Afspraakplaats 9u30 Stichting Arboretum Wespelaar Grote Baan 63 3150 HAACHT-WESPELAAR Donderdag 2 mei Afspraakplaats 14u Kruidtuin Stad Leuven Kapucijnenvoer 30 3000 LEUVEN 9u30 11u00 Arboretum Wespelaar : Systematiek en indeling van het Plantenrijk Koen Es 11u00-12u30 Arboretum Wespelaar : rondleiding met aandacht voor plantenfamilies Koen Es en Koen Camelbeke 14u-16u30 Kruidtuin Leuven : rondleiding met aandacht voor plantenfamiles Inleiding medewerker Kruidtuin en Koen Es
Systematiek en indeling van het Plantenrijk CVN-cursus Plantentuingids Koen Es, Nationale Plantentuin van België
Systematiek of classificering: de methodiek om objecten op basis van kenmerken te rangschikken en in te delen. Koen Es, Nationale Plantentuin van België
Nomenclatuur of naamgeving: Onder wetenschappelijke nomenclatuur verstaat men het op systematische wijze benoemen van allerlei zaken. Zo worden eenduidige namen gegeven aan planten, dieren, chemische stoffen, etc. Dit heeft een eenduidige communicatie als doel: idealiter heeft een wetenschappelijke naam voor iedereen die ermee werkt dezelfde, unieke betekenis. Koen Es, Nationale Plantentuin van België
Taxonomie is de wetenschap die zich bezig houdt met het van het indelen van individuen of objecten in groepen (taxa, enkelvoud taxon) en deze te benoemen. Met de term taxonomie kan zowel de methode worden bedoeld die bij het indelen wordt toegepast, als de hiërarchische ordening die het resultaat ervan is.
5000 jaar taxonomie Shen Nong De goddelijke boer 3000 voor Chr. uitvinder van de landbouw, de ruilhandel en de experimentele kruidengeneeskunde
5000 jaar taxonomie Shen Nong 365 wortels en kruiden: 3 klassen Voedt het leven. Dit zijn kruiden voor dagelijks gebruik, die nodig zijn om gezond te blijven. Voedt de natuur. Hierin worden kruiden beschreven die worden gebruikt om de levenskracht (de vitaliteit) te versterken. Vergiften. Omvat kruiden die worden gebruikt als geneesmiddel bij ziekten. Wanneer de dosering laag genoeg is, zijn deze middelen niet echt giftig.
5000 jaar taxonomie Sushruta Samhita Indische hindoeïstische Ayurvedische gezondheidsleer 1000 voor Chr. 184 hoofdstukken: 1120 ziektes, 700 geneeskrachtige planten, 64 minerale en 57 dierlijke remedies
5000 jaar taxonomie Papyrusrollen van Ebers 1550 voor Chr. Egypte Farmacopee: kwalen + behandeling Ook plaatselijke namen selder van het bergland - selder van de delta :
5000 jaar taxonomie Aristoteles 384 322 voor Chr. Eerste classificatie levende natuur dieren met bloed levendbarend eierleggend dieren zonder bloed met schaal met schelp zonder
5000 jaar taxonomie Theophrastus 370 285 voor Chr. classificatie van alle gekende planten (480) Heeft de plant een stam? neen kruidachtige ja meer dan 1 stam? neen ja struikje takken dicht bij de grond? neen boom ja struik
5000 jaar taxonomie Theophrastus Asparagus Daucus Cornus, Crataegus Crocus Narcissus De Historia Plantarum
5000 jaar taxonomie Dioscorides 40 90 voor Chr. De materia medica 600 soorten planten volgens geneeskracht
5000 jaar taxonomie Plinius 23 79 voor Chr. Vader van het botanisch Latijn vb. Populus nigra, Populus alba
5000 jaar taxonomie middeleeuwen abdijen kruidengeneeskunde Hildegard van Bingen Albertus Magnus Al-Dinawari Ibn Al-Awwam Ibn Al-Baitar
5000 jaar taxonomie Kruidenboeken Dodoens l Obel de L écluse Brunfels Bock Fuchs Matthioli Alpino Turner Gerard Parkinson Culpeper
5000 jaar taxonomie Caesalpino 1519-1603 1500 planten beschreven De eerste taxonoom: De Plantis bomen struiken kruidachtigen bloemen vruchten zaden
5000 jaar taxonomie Bauhin 1541 1631 en 1560 1624 Pinax Theatri Botanici
5000 jaar taxonomie Bauhin 1541 1631 en 1560 1624 Pinax Theatri Botanici
5000 jaar taxonomie John Ray 1627 1705 Soortbegrip 18 000 soorten meerdere kenmerken tegelijk Naaktzadigen Bedektzadigen Tweezaadlobbigen Eenzaadlobbigen
5000 jaar taxonomie de Tournefort 1656 1708 9000 soorten in 698 geslachten bloemkenmerken
5000 jaar taxonomie Linnaeus 1707 1778 Systema Naturae
5000 jaar taxonomie 1707 1778 Systema Naturae Linnaeus
5000 jaar taxonomie 1707 1778 Systema Naturae Linnaeus
5000 jaar taxonomie Linnaeus Sekskenmerken
5000 jaar taxonomie John Ray 1627 1705 Soortbegrip 18 000 soorten meerdere kenmerken tegelijk Naaktzadigen Bedektzadigen Tweezaadlobbigen Eenzaadlobbigen
5000 jaar taxonomie Linnaeus Genera Plantarum 1753
5000 jaar taxonomie Linnaeus Species plantarum 1 mei 1753
5000 jaar taxonomie Linnaeus Binominale naamgeving De wetenschappelijke naam van een plantensoort bestaat uit volgende delen: Genusnaam (met hoofdletter en schuingedrukt) soortepitheton (met kleine letter en ook schuingedrukt) Daarachter de officiële afkorting van de auteur bijvoorbeeld: Fraxinus excelsior L.
5000 jaar taxonomie de Buffon Adanson de Jussieu Tournefortaanhangers natuurlijk systeem familieniveau
5000 jaar taxonomie
Nomenclatuurregels de Candolle regels voor taxonomie Congres van Parijs 1867 Kuntze Congres van Wenen 1905 Codex De Amerikaanse code
Nomenclatuurregels de Candolle regels voor taxonomie (prioriteit) Congres van Parijs 1867 Kuntze Congres van Wenen 1905 Codex De Amerikaanse code (tautonymen)
Nomenclatuurregels 1935 International Code of Botanical Nomenclature Om de 6 jaar congres 2011 International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN)
Nomenclatuurregels 1935 International Code of Botanical Nomenclature Om de 6 jaar congres 2011 International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN)
Nomenclatuurregels De botanische code is onafhankelijk van de zoölogische, bacteriologische en virale ook voor cultuurplanten geldt een andere code. Een plantennaam is altijd verbonden met een taxon via een type specimen, meestal een herbariumexemplaar. De prioriteitsregel geldt voor publicaties vanaf 1 mei 1753 hoewel het behoud van sommige namen kan aangevraagd worden (nomina conservanda). De code streeft ernaar om voor elke taxonomische groep (taxon) slechts één correcte naam te bekomen die wereldwijd aanvaard wordt. Hiervoor moet een geldige beschrijving gepubliceerd zijn die ook positie en rang aangeeft. De namen van de taxa zijn gelatiniseerd (betekenisloos). Regels zijn retroactief toepasbaar.
Nomenclatuurregels Een voorbeeld: http://www.theplantlist.org Nomina conservanda Euonymus - Evonymus Asteraceae Compositae
Van fenetiek naar fylogenie Ernst Haeckel 1834 1919
Van fenetiek naar fylogenie August Wilhelm Eichler 1839 1887
Van fenetiek naar fylogenie Armen Takhtajan 1910 2009
Van fenetiek naar fylogenie Arthur Cronquist 1919 1992
Van fenetiek naar fylogenie Rolf Dahlgren 1932 1987
Van fenetiek naar fylogenie Willi Hennig 1913 1976 cladistiek synapomorfieën monofyletische groepen
APG Angiosperm Phylogeny Group 1998 2003 2009
De systematische niveaus Rijk: Plantenrijk Afdeling: Bedektzadigen Klasse: Eenzaadlobbigen Orde: Grasachtigen Familie: Grassen Geslacht: Poa Soort: straatgras Regnum Plantae Phylum Angiospermae Magnoliophyta Classis Moncotyledonea Liliopsida Ordo Poales Familia Poaceae Genus Poa Species Poa annua
De systematische niveaus Linnaeus Haeckel Whittaker Woese Woese (1735) 2 rijken (1894) 3 rijken (1969) 5 rijken (1977) 6 rijken (1990) 3 domeinen Animalia Animalia Animalia Animalia Vegetabilia Plantae Fungi Plantae Fungi Plantae Eukarya niet behandeld door Linnaeu) Protista Protista Monera Protista Archaebacteria Eubacteria Archaea Bacteria
De systematische niveaus
Landplanten Levermossen (Blad)mossen Hauwmossen Vaatplanten Wolfsklauwen (en Biesvarens) Varens en Paardenstaarten Zaadplanten Naaktzadigen Bedektzadigen
Zaadplanten Palmvarens Ginkgo Coniferen Anthofyten Bennettitales Gnetales Bloemplanten
Zaadplanten Bloemplanten Palmvarens Bennettiales Ginkgo Coniferen Gnetales
De 5 grootste plantenfamilies Compositae: 27 773 soorten (1765 genera) Orchidaceae: 27 135 soorten (925 genera) Leguminosae: 23 535 soorten (917 genera) Rubiaceae: 13 548 soorten (917 genera) Poaceae: 11 461 soorten (777 genera)
Compositae of Asteraceae
Compositae of Asteraceae
Orchidaceae
Leguminosae of Fabaceae
Rubiaceae
Gramineae of Poaceae
19832066- Poaceae Bromus bromoideus (Lej.) Crép. Ardense dravik Brome des Ardennes Belg.
Viola purpurea Lawsonia inermis Salacca zalacca Liquidambar styraciflua Equisetum Subg. Hippochaete (J. Milde) Baker (horsetail) La/Gk: "horse bristle" Muilla Aa Ada aa Ornithogalum adseptentrionesvergentulum Poa fax Fraxinus excelsior Diversifolia Begonia Colonel Six Narcissus Butter and Eggs Magnolia x kewensis 'Wada's Memory Alchemilla and Lachemilla Cydonia and Docynia (quinces) Filago Linnaeus 1753, followed by Gifola, Ifloga, and Logfia Cassini, 1819, Oglifa Cassini, 1822, and finally Lifago Schweinfurth & Muschler, 1911 (all cudweeds)
Gaga germanotta Gaga monstraparva