1 Jaarverslag ANOG 2014 Secretariaat: Internet: E-mail: Plattelandshuis Lageweg 14C 9698 BN, Wedde T 0597-464486 www.anog.nl info@anog.nl Ontwikkelingen: - Ledenaantal: In 2014 zijn er enkele opzeggingen en een aantal aanmeldingen van nieuwe leden geweest. Eind 2014: 359 leden en 10 donateurs. - Deelname aan regelingen en projecten: 3 ha Veldleeuwerik wintervoedselveldjes, SNL: 125 deelnemers, 510 ha natuurbraak, 159 ha wintervoedsel Natte Natuur Pagediep: 4 deelnemers, 16 ha natte natuur Patrijzenproject: 3 deelnemers, 1,8 ha wintervoedsel Breedwisch Bijen en vlinders in de akkers, 2 deelnemers, 2 ha Fab en waterkwaliteit, 5 deelnemers Aanplant struweel Veldleeuwerik, uitgesteld maaien, 1 deelnemer Groene zetmeelaardappel, proefboerderij Valthermond - Afgelopen projecten in 2013 met financiële afwikkeling in 2014 Leefgebieden: FAB randen: Demo GLB Praktijknetwerk bijen Kneuenbosschage Ontwikkelingen bestuur en personeel Bestuur Er hebben geen wijzigingen in het bestuur plaats gevonden. Wegens veranderingen binnen het bestuur zijn er 2 vacatures gesteld. In december heeft ANOG de vacature voor bestuurder agrarisch natuurbeheer geplaatst in het Dagblad van het Noorden, Veldpost en de Nieuwe Oogst. Personeel De heer M.G. Sluis is via Abiant werkzaam als projectadministrateur. Mevrouw J. Wilts-Lavrijsen is via Abiant werkzaam als bestuur secretaresse. Mevrouw M. Mellema is als zzp er werkzaam voor het project bijen en vlinders in de akkers. Mevrouw M. Schultinga is voor 1 dag per week werkzaam als projectmedewerker middels een overeenkomst met de ANV Drenthe. Raad van Advies Op 16 september 2014 heeft er overleg plaats gevonden tussen het ANOG bestuur en de Raad van Advies. De Raad van Advies bestaat uit de volgende personen: dhr. H. Bleker, dhr. P. Bruinenberg, mevr. A. ten Have-Mellema, mevr. J. Snijder-Hazelhoff en dhr. H.E. Waalkens.
2 Huisvesting ANOG houdt kantoor op de begane grond in de Koekjesfabriek te Wedde. In deze ruimte zijn twee werkplekken ingericht met daarnaast nog de mogelijkheid om in kleine setting te vergaderen. Jaarvergaderingen Algemene ledenvergadering 19 februari 2014 Na afsluiting van het formele gedeelte wordt er een samenvatting gegeven van de enquête die gehouden is onder de leden. Nanne Sterenborg staat stil bij het plan in wording de groene zetmeelaardappel en Henk Smith licht de nieuwste bevindingen over het nglb toe. Ledenvergadering ANOG heeft een drietal bijeenkomsten over SNL 2015, Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb) 2016 en de vergroening (nglb) voor grondgebruikers en grondeigenaren georganiseerd. In totaal bezochten 180 leden deze avonden. Tijdens de voorlichtingsavonden is er door een medewerker van RVO.nl voorlichting gegeven over de mogelijkheden om 5% van het bouwland in te richten als ecologisch aandachtsgebied. Tijdens de bijeenkomsten werden veel vragen gesteld over het inzetten van vanggewassen, beheerde akkerranden grenzend aan een sloot, en de mogelijkheid om SNL randen in te zetten voor de vergroening en wat hiervan de consequentie is. Subsidieregeling Natuur en Landschap 2015 Op 15 november 2014 is de SNL regeling (Subsidiestelsel Natuur en Landschap) opengesteld. Met de kanttekening dat het budget waarschijnlijk minimaal zal zijn. In de georganiseerde bijeenkomsten door de ANOG is aan de leden informatie gegeven over de mogelijkheden binnen SNL, de lopende projecten en nieuwe projecten. Tijdens de inloopdagen hebben de leden hun interesse in één van de opengestelde pakketten aangeven. In december is de mozaikkaart behorende bij het collectief beheerplan ingetekend. Vervolgens is een toelichting geschreven op deze kaart en ingediend bij de provincie. Tijdens de intekendagen is de belangstelling voor deelname aan agrarisch natuurbeheer 2016 geïnventariseerd. Hieruit is gebleken dat er bij de leden wederom animo is voor het aanleggen van wintervoedselveldjes, natuurbraak en bloemrijke akkerranden. Schouwcommissie De schouwcommissie controleert de deelnemers of zij voldoen aan de gestelde eisen vanuit de voorwaarden gesteld binnen SNL. Indien er onvolkomenheden zijn wordt dit teruggekoppeld naar de gebiedscoördinator. Ernstige onvolkomenheden zijn besproken met de desbetreffende deelnemer(s).
3 GLB Demo In vier gebieden is van april 2011 tot en met maart 2014 hard gewerkt aan het contracteren van diensten die ten goede komen aan natuur, landschap, water en bodem. Gebiedscollectieven, waaronder ANOG, hebben de regie genomen en alles gedaan wat normaal gesproken door overheidsdiensten gebeurt. ANOG sloot een gebiedsovereenkomst met het rijk en organiseerde in hun gebied verder alles zelf: het werven van deelnemers, het sluiten van contracten, het controleren en sanctioneren, het uitbetalen. Inzet daarbij: een hogere effectiviteit en lagere uitvoeringskosten. Het sleutelwoord daarbij is sturing: op deelname, op regionaal maatwerk in de uitvoering, op een kansrijke situering van maatregelen. Staatssecretaris Sharon Dijksma bezocht op maandag 23 juni het werkgebied van ANOG. Zij heeft de resultaten in ontvangst genomen van de proefprojecten in het kader van het nieuwe Europese landbouwbeleid (GLB). Veldleeuwerikenproject 2011 t/m 2014 ANOG heeft het initiatief genomen om juist in het gebied dat door de provincie niet is aangewezen als kerngebied voor akkervogels, wintervoedselveldjes aan te leggen. Mede door cofinanciering van Rabobank ZOG, BoerenNatuur en Vogelbescherming Nederland is dit project tot stand gekomen. Dit jaar is er geexpermimenteerd met handmatig inzaaien van een veldje. Aanplant struweel Geelgors Met de aanleg van struweel wordt broedgelegenheid voor zangvogels gecreëerd. Dit draagt bij aan het herstel van de leefomgeving van verschillende vogelsoorten als de kneu, geelgors, grasmus, patrijs, groenling, braamsluiper. In 2014 is er een beperkt budget beschikbaar voor de aanplant van struweel. In de nieuwsbrief van september is een oproep gedaan aan de leden om zich te melden als er interesse is om struweel aan te planten op overhoekjes of perceeltjes. Een 3-tal leden hebben zich gemeld en de aanplant van struweel zal begin 2015 plaats vinden. Functionele Agrobiodiversiteit en waterkwaliteit In het ANOG-gebied hebben ongeveer 80 boeren drie jaar lang meegedaan aan het project Bloeiend Bedrijf Ondanks groot enthousiasme bij boeren, beleid en burgers is de landelijke regeling eind 2013 gestopt. Om te voorkomen dat de opgedane kennis verloren gaat, zijn in 2014 enkele akkerranden nabij sloten en gewassen voor driftreductie en geïntegreerde plaagbeheersing aangelegd in Oost-Groningen. Het project is kleinschalig en wordt gefinancierd door ANOG, Louis Bolk Instituut, waterschap Hunze en Aa s en de Rabobank. De inzaai van de bloemrijke akkerrand langs watervoerende sloten in het voorjaar verliep vlot. Echter de opkomst was in droge grond met lage temperaturen erg traag, het gevolg hiervan was een hoge onkruiddruk. Desondanks waren de deelnemers erg tevreden over de aantrekkingskracht op de bekende natuurlijke vijanden van luizen. Vrijwel geen enkele deelnemer heeft dan ook een insecticide bespuiting uitgevoerd in het hoofdgewas.
4 Breedwisch Ten zuiden van Jipsinghuizen, langs de Ruiten-Aa, ligt het natuurgebied Breedwisch. Dit maakt deel uit van de EHS Westerwolde en is in eigendom van Staatsbosbeheer. Zo'n 100 ha. van het gebied wordt gepacht door ANOG en beheerd door een aantal leden. Het begrazingsproject voldoet aan de verwachtingen en zal de komende jaren voortgezet worden. Voedsel voor Patrijzen In dit project wordt gedurende de periode april 2013 maart 2016 ruim 1,5 ha wintervoedselveldjes aangelegd. Patrijzenmonitoring zal meer inzicht geven in de aantallen en de omstandigheden. Natte Natuurbraak in de Veenkoloniën In het gebied Ter Maarsch langs het Pagediep in Oost-Groningen werken vier ANOG leden (boeren) mee aan een proef om 16 ha. lager gelegen gronden te - laten - vernatten. ANOG heeft zich in 2014 samen met het waterschap Hunze en Aa's voornamelijk gericht op de effecten van deze vernatting voor de omliggende landbouwgronden, de waterkwaliteit en kwantiteit en het tegengaan van veenoxidatie. Het uiteindelijke doel is een robuuster peilbeheer dat meer ruimte biedt voor de klimaatschommelingen, een meer doelmatige inzet van de vergroening voor de bedrijfsvoering en natuurlijk de verbetering van de natuur en het landschap in Oost-Groningen. Bijen en vlinders in de akkers 2014/2015 Na twee jaar is het praktijknetwerk Bijen in de Akkers, met een geslaagd symposium in maart 2014 afgerond. De bevindingen uit het praktijknetwerk hebben een vervolg gekregen in het project Bijen en Vlinders in de Akkers. Dit project wordt mede gefinancierd door het Idylle project van de Vlinderstichting, Leve(n) de dorpen PLG Groningen, Provincie Groningen en ANOG. In 2014 zijn twee bijenvelden, in Veele en Noordbroek, van elk 1 hectare ingezaaid met een bijenmengsel. Bij de twee bijenvelden hebben bijenkasten van imkers gestaan. De imkers hebben enkele stuifmeelmonsters uit de bijenkasten gehaald en deze monsters worden geanalyseerd in Duitsland. Voorbereidingen Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer 2016 De kern van het nieuwe stelsel: een collectieve benadering vanuit de streek zelf en het agrarisch natuur- en landschapsbeheer alleen daar toepassen waar dit het meest kansrijk is voor een goed natuurresultaat. ANOG geeft in een gebiedsofferte aan hoe zij de komende zes jaar natuur en landschap in het werkgebied gaat aanpakken. Dat plan wordt door de provincie na goedkeuring gesubsidieerd en in een overeenkomst beklonken. In het jaar 2014 zijn de eerste stappen gezet om te komen tot een gebiedsofferte. Door ANOG zijn de doelsoorten vastgelegd met daarbij aangegeven de meest kansrijke gebieden. Daarnaast zijn er door ANOG nieuwe pakketten bedacht die nog door de provincie goedgekeurd dienen te worden.
5 Het bedenken van de zogenaamde maatwerkpakketten is in nauw overleg gegaan met agronoom Jules Bos. De genomen stappen zijn in overleg met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Groninger Landschap en Waterschap Hunze en Aa s genomen. Mooi resultaat, mede door de akkerranden. Foto: A. van der Zijpp In 2014 zijn in de provincie Groningen 46 roepende kwartelkoningen geteld: bijna de helft van de landelijke populatie. Opvallend is de verspreiding dit jaar: van deze 100 broedpaartjes, bevonden zich 46 in de provincie Groningen, waarvan 27 in het Oldambt. Veel van de broedsels kwamen voor in akkers. Bij 9 vestigingen in akkerranden of natuurbraakpercelen is in overleg met ANOG het maaien uitgesteld tot 1 augustus. Foto: André Boven Al jaren gaat het steeds beter met de Kiekendieven en ook de Velduil in Oost-Groningen en daar is dit jaar een zeldzame soort bijgekomen, te weten de Steppenkiekendief. Deze rode lijst soort, die anders bijna nooit in Nederland gesignaleerd wordt, is waarschijnlijk meegetrokken met de Bruine, Grauwe of Blauwe Kiekendieven die hier al jaren naar toe trekken. De steppenkiekendief heeft het 29 dagen volgehouden in het Oldambt. Kenniswerkplaats Veenkoloniën De Kenniswerkplaats Veenkoloniën is een samenwerking tussen kennisinstellingen Terra, van Hall Larenstein en Wageningen University gericht op het stimuleren van innovaties in de Veenkoloniën. Bedrijven kunnen vraagstukken neerleggen bij studenten, docenten en onderzoekers van de groene onderwijs- en onderzoeksinstellingen. ANOG heeft een verzoek ingediend om een communicatieplan uit te werken. Dit verzoek is opgepakt door Van Hall Larenstein studenten en heeft geleid tot een presentatie van dit plan in januari 2014. In het plan is het advies gegeven om een fietsroute te maken langs de akkerranden in het ANOG werkgebied. Dit idee is opgepakt door Terra studenten. In opdracht van ANOG ontwikkelen zij nu een 4-tal fietsroutes door Oost-Groningen.
6 Cursus akkervogelbeheer gegeven door Bauke Koole Op donderdagavond 16 januari 2014 is de akkervogelcursus gegeven door Bauke Koole van start gegaan. Maar liefst 33 agrariërs namen enthousiast deel aan deze 4-delige cursus. PR-activiteiten Op 23 juni bezocht staatssecretaris S. Dijksma (Economisch Zaken) het nieuwe Innovatiecentrum Veenkoloniën in het Drentse Valthermond. Op deze dag was het aan ANOG om nabij het Pagediep aan de staatssecretaris de meerwaarde van natte natuurbraak te laten zien. Een enthousiast clubje boeren en kinderen nam op 28 juni deel aan de excursie langs het Pagediep, waar een aantal ANOG leden natte percelen hebben ingezaaid met een natuurbraakmengsel. Tijdens de open dag op de proefboerderij Ebelsheerd op 1 juli werd er door Henk Smith (bestuurslid ANOG) uitleg gegeven over de vergroeningsmaatregelen en welke consequenties dit kan hebben voor een landbouwbedrijf. Op 19 februari en op 10 september bezocht een afvaardiging van de Provinciale Statenleden commissie Omgeving en Milieu het werkgebied van ANOG. Op 14 september was ANOG aanwezig op het flora en faunafestival in Blauwestad. Stichting Particulier Natuurbeheer Oost Groningen S.P.N.O.G. heeft tweejaarlijks overleg met Reiderwolde v.o.f.. Speerpunten voor 2015 Het komend jaar zal ANOG zich inzetten voor een goed verloop van alle huidige projecten, het initiëren van nieuwe projecten en het uitvoeren van het gebiedscoördinatorschap. Eén van de nieuwe projecten is het voorbereiden van het project uitgesteld maaien op grasland om de legsels van de veldleeuwerik te beschermen. Door het bestuur wordt verder specifiek aandacht gegeven aan verdere professionalisering van de organisatie. Het beheerplan en de gebiedsofferte, waarin het agrarisch natuurbeheer voor de komende 6 jaar wordt verwoord, wordt opgesteld. Er zal ook actief geworven worden voor versterking van het bestuur.