Financiers en partners in het onderzoek. Subsidieregeling KRW

Vergelijkbare documenten
NIEUWSBRIEF. Jaargang 2 Nummer 1 Mei Minder spui met geavanceerde oxidatie

Overzicht regelgeving. Emissieloos Telen:oplossing voor zuiveringsplicht? - Aantal installaties nu goedgekeurd door BZG. - Aantal in pijplijn

HORTICOOP KENNIS EVENT VRUCHTGROENTEN. 23 September 2015 Ellen Beerling Erik van Os, Chris Blok, Jan Janse, Jim v Ruijven

Workshop teeltwisseling substraatteelt

Watervoorziening en emissie bij tomaat

Glastuinbouw Waterdag. update ontstemmettingstechnieken

Handvatten voor terugbrengen emissie gewasbeschermingsmiddelen

Zuiveringstechnieken voor individuele bedrijven

Op weg naar een volledige waterkringloopsluiting voor roos

Emissies uit substraatteelten

Emissie van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen: knelpunten en oplossingen Themabijeenkomst Potanthurium 10 november 2009

Adviseursbijeenkomst Tmt

Hoe kies ik de beste zuiveringstechniek? Hoe kies ik de beste zuiveringstechniek? WaterEvent 5 oktober 2017

HORTICOOP KENNIS EVENT POTPLANTEN. 23 September 2015 Ellen Beerling Erik van Os, Arca Kromwijk, Jim v Ruijven

Monitoren bedrijven met toepassing van geavanceerde oxidatie als waterzuiveringsmethode

Zuiveren lozingswater...

Duurzaam omgaan met Water. Margreet Schoenmakers Programmamanager/ innovatiespecialist Water

Glastuinbouw Waterproof. KOEPELTREKKERS Margreet Schoenmakers, LTO Glaskracht Nederland Ellen Beerling, Wageningen Research BU Glastuinbouw

Emissieloos Telen 2017 Update 31/08/2017 nummer 4

Kunnen we zonder zuivering? Samen naar een minimaal volume afvalwater

16 december 2015 Financiers en partners:

Glastuinbouw Waterproof ; WP5: Haalbaarheidstudie zuiveringstechnieken restant- water substraatteelt

Precision Growing Emissie-vrij telen

Optimalisatie van waterstromen in de glastuinbouw

Optimalisatie bemesting

Afzet spuistroom praktisch bekeken. Stefaan Kint Tuinbouwconsulent Boerenbond

Meststoffen en waterkringloopsluiting in glastuinbouw watersystemen

Welkom bij de informatiebijeenkomst DuurSaam Glashelder/ Bedrijfsadvisering DE BEDRIJFSSCAN

De toekomst van water in de glastuinbouw

Emissieloos Telen 2017 Update 31/07/2017 nummer 3

Waterzuivering in de broeierij

Zuivering recirculatiewater in de rozenteelt, duurproef

Project BRINKERS. Verplichte zuivering spuiwater Project BRINKERS helpt u verder

Praktijknetwerk Recirculatie Potorchidee. Februari 2015 Margreet Schoenmakers, LTO Noord Glaskracht Bonte de Jong, Adviesbureau Potplanten

Consultancy duurzaam gebruik van meeldauwmiddelen

Waterzuivering glastuinbouw

Blauwdruk waterstromen glastuinbouw

Waterbijeenkomst Voorne Konneweg 10 te Tinte. Even voorstellen. Inhoud. Waterkwaliteit en middelenpakket. Achtergronden

Sensoren voor meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen

Technische en economische mogelijkheden voor het zuiveren van spuiwater

Slim omgaan met water en meststoffen door toepassing van sensoren: More Crop per Drop

Welkom bij de informatiebijeenkomst DuurSaam Glashelder/ Bedrijfsadvisering DE BEDRIJFSSCAN

Hoe om te gaan met oplopend Na?

Nieuwe (Emissievrije) Teeltsystemen Glastuinbouw

Studie-avond, november 2013

[ ARTIKEL. Polderproject Woudse Droogmakerij: voorbeeldproject voor verbetering waterkwaliteit. Belangrijke taak waterschap

Eindrapportage Innovatieprogramma Kaderrichtlijn Water. KRW09064: KRW bestendige glastuinbouw waterkringloopsluiting op bedrijfsniveau

Meldingsformulier Activiteitenbesluit glastuinbouw

Slim omgaan met water en meststoffen door toepassing van sensoren: More Crop per Drop. NVTL Studiedag - 1 maart 2011

Bijlage 6 Model voor de rapportage, behorend bij artikel Jaarlijks voor 1 mei inleveren, lees voor invullen eerst de toelichting.

Circulaire watervoorziening glastuinbouw. Glastuinbouw en water. Dr. Ir. Marcel Paalman KWR Watercycle Research Institute

Emissiemanagement en grondgebonden teelt

Onderhoudsplan watertechnische installatie glastuinbouw

Waterbijeenkomsten LTO Glaskracht Nederland. Najaar 2015

Inventarisatie knelpunten emissiebeperking potorchideeën

Jantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw

Technische waterzuivering. Ben Hoogendoorn Product specialist Horticoop Technical Services

Glastuinbouw Waterproof: Haalbaarheidsstudie valorisatie van concentraatstromen (WP6)

HORTICOOP KENNIS EVENT SNIJBLOEMEN (GRONDTEELTEN) 23 September 2015 Ellen Beerling Erik van Os Jim van Ruijven Wim Voogt

Workshop PPS Glastuinbouw Waterproof KPV symposium 19 nov Inhoudelijke toelichting PPS Ellen Beerling (WUR / Programmaleider)

Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt

Zuiveringsplicht glastuinbouw. Ben Kooy Hoogheemraadschap van Rijnland

Opsporen en meten van groeiremming in recirculatiewater en gewas Werkpakket 2 Glastuinbouw Waterproof substraat

Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses

Project emissiemanagement Glastuinbouw 2

SLIM ZUIVEREN MET OPTICLEAR DIAMOND. LTO Noord

Doelmatigheid hergebruik drainagewater en maatwerk gietwatervoorziening

5.2 First flush. Controleaspecten

Teeltwinst door goed watermanagement. - Optimale watergift. - Recirculatie. Johan Nooren, DLV aardbeien. DLV Plant

Hoofdstuk 5. Afwatering

Resultaten monitoring praktijkbedrijven Productie & afzet spuistroom. Els Berckmoes PSKW

MAP meetpunt met invloed van glastuinbouw

Afvalwater en suppletie van gietwater voor het glastuinbouwproject Kanaalzone Terneuzen

Investeringsbeslissing zuivering GBM

6.1 Regels specifiek voor teelt onder glas

Licht, belichting & kwaliteit. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011

Emissiemanagement grondgebonden teelten de lysimeter. Kennisdag Water Zoetermeer, 27 september 2012

Collectieve waterzuivering Dinsdag 19 april 2016

Recirculatie tijdens opkweek, koeling en afkweek van Phalaenopsis

Zuiveringstechnieken. 31 mei Guus Meis, beleidsspecialist Water & Omgeving

Nieuwe teeltsysytemen in de boomkwekerij Irrigatiesystemen en sensoren

Hemelwateropvang: van dimensionering tot praktische aanleg

Recirculatie van water

Welkom bij de informatiebijeenkomst DuurSaam Glashelder/ Bedrijfsadvisering DE BEDRIJFSSCAN

CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide

Waterdagen april, Moerkappele 20 april, Made 26 april, Burgerveen 28 april, Beek en Donk 11 mei, Maasdijk

Telen op tray en containervelden zonder lozing bedrijfsafvalwater

Meldingsformulier inzake het Lozingenbesluit Wvo-glastuinbouw v200907

Glastuinbouw Waterproof, substraatteelt WP5, Fase 3: pilotonderzoek membraandestillatie

Praktijkimplementatie zuiveringstechnieken. J. van Ruijven, E. van Os, E. Beerling en M. van der Staaij. Rapport GTB-1419

Project emissiemanagement Glastuinbouw

Wessel Holtman en Bert van Duijn. Studiedag Zuurstof. TNO Voeding

Natriumgevoeligheid en recirculatie bij Cymbidium in 1 e en 2 e teeltjaar. Arca Kromwijk, Wim Voogt en Johan Steenhuizen.

Studienamiddag & technologiebeurs: Water & recirculatie van probleem naar oplossing?!

Energiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen

Milieumeetlat glastuinbouw wateremissie. Erwin Hoftijser, Bas Allema en Peter Leendertse

Waarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen

Situering waterproblematiek Recirculatie met speciale aandacht voor UV en LZF

Overmatige wortelgroei, Agrobacterium rhizogenes

Glastuinbouw Waterproof: Haalbaarheidsstudie valorisatie van concentraatstromen (WP6)

Transcriptie:

Financiers en partners in het onderzoek Subsidieregeling KRW

Waterkringloopsluiting substraatteelten Jos Balendonck, Ellen Beerling, Chris Blok, Stefan Driever, Theo Gieling, Bram vd Maas, Rob Meijer, Erik van Os - WUR Glastuinbouw Wilfred Appelman, Raymond Creusen, Lourens Feenstra, Norbert Kuipers - TNO Ines van Marrewijk - Groen Agro Control Wessel Holtman, Berry Oppendijk - Fytagoras Matthijs Beelen, Henk Ottema, Sandra van Tol, Huub Welles - LTO Groeiservice

Waterstromen: ingaand intern uitgaand verdamping regenwater condenswater overloop met gewas bassin technische ruimte drainwater Aanvulling: oppervlaktewater, grondwater (+ RO), kraanwater start teelt spui spoelwater eerste water ontsmetter en RO lekken in recirculatiesysteem afvalwater reiniging condens langs de gevel

Redenen om drainwater niet (volledig) te gebruiken Geloosd drainwater + filterspoelwater Natriumnorm wordt overschreden Voorkomen groeiremming door andere factoren Onbalans in voedingstoffen (Angst voor) ziektes

1. Opheffen Groeiremming Onbekende factor zorgt voor groeiremming in roos Reden tot lozen Aantonen: biotoets Fytotoxkit Opheffen: Geavanceerde oxidatie = H 2 O 2 + UV minder lozingen

Opheffen Groeiremming: Duurproef Roos A: standaard B: 100% hergebruik C: 100% hergebruik + H 2 O 2 - UV UV UV UV H 2 O 2 X X Sinds maart 2010: 100% recirculeren zonder groeiremming Per januari 2011: groeiremming in de biotoets Geavanceerde oxidatie (H 2 O 2 -UV) kan veilig worden toegepast

Duurproef Roos: effect op groei % 140 percentage van cumulatief gewicht t.o.v. referentie (A) 130 120 A A: gew standaard, icht UV B B: gew 100% icht recirculatie, UV C C: gew 100% icht recirculatie, UV+H 2 O 2 110 100 90 80 70 60 11 16 21 26 31 36 41 46 51 week

Duurproef Roos: effect op afbraak ijzerchelaat 0 100 250 500 750 1000 IJzer 60 umol/l 50 40 30 20 10 0 50 25 5 H2O2 UV (mj/cm2)

Duurproef Roos: effect op vorming nitriet Nitriet 4 mg/l 3 2 Schadedrempel voor nitriet in roos: 10 mg/l 1 5 0 0 100 250 UV (mj/cm2) 500 750 1000 25 H2O2 (mg/l) 50

Opheffen Groeiremming: andere gewassen Anders dan door Na+ Aangetoond in roos Welke andere gewassen? Behandelbaar met H 2 O 2 +UV in lab. Lange termijn effect?

groeiremming gewas bedrijf # tests >20% 10-20% geen Gerbera a 2 1 1 0 b 2 1 1 0 c 3 2 1 0 d 3 1 1 1 e 1 0 1 0 Paprika a1 1 0 0 1 a2 1 0 1 0 a3 1 0 1 0 a4 1 0 1 0 b 1 1 0 0 c 1 0 1 0 d 1 1 0 0 Tomaat a 1 1 0 1 b 1 0 1 0 c 1 0 1 0 d1 1 0 1 0 d2 1 0 1 0 e 1 1 0 0 f 3 1 1 1 Komkommer a 1 0 1 0

Opheffen Groeiremming: vervolg Volgen bedrijven die geavanceerde oxidatie laten installeren Roos, Gerbera, Potorchidee, Paprika, Komkommer, Tomaat Extra controle op groeiremming met biotoets (Fytotoxkit) Bedrijven lozen minder Zoeken naar oorzaak Zoeken naar aanknopingspunt voor snellere en eerdere detectie Zuurstof

Vraag Is groeiremming op uw bedrijf reden om (deels) niet te recirculeren? Bent u bereidt langer te recirculeren bij toepassing van geavanceerde oxidatie + controle drainwater met biotoets?

REGELING VERBETEREN: Roos Regeling op vast EC deel drain (0.8 ds.m -1 ) Regeling op dynamisch deel EC (50% EC gift)? Vergelijkende berekening met meetgegevens

REGELING VERBETEREN: Liter/m 2 wordt mol/m 2 wk drainfractie unitfractie spui directe spui nitraat gift nitraat lozing nitraat lozing l.l-1 l.l-1 l/m2 l/m2 Mol/m2 Mol.m2 % gift B I J K L M N O F9*E 1-I D-I*C ABS(K) G*C H*L N/M 47 44% 56% 0.08 0.1 20.6 0.8 4% 48 42% 58% 0.04 0.0 19.6 0.4 2% 49 42% 58% 0.20 0.2 18.8 1.9 10% 50 42% 58% 0.15 0.1 18.8 1.4 7% 51 41% 59% 0.55 0.5 19.9 5.2 26% 52 42% 58% 0.25 0.3 16.0 2.6 17%

REGELING VERBETEREN: Vergelijking Tabel 1. Effect van spui regelingen op de uitstoot van water en nitraat. gift spui spui spui nitraat nitraat reële reële Regeling Mol.m2 Mol/m2 % l/m2 l/m2 % 0.70 EC 1410 212 15.1% 1329 154 11.6% 0.80 EC 1410 128 9.1% 1329 92 7.0% 0.90 EC 1410 64 4.5% 1329 46 3.5% Dynamisch 40% 1410 191 13.5% 1329 145 10.9% Dynamisch 50% 1410 71 5.1% 1329 55 4.2% Dynamisch 60% 1410 15 1.1% 1329 11 0.9%

Kosten spui Meststoffen: 1 EC=0,50 + Water: ca. 0,60 1,10 /m 3 Potplanten: gem. 300 m 3 /jaar/ha. 330 /jaar/ha Phalaenopsis: bijna 0 > 6000 m 3 /jaar/ha! 6600 /jaar/ha LTO Groeiservice Project Emissiemanagement 2010 Hergebruik is: Licence to produce Kosten besparing Behoud middelenpakket!

6% 4% 2% 0% 8% % N spui vast ingestelde EC dynamische EC REGELING VERBETEREN: Roos nu 6% 4% 2% 0% 0.70 EC 0.80 EC 0.90 EC

REGELING VERBETEREN: Andere opties Regelen op opname concentratie Regelen op doorspoel% wortelomgeving ipv drain%

REGELING VERBETEREN: plantopname 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 gift drain gift-drain 2.0 1.0 0.0 NH4(mmol) K(mmol) Na(mmol) Ca(mmol) Mg(mmol) NO3(mmol) Cl(mmol) SO4(mmol)

REGELING VERBETEREN: Conclusies Dynamische drainbijmenging bespaart 50% spui Ook natrium, groeiremmers en GBW elimineren! Regelen op opname concentratie Regelen doorspoel% wortelomgeving ipv drain% Interessant omdat: Maatschappelijke verplichting Nabewerken ivm GBM wordt goedkoper Meer inzicht in de teelt (opbrengst perspectief).

Financiers en partners in het onderzoek Subsidieregeling KRW