellen voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit moet indienen om op die manier de volksgezondheid en het milieu te beschermen. Zwaveldioxide, stikstofoxiden, zwevende deeltjes en lood zijn de eerste verontreinigende stoffen die werden aangepakt. In september jl. is de Raad van Ministers het eens geworden over een gemeenschappelijk standpunt over dit voorstel. Als volgende prioriteiten stonden o.a. benzeen en koolmonoxide op de agenda. Wat zijn de effecten van benzeen en koolmonoxide op de gezondheid van de mens? Benzeen is kankerverwekkend. Het verhoogt de kans op leukemie (met name een vorm van deze ziekte bij volwassenen die bekendstaat als acute myeloïde leukemie). Koolmonoxide leidt tot een daling van de hoeveelheid zuurstof in het bloed. Binnenshuis kan CO bij storingen in verwarmingsapparatuur tot sterfgevallen leiden. In de buitenlucht zijn de concentraties aanzienlijk lager, maar bestaat er voor mensen met een aandoening van de kransslagaderen een hoger risico op een hartaanval en kan de ontwikkeling van de foetus nadelig worden beïnvloed. Bij minder gevoelige mensen kan CO leiden tot aantasting van de coördinatie, het volgvermogen, de rijvaardigheid, de alertheid en de cognitieve prestaties, hoofdpijn en misselijkheid. Hebben benzeen en koolmonoxide ook negatieve milieu-effecten? Niet rechtstreeks. CO leidt tot de vorming van broeikasgassen, kooldioxide (CO 2 ) en ozon op grondniveau, maar levert een betrekkelijk geringe bijdrage tot de opwarming van de aarde en het ontstaan van smog in de zomer. 3
Hoe stel je een grenswaarde voor een kankerverwekkende stof vast? Er kan geen drempelwaarde voor de effecten worden vastgesteld. Daarom moet het voorzorgbeginsel worden gehanteerd en moeten de concentraties zo laag mogelijk worden gehouden. In overeenstemming met dit beginsel heeft de Commissie besloten nu in actie te komen en later nog eens te kijken of er dan meer moet worden gedaan. Ze heeft gezocht naar een grenswaarde die ambitieus is en een hoog beschermingsniveau biedt maar toch haalbaar is, zij het niet zonder moeite. De Commissie zal de toestand op het gebied van benzeen in 2004 opnieuw bekijken. Ze zal in het kader van een algehele evaluatie van de luchtkwaliteitsnormen verslag uitbrengen over de uitvoering van de richtlijn en op dat moment eventuele nieuwe voorstellen indienen. Zijn er speciale regelingen voor gebieden waar de concentratie van benzeen erg hoog is? Dit zijn nu net de gebieden waar maatregelen het hardst nodig zijn. Hoge concentraties moeten zo snel mogelijk dalen, maar we moeten wel realistisch zijn. In sommige delen van de EU zijn er maar heel weinig gegevens over benzeen. Er zouden wel eens plaatsen kunnen zijn waar de concentratie nu veel hoger dan het gemiddelde is en waar de grenswaarde misschien niet in 2010 kan worden gehaald zonder dat dit grote problemen oplevert. Daarom bevat het voorstel de mogelijkheid de termijn in deze gebieden te verlengen, mits kan worden aangetoond dat er anders ernstige sociaal-economische problemen zouden ontstaan. Dit kan ook alleen met toestemming van de Commissie gebeuren. Het neemt ook niet weg dat de lidstaten toch actieplannen moeten maken en meteen aan de slag moeten om het benzeenprobleem in deze gebieden aan te pakken. Het voorstel zal ervoor zorgen dat de gebieden met de grootste problemen de aandacht krijgen die ze nodig hebben. 4
Tabel 1: Grenswaarde voor benzeen Grenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens Middelingstijd Grenswaar de Overschrijdingsmar ge * Kalenderjaar 5 µg/m 3 5µg/m 3 (100%) bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2003 en daarna om de 12 maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% op 1 januari 2010 Datum waarop aan de grenswaarde moet worden voldaan 1 januari 2010 Tabel 2: Grenswaarde voor koolmonoxide Grenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens Middelingstijd 8 uur (voortschrijdend gemiddelde) Grenswaar de Overschrijdingsmar ge * 10 mg/m 3 5mg/m 3 (50%) bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2003 en daarna om de 12 maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% op 1 januari 2005 Datum waarop aan de grenswaarde moet worden voldaan 1 januari 2005 * Voor gebieden waar de concentraties hoger liggen dan de grenswaarde plus de overschrijdingsmarge, moeten de lidstaten actieplannen opstellen om uiteindelijk de grenswaarde te halen. Deze actieplannen moeten ter beschikking van het publiek worden gesteld en aan de Commissie worden toegezonden. 5