Betekenis van collectieve leidingwaterinstallaties

Transcriptie

1 leidingwater. Scheffer Beheer wordt een belangrijk aspect Betekenis van collectieve leidingwaterinstallaties Nederland telt zo n collectieve leidingwaterinstallaties. e regelgeving hiervoor is complex. Het wettelijk kader wordt gevormd door zowel de oningwet als de aterleidingwet. e verplichting tot beheer van collectieve leidingwaterinstallaties volgt naast de Aansluitvoorwaarden rinkwater ook uit de zorgplicht voor eigenaren. Voor bepaalde installaties zijn een aantal aanvullende beheerstaken verplicht. Het begrip collectieve leidingwaterinstallatie komt niet voor in het hoofdstuk termen en definities van de Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVI 2002), vastgelegd in NEN aarin staan wel definities voor collectieve watervoorziening, collectief leidingnet en leidingwaterinstallatie. In de voorgaande versie van de AVI (uitgave 1981) bestonden deze begrippen nog niet (tabel 1). Het begrip leidingwaterinstallatie komt weer niet voor in de aterleidingwet en wordt slechts één keer genoemd in het aterleidingbesluit, in bijlage F. e wetgeving spreekt dus over en collectief leidingnet. Maar voor het gemak worden deze begrippen in de communicatie, ook door Vrom, samengevat onder de noemer collectieve leidingwaterinstallaties. Met collectief wordt bedoeld het verstrekken van leidingwater aan derden; dat wil zeggen, buiten de huiselijke kring. erden zijn dus niet alleen klanten en bezoekers, maar ook werknemers. Leidingwater is in NEN 1006 gedefinieerd als water, bestemd om te drinken, te koken, voedsel te bereiden of voor andere huishoudelijke doeleinden. Leidingwater kan zijn drinkwater, warmtapwater of huishoudwater. e definitie in NEN 1006 voor leidingwater wijkt weer af van die in de aterleidingwet. at komt omdat in NEN 1006 ook water uit individuele huishoudwaterinstallaties onder het begrip leidingwater valt. NEN 1006 bedoelt met een leidingwaterinstallatie een collectieve watervoorziening, collectief leidingnet en/of een woninginstallatie. Collectieve watervoorzieningen zijn situaties waar het leidingwater door een ander dan een waterleidingbedrijf wordt gewonnen of behandeld voor dat het aan derden beschikbaar wordt gesteld. Behandeld heeft hier betrekking op warmtapwaterbereiding, ontharding of andere behandeling. Collectieve leidingnetten zijn aangesloten op het net van het waterleidingbedrijf of en hebben uitsluitend een distributiefunctie voor het aan derden leveren of beschikbaar stellen van leidingwater. Samengevat; collectieve leidingwaterinstallaties verstrekken leidingwater aan derden. In afbeelding 1 is een overzicht van collectieve leidingwaterinstallaties gegeven. REGELGEVING e regelgeving voor collectieve leidingwaterinstallaties is complex (tabel 2). Het wettelijk kader wordt gevormd door zowel de oningwet als de aterleidingwet. e oningwet verklaart, via het Bouwbesluit en de Regeling Bouwbesluit, NEN 1006 (ook) van toepassing op collectieve leidingwaterinstallaties. In deze norm zijn technische voorschriften opgenomen voor de constructie van leidingwaterinstallaties. e aterleidingwet verklaart, via het aterleidingbesluit, NEN 1006 van toepassing voor het leidingnet van een, voor zover dat geen deel uit maakt van een gebouw. Het aterleidingbesluit regelt de verantwoordelijkheid van de kwaliteit van leidingwater tot aan het tappunt. Eigenaren van collectieve leidingwaterinstallaties zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van het leidingwater dat zij aan derden verstrekken. Voor alle collectieve leidingwaterinstallaties worden eisen en voorschriften gesteld aan de inrichting, het beheer en de informatieverstrekking aan gebruikers over de kwaliteit van het leidingwater. Eigenaren van collectief leidingnet leidingwaterinstallatie leidingen, fittingen en toestellen, tijdelijk, maar anders dan voor bevoorrading, of permanent aangesloten op het distributienet van een waterleidingbedrijf of van een, met behulp waarvan leidingwater aan derden ter beschikking wordt gesteld landgebonden voorziening, niet zijnde een waterleidingbedrijf, voor de winning of behandeling van water dat met een leiding of distributienet als leidingwater ter beschikking wordt gesteld installatie bestaande uit leidingen, fittingen, waterbehandelingstoestellen en andersoortige toestellen leidingwater wordt afgenomen dan wel ter beschikking wordt gesteld. Met een leidingwaterinstallatie wordt bedoeld een, collectief leidingnet en/of een woninginstallatie 188 Tabel 1.Termen en definities.

2 bepaalde collectieve leidingwaterinstallaties zijn bovendien verplicht om een meetprogramma op te stellen en uit te voeren (tabel 3). Verder zijn er, op grond van hoofdstuk IIIC van het aterleidingbesluit, voor eigenaren van bepaalde collectieve leidingwaterinstallaties (circa ), voorschriften met betrekking tot de preventie van legionella in leidingwater, (tabel 4). Het betreft hier de zogenoemde midden en hoog risicolocaties volgens de indeling van het LCI (Landelijk Coördinatiestructuur Infectieziektenbestrijding). Onder hen vallen eigenaren van ziekenhuisvoorzieningen en daarmee vergelijkbare inrichtingen, gebouwen met een logiesfunctie, opvangcentra voor asielzoekers, gebouwen met een celfunctie, badinrichtingen, kampeerterreinen en jachthavens. ie voorschriften hebben ondermeer betrekking op het uitvoeren van een risicoanalyse, het opstellen van een beheersplan, het uitvoeren van het beheersplan en het bijhouden ervan in een logboek.voor deze eigenaren geldt bovendien een periodieke meetverplichting op de aanwezigheid van legionella in het leidingwater. e overige eigenaren, die van de laag risicolocaties, hebben de plicht ervoor te zorgen dat het leidingwater dat zij aan derden ter beschikking stellen, geen micro-organismen, parasieten of stoffen bevat in aantallen per volume-eenheid of concentraties die nadelige gevolgen voor de volksgezondheid kunnen hebben. e spreken hier dus over een zogeheten zorgplicht. Voor de in collectieve leidingwaterinstallaties te gebruiken en toe te passen materialen en chemicaliën is er vanuit het aterleidingbesluit de Regeling materialen en chemicaliën (Regeling Matchem). e Regeling Matchem is mede gebaseerd op artikel van het Bouwbesluit. aarin is bepaald dat bij ministeriële regeling voorschriften kunnen worden gegeven omtrent het in een bouwwerk toepassen van materialen, waaruit ondermeer toxische stoffen kunnen vrijkomen. oordat ook artikel van het Bouwbesluit ten grondslag ligt aan de Regeling Matchem is deze ook van toepassing op bij de distributie van leidingwater toegepaste materialen in (nieuwbouw)gebouwen en andere bouwwerken als bedoeld in de oningwet. Voorschiften in het aterleidingbesluit voor collectieve huishoudwaterinstallaties zijn in voorbereiding. Vrom is echter terughoudend bij de levering van huishoudwater via collectieve systemen binnen de perceelgrens. Hemelwater en grondwater (bijvoorbeeld in gebieden met grondwateroverlast) acht Vrom als potentiële bronnen geschikt. Oppervlaktewater als bron, maar eveneens in een korte kringloop gerecirculeerd en gezuiverd (huishoudelijk) afvalwater wil Vrom als bron voor huishoudwater uitsluiten. e toepassing van dit huishoudwater wil Vrom alleen toestaan voor closetspoeling. Afbeelding 1. Overzicht collectieve leidingwaterinstallaties. O/A 1. Zelfstandige drinkwater in eigen beheer wordt gewonnen en gezuiverd. 2. Collectieve watervoorziening drinkwater, geleverd door het waterleidingbedrijf, wordt onthard of anderszins wordt behandeld. 3a. Collectief leidingnet warm tapwater wordt geleverd dat is afgenomen van een energiedistributiebedrijf. 3b. Collectieve watervoorziening drinkwater, geleverd door het waterleidingbedrijf, wordt verwarmd. 4. Collectief leidingnet onbehandeld drinkwater wordt geleverd dat is afgenomen van het waterleidingbedrijf. collectieve collectief leidingnet behandeling tot drinkwater watervoorziening behandeling tot warm tapwater O/A ontharding of andere behandeling woninginstallatie leveringspunt voorbeeld van een appartementencomplex collectieve leidingwaterinstallatie 189

3 190 ONTERP- EN UITVOERINGSRICHTLIJNEN e voorschriften in NEN 1006 zijn algemeen gehouden. In de Vewin-werkbladen Leidingwaterinstallaties [1] zijn die voorschriften nader uitgewerkt. In de erkbladen staan ook voorbeelden die ten minste aan de gestelde algemene eisen uit NEN 1006 voldoen. Er wordt vanuit gegaan dat als aan de erkbladen is voldaan de collectieve leidingwaterinstallatie overeenkomstig NEN 1006 is. Omdat het Bouwbesluit uitgaat van minimum eisen geldt dit principe ook voor NEN 1006 en de erkbladen.voor meer dan standaardregels verwijzen de erkbladen naar Isso-publicatie 55 Tapwaterinstallaties voor woon- en utiliteitsgebouwen. Bij een herziening zou de titel van deze publicatie moeten luiden: Collectieve leidingwaterinstallaties. 1 Europese rinkwaterrichtlijn (98/83/EG), in werking getreden op 25 december gewijzigde aterleidingwet, in werking getreden op 1 augustus gewijzigd aterleidingbesluit, in werking getreden op 28 december Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVI-2002), NEN 1006, is op grond van de oningwet (via het Bouwbesluit) en de Regeling Bouwbesluit 2003 van toepassing verklaard voor nieuwbouw, per 1 januari 2003 en per 1 september 2005 inclusief wijzigingsblad A1 (2005).Voor bestaande bouw is van toepassing AVI-1981 (NEN 1006), inclusief correctieblad januari 1990 Regeling materialen en chemicaliën leidingwatervoorziening, in werking getreden op 1 januari 2003 regels met betrekking tot de preventie van legionella in leidingwater, aterleidingbesluit, hoofdstuk IIIC, in werking getreden op 28 december 2004 Tabel 2. Regelgeving voor collectieve leidingwaterinstallaties. 2. Beheer en onderhoud aan de waterleidinginstallaties is bij uitstek een taak voor de gecertificeerde installateur. (Foto: Chris Pennarts) Om behulpzaam te zijn bij het voldoen aan de eisen van hoofdstuk IIIC van het aterleidingbesluit is er de Isso-publicatie 55.1 Handleiding legionellapreventie in leidingwater. eze handleiding geeft een uitwerking voor de risicoanalyse van collectieve leidingwaterinstallaties en geeft voorstellen voor installatieaanpassingen en regels om een beheersplan op te stellen. e eigenaar van een collectieve leidingwaterinstallatie, die niet valt onder hoofdstuk IIIC van het aterleidingbesluit, bepaalt zelf hoe hij aantoont dat aan eerder genoemde zorgplicht is voldaan. Voor deze eigenaren is er de Isso-publicatie 55.2 Handleiding Zorgplicht legionellapreventie collectieve leidingwaterinstallaties. Isso ontwikkelt thans enkele, van Isso-publicatie 55.2 afgeleide, branchespecifieke publicaties voor de invulling van de zorgplicht. In de praktijk blijkt dat opdrachtgevers veelal, middels bestekken, bij oplevering van een collectieve leidingwaterinstallatie ter preventie van legionella een risicoanalyse en een beheersplan verlangen. us ongeacht of de locaties vallen onder hoofdstuk IIIC of onder de zorgplicht van het aterleidingbesluit. AANSLUITVOORAAREN Voor de aansluiting van een collectieve leidingwaterinstallatie op zijn leidingnet, stelt het waterleidingbedrijf voorwaarden. eze zijn ontleent aan de Model Aansluitvoorwaarden rinkwater 2004 van de Vewin [2]. e huidige wetgeving legt nadrukkelijk aan degene aan wie aangesloten leidingen en toestellen behoren de plicht op zorg te dragen dat deze redelijkerwijs geen gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van het waterleidingbedrijf kan opleveren. Een belangrijk artikel uit de Aansluitvoorwaarden rinkwater is die over het aansluiten en leveren. In dat artikel staat onder andere dat het waterleidingbedrijf zich het recht voorbehoudt een nieuwe installatie slechts aan te sluiten en bij wijziging of vernieuwing van een bestaande installatie de levering slechts dan te handhaven, indien de installatie voldoet aan het bepaalde in of krachtens de aansluitvoorwaarden. Als en zolang niet wordt voldaan aan de aansluitvoorwaarden, kan ook het aansluiten of heraansluiten van een drinkwaterinstallatie worden geweigerd, of de aansluiting worden verbroken, dan wel de levering worden geweigerd of beëindigd. Het waterleidingbedrijf bepaalt aan de hand van de Vewinpublicatie Advies over de indeling in risicoklassen van aansluitingen op het leidingwaternet [3] op welke wijze, rechtstreeks of niet rechtstreeks de collectieve leidingwaterinstallaties met het leidingnet van het waterleidingbedrijf moeten

4 specifieke collectieve leidingwaterinstallaties meetprogramma: 1 zelfstandige drinkwater in eigen beheer wordt gewonnen en gezuiverd - opstellen en uitvoeren volgens tabellen Ia, Ib, II en III van bijlage B voor ruim zestig stoffen en micro-organismen genoemd in bijlage A; - ter goedkeuring voorleggen aan de toezichthouder zijn verbonden. e risicoklassen lopen van 1 (laag) tot en met 5 (hoog). e factoren die bij een vaststelling van de risicoklasse een rol spelen zijn: het mogelijk contact met een vloeistofklasse (1 tot en met 5, zie Vewin-werkblad 3.8 [4], paragraaf 3.6); extra risico door de aanwezigheid van andere waterleidingnetten (oppervlaktewater, grijs (gezuiverd) water, grondwater, hemelwater en huishoudwater); extra risico door kans op wijzigingen van de collectieve leidingwaterinstallatie; extra risico door kwetsbaarheid gebruikers (derden); grootte van de collectieve leidingwaterinstallatie (kaliber watermeter Q n 6 of > Q n 6). BEHEER In de Aansluitvoorwaarden rinkwater wordt de verbruiker verplicht de leidingwaterinstallatie op een zorgvuldige en doeltreffende wijze te beheren. Het doel daarvan is dat deze installatie redelijkerwijs geen gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van het bedrijf of het aan derden ter beschikking gestelde water oplevert. e verplichting op zorgvuldig beheer geldt voor alle installaties. e verbruiker is degene die drinkwater van het waterleidingbedrijf betrekt en/of de beschikking heeft over een aansluiting. e verplichting tot beheer van collectieve leidingwaterinstallaties volgt naast de Aansluitvoorwaarden rinkwater ook uit de zorgplicht voor eigenaren, zoals genoemd in het aterleidingbesluit, en uit NEN In Vewin-werkblad 1.4G [5] zijn de beheersaspecten en taken nader uitgewerkt. eze gelden voor alle (collectieve) leidingwaterinstallaties. Eigenaren van bepaalde risicovolle installaties zijn verplicht een aantal aanvullende beheerstaken uit te voeren. e beheerstaken zijn vastgelegd in pakketen (pakket A, B, C en ). Een eigenaar van een installatie kan te maken krijgen met een combinatie van verschillende pakketten.voor een installatie die is ingedeeld in risicoklasse 4 of 5, geldt op grond van de Aansluitvoorwaarden rinkwater dat de verbruiker aantoonbaar moet voldoen aan het gestelde in het Vewin-erkblad 1.4G (tabel 4). CERTIFICERING In de Aansluitvoorwaarden rinkwater staat dat de aanleg en het beheer van de installatie vanzelfsprekend op een deskundige wijze moeten geschieden. aarom wordt in de aansluitvoorwaarden aanbevolen om voor deze werkzaamheden een gecertificeerd installateur (Komo-Instal) in te schakelen of een installateur die is erkend ingevolge de Re- 2 3a 3b 4 drinkwater geleverd door het waterleidingbedrijf wordt onthard of anderszins wordt behandeld collectief leidingnet warmtapwater wordt geleverd dat is afgenomen van een energiedistributiebedrijf drinkwater geleverd door het waterleidingbedrijf wordt verwarmd collectief leidingnet onbehandeld drinkwater wordt geleverd dat is afgenomen van het waterleidingbedrijf - opstellen en uitvoeren volgens tabellen Ic en II van bijlage B voor: zeven parameters, indien het drinkwater wordt onthard en tien parameters, indien het drinkwater anderszins wordt behandeld; - opstellen en uitvoeren indien gemiddeld over een kalenderjaar meer dan 30 m 3 warmtapwater per dag wordt geleverd; - opstellen volgens tabellen Ic en II van bijlage B, voor acht parameters; toezichthouder kan in specifieke gevallen bepalen dat ook voor kleinere installaties een meetprogramma moet worden opgesteld en uitgevoerd - opstellen en uitvoeren indien gemiddeld over een kalenderjaar meer dan 100 m 3 drinkwater per dag wordt geleverd; - opstellen volgens tabellen Ic en II van bijlage B, voor vijftien parameters; toezichthouder kan in specifieke gevallen bepalen dat ook voor kleinere installaties een meetprogramma moet worden opgesteld en uitgevoerd Bijlage A bevat tabellen waaraan het leidingwater aan het tappunt binnen het gebouw of perceel moet voldoen: tabel I: microbiologische parameters tabel II: chemische parameters tabel IIIa: indicatoren bedrijfstechnische parameters tabel IIIb: organoleptische/esthetische parameters tabel IIIc: signaleringsparameters Bijlage B bevat tabellen voor de meetprogramma s: tabel Ia. bewakingsparameters voor drinkwater geleverd door een waterleidingbedrijf of een zelfstandige tabel Ib. auditparameters voor drinkwater geleverd door een waterleidingbedrijf of zelfstandige collectieve voorziening tabel Ic. bepaling van audit- of bewakingsfrequentie voor leidingwater in collectieve voorzieningen die gebruik maken van een door een waterleidingbedrijf of zelfstandige geleverd leidingwater, dat voldoet aan artikel 4, eerste lid en bijlage A tabel II. meetfrequenties behorend bij bewaking en audit tabel III. meetfrequenties voor de gebruikte grondstof, op grond van artikel 6a door de eigenaar van een waterleidingbedrijf en zelfstandige collectieve watervoorziening in acht te nemen bij het opstellen van het programma Bijlage C bevat tabellen voor de analysemethoden: tabel I. parameters waarvoor analysemethoden zijn gespecificeerd tabel II. parameters waarvoor prestatiekenmerken zijn gespecificeerd Tabel 3. Overzicht van de meetprogramma s en de tabellen die zijn opgenomen in de bijlagen van het aterleidingbesluit. 191

5 nr. verplichte beheerstaken artikel erkblad 1.4G pakket A pakket B pakket C pakket 1 periodieke controle of de juiste toestel-beveiligingen zijn aangebracht en ook goed werken 4 X X 2 het beschikbaar hebben en actueel houden van installatietekeningen 15 X 3 controle op voldoende doorstroming / verversing van essentiële leidingdelen. 10 X 4 uitvoeren van verplichte meetprogramma s (ook op drinkwaterreservoirs) 14 X 5 uitvoeren beheersmaatregelen beheersplan legionellapreventie 13 X 6 bijhouden van een overzicht met toestellen en hun beveiligingen 15 X X 7 bijhouden van een logboek 15 X * X 8 bijhouden van controlelijsten 15 X pakket A: installatie ingedeeld in risicoklasse 4, kans op wijzigingen en de watermeter > Q n 6 pakket B: installatie ingedeeld in risicoklasse 5, kans op wijzigingen en de watermeter > Q n 6 pakket C: kwetsbaarheid gebruikers middelmatig of hoog pakket : drinkwatergebruik > 100 m 3 per dag of warmtapwatergebruik > 30 m 3 per dag of behandeling van drinkwater, bestemd of mede bestemd voor menselijke consumptie en hygiëne * het aantoonbaar maken dat de toestelbeveiligingen zijn gecontroleerd en goed werken, kan door het bijhouden van een (eenvoudig) logboek of via een gelijkwaardig registratiesysteem. Tabel 4.Verplichte beheerstaken voor collectieve leidingwaterinstallaties. geling Erkenning Installatiebedrijven. e Stichting KBI beheert certificeringsregelingen voor collectieve leidingwaterinstallaties. Het procescertificaat Komo-Instal op basis van BRL 6000 samen met het bijzondere deel BRL , rechtvaardigt het vertrouwen dat de collectieve leidingwaterinstallatie voldoet aan de voorschriften van het Bouwbesluit. Certificering is mogelijk voor de aspecten Ontwerpen, Uitvoeren (realiseren) en Beheer. Voor dit laatste aspect is een aanvulling op BRL in procedure. Het procescertificaat Legionella preventieadvisering voor collectieve leidingwaterinstallaties van de Stichting KBI op basis van de BRL 6010, rechtvaardigt het vertrouwen dat een risicoanalyse en een beheersplan voor legionellapreventie voldoen aan de regels in hoofdstuk IIIC van het aterleidingbesluit. ter beschikking gestelde leidingwater. Uit de Inspectierichtlijn 2005 van de Vrom-Inspectie [6] blijkt dat de controle eveneens betrekking heeft op collectieve leidingwaterinstallaties waar aanvullende eisen worden gesteld om groei van legionella te beperken. Bronnen en verwijzingen: [1] Vewin-erkbladen Leidingwaterinstallaties zijn te bestellen bij SEI (Stichting Erkenning Installatiebedrijven) te Zoetermeer, tel [2] t/m [6] zijn te downloaden uit het aterdossier op infobladen, etc/leidingwaterinstallaties. CONTROLES Het waterleidingbedrijf is ten alle tijden bevoegd te controleren of de collectieve leidingwaterinstallatie of een gedeelte daarvan voldoet aan het bepaalde in of krachtens de aansluitvoorwaarden. Bovendien is in het aterleidingbesluit vastgelegd dat het waterleidingbedrijf de collectieve leidingwaterinstallaties controleert op gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van zijn bedrijf. Ook moet worden gecontroleerd op gevaar voor verontreiniging van het aan derden Auteur. Scheffer, Uneto-VNI Zoetermeer 193