Stichting Epilepsie Instellingen Nederland. Info

Stichting Epilepsie Instellingen Nederland Info

Beste lezer, WELKOM Welkom bij SEIN, Stichting Epilepsie Instellingen Nederland. Er zijn tal van aanleidingen waardoor u in contact kunt komen met SEIN. Al deze aanleidingen hebben één ding gemeen: altijd spelen epilepsie of aanvallen een rol. Of het nu gaat om een EEG of om een kortdurende behandeling, om een speurtocht naar informatie over epilepsie of om dringende behoefte aan permanente woonzorg. Epilepsie en aanvallen kunnen in vele vormen voorkomen. En dat is precies waarom SEIN zoveel voor u kan betekenen. Want SEIN heeft de expertise en de mensen in huis om al die vormen van epilepsie en aanvallen te herkennen en om de last van epilepsiepatiënten te verlichten. Welke vorm van epilepsie of aanvallen iemand ook heeft, bij SEIN is hij aan het goede adres. Dat betekent niet dat wij voor elke patiënt de perfecte behandelwijze tevoorschijn kunnen toveren, want dé epilepsiepatiënt bestaat niet. Wat de beste aanpak is, hangt af van allerlei factoren, zoals leeftijd, leefomstandigheden, psychosociale problemen en de soort aanvallen. Al deze aspecten beïnvloeden de behandeling en begeleiding. Bij SEIN werken ongeveer dertienhonderd medewerkers. Stuk voor stuk zijn het betrokken, gemotiveerde medewerkers die hun uiterste best doen om de cliënten die bij SEIN wonen en de patiënten van de klinieken en poliklinieken te verzorgen. Deze brochure laat zien wat zij kunnen betekenen voor mensen met epilepsie. In deze brochure spreken wij over patiënten en cliënten. Met patiënten duiden wij mensen aan die bij SEIN poliklinisch of klinisch in behandeling zijn; met cliënten bedoelen wij de mensen die op een van de locaties van SEIN wonen. Voor het leesgemak duiden wij al deze patiënten en cliënten aan met hij en zijn. Uiteraard bedoelen we daar ook onze vrouwelijke patiënten en cliënten mee. J.W. Barzilay voorzitter Raad van Bestuur 2

Inhoud 1 Wat doet SEIN? 4 2 Epilepsie wat is dat eigenlijk? 5 3 Gespecialiseerde zorg voor epilepsiepatiënten 7 3.1 Klinieken en poliklinieken 8 3.2 Slaapcentrum 12 INHOUD 3.3 Polikliniek Syncope bij flauwvalproblemen 14 3.4 Woonzorg 15 3.5 Dagactiviteiten 17 3.6 Vrijetijdsbesteding 20 4 Onderwijs: school De Waterlelie 21 5 Epilepsie en werk: Bureau Arbeid 22 6 Wetenschappelijk onderzoek 23 7 Patiëntenrecht 24 7.1 Klachten over SEIN? 24 7.2 Patiënten- en cliëntenparticipatie 24 8 Vrijwilligerswerk bij SEIN 25 9 Informatie en adressen 26 3

1. Wat doet SEIN? SEIN Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) is een gespecialiseerd ziekenhuis en zorginstelling voor mensen met epilepsie. SEIN biedt zowel cure als care. Cure omvat behandeling aan mensen met epilepsie en verwante aandoeningen; care is zorg die via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) wordt bekostigd voor mensen met epilepsie en bijkomende andere beperkingen. Voor kinderen en jongeren met epilepsie levert SEIN op maat gesneden speciaal onderwijs. Daarnaast verricht SEIN wetenschappelijk onderzoek op het gebied van epilepsie en slaap. SEIN biedt duurzame zorg, behandeling en verblijfsmogelijkheden aan mensen met epilepsie en aanvallen die in de eerste en tweede lijn zoals een algemeen ziekenhuis niet terecht kunnen. SEIN kan die gespecialiseerde zorg verlenen dankzij de unieke combinatie van kennis, functies en mogelijkheden die in SEIN verenigd zijn. Die zorg is multidisciplinair en van kwalitatief hoog niveau. Om alle zorgtaken op dat hoge niveau uit te kunnen voeren heeft SEIN circa dertienhonderd mensen in dienst. De klinieken en woonvoorzieningen in Heemstede, Cruquius en Zwolle hebben een opnamecapaciteit voor 510 patiënten. Een lange historie: SEIN van toen tot nu In 1882 werd in Haarlem de Christelijke Vereniging voor de Verpleging van Lijders aan Vallende Ziekte opgericht. Enkele jaren later kwam de inrichting Bethesda Sarepta tot stand, bedoeld voor vrouwelijke patiënten. Omdat er ook behoefte was aan een soortgelijke voorziening voor mannen, kocht de vereniging de 8 hectare grote buitenplaats Meer en Bosch in Heemstede. Tussen 1965 en 1970 werd De Cruquiushoeve in Cruquius in gebruik genomen. Hiermee kwam een einde aan de opvang van vrouwen met epilepsie in Bethesda Sarepta. Alle patiënten zowel mannen als vrouwen gingen naar Meer en Bosch of De Cruquiushoeve. Omdat er ook in Noordoost-Nederland behoefte bleek aan de diensten van SEIN opende de stichting in 1999 in Zwolle de kliniek Heemstaete. In 2008 opende SEIN daar bovendien de woonvoorziening Fonteinkruid, geschikt voor veertig cliënten. In 2010 is nieuwbouw gerealiseerd voor 280 cliënten op de locaties De Cruquiushoeve en Meer en Bosch. 4

2. Epilepsie, wat is dat eigenlijk? Epilepsie is een verzamelnaam voor symptomen die duiden op een functiestoornis van de hersenen. Het is geen ziekte, maar een ziekteverschijnsel, zoals koorts. Epilepsie uit zich in aanvallen. Deze aanvallen worden veroorzaakt door een verstoring in de elektrische hersenactiviteit. De verschijnselen zijn afhankelijk van de plaats in de hersenen waar de activiteit verstoord is. De patiënt blijft soms bij kennis, maar bij veel aanvallen is het bewustzijn gestoord. Soorten epileptische aanvallen In hoofdlijnen zijn er drie meest voorkomende aanvalstypen te onderscheiden: De gegeneraliseerde tonisch clonische aanval is een verkramping (tonisch) van het gehele lichaam, waarbij de patiënt buiten kennis is. Deze kramp wordt gevolgd door ritmisch schokken (clonisch) van de ledematen en het hoofd. Vaak treden verwondingen op door de val of een beet op de tong of wang. De absence of afwezigheid is een bewustzijnsdaling van enkele seconden. Soms draaien de ogen even weg of zakt de patiënt even door de benen. De complexe partiële aanval is een bewustzijnsdaling die samengaat met onwillekeurige handelingen. De patiënt kan de handen tastend en wrijvend bewegen, rondlopen en/of smak- en slikbewegingen maken. Deze aanvallen duren meestal langer dan absences. EPILEPsie 5

6 Oorzaken van epilepsie Epilepsie kan verschillende oorzaken hebben. Bij een kwart van de patiënten gaat het om een verschijnsel dat in de aanleg al bij de geboorte aanwezig was. Soms gaat het om een erfelijke aanleg, maar het kan ook spontaan zijn ontstaan. Bij de helft van de patiënten is de oorzaak bekend, bijvoorbeeld een hersenbeschadiging tijdens de geboorte, ontsteking van de hersenen of het hersenvlies, of hersenletsel bij (verkeers)ongevallen. Met de vergrijzing van de samenleving wordt regelmatig een beroerte of gezwel als oorzaak gezien.

Gespecialiseerde zorg voor 3. epilepsiepatiënten Naar schatting een op de honderdvijftig mensen heeft epilepsie. In Nederland leven dus ongeveer honderdtwintigduizend mensen met epilepsie. De huisarts stuurt de epilepsiepatiënt vrijwel altijd door naar een neuroloog of naar een kinderarts, want epilepsie openbaart zich vaak al op jonge leeftijd. In ongeveer 75 procent van de gevallen kunnen de aanvallen effectief worden bestreden met medicijnen. Verreweg de meeste mensen met epilepsie kunnen dus een normaal leven leiden, zij het soms met enige beperkingen. ZORG Een klein aantal patiënten heeft gespecialiseerde zorg nodig en wordt naar een (poli)kliniek van SEIN doorverwezen. Dit kan het geval zijn als: de medicatie niet voldoende effect heeft; het onduidelijk is om wat voor aanvallen het gaat; de patiënt een moeilijk behandelbare vorm van epilepsie heeft; de patiënt behoefte heeft aan een second opinion; er sprake is van epilepsie in combinatie met een verstandelijke beperking; de patiënt wellicht geholpen is bij epilepsiechirurgie; de patiënt vragen heeft over het verband tussen epilepsie en leerstoornissen; de patiënt niet goed functioneert op het werk of problemen heeft in zijn of haar sociaal leven. 7

3. 1 Klinieken en poliklinieken SEIN beschikt over drie klinische centra: Meer en Bosch in Heemstede, De Cruquiushoeve in Cruquius en Heemstaete in Zwolle. Bovendien heeft de stichting twaalf poliklinieken: in Almelo, Almere, Amsterdam, Arnhem, Cruquius, Den Haag, Groningen, Heemstede, Leeuwarden, Rotterdam, Utrecht en Zwolle. Opname in een epilepsiekliniek kan om verschillende redenen nodig zijn: voor observatie, om de juiste diagnose te stellen, om een meer intensieve begeleiding en behandeling te krijgen, om de juiste medicijnen vast te stellen of om ondersteuning op het psychosociale vlak te krijgen. Waarvoor kunnen patiënten in onze (poli)klinieken terecht? Patiënten kunnen bij een (poli)kliniek van SEIN terecht voor: observatie en diagnose (onderzoek, eventuele medicatiewijzigingen en advies); ondersteuning bij psychosociale problemen in het dagelijks leven, veroorzaakt door epilepsie; langdurige begeleiding (woonzorg) als patiënten door de aard van hun epilepsie niet (meer) zelfstandig kunnen functioneren. 8

Multidisciplinair team In onze poliklinieken worden zo n tienduizend mensen regelmatig behandeld. Omdat epilepsie bij iedereen anders is en verschillende problemen met zich mee kan brengen, werken er op de polikliniek verschillende behandelaars die zich hebben gespecialiseerd in epilepsie. Er zijn (kinder) neurologen, psychologen, nurse practitioners, maatschappelijk werkers, ambulant (school)begeleiders en arbeidsconsulenten. Als het nodig is, zullen ook aanvullende disciplines bij het onderzoek betrokken worden. Voorbeelden zijn: de algemeen arts, de fysiotherapeut, de ergotherapeut, de psychomotorisch therapeut en de diëtist(e). Als team bepalen zij in overleg met de patiënt welke aanpak het beste is. Voor iedere patiënt wordt een individueel behandelplan opgesteld. Natuurlijk staat er ook in de klinieken een multidisciplinair team van deskundigen klaar om het onderzoek en de behandeling af te stemmen op de behoefte van de individuele patiënt. Observatie en diagnose Als een patiënt in de kliniek wordt opgenomen, brengt het behandelteam de problematiek in kaart. Dat gebeurt op medisch, psychologisch en/of sociaal vlak. Eerst ondergaat de patiënt een algemeen medisch onderzoek en vervolgens een neurologisch onderzoek. Verder is alles erop gericht om de aanvallen zo goed mogelijk te observeren. De verpleegkundigen zijn speciaal geschoold om alle mogelijke aanvalsverschijnselen te herkennen. Bovendien zijn de verblijfruimtes voorzien van camera s, zodat er meestal ook beeldopnamen beschikbaar zijn. 9

EEG-onderzoek In sommige situaties is het nodig om deze observaties aan te vullen met een EEG (elektro-encefalogram). Een EEG is een volkomen pijnloos onderzoek waarbij de elektrische spanningen in de hersenen gemeten worden met elektroden op het hoofd. Hierdoor kunnen bepaalde afwijkingen in de hersenfunctie zichtbaar worden. Een EEG kan bijzondere vormen van epilepsie aantonen of juist epilepsie als oorzaak van aanvallen uitsluiten. Een kortdurend EEG-onderzoek duurt ongeveer een halfuur en vindt doorgaans plaats op het Klinische Neurofysiologie (KNF)-laboratorium. Maar de registratie kan ook langer duren. In dat geval leiden de draden van de elektroden die op het hoofd zijn bevestigd, naar een kastje dat om het middel van de patiënt zit. Zo heeft de patiënt een redelijke bewegingsvrijheid. Tijdens dit onderzoek worden de aanvallen soms bewust uitgelokt. Bijvoorbeeld door medicatie te stoppen en het moment van in slaap vallen uit te stellen. Tijdens het verblijf in de kliniek kan ook een psychologisch onderzoek plaatsvinden. Het onderzoeksteam kijkt dan naar de mogelijkheden en beperkingen van de patiënt en naar de invloed van de epilepsie op zijn gedrag en de omgang met anderen. Observatieklinieken De observatiekliniek voor volwassenen en jong volwassenen bevindt zich op Meer en Bosch in Heemstede. De Cruquiushoeve in Cruquius heeft observatieafdelingen voor kinderen en verstandelijk gehandicapten. Als de kinderen leerplichtig zijn, kunnen zij overdag naar de school De Waterlelie, die op de De Cruquiushoeve gevestigd is. Meer informatie over De Waterlelie vindt u op pagina 21 in deze folder. In Zwolle is de kliniek Heemstaete, die observatie, diagnostiek en kortdurende behandeling biedt voor kinderen, verstandelijk gehandicapten en volwassenen. In Zwolle heeft SEIN een samenwerkingsverband met scholen in de omgeving. 10

Consulentschappen SEIN vervult consulentschappen in instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking. Een neuroloog van SEIN bezoekt de instelling en houdt daar spreekuur voor mensen met epilepsie. Het doel van de consulentschappen is om in samenspraak met de arts van de instelling en de groepsleiding de optimale behandeling in te stellen. Ook biedt de afspraak op de locatie veel rust. Het bezoeken van een polikliniek kan voor mensen met een verstandelijke beperking namelijk heel belastend zijn. Door de rust kan de neuroloog een goed beeld van de patiënt krijgen. Wanneer consulentschappen? Wanneer er een toename van aanvallen bij de patiënt wordt waargenomen. Voor reguliere controles van de epilepsie. Wanneer onduidelijk is of gedrag of epilepsie de oorzaak is van de aanvallen. Voor het nakijken van de medicatie bij langdurig aanvalsvrij. SEIN bezoekt zo n 40 VG-instellingen in Nederland. Op www.sein.nl/verwijzers vindt u meer informatie over consulentschappen evenals informatie over het aanmelden van nieuwe patiënten. Speciale expertise Vrouwen met epilepsie en een kinderwens zitten vaak met veel vragen. Het gebruik van anti-epileptica kan invloed hebben op een zwangerschap. Ook kan het gebruik van anti-epileptica een risico op aangeboren afwijkingen bij het kind met zich meebrengen. Vrouwen met een kinderwens kunnen bij SEIN terecht met vragen over het aanpassen van de medicatie voor de zwangerschap, begeleiding in de zwangerschap, en het al dan niet geven van borstvoeding. Zij kunnen voor advies en beantwoording van hun vragen terecht op de poliklinieken van SEIN. Ouderen krijgen soms te maken met (verdenking van) epilepsie, slaap- en waakstoornissen of plotselinge wegrakingen en (flauw)vallen. Deze problemen manifesteren zich anders bij ouderen dan bij jongere personen. Ouderen met deze klachten kunnen bij SEIN terecht voor gespecialiseerde diagnose en behandeling. De adressen van de klinieken en poliklinieken zijn te vinden op pagina 26 en 27. 11

3. 2 Slaapcentrum Slaapgebrek kan epileptische aanvallen uitlokken. Andersom kan epilepsie ook leiden tot slaapstoornissen. Sommige vormen van epilepsie komen voornamelijk of zelfs uitsluitend tijdens de slaap voor of treden steeds vlak na een slaapperiode op. Epilepsie en slaap- en waakstoornissen zijn dus nauw met elkaar verbonden. In het Slaapcentrum SEIN Zwolle (SSZ) kunnen patiënten met alle vormen van slaap- en waakstoornissen terecht voor diagnostiek en behandeling. Er is speciale expertise op het gebied van slaapstoornissen bij kinderen, Restless Legs Syndrom (RLS, het rustelozebenensyndroom) en slaapstoornissen bij patiënten met epilepsie. Het SSZ verricht daarnaast wetenschappelijk onderzoek op het gebied van slapen en waken. Ook heeft het centrum een functie voor huisartsen, medisch specialisten, psychologen en het bedrijfsleven als er problemen zijn bij het werken in ploegendiensten. Slaapproblemen in kaart Een patiënt kan door de huisarts, specialist of psycholoog naar het SSZ worden doorverwezen. Na het uitgebreide intakegesprek volgt meestal de polysomnografie (PSG). Dit is een onderzoek dat de slaap en waak gedurende twee tot zeven etmalen in kaart brengt. In principe kan dit bij de patiënt thuis. 12

De patiënt krijgt elektroden opgeplakt die in verbinding staan met een kastje dat aan een band om de buik zit. De patiënt kan zich gewoon bewegen en ondervindt er doorgaans geen hinder van tijdens het slapen. Soms geeft onderzoek aanleiding om een patiënt in de kliniek te observeren en daar de metingen te doen. Het centrum beschikt hiervoor over drie bedden, waar gedurende de nacht permanente observatie en meting mogelijk is. Therapie Als de diagnose gesteld is, volgt de therapie. De ene patiënt kan behandeld worden met medicijnen, de ander kan psychologische hulp of ondersteuning van de ademhaling in de nacht nodig hebben en weer een ander kan gebaat zijn bij een chirurgische behandeling. Het SSZ werkt op consultatieve basis. Dat wil zeggen dat de medewerkers het probleem van de patiënt binnen enige weken analyseren en de therapie instellen. Als er eenmaal een stabiele situatie is ontstaan, gaat de patiënt terug naar de oorspronkelijke verwijzer. Slaapcentrum Groningen In Groningen is in 2009 een nevenvestiging van het slaapcentrum geopend. Het Groningse Slaapcentrum is kleiner van opzet dan het SSZ. De patiënt kan er terecht met dezelfde diverse slaap/waakproblemen, maar er is geen mogelijkheid om een patiënt op te nemen. Dat is alleen mogelijk in het slaapcentrum in Zwolle. De adressen en telefoonnummers van de slaapcentra zijn te vinden op pagina 26. 13

3. 3 Polikliniek Syncope bij flauwvalproblemen Op Meer en Bosch in Heemstede en op Heemstaete in Zwolle heeft SEIN een speciale polikliniek voor syncope (flauwvallen of wegraken). Syncope kan net als epilepsie leiden tot een kortdurend bewustzijnsverlies. Bij syncope is dit echter het gevolg van onvoldoende doorbloeding van de hersenen. In de praktijk is het soms heel lastig om syncope van epilepsie te onderscheiden. De polikliniek Syncope is bedoeld voor patiënten met wegrakingen waarbij er twijfel is over de diagnose. Diagnose van flauwvallen Om een diagnose te kunnen stellen, wordt er tijdens het consult op de eerste plaats gekeken naar de verschijnselen die zich voor, tijdens en na deze aanvallen voordoen. Als dat nodig is, wordt er ook een onderzoek gedaan in de vorm van een elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) of een kantelproef. Dit is een proef die erop gericht is een flauwvalreactie op te wekken. Bij dit onderzoek meten de onderzoekers continu (dus bij elke slag) de bloeddruk en de hartslag. Mocht deze proef een andere aanval opwekken, zoals een epileptisch insult of een psychogene wegraking, dan kan deze diagnose ook bevestigd worden aan de hand van de signalen op het EEG. Leefadviezen Als het duidelijk is dat het om flauwvallen gaat, bestaat de behandeling uit simpele leefadviezen. Zo kan het al helpen om de benen te kruisen om flauwvallen te voorkomen. Ook kan de patiënt gaan zitten (zo mogelijk op de hurken) of liggen als hij een flauwvalreactie voelt aankomen. De behandelaars kunnen deze adviezen illustreren door de patiënt te vragen de handelingen uit te voeren, terwijl hij het effect direct op de monitor kan aflezen. Alle onderzoeken in de polikliniek Syncope worden zo veel mogelijk op één dag gepland, zodat de patiënt niet vaker op en neer hoeft te reizen dan nodig is. De adressen van de klinieken en poliklinieken zijn te vinden op pagina 26 en 27. 14

3. 4 Woonzorg Voor mensen met epilepsie die niet (meer) zelfstandig kunnen wonen, biedt SEIN twee soorten woonzorg. Ten eerste is dat Lang Verblijf, wat betekent dat mensen voor een langere periode in een bepaalde woonvorm kunnen wonen of begeleid worden in hun woonsituatie. Ten tweede is er het logeerhuis, waar mensen met epilepsie voor kortere periodes kunnen verblijven. Voor alle soorten zorg is een indicatiebesluit nodig van het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ). De cliënt ontvangt na toekenning van de indicatie Zorg in natura (ZIN) of een Persoonsgebonden budget (PGB). Wonen bij SEIN Soms kunnen mensen met epilepsie niet (meer) zelfstandig wonen. Bijvoorbeeld als er sprake is van epilepsie in combinatie met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Voor deze groep mensen kan een woonvoorziening van SEIN (via de AWBZ) een goede oplossing zijn. Het doel van SEIN is een woon- en leefklimaat te scheppen waarin de cliënten zo optimaal mogelijk kunnen functioneren. De belangrijkste uitgangspunten daarbij zijn: De wensen van de cliënt staan voorop. De mogelijkheden van de cliënt zijn het uitgangspunt voor de zorg. SEIN organiseert de zorg rondom de cliënt. In sommige situaties kan SEIN zorg organiseren op de plek waar de cliënt al woont. In dat geval hoeft hij of zij niet te verhuizen. Hoewel de begeleiders in principe uitgaan van de wensen en mogelijkheden van de cliënt, moeten zij ook rekening houden met de risico s die de epilepsie met zich brengt. De begeleiders zoeken altijd naar een evenwicht tussen de wensen van de cliënt en de risico s. Dat doen zij samen met de cliënt en zijn of haar naaste omgeving. 15

Soorten woonzorg SEIN biedt verschillende vormen van woonzorg: groepswonen, cliëntenappartementen, begeleid zelfstandig wonen en ambulante begeleiding. Groepswonen wil zeggen dat de cliënten met een groep van vier, zes of acht mensen in een wooneenheid wonen. Zij hebben onder meer een gemeenschappelijke woonkamer of ontmoetingsruimte. Daarnaast heeft iedere cliënt een eigen zitslaapkamer. Op de afdeling zijn altijd zorgverleners aanwezig. Een cliëntenappartement is een min of meer zelfstandige wooneenheid op het terrein van SEIN. Er zijn dus altijd zorgverleners van SEIN in de buurt, mocht er behoefte zijn aan ondersteuning. Bij begeleid zelfstandig wonen kan de cliënt een beroep doen op specifieke ondersteuning: leren omgaan met epilepsie, hulp bij de administratie, hulp in het huishouden of hulp op sociaal-emotioneel vlak. Het kan hier gaan om ondersteuning in de eigen woning, maar ook om een intramuraal aanbod (zorg en verblijf). Bij ambulante begeleiding gaat het om epilepsiezorg aan huis, bijvoorbeeld in de vorm van thuiszorg of opvoedingsondersteuning. Bij het beoordelen van de mogelijkheid om ambulante ondersteuning te leveren speelt de afstand ook een rol. Logeren bij SEIN Het logeerhuis op De Cruquiushoeve in Cruquius biedt opvang voor kinderen en jongeren met epilepsie. Ze logeren hier een hele week, een of meer nachten per week of in de schoolvakanties. Voor kinderen die onderwijs volgen op De Waterlelie kan structureel deeltijd wonen een goede optie zijn. Daarnaast is er de mogelijkheid tot noodopvang, begeleiding in de thuissituatie en op De Waterlelie. In het logeerhuis werken deskundige hbo- en mbo-opgeleide zorgverleners, die gespecialiseerd zijn in epilepsie. Op De Cruquiushoeve is een kinderboerderij, een manege, een snoezelruimte, een zwembad en verschillende speeltoestellen. Het terrein is autoluw en er gelden speciale regels voor het verkeer. De kinderen en jongeren kunnen er dus zelfstandig wandelen of fietsen. In Fonteinkruid in Zwolle kunnen cliënten van diverse leeftijden logeren. Fonteinkruid is een kleinschalige woonvoorziening in de woonwijk Stadshagen. Meer informatie over wonen bij SEIN is te verkrijgen via de contactpersoon woonvoorzieningen, zie pagina 27.

3. 5 Dagactiviteiten De cliënten van SEIN kunnen deelnemen aan verschillende vormen van dagbesteding. De dagbesteding is op maat gesneden en afgestemd op de individuele wensen en mogelijkheden van de cliënt. Het dagbestedingprogramma maakt deel uit van het individuele ondersteuningsplan (IOP) dat voor en met elke cliënt wordt opgesteld. In het IOP staat alles wat is afgesproken over de individuele behandeling van de cliënt. Ten eerste staan de doelstellingen van de dienstverlening erin vermeld. Ten tweede bevat het IOP de afspraken die gemaakt zijn over de zorg en de ondersteuning van deze cliënt. Specifiek vermeldt het plan welke activiteiten de cliënt gaat ondernemen, op welke manier dat gaat gebeuren en welke middelen de instelling hiervoor ter beschikking stelt. De behandelaars van SEIN evalueren het IOP regelmatig met de cliënt en/of de ouders of verzorgers van de cliënt. Zo nodig stellen ze het plan bij. De Cruquiushoeve en Meer en Bosch Cliënten die op De Cruquiushoeve en Meer en Bosch wonen, kunnen naar school (De Waterlelie), naar hun werk of het Diensten- en Activiteitencentrum (DAC) op De Cruquiushoeve. Op bescheiden schaal zijn er ook mogelijkheden voor dagbesteding op Meer en Bosch. Het DAC op De Cruquiushoeve biedt een breed scala van activiteiten. Deze zijn zowel bedoeld voor de cliënten van de woonvoorzieningen als de patiënten in de klinieken. Ook externe personen die een indicatie hiervoor hebben, kunnen deelnemen aan de activiteiten. 17

Er zijn drie afdelingen: Activiteiten in groepen; er zijn algemene activiteiten, arbeidsmatige activiteiten, creatieve activiteiten en muziekactiviteiten. (Meer informatie onder groepsactiviteiten). Beweging; de cliënten kunnen deelnemen aan zwemmen, sport en spel, fitness en gymnastiek. De manege; de cliënten kunnen paardrijden, paarden verzorgen en de stallen onderhouden. Groepsactiviteiten Algemene activiteiten vinden niet alleen in groepsverband plaats, maar ook individueel als cliënten daar behoefte aan hebben. Arbeidsmatige activiteiten zijn ondergebracht bij Work@SEIN en kunnen bestaan uit montage- en verpakkingswerkzaamheden voor een opdrachtgever of servicewerkzaamheden voor SEIN. Voor de creatieve activiteiten heeft het DAC een schildersatelier, een kaarsenmakerij, een houtbewerkingafdeling en een textielafdeling. Ook komt vanuit het DAC in samenwerking met Recreatie de cliëntenkrant ClientSEIN tot stand. De cliëntenkrant wordt ontwikkeld door cliënten en is bestemd voor cliënten van SEIN. In de winkel Eigenwijz verkopen de cliënten producten die ze zelf gemaakt hebben. Ten slotte is er een zorgboerderij waar de cliënten dieren kunnen verzorgen, in de tuinderij werken of onderhoudswerkzaamheden verrichten. Tijdens de muziekactiviteiten kunnen cliënten een instrument (leren) bespelen, zingen en/of spelen in een band. Dit gebeurt onder begeleiding van een muziekagoog. 18

Fonteinkruid Ook voor de cliënten van de woonvoorziening Fonteinkruid in Zwolle maakt het dagbestedingprogramma deel uit van het individuele ondersteuningsplan (IOP). Het motto is zo normaal als mogelijk en zo specifiek als noodzakelijk. De afdeling Activering in Fonteinkruid gaat dan ook uit van de specifieke mogelijkheden van elke individuele cliënt. Er zijn twee activeringsruimten, een keuken en een snoezelruimte, zie foto hieronder. Per dagdeel is er plaats voor maximaal 22 deelnemers verdeeld over de verschillende ruimtes. Ook is Fonteinkruid actief om contacten te leggen met instellingen in de wijk die incidenteel arbeidsmatig werk kunnen aanbieden. Het gaat daarbij om werkzaamheden zoals tuinonderhoud of boekjes vouwen voor de kerk. Telefoonnummers van dagbesteding op De Cruquiushoeve en Meer en Bosch en dagbesteding van Fonteinkruid zijn te vinden op pagina 27. 19

3. 6 Vrijetijdsbesteding Cliënten die in een van de woonvoorzieningen van SEIN wonen, hebben naast hun dagbesteding ook mogelijkheden tot vrijetijdsbesteding. De Cruquiushoeve en Meer en Bosch De afdeling Recreatie op De Cruquiushoeve en Meer en Bosch geeft advies over de invulling hiervan en organiseert recreatieve activiteiten. Deze activiteiten kunnen zowel binnen als buiten SEIN plaatsvinden. Er zijn diverse activiteiten zoals: ontmoetingsactiviteiten; in Villa SamenSEIN kunnen cliënten puzzelen, computeren, televisie kijken, spelletjes doen, enzovoort; ontspanningsactiviteiten; dit zijn activiteiten als bloemschikken, koken, de Wii-club, discoavonden en dagtochtjes. SEIN biedt deze activiteiten op verschillende tijden en dagen aan, zodat zo veel mogelijk cliënten de mogelijkheid krijgen om eraan deel te nemen; grote activiteiten; gemiddeld twee maal per maand organiseert de afdeling Recreatie een disco, bingo, film of een optreden van een popband of een artiest. Bovendien organiseert de afdeling elk jaar traditiegetrouwe feesten: Halloween, carnaval, het Tuinfeest, het Zomerfeest, de Sinterklaasdisco, de Oliebollenparty, enzovoort. Fonteinkruid Ook voor de cliënten die in Fonteinkruid in Zwolle wonen, zijn verschillende vormen van vrijetijdsbesteding mogelijk. De cliënten kunnen een bezoek brengen aan de soos van de kerk, zwemmen, sporten in de sportschool en paardrijden. Ook is er een klein aantal vrijwilligers actief dat gezellige dingen onderneemt met een of meerdere bewoners in Fonteinkruid. Voor meer informatie over vrijetijdsbesteding op De Cruquiushoeve en Meer en Bosch kunt u contact opnemen met de afdeling Recreatie. Voor meer informatie over vrijetijdsbesteding in Fonteinkruid kunt u contact opnemen met dagbesteding Fonteinkruid. U vindt de telefoonnummers op pagina 27. 20

4. Onderwijs: school De Waterlelie De Waterlelie maakt deel uit van SEIN en verzorgt speciaal basisonderwijs en voortgezet onderwijs voor kinderen en jongeren met epilepsie. Ook kinderen en jongeren met neurologische aandoeningen die samengaan met een leerbeperking of sociaal-emotionele problemen, kunnen op De Waterlelie terecht. Onderwijs op maat De kinderen krijgen op maat gesneden onderwijs. Voor kinderen in de basisschoolleeftijd zijn er zes richtingen. Die variëren van praktijkgericht onderwijs met veel zorg tot het normale basisschoolprogramma. Bij de keuze van het leerprogramma wordt goed gekeken wat de invloed van epilepsie is op het leren en waar nodig wordt het leerprogramma aangepast. In het speciaal voortgezet onderwijs kunnen leerlingen het vmbo-diploma halen, of door middel van arbeidsvoorbereiding en/of stages praktisch gericht onderwijs volgen. ONDERWIJS Leerlingen zelfredzaam maken De Waterlelie biedt de leerlingen een leerklimaat aan waarbij ze zo veel mogelijk zelf ontdekken, denken en handelen. Voor veel van deze leerlingen is De Waterlelie de laatste vorm van onderwijs. Daarom streeft het multidisciplinaire team ernaar om bij de jongeren vaardigheden te ontwikkelen waarmee ze zich staande kunnen houden in hun woon-, werk- en leersituatie, en bij hun vrijetijdsbesteding. Er zijn zo n tweehonderd leerlingen die De Waterlelie bezoeken. Bovendien verleent De Waterlelie onderwijskundige ambulante begeleiding aan ongeveer vierhonderd leerlingen op scholen boven de grote rivieren. Deze kinderen en jongeren gaan naar hun eigen school, maar krijgen bijzondere ondersteuning van SEIN. De Waterlelie is gevestigd op het terrein van De Cruquiushoeve in Cruquius. Het adres en telefoonnummer van de school is te vinden op pagina 27. 21

werk 5. Epilepsie en werk: Bureau Arbeid SEIN vervult een actieve rol in het verzorgen van re-integratietrajecten voor mensen met epilepsie. Dat gebeurt door het Bureau Arbeid, een onderdeel van SEIN. Dit is een jobcoachorganisatie die erkend is door het UWV. De gespecialiseerde arbeidsconsulenten geven voorlichting en begeleiden cliënten met epilepsie. Ook bieden ze cliënten de mogelijkheid om zich te oriënteren op het gebied van beroepskeuze en beroepsmogelijkheden op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft Bureau Arbeid ondersteuning aan belanghebbenden zoals werkgevers en arbodiensten. Wie kan terecht bij Bureau Arbeid? Bureau Arbeid richt zich met name op de volgende groepen: schoolverlaters met epilepsie; werkzoekenden met epilepsie (met of zonder arbeidsverleden); werknemers met epilepsie voor wie aanpassingen op de werkplek nodig zijn; werknemers/werkzoekenden met epilepsie die zich op de arbeidsmarkt moeten heroriënteren. Wat kan Bureau Arbeid doen? Allereerst onderzoekt de arbeidsconsulent de mogelijkheden en beperkingen van de cliënt. Op basis van onderzoeksresultaten, medische gegevens en de wensen van de cliënt stelt de consulent een persoonlijk (re)integratieplan op. Daarbij kijkt de consulent ook of de cliënt bijscholing of training nodig heeft. Bovendien bemiddelt de consulent bij het vinden van een werkervaringplaats en/of een vaste werkkring. De arbeidsconsulenten werken nauw samen met neurologen, psychologen en maatschappelijk werkers van SEIN en met andere instellingen. 22 Telefoonnummers van de arbeidsconsulenten van Bureau Arbeid zijn te vinden op pagina 27.