RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST van 22 februari 2019 met nummer RVERKB/1819/0040 in de zaak met rolnummer 1819-RVERKB-0038 Verzoekende partij Mijnheer fgfgfh wonende te 9880 Aalter, Kasteelstraat 27; Mijnheer fgfgfh, wonende te 9881 Aalter, Moerstraat 52; beiden vertegenwoordigd door meester Frank BURSSENS, Bollebergen 2A, bus 20 9052 Gent waar woonstkeuze wordt gedaan. Betrokken partijen: Betrokken partijen 1 De gemeente AALTER met zetel te 9880 Aalter, Europalaan 22 vertegenwoordigd door het college van burgemeester en schepenen 2. Het OCMW van de gemeente Aalter, met zetel te 9880 Aalter, Europalaan 22 vertegenwoordigd door het Vast Bureau beiden vertegenwoordigd door meester Cies GYSEN, optredend voor GYSEN DE KEYSER SWERTS genaamd GD&A Advocaten, met zetel te 2800 Mechelen, Antwerpsesteenweg 16-18, waar woonstkeuze wordt gedaan. De heer Pieter DE CREM, voorzitter van de OCMW-raad van de gemeente AALTER met zetel te 9880 Aalter, Europalaan 22. 3. mevrouw fgfgfh, wonende te 9880 Aalter, Teerlingstraat 10 3A. 4. de heer fgfgfh, wonende te 9880 Aalter Teerlingstraat 10 3A. RVERKB 1
I. VOORWERP VAN HET BEZWAAR Het bezwaar, ingesteld bij aangetekend schrijven 16 januari 2019 (postdatum) tegen ontvangstbevestiging strekt er toe, De beslissing van de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn genomen op de raad voor het maatschappelijk welzijn van 2 januari 2019 onder behandeling van agendapunt 5, om de voordrachtsakte van Open VLD Plus ingediend op 12 december 2018, onontvankelijk te verklaren en om de zetel van Open VLD Plus in het Bijzonder comité voor de sociale dienst in te vullen middels een geheime stemming na het loslaten van de zetelverdeling. te vernietigen. II. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING Verzoeker fgfgfh is gemeenteraadslid voor de lokale lijst Open VLD Plus en indiener van een onontvankelijk verklaarde voordrachtsakte voor de leden van het Bijzonder comité voor de sociale dienst, verzoeker fgfgfh is lid van de lokale lijst Open VLD Plus en voorgedragen kandidaat-lid voor het Bijzonder comité voor de sociale dienst Aalter via de door de eerste verzoekende partij ingediende voordrachtsakte. Het bezwaar van de verzoekers is gedateerd op 14 januari 2019 en op de griffie van de Dienst van de Bestuursrechtscolleges, hierna DBRC te noemen, ontvangen op 18 januari 2019. Bij aangetekend schrijven van 23 januari 2019 heeft de griffie van de DBRC de volgende mogelijke belanghebbende partijen in kennis gesteld van het ingediend bezwaar, van de zitting van 15 februari 2019 en uitgenodigd om binnen een termijn van 15 dagen desgewenst een nota in te dienen: - de heer Pieter DE CREM, voorzitter van de OCMW-raad van de gemeente AALTER - mevrouw fgfgfh, indiener van een onontvankelijk verklaarde voordrachtsakte voor de leden van het Bijzonder comité voor de sociale dienst, en gemeenteraadslid voor de lokale lijst Open VLD Plus - de heer fgfgfh voorgedragen kandidaat-lid voor het Bijzonder comité voor de sociale dienst Aalter via de door de derde betrokken partij ingediende voordrachtsakte - Per aangetekend schrijven, gedateerd op 7 februari 2019 en op de griffie van de DBRC ontvangen op 8 februari 2019, hebben de gemeente Aalter en het OCMW Aalter, eerste en tweede belanghebbende partij, een nota met opmerkingen en een overtuigingsstuk ingediend. Er was een inventaris toegevoegd in fine van de nota. RVERKB 2
Bestuursrechter Luc Vermeiren heeft verslag uitgebracht. De verzoekende partij en de eerste en tweede betrokken partij verschijnen op de zitting. Advocaat Evelien DE WINNE loco advocaat Frank BURSSENS voert het woord voor de verzoekende partijen. Advocaat Wim MOMMAERS loco advocaat Cies GYSEN voert het woord voor de eerste en tweede betrokken partij. De derde en vierde betrokken partijen, hoewel behoorlijk opgeroepen, verschijnen niet op de zitting. Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. III. FEITEN Op 2 januari 2019 besliste, aldus verzoeker, de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn op de raad voor het maatschappelijk welzijn van 2 januari 2019 onder behandeling van agendapunt 5, om de voordrachtsakte van Open VLD Plus ingediend op 12 december 2018, onontvankelijk te verklaren en om de zetel van Open VLD Plus in het Bijzonder comité voor de sociale dienst in te vullen middels een geheime stemming na het loslaten van de zetelverdeling. In de notulen van de raad van het OCMW van Aalter van 2 januari 2019 onder het agendapunt Verkiezing van de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst wordt dit aldus verwoord Overwegende dat voor Open Vld Plus twee voordrachtsakten werden ingediend; dat het gegeven dat er twee akten zijn impliceert dat er voor die lijst meer kandidaat-leden werden voorgedragen dan het aantal dat aan de lijst of groep van lijsten is toegewezen overeenkomstig artikel 91 van het decreet over het lokaal bestuur; dat die twee akten op zich ontvankelijk zijn maar dat het globaal blijft dat er nooit meer kandidaten per lijst kunnen worden voorgedragen dan toegewezen aan die lijst; dat er moet overgegaan worden tot het vaststellen dat deze twee akten niet samen kunnen bestaan; dat deze akten dus onontvankelijk zijn en Overwegende dat er voor de zetels die niet kunnen ingevuld worden omdat er geen ontvankelijke voordrachtakte werd ingediend, akten van voordracht kunnen ingediend worden minstens 8 dagen voorafgaand aan de volgende vergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn. RVERKB 3
IV. ONTVANKELIJKHEID VAN HET BEZWAAR A. Ontvankelijkheid wat betreft het voorwerp van het bezwaar Het verzoekschrift vraagt om vernietiging van de beslissing beslissing van de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn genomen op de raad voor het maatschappelijk welzijn van 2 januari 2019 om de voordrachtsakte voor het bijzonder comité voor de sociale dienst van de gemeente Aalter van Open VLD Plus ingediend op 12 december 2018, onontvankelijk te verklaren. Dat betreft een geschil dat betrekking heeft op een gemeente gelegen in het Vlaamse gewest. De Raad is bevoegd voor gemeenten gelegen in het Vlaamse gewest. Dat betreft een bezwaar omtrent de verkiezing van het lid van het bijzonder comité voor de sociale dienst als vermeld in artikel 147 van het Decreet van 22 december 2017 over het Lokaal Bestuur. De Raad is omtrent deze materie bevoegd. Het verzoekschrift is op dit punt ontvankelijk. B. Ontvankelijkheid wat betreft het belang en de hoedanigheid van de verzoekende partij Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 werd de eerste verzoekende partij verkozen tot gemeente- en OCMW-raadslid voor de gemeente Aalter. De tweede verzoekende partij is voorgedragen kandidaat-lid voor het Bijzonder comité voor de sociale dienst Aalter via de door de eerste verzoekende partij ingediende voordrachtsakte. Het verzoekschrift is op dit punt ontvankelijk. C. Ontvankelijkheid wat betreft de tijdigheid van het bezwaar In uitvoering van artikel 17 van het DBRC-decreet heeft Vlaamse regering de vormvereisten en de toelaatbaarheid van de verzoekschriften (bezwaren) bepaald. Vastgesteld wordt dat het verzoekschrift voldoet aan de voorwaarden bepaald door artikel 17 van het besluit van de Vlaamse regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges. Het verzoekschrift werd tijdig ingesteld. Het verzoekschrift is derhalve ontvankelijk ratione tempore en naar de vorm. V. Onderzoek van de bezwaren: standpunten van de partijen Eerste middel Standpunt van de partijen RVERKB 4
De verzoekers betogen als volgt: Het aantal leden dat wordt toegewezen aan de lijsten, wordt overeenkomstig artikel 91 1 van het Decreet over het lokaal bestuur bepaald naar verhouding van het aantal zetels waarover elke lijst binnen de raad voor het maatschappelijk welzijn beschikt, met name door het aantal zetels van het Bijzonder comité voor de sociale dienst te delen door het aantal leden van de raad voor het maatschappelijk welzijn, vermenigvuldigd met het aantal zetels waarover elk lijst of groep van lijsten binnen de raad beschikt (artikel 91 2 Decreet lokaal bestuur). Uit de publicatie van de gemeente Aalter blijkt dat de zetels van het Bijzonder comité voor de sociale dienst als volgt verdeeld worden over de verschillende lijsten en/of groepen van lijsten: Lijst Aantal zetels CD&V/N-VA 5 Groen 2 Open VLD (Plus) 1 De eerste verzoekende partij diende op 12 december 2018 een voordrachtsakte in bij de algemeen directeur, de heer Luc Jolie. Als kandidaat-lid droeg hij de tweede verzoekende partij, de heer fgfgfh, voor, en als kandidaat-opvolger de heer Kurt De Vlieger. De voordrachtsakte van de verzoekende partij werd door de algemeen directeur-coördinator ondertekend voor ontvangst. Mevrouw fgfgfh diende als tweede verkozene van Open VLD Plus ook een voordrachtsakte in heeft op 13 december 2018. Daarin droeg zij de heer fgfgfh die op hetzelfde adres als zijzelf gedomicilieerd is, voor als kandidaat-lid. De voorzitter van de raad voor het maatschappelijk welzijn, dhr. Pieter De Crem, heeft beide voordrachtsakten onterecht als onontvankelijk beoordeeld omdat er voor de lijst Open VLD Plus door de twee voordrachtsakten samen meer kandidaatleden werden voorgedragen dan het aantal dat aan de toegewezen). Er werd op de raad voor het maatschappelijk welzijn verduidelijkt dat de twee akten elk op zich wél ontvankelijk zijn, maar dat de twee akten niet samen kunnen bestaan en bijgevolg onontvankelijk zijn. Als gevolg daarvan meent de voorzitter van de raad voor het maatschappelijk welzijn dat de procedure van artikel 93 vijfde lid van het Decreet over het lokaal bestuur dient te worden toegepast m.b.t. de zetel van Open VLD Plus in het Bijzonder comité voor de sociale dienst. Dit betekent volgens de voorzitter van de raad voor het maatschappelijk welzijn dat de oorspronkelijke zetelverdeling voor de "vacante" zetel wordt losgelaten en dat alle lijsten een nieuwe voordrachtsakte kunnen indienen en aldus een nieuw kandidaat-lid kunnen voorstellen. Daarna wordt er een geheime stemming georganiseerd waarbij elk lid van de raad voor maatschappelijk welzijn over een stem beschikt en waarbij de kandidaat die de meeste stemmen behaalt als verkozen wordt verklaard. Verzoekers schuiven in een eerste onderdeel van dit eerste middel naar voren dat de voordrachtsakte voldoet aan alle voorwaarden van artikel 92 van het Decreet over het RVERKB 5
lokaal bestuur en derhalve ontvankelijk is en dat ook het voorgedragen kandidaat-lid en de voorgedragen kandidaat-opvolger voldoen aan alle verkiesbaarheidsvoorwaarden. Vervolgens verduidelijken de verzoekers de later ingediende voordrachtsakte van mevrouw Vertriest kan hieraan niets veranderen. In een tweede onderdeel van dit eerste middel stellen verzoekers dat artikel 93, lid 5 van het Decreet over het lokaal bestuur, dat door de voorzitter van de raad voor het maatschappelijk welzijn onterecht van toepassing verklaard is, enkel van toepassing is wanneer een lijst of een groep van lijsten geen ontvankelijke voordrachtsakte heeft ingediend voor de zetels die aan die lijst of groep van lijsten werden toegewezen. Ze vervolgen dat aangezien de voordrachtsakte van de eerste verzoekende partij ontvankelijk is, hetgeen zelfs door de voorzitter van de raad voor het maatschappelijk welzijn uitdrukkelijk bevestigd werd dit artikel onmogelijk, kan toegepast worden. Daarenboven stellen verzoekers Meer nog, de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn stelde tijdens de vergadering van de OCMW-raad op 2 januari 2019 duidelijk dat beide voordrachtsakten van Open VLD Plus ontvankelijk zijn. Er kan dus in geen geval beslist worden dat er voor de lijst Open VLD Plus geen ontvankelijke voordrachtsakte ingediend werd. De eerst en tweede belanghebbende partijen stellen hier tegenover: Door eerste verzoekende partij, die één van beide verkozenen van Open VLD Plus is, werd op 12 december 2018 op ontvankelijke wijze een voordrachtsakte ingediend, waarbij tweede verzoekende partij werd voorgedragen als lid van het Bijzonder Comité. Deze akte werd enkel door hemzelf als verkozene ondertekend overeenkomstig artikel 92, derde lid, 4, laatste zin van het Decreet Lokaal bestuur. Evenwel werd op 13 december 2018 door mevrouw fgfgfh, de tweede verkozene van Open VLD Plus, een tweede ontvankelijke voordrachtsakte ingediend waarin zij de heer fgfgfh voordraagt als lid van het Bijzonder Comité. Beide voordrachtakten voldoen aldus aan de bepalingen van artikel 92 van het Decreet Lokaal bestuur. Dit lijkt niet betwist te worden, echter wat het eerste onderdeel van het eerste middel betreft, stellen belanghebbende partijen, in tegenstelling tot wat verzoekende partijen lijken te insinueren, voorziet het Decreet Lokaal Bestuur geen volgorde tussen twee volwaardige voordrachtsakten, noch een voorrangsregeling voor de eerste ingediende akte. Ze vervolgen: Gelet op het gebrek aan volgorde tussen de namens dezelfde lijst tijdig en op ontvankelijke wijze ingediende voordrachtsakten, worden deze akten samen behandeld en dienen deze beschouwd te worden als één voordracht. Daarbij dient vastgesteld te worden dat door de lijst Open VLD Plus wel degelijk meer kandidaten worden voorgedragen dan aan deze lijst overeenkomstig artikel 91 van het Decreet Lokaal Bestuur worden toegewezen. Immers werden twee kandidaten voorgedragen, waar aan de lijst slechts één zetel werd toegekend. RVERKB 6
Aldus kan, volgens belanghebbende partijen, uit het samenbrengen van de beide akten geen ontvankelijke voordracht van een kandidaat volgen, waarna de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn terecht heeft besloten dat de voordracht vanwege de lijst Open VLD Plus overeenkomstig artikel 92 van het Decreet Lokaal Bestuur onontvankelijk is. Wat het tweede onderdeel van het eerste middel betreft, laten de eerste en tweede belanghebbende partijen gelden: Evenwel blijkt uit het voorgaande dat, door het samenbrengen van de twee door Open VLD Plus ingediende voordrachtsakten, door deze lijst geen ontvankelijke voordracht werd gedaan voor de ene zetel die overeenkomstig artikel 91 van het Decreet Lokaal Bestuur aan de lijst werd toegewezen, dit aangezien meer kandidaten werden voorgedragen. Beoordeling door de Raad: Een eerste vraag is of het decreet over het Lokaal Bestuur de bevoegdheid om een voordracht te doen voor het bijzonder comité voor de sociale dienst heeft toevertrouwd aan individuele gemeenteraadsleden dan wel aan de lijst waartoe zij behoren en bijgevolg de (on)ontvankelijkheid moet beoordeeld worden op het niveau van de voordrachtsakte dan wel op het niveau van de voordracht. Artikel 92 DLB bepaalt in het eerste lid De leden en kandidaat-opvolgers van het bijzonder comité voor de sociale dienst worden schriftelijk voorgedragen door de verkozenen voor de gemeenteraad en koppelt vervolgens de (on)ontvankelijkheid in artikel 93 DLB, dat terugverwijst naar artikel 92 DLB aan de voordrachtsakte. De eerste stap om te komen tot een voordracht is dus een voordrachtsakte die al dan niet ontvankelijk wordt verklaard. De filter om tot een ontvankelijke voordrachtsakte te komen zijn de voorwaarden opgesomd in artikel 92 derde lid, 1 tot 6 in combinatie met artikel 92 laatste lid 1 DLB. Die filter verhindert dat iemand méér dan één voordrachtakte ondertekent, dat méér leden dan toegewezen aan een lijst worden vermeld op de voordrachtsakte maar niet dat meer personen dan toegewezen worden voorgedragen door meerdere geldige voordrachtsakten. Dat voor één lijst meerdere voordrachtsakten kunnen worden ingediend is een mogelijkheid geboden door het decreet als een lijst of groep van lijsten maar twee verkozenen telt. Het gevolg van het indienen van een ongeldige voordrachtsakte is dat afgeweken worden van het principe verwoord in de memorie van toelichting van het DBL (parl. St. Vl. Parl. 1353 (2017-2018), 1, p 11 dat De zetels in het bijzonder comité voor de sociale dienst (met uitzondering van de zetel van de voorzitter) worden zo goed mogelijk verdeeld in evenredigheid met de zetelverdeling in de gemeenteraad. Vanuit democratisch oogpunt is het immers belangrijk dat ook de oppositie een stem heeft in de besluitvorming over de individuele dossiers. Zulks wordt op p. 39 van diezelfde memorie als volgt gekaderd Om er, geheel in de lijn van de opvattingen van de federale wetgever, voor te zorgen dat de besluitvorming over de individuele dossiers niet uitsluitend in handen zou zijn van personen die (in de gemeenteraad) de meerderheid vertegenwoordigen, opdat bij de besluitvorming een andere sfeer zou kunnen heersen dan in een politiek orgaan, is ervoor gekozen om de zetels in het bijzonder comité voor de sociale dienst te verdelen in evenredigheid met de zetelverdeling in de gemeenteraad, waardoor ook leden van de oppositie in de gemeenteraad, lid kunnen zijn van het bijzonder comité. RVERKB 7
Het komt de Raad dan ook voor dat het decreet de onontvankelijkheid van een voordrachtsakte heeft voorbehouden voor het niet voldoen aan de voorwaarden opgesomd in het decreet en dat die limitatief moeten worden gelezen omwille van het afstappen van het principe van de evenredige zetelverdeling overeenkomstig de zetelverdeling in de gemeenteraad en omdat eens de filter van de ontvankelijkheid is gepasseerd, er geen weg terug is. In dit geval werd vastgesteld en wordt niet betwist dat de afzonderlijke voordrachtsaktes ontvankelijk zijn. De Raad stelt vast dat het probleem van twee geldige voordrachtakten zich voordoet op het niveau van de kandidaten, welke niet beiden kunnen worden verkozen. De Raad oordeelt vervolgens dat het onontvankelijk verklaren door de voorzitter van de OCMWraad van een ontvankelijke voordrachtakte die aanvankelijk ontvankelijk was bevonden niet meer kon, zonder de ontvankelijkheidstoets van artikel 92 derde en laatste lid van het DLB te hernemen voor zover dit kon- en zonder zich daarbij te beroepen op één van de daar opgesomde voorwaarden die niet zou zijn nagekomen. Deze onontvankelijkverklaring is bijgevolg onterecht gebeurd en dient bijgevolg vernietigd. De Raad voor verkiezingsbetwistingen stelt tegelijk vast dat de raad voor maatschappelijk welzijn in haar besluit van 2 januari 2019 naliet expliciet te beslissen over de al dan niet ontvankelijkheid van al de voordrachtsakten en oordeelt bijgevolg dat de procedure op dit punt dient hernomen te worden. De Raad voor verkiezingsbetwistingen stelt bovendien vast dat enkel door een volledige vernietiging door de Raad van de beslissing van de raad voor maatschappelijk welzijn van 2 januari 2019, de democratische rechten van alle lijsten kunnen worden gewaarborgd in de besluitvorming van het bijzonder comité voor de sociale dienst vanaf de ingangsdatum van de vernietiging, zonder afbreuk te doen aan de rechtsgeldigheid van de tot dan toe genomen beslissingen door het bijzonder comité voor de sociale dienst. Overwegende dat om voormelde redenen, de gehele beslissing van de raad van 2 januari 2019 Verkiezing van de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst dient hernomen te worden, omwille van de rechtszekerheid, samen met de vervolgbeslissing van 25 januari 2019 punt 2, Bijzonder comité. Samenstelling. Verkiezing.. Tweede middel Artikel 93, lid 5 van het Decreet over het lokaal bestuur stelt dat, in het geval waarin een lijst geen ontvankelijke voordrachtsakte ingediend heeft, de procedure van artikel 95, lid 4 van toepassing is voor de mandaten die nog niet zijn ingevuld. Artikel 95, lid 4 stelt dat in "vervanging" voorzien wordt bij een geheime stemming door alle leden van de raad voor maatschappelijk welzijn waarbij, aldus verzoekers, deze bepaling nergens zegt dat de zetelverdeling wordt losgelaten en dat alle lijsten opnieuw een voordrachtsakte mogen indienen. De verzoekers betogen aangaande deze bepalingen als volgt: Volgens verzoekers dient eerder rekening gehouden te worden met de overige bepalingen van artikel 95 (lid 1 t.e.m. 3), met name dat Als een lid, voordat zijn mandaat verstreken is, ophoudt deel uit te maken van het Bijzonder comité voor de sociale dienst of verhinderd is en als hij, met behoud van de toepassing van artikel 94, geen opvolger of opvolgers meer heeft, kunnen de leden van de raad voor RVERKB 8
maatschappelijk welzijn van de lijst of groep van lijsten die het betreffende lid heeft voorgedragen, samen een kandidaat-lid en een of meer kandidaat-opvolgers voordragen. Hierdoor zou nog steeds volgens verzoekers enkel door de lijst Open VLD Plus een nieuwe voordrachtsakte ingediend worden. De eerst en tweede belanghebbende partijen stellen hier tegenover: Geenszins werd evenwel bepaald dat enkel de lijst welke nog geen ontvankelijke voordracht gedaan heeft zelf nog een voordrachtsakte kan indienen. Immers bepaalt artikel 95, eerste tot en met derde lid van het Decreet reeds wat er in dat geval dient te gebeuren. Beoordeling door de Raad: Het tweede middel hoeft niet beantwoord nu de fout werd begaan bij de (on)ontvankelijkheidstoets en vooraleer tot de verkiezing van het Bijzonder comité voor de sociale dienst kon worden overgegaan en de procedure op dit punt dient hernomen. RVERKB 9
BESLISSING VAN DE RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN 1. Het door de verzoekende partijen ingediende bezwaar is ontvankelijk en gegrond. 2. De beslissing van de raad voor maatschappelijk welzijn van 2 januari 2019 Verkiezing van de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst wordt in zijn geheel vernietigd samen met de vervolgbeslissing van 25 januari 2019 punt 2, Bijzonder comité. Samenstelling. Verkiezing. 3. De vraag van de verzoekende partijen om overeenkomstig artikel 46, lid 2 van het DBRC-decreet hun identiteit bij de publicatie van het arrest weg te laten, wordt ingewilligd. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 22 februari 2019, door de derde kamer, die samengesteld is uit: bijgestaan door VERMEIREN Luc VERMEIREN Eric VALKENIERS Matthias Stephanie SAMYN voorzitter van de derde kamer bestuursrechter bestuursrechter toegevoegd griffier De toegevoegd griffier, De voorzitter van de derde kamer, Stephanie SAMYN VERMEIREN Luc RVERKB 10