A gemeente Eindhoven Evaluatie Nadere Regels subsidie aanvulling kinderopvangtoeslag + begeleiding kinderopvangklanten Aanbevelingen voor 2014 Mens & Maatschappij, Sociale Zekerheid Oktober 2013 kdi/qg13020434
Oktober 2013 evaluatie - aanbeveling voor 2014 Mens & Maatschappij, Sociale Zekerheid Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Mens & Maatschappij, Sociale Zekerheid Datum Oktober 2013 gemeente Eindhoven
Oktober 2013 evaluatie - aanbeveling voor 2014 Mens & Maatschappij, Sociale Zekerheid Inhoudsopgave Inhoudsopgave...3 1 Inleiding 4 2 Inhoud subsidieregeling 4 3 Bevindingen subsidieregeling per september 2013 4 4 Begeleiding kinderopvangklanten door IO 5 4.1 Argumenten voor voortzetting van de begeleiding 6 4.2 Argumenten voor afschaffing van de begeleiding 7 5 Aanbevelingen na evaluatie voor 2014 8 gemeente Eindhoven 3
1 Inleiding Sinds 1 januari 2013 is de volledige toekenning van de kinderopvangtoeslag overgegaan naar de belastingdienst. De eigen bijdrage (niet vergoed door de belastingdienst) is per die datum ook verhoogd. Gemeentes mogen deze eigen bijdrage vergoeden, als zij dat willen. Het college van B&W heeft in haar besluit d.d. 08-01-2013 besloten om gebruik te maken van deze bevoegdheid en heeft hiertoe de Nadere Regels subsidie aanvulling kinderopvang 2013 (verder: subsidieregeling) vastgesteld. De subsidieregeling wordt inmiddels zo n kleine 9 maanden uitgevoerd door de afdeling inkomensondersteuning (IO), dus tijd voor een evaluatie. 2 Inhoud subsidieregeling De volgende groep ouders kan op grond van de subsidieregeling een tegemoetkoming in de eigen bijdrage krijgen: - ouders met een bijstandsuitkering die gebruik maken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling; - ouders die (parttime) werken en een bijstandsuitkering ontvangen; - scholieren jonger dan 18 jaar, die een bijstandsuitkering ontvangen of kunnen ontvangen; - studenten. Het percentage van de vergoeding is net zo hoog als in 2012. Het subsidieplafond voor 2013 is bepaald op 180.000,- Dat wil zeggen dat er in 2013 in totaal niet meer dan 180.000,- vergoed wordt voor de eigen bijdrage kinderopvang. 3 Bevindingen subsidieregeling per september 2013 De subsidieregeling wordt inmiddels zo n kleine 9 maanden uitgevoerd door de afdeling inkomensondersteuning (IO), dus tijd om de subsidieregeling te evalueren. De bevindingen tot nu zijn: 1. het aantal aanvragen is gering (203). Dit geringe aantal komt doordat de studenten, die niet in ons bestand zijn opgenomen, niet weten van het bestaan van de subsidieregeling, terwijl wel gerekend is op hun aanvragen. Inmiddels is deze regeling ook vermeld op onze website (digitaal loket). Bij voortzetting van de subsidieregeling in 2014 is het dan ook aan te bevelen in Groot Eindhoven aandacht te besteden aan de subsidieregeling. 2. van het budget ad 180.000,- is slechts 35.000,- benut. Dit komt door het geringe aantal aanvragen. 4 gemeente Eindhoven
3. in de praktijk blijkt de eigen bijdrage hoog te zijn: er zijn klanten (minima) die, ondanks de subsidie, toch nog maandelijks 200,- moeten betalen voor de kinderopvang. Voor minima onbetaalbaar. 4. tussenschoolse opvangkosten komen voor rekening van de klant, omdat ze niet vergoed kunnen worden op grond van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wk). De kosten variëren van 20,- tot 35,- per maand. Voor onze klanten is dit een behoorlijk bedrag. Bijzondere bijstand voor deze kosten wordt in beginsel niet verstrekt, als de klant een bijstandsuitkering ontvangt, omdat er een mogelijkheid bestaat om deze kosten uit het P-deel te vergoeden. De medewerker IO verwijst de klant dan door naar zijn w-casemanager voor de vergoeding van tussenschoolse opvangkosten. In de overige situaties zal, gelet op de jurisprudentie over de bijzondere bijstand, de noodzakelijkheid van de kosten zelden aanwezig worden geacht. Het college is echter vrij om deze kosten standaard via de bijzondere bijstand te vergoeden. Dan is het buitenwettelijk begunstigend beleid. Ook kan het college de kosten subsidiëren door de te subsidiëren activiteiten uit te breiden met tussenschoolse opvang. 4 Begeleiding kinderopvangklanten door IO De Wk is een complexe wet, waarin met name onze klanten voortdurend alert moeten zijn op het tijdig doorgeven van wijzigingen aan de belastingdienst en gemeente. Te denken valt hierbij aan wijziging in inkomsten, woonsituatie, het volgen van een reintegratietraject, uitstroom naar betaald werk, aantal uren opvang, het uurtarief, en wijziging van de kinderopvanglocatie. Aangezien onze klanten regelmatig deelnemen aan tijdelijke re-integratietrajecten en wisselend parttime werken is begeleiding gewenst. De ervaring leert dat het ontbreken van begeleiding er regelmatig toe kan leiden dat een klant een te hoge of ten onrechte kinderopvangtoeslag ontvangt met alle gevolgen van dien. Naast de uitvoering van de subsidieregeling helpt de afdeling IO de klanten bij het inregelen van een kinderopvangopvangplaats, het aanvragen van kinderopvangtoeslag bij de belastingdienst en het aanvragen van de kinderopvangbijdrage. Een uitgebreid vooronderzoek, ter voorkoming van (nieuwe) schulden en ter bevordering van participatie, maakt deel uit van de begeleiding. Dit is een service en de vraag is of deze service, gezien de ontwikkeling van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving en de ontwikkeling naar het sociaal domein en WIJEindhoven, nog door de gemeente Eindhoven verleend moet worden. gemeente Eindhoven 5
4.1 Argumenten voor voortzetting van de begeleiding De begeleiding van klanten door de medewerker IO bij het inregelen van een kinderopvangplaats, het aanvragen van kinderopvangtoeslag bij de belastingdienst en het aanvragen van de kinderopvangbijdrage heeft voordelen voor zowel de klant als de gemeente. In onderstaand overzicht staan de argumenten die ervoor pleiten om de begeleiding van de klant door de medewerker IO voort te zetten. Argumenten voortzetting begeleiding door IO 1 kinderopvang wordt efficiënt ingezet 2 Er vindt een grondig vooronderzoek plaats ter voorkoming van ontstaan (nieuwe) schulden en ter bevordering van participatie. Toelichting door eerst een goede afweging tussen de noodzaak van een kinderopvangplaats, de duur van de kinderopvang, de kosten en baten te maken, alvorens een kinderopvangplaats te regelen. Dit kan doordat de medewerker IO kennis heeft van de verschillende opvangvormen en de daarbij behorende uurtarieven. De medewerker IO regelt de kinderopvang zo in dat de kinderopvangkosten beperkt worden tot datgene wat nodig is en vergoed wordt en zorgt voor een tijdige beëindiging. Daarmee worden (nieuwe) schulden van de klant voorkomen. Hiermee wordt ook recht gedaan aan de filosofie die achter wetswijzigingen zit, te weten beperking en beheersing van de kinderopvangtoeslagkosten. De medewerker IO doet een vooronderzoek waarmee (nieuwe)schulden en/of het verliezen van een kinderopvangplaats wordt voorkomen. Kinderdagverblijven kunnen de deze service niet verlenen, omdat de belastingdienst veel minder gegevens met hen mag uitwisselen dan met de medewerker IO. De medewerker IO onderzoekt o.a. de woonsituatie, inkomsten, schulden bij de Belastingdienst en recht op kinderbijslag. De medewerker IO is gemachtigd om deze informatie bij de belastingdienst/toeslagen op te vragen. Op basis van die informatie kan precies berekend worden wat de hoogte is van de eigen bijdrage, zodat de klant daarmee rekening kan houden in zijn uitgavenpatroon. Gebeurt dit onderzoek niet dan kan de klant teveel of ten onrechte kinderopvangtoeslag ontvangen. De belastingdienst kan dan de kinderopvangtoeslag verrekenen met de lopende kinderopvangtoeslag, met als gevolg de klant de kinderopvangplaats niet kan betalen en er dus een schuld ontstaat bij het kinderdagverblijf. Het kinderdagverblijf beëindigt de kinderopvangplaats, waardoor de klant niet kan werken, studeren (en mogelijk in de bijstand belandt) of een re-integratietraject volgen. 6 gemeente Eindhoven
3 De medewerker IO heeft korte lijnen met de kinderdagverblijven. Door de korte lijnen een kinderopvangplaats snel geregeld kan worden. Dit is bijvoorbeeld nodig als een bijstandsklant op termijn werk aanvaardt. Ook kan hij bemiddelen indien er betaalproblemen ontstaan om te voorkomen dat de opvang beëindigd wordt. 4 De medewerker IO heeft kennis van kinderopvangwetgeving, voor-en vroegschoolse educatie, peuteropvang en ervaring. Door deze kennis en ervaring wordt de klant snel en goed geadviseerd/geholpen. 4.2 Argumenten voor afschaffing van de begeleiding Begeleiding van de klant door de medewerker IO bij het inregelen van een kinderopvangplaats, het aanvragen van kinderopvangtoeslag bij de belastingdienst en het aanvragen van de kinderopvangbijdrage heeft ook nadelen. In onderstaand overzicht staan de argumenten die ervoor pleiten om de begeleiding de medewerker IO af te schaffen. Betaling van subsidie blijft bij IO/backoffice. Argumenten afschaffing begeleiding door IO 1 Gemeentebrede terugdringing fte 2 Je kunt de klant beter in zijn eigen kracht proberen te zetten, dan van alles voor hem regelen. 3 De generalist WIJEindhoven kan deze begeleiding ook bieden of een ander die dat ook kan (bijv. familielid) hiervoor inschakelen. Toelichting De medewerkers IO zijn met de begeleiding van de klanten binnen het proces van ontvangstaanvraag tot plaatsen kinderen ongeveer 66 uur per week. De administratieve afhandeling is 33 uur per week. Dat betekent dat voor de begeleiding +/- 2,5 fte per jaar benodigd is (66 x 52 wkn = 3432: 1324 inzetbare uren= +/- 2,5 fte). Door het niet meer begeleiden van de klanten komt er capaciteit vrij, die voor andere werkzaamheden kan worden gebruikt. Gezien de landelijke verschuiving naar een participatiemaatschappij kun je de klant beter in zijn eigen kracht proberen te zetten, in plaats van alles voor hem regelen. Door de complexiteit van de Wk houd je altijd een groep klanten over die aangewezen zullen blijven op begeleiding (zie verder punt 3). De generalist WIJEindhoven kent immers de klantsituatie en het is dan ook logisch dat hij de deze begeleiding biedt/laten bieden. Daarmee sluit je aan bij het gedachtegoed van WIJEindhoven en MDT s. Op dit moment is de generalist nog niet actief in alle wijken, maar dat zal in de loop van 2014 wel het geval zijn. gemeente Eindhoven 7
4 Kennis van wet-en regelgeving en ervaring kan door de medewerker IO overgedragen worden aan de generalist. De wet-en regelgeving betreffende kinderopvang is complex. Een generalist kent de wet-en regelgeving niet. Het is dan ook van essentieel belang dat de kennis en ervaring die de medewerker IO heeft tijdig overgedragen wordt aan de generalist. 5 Aanbevelingen na evaluatie voor 2014 Aanbevelingen 1 De gemeentelijke kinderopvangbijdrage verhogen tot de maximale rijksnorm. (tabel en uurtarief aan de hand waarvan de belastingdienst de kinderopvangtoeslag berekent) Toelichting De te betalen eigen bijdrage is afhankelijk van het gezamenlijk toetsingsinkomen. De hoogte van het toetsingsinkomen, aan de hand waarvan de eigen bijdrage wordt berekend, wordt jaarlijks landelijk vastgesteld. Deze varieert tussen 9,3% en 11, 9% voor het eerste kind en 6,7% voor het tweede of volgende kind dat gebruik maakt van de kinderopvang. In de praktijk blijft, na subsidiëring van een deel van de eigen bijdrage, toch nog een behoorlijk bedrag over, soms 200,- per maand, welke voor rekening komt van de klant. Voor een bijstandsklant en een student kan dit participatiebelemmerend zijn. Aangezien het aantal aanvragen in de praktijk meevalt en er in de begroting voor 2014 al rekening is gehouden met het een budget van 180.000,- voor de uitvoering van deze subsidieregeling kan een verhoging van de tegemoetkoming in de eigen bijdrage kinderopvang makkelijk gefinancierd worden. 2 De te subsidiëren activiteiten uitbreiden met tussenschoolse opvang. De tarieven voor tussenschoolse opvang variëren per school. Gemiddeld liggen de kosten tussen de 20,- en 35,- per maand per kind. Een bijstandsklant of student hoeft dan geen bijzondere bijstand aan te vragen of een beroep te doen op het P-budget. 3 Een besluit nemen over het al dan niet voortzetten van de begeleiding van de klanten met het regelen van kinderopvang en kinderopvangplaats. Optie 1: stoppen met begeleiding en het geheel aan de klant overlaten. Optie 2: begeleiding geheel laten doen door medewerker IO. Optie 3: begeleiding geheel laten doen door de generalist. Optie 4: begeleiding door zowel de generalist als medewerker IO. De generalist, die de klantsituatie kent onderzoekt mogelijkheden binnen eigen netwerk. Indien dit niet lukt dan maakt hij gebruik van de expertise van de medewerker IO en vraagt hem om advies. 8 gemeente Eindhoven
4 Indien besloten wordt om de begeleiding voort te zetten, dan verdient het de voorkeur om de begeleiding volledig te laten doen door de generalist WIJEindhoven, zodra hij in alle wijken actief is (medio/eind 2014). 5 Het bestaan van de subsidieregeling communiceren via Groot Eindhoven en eventueel voorlichting geven via Summacollege. Dit is in lijn met de ontwikkeling naar een participatiemaatschappij, WIJEindhoven en de structuur van het sociaal domein Eindhoven. Om het proces van begeleiding door de generalist WIJEindhoven soepel te laten verlopen is het belangrijk dat de kennis en ervaring die de medewerkers IO hebben aan hen op tijd wordt overgedragen. Met deze communicatie bereiken we ook studenten. gemeente Eindhoven 9