Beheer en onderhoud van leidingwaterinstallaties Cursusboek Nieuwegein, 2012 w w w. w a t e r o p l e i d i n g e n. n l
Stichting Wateropleidingen, november 2012 Groningenhaven 7 3433 PE Nieuwegein Versie 1.5 Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Wateropleidingen.
Inhoudsopgave 1 Veilige en betrouwbare drinkwaterinstallaties... 1 1.1 Leerdoelen... 1 1.2 Inleiding... 1 1.3 Wettelijke kwaliteitseisen gesteld aan drinkwater... 1 1.4 Risico s voor microbiologische en chemische besmetting... 4 1.5 Organisatie van de inspectie... 5 1.6 Europese samenwerking... 10 1.7 Inspectiebeleid... 11 1.7.1 Inspectiebeleid tot heden... 11 1.7.2 Controle drinkwaterinstallaties (zie ook HOOFDSTUK 6)... 12 2 Wet- en regelgeving... 15 2.1 Leerdoelen... 15 2.2 Inleiding... 15 2.3 De Drinkwaterwet... 16 2.3.1 Inleiding... 16 2.3.2 Oorsprong... 17 2.3.3 Herziening... 17 2.4 Drinkwaterbesluit... 18 2.4.1 Inleiding... 18 2.4.2 Controle op leidingwaterinstallaties... 19 2.4.3 Meetprogramma s... 20 2.5 Algemene Voorwaarden Drinkwater... 20 2.6 Aansluitvoorwaarden Drinkwater... 22 2.7 NEN 1006: Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties... 23 2.7.1 Waterwerkbladen... 26 2.8 Andere NEN-normen... 26 2.9 Woningwet en Bouwbesluit... 26 2.10 Arbeidsomstandighedenwet (Arbo-wet)... 27 2.11 Installateurs... 27 2.11.1 REW- erkend installatiebedrijf... 28 2.11.2 Gecertificeerd installatiebedrijf... 28 2.11.3 Doe hetzelver en niet-erkende installateur... 28 2.12 Controlebeleid voor nieuwe installaties... 29 2.12.1 Woningen... 29 2.12.2 Andere percelen dan woningen... 29 2.12.3 Inspectierichtlijn... 29 2.12.4 Het niet voldoen aan de publieke regelgeving.... 30 3 Waterbehandeling en waterbehandelings- toestellen... 31 3.1 Leerdoelen... 31 3.2 Hard en zacht water... 31 3.3 Waarom centraal ontharden?... 33 3.3.1 Conditionering... 33 3.3.2 Milieu... 34
3.4 Kalk- en kalk-sodaproces... 35 3.5 Ontharding door middel van ionenwisseling... 35 3.6 Ontharding door magnetisme (FAK-apparaten)... 40 3.7 Hyperfiltratie... 40 3.7.1 Principe en werking van omgekeerde osmose... 40 3.8 Onderscheid omgekeerde osmose, ultrafiltratie en microfiltratie... 42 4 Ontwerp en aanleg van leidingwaterinstallaties... 43 4.1 Leerdoelen... 43 4.2 Algemene aanwijzingen... 43 4.3 Algemene ontwerpregels... 43 4.4 Bodemverontreiniging... 44 4.5 Leidingmaterialen... 44 4.5.1 Koper en koperlegeringen... 45 4.5.2 PVC... 46 4.5.3 PE... 47 4.5.4 Flexibel kunststof systemen... 48 4.5.5 Loden leidingen... 49 4.6 Materiaalaanduiding en (kleur)codering... 50 4.7 Corrosiepreventie... 51 5 Beveiliging tegen terugstroming... 53 5.1 Leerdoelen... 53 5.2 Inleiding... 53 5.3 Terugpersing en terugheveling... 54 5.3.1 De pers-kruisverbinding... 54 5.3.2 De zuig-kruisverbinding... 54 5.3.3 Drukverlaging... 55 5.4 Beveiligingen... 55 5.5 NEN-EN 1717... 56 5.5.1 Indeling in vloeistofklassen... 57 5.5.2 Druksituaties... 58 5.6 Beveiligingstoestellen... 62 5.6.1 Keerklep... 62 5.6.2 Beluchters... 63 5.6.3 Dubbele keerklep met verschildrukzones... 65 5.6.4 Onderbreking... 67 5.6.5 Toepassingsvoorbeelden van reservoirs... 70 5.6.6 Voorraadbakken en onderbrekingen, niet bestemd voor drinkwater... 71 5.6.7 Druksverhogingspompen aangesloten op een reservoir... 73 5.7 Aansluiting warmwatertoestel (inlaatcombinatie)... 74 6 Toestellen in leidingwaterinstallaties... 77 6.1 Leerdoelen... 77 6.2 Drukverhogingsintallaties... 77 6.2.1 Berekening drukverhogingsinstallaties... 80 6.2.2 Soorten drukverhoginginstallaties... 81 6.2.3 Drukverhogingsinstallatie met membraanvat... 83
6.2.4 Uitvoeringsvormen drukverhogingsinstallaties... 84 6.2.5 Berekeningsrichtlijn membraanvat met klein volume... 90 6.3 Afsluiters en kranen... 95 6.3.1 Regelafsluiter... 97 6.3.2 Automatische vulafsluiters... 98 6.3.3 Drukverminderingstoestellen... 98 6.3.4 Minimum drukbeveiligingstoestellen... 100 6.3.5 Volumestroombegrenzers... 100 6.4 Warmwatervoorziening en warmwatertoestellen... 102 6.4.1 Voorschriften bij warmwaterinstallaties... 103 6.4.2 Berekening leidingnet... 103 6.4.3 Comfortaspecten... 105 6.4.4 Systemen van warmwatervoorzieningen... 106 6.4.5 Soorten warmwatertoestellen... 109 6.4.6 Doorstroomtoestellen... 110 6.4.7 Grote doorstroomtoestellen... 112 6.4.8 Doorstroomtoestellen met indirecte verwarming... 113 6.4.9 Voorraadtoestellen... 116 6.4.10 Alternatieve installaties voor warm tapwaterbereiding... 123 6.4.11 Aansluiting warmwatertoestel (inlaatcombinatie... 127 6.4.12 Expansievat in plaats van afvoer ontlastwater... 128 6.5 Brandblusvoorzieningen en toestellen... 129 6.5.1 Ketelloze drukverhogingsinstallatie... 129 6.5.2 Sprinklerinstallaties... 130 6.5.3 Brandslanghaspels... 131 6.5.4 Nooddouches... 132 7 Legionella... 135 7.1 Leerdoelen... 135 7.2 Inleiding... 135 7.2.1 Legionellapreventie in collectieve Drinkwaterinstallaties... 135 7.2.2 Regelgeving... 135 7.3 Microbiologie... 137 7.3.1 Eigenschappen van Legionellabacteriën... 137 7.3.2 Aanwezigheid in Drinkwaterinstallaties... 137 7.3.3 Legionellose... 138 7.3.4 Wat zijn de verschijnselen van de veteranenziekte... 138 7.3.5 Risicofactoren... 138 7.3.6 Beheersmaatregelen... 139 7.3.7 Alternatieve beheersmethode... 141 7.3.8 Voorzorgsmaatregelen bij watersystemen... 143 7.4 Risicoanalyse... 145 7.4.1 Voorschriften voor risicoanalyse... 145 7.4.2 Risicoanalyse Kritische componenten... 145 7.4.3 Checklist beoordeling Drinkwaterinstallaties... 146 7.5 Risicokwalificatie en -beoordeling... 146 7.6 Van Risicobeoordeling naar beheersplan... 148 7.6.1 Modelbeheersplan... 149 7.6.2 Aandachtspunten bij opstellen beheersplannen... 150
7.6.3 Toezichthouder en controleur... 150 8 Beheer en onderhoud van de leidingwaterinstallatie... 151 8.1 Leerdoelen... 151 8.2 Inleiding... 151 8.3 Indeling in risicoklassen... 152 8.4 Objectmatrix... 153 8.4.1 Indelingsmatrix... 155 8.5 Verplichtte beheerstaken... 155 8.5.1 Het belang van beheer... 155 8.5.2 Verplichte beheerspakketten... 156 8.5.3 Waterwerkblad 1.4G... 158 8.5.4 Meetprogramma... 158 8.6 Risico s... 158 8.6.1 Inleiding... 158 8.7 Beheer... 159