CHRISTIAN BOLTANSKI (1944) Menschlich. Een mirakel dat verdwijnt. Er is de grote en er is de kleine herinnering. De grote staat in de geschiedenisboeken, de kleine niet. Maar het is de kleine herinnering die ons maakt tot wat we zijn. De mens als optelsom van kleine gebeurtenissen, van anekdotes, van wetenswaardigheden.wanneeriemand sterft, zijn het deze herinneringen die verdwijnen. Dat is de echte dood. Tijdens de jaren '70 begon Boltanskimet zijn zoektocht naar resten van zijn eigen verleden. De Verzameling Menschlich Vitrine de Référence, 1970 Boltanski maakte verschillende van deze vitrines waarin hij persoonlijke objecten in tentoonstelt uit zijn eigenverleden. Hijvoertzeop alsreliekenof archeologischevondstenvan verlorenbeschavingen. Het is ookeenmanieromhet Musée de l'homme, het anthropologischmuseum in Parijs, tekarikaturiseren. Menschlich Sinds de uitvinding van de fotografie sterven we twee keer. De eerste keer als we echt doodgaan, de tweede keer als er niemand meer is die ons op foto s kan herkennen. 1
La Réserve des Suisses Morts, 1990 The Reserve of Dead Swiss 1990, Tate Londen 20 Suisses Morts, 1990 Monument voor de Gesneuvelden 1914-18 Biot El Caso, 1988 Het verschil tussen goed en kwaad is niet te zien. Het kwaad is onherkenbaar, goed en kwaad liggen in elke mens besloten. El Caso 2
Monument - Les Enfants de Dijon, 1985 Portretten van leerlingen van een college in Dijon, jaren 70. In iedere volwasseneishetkindverloren gegaan. El Caso Les enfants de Berlin, 1975 Children of North Westminster Community School, 1992 Monument Odessa, 1989 Autel de Lycée Chases, 1988 The Museum of ContemporaryArt, Los Angeles Ik denk dat elk mens waarlijk uniek is, en dat tegelijk die uniciteit danig snel verdwijnt. Snapshots van Joodse studenten in Frankrijk in 1939. Odessa refereertnaarde geboorteplaats van Boltanski s grootvader langsvaderskant. 3
Les Concessions, 1997, De Pont, Tilburg Ik ben een uiterst traditioneel schilder. Zoals alle kunstenaars, werk ik om emoties bij de kijker op te wekken. Ik werk om de wereld te doen lachen en te doen huilen. Ik zou willen dat mensen huilen om mijn werk. Menschlich, 1995, De Pont, Tilburg Les Régistres de Grand Hornu, 1997 Diese Kinder suchen ihre Eltern 1993, 53 zwart-wit foto's met lampjes, De Pont. MARLENE DUMAS Black Drawings, 1991-92, De Pont YASUKUNI-TEMPEL IN TOKYO, het Mitama-festival. 29.000 lantaarns die doden herdenken. 4
Les Bougies 1996, De Pont 12 koperen figuurtjes op zinken console met kaars Schaduwen wijzen naar verdwijning, naar de onmogelijkheid iets voor altijd te houden. Lessons of darkness Het belachelijke en het tragische liggen nooit ver uiteen. L Ange d Alliance La Réservedu Musée d enfantsi et II, 1989 Advento, 1995, Santiago de Compostela Les Anges, Santiago de Compostella, 1995 5
Handafdruk aan het portaal van de Kathedraal van Santiago de Compostella The Missing House, Grosshamburger StrasseBerlijn, 1990 Mes Morts, 2002, schilderijen op metaal en neon Les Regards, Project in Bremen, 2004 Les regards, 2004-2006. Projet d affichage public dans la ville de Darmstadt Das ungeordnete Leben von Maxim Vallentin, 2005 Akademie der Künste, Berlin 6
Monumenta, Grand Palais Parijs, januari 2010 7
CHANCE. Christian Boltanski Biennale van Venetië 2011. Nederlands Fotomuseum Rotterdam 2012 Christian Boltanski: Chance. French Pavilion, Venice Biennale 2011 februari 2012. Christian Boltanskiis begonnen met een nieuw project: Storage Memory. Daarvoor zoekt hij samenwerking met het publiek. Als je lid wordt van het project ontvang je iedere maand tien filmpjes van een minuut. Alle films bij elkaar vormen een soort zelfportret van de kunstenaar. Storage Memory is een kunstwerk whichonlydeathwillput anend to. Het is alleen mogelijk een jaarabonnement af te sluiten. Voor 120 euro krijg je 120 filmpjes toegestuurd. Na een jaar ontvang je een certificaat waarmee Boltanskibevestigt dat je zijn complete filmserie in bezit hebt. Boltanski wil het project voortzetten tot het einde van zijn leven. 8
Boltanski, Les Archives du cœur, 2008 9