Winterkamp JVK 2010 Dries - Karel - Raf - Jochen
VOORWOORD Beste ouders en leden, Naar jaarlijkse gewoonte gaan we ook dit jaar op winterkamp. In de feestmaand december zullen we met de jongverkenners een bezoek brengen aan Ieper. Niet zonder reden, want winterkamp is een waar feest, we negeren even onze roep naar de bossen en verrijken onze culturele ziel. Deze maal zullen we gedurende vijf dagen ons verdiepen in de gruwel van de eerste wereldoorlog, daar waar hij het hardst getroffen heeft, Ieper. We zijn eens verder gaan kijken dan onze reeds gekende grootsteden en hebben in de Westhoek dit stukje vaderlandse geschiedenis herontdekt. Er zal dus heel wat geravot worden in de Ieperse loopgraven en voelen hoe het echte soldatenleven in die tijd was, de city by night verkennen, musea bezoeken, ja en zelfs een dagje zee staat in ons programma! Zoals je ziet, geen tijd om je te vervelen en geen reden om niet mee te gaan. Met dit boekje willen we je al een voorproefje geven van ons schitterend programma en je al een startbagage culturele weetjes meegeven. We hadden ook graag dat elke jongverkenner even dit boekje doorleest, de informatie die je hier leest maakt onze reis enkel spannender! We zijn dan ook al maandenlang naar deze onvergetelijke ervaring aan het werken, en nog langer naar aan het uitkijken! We hopen jullie dus allemaal te zien op zondag 26 december. Dus zwem jullie door die examens want je weet dat er een spetterend winterkamp staat te wachten. Dus alvast veel succes met die examens en prettige feestdagen gewenst! Stevige linker, De leiding 2
INHOUD Voorwoord... 2 Programma... 4 Geschiedenis... 5 Ieper... 5 Wereldoorlog I... 6 Ieper en Wereldoorlog I... 8 Bezienswaardigheden... 10 Wat mee te nemen?... 12 Wat neem ik mee?... 12 Wat neem ik niet mee?... 13 Belangrijke info en slaapplaats... 14 Nota s... 15 3
PROGRAMMA ZONDAG 26 DECEMBER Samenkomst station Hasselt Actieve rondleiding met uitleg van gediplomeerde gids (aka leiding) doorheen Ieper Bezoek museum Avondactiviteit MAANDAG 27 DECEMBER Opstaan en ontbijt Bezoek aan Diksmuide Last post Avondverrassing DINSDAG 28 DECEMBER Opstaan en ontbijt Uitstap zee Filmavond WOENSDAG 29 DECEMBER Uitslapen en brunch Groot stadsspel Ieper by night DONDERDAG 30 DECEMBER Opstaan en ontbijt Opruimen Vertrek richting hasselt 4
GESCHIEDENIS IEPER Ieper was de 3e grootste stad van Vlaanderen in zijn tijd en het speelde een belangrijke rol in ons Vlaanderen. Jammer genoeg hoorde Hasselt niet bij de top 3 maar zoals jullie weten zaten en zitten alle coole kerels daar! Ieper was vooral bekend om zijn lakens, ja jongverkenners jongverkenners dat is hetgene waar je mee slaapt, nee jongverkenners, het is niet je teddybeer. De lakens van Ieper waren zo bekend dat ze zelfs in de vroege 12e eeuw terug te vinden waren in Rusland. Maar in 1241 vond een grote stadsbrand plaats en werd veel verwoest. v Ieper heeft ook veel meegedaan aan de belangrijkste veldslagen en verdragen uit die tijd de Guldensporenslag de Slag bij Pevelenberg de Vrede van Melun de Slag bij Kassel Echter zoals vlaanderen heeft Ieper ook vaak vijandelijke heersers moeten dulden.. Zo hebben we de Walen, nee excuseer, de Fransen onder Lodewijk XIV in 1678. Er werd toen besloten om Ieper eens wat muren te geven om zich te verdedigen. Maar in 1697 kwam het dan weer in spaanse handen door de vrede van Rijswijk, Olé (op zijn Spaans)! )! Na de Spaanse Successieoorlog ging het dan weer naar de Oostenrijkers in 1713 toen vlaanderen de Zuidelijke Nederlanden nog noemde. Vervolgens kwam daarna de Oostenrijkse Successieoorlog, ja weeral een successieoorlog, waarom successieoorlog? Omdat het een oorlog met succes was tiens! In ieder geval kwamen de Fransen weer zodat ze uiteindelijk in de eerste Coalitieoorlog in 1794 Ieper veroverden. Doorheen al die veroveringen en tand des tijd hebben de vestingen aan de noordzijde van Ieper het niet gehaald. ld. Wel kunnen we ze aan de zuidzijde zien, vanaf het station tot net over de Menenpoort. En natuurlijk gaan we daar eens een kijkje werpen. 5
WERELDOORLOG I Hoe begon nu die wereldoorlog I? Hoe komt het dat voor de eerste keer in de geschiedenis heel de wereld tegenover elkaar stond met getrokken wapens? Wel allerliefste jongverkenners (JA allerliefste!) dat zullen we eens uitleggen. In 1914 werd Franz Ferdinand, niet de zanger maar de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije neergeschoten door een Servische nationalist. Laten we zeggen een voorstander van 1 groot Servië. Een nationalist is iemand die alles voor zijn land wilt doen, er liepen nogal veel van die kwibussen rond in 1914 en dat is ook een van de grootste redenen waarom er zo een grote oorlog uitbrak. Nu wat waren de gevolgen? - Wenen verdacht Servië van hulp aan de Servische/Slavische nationalisten. - Servië werd politiek gesteund door Rusland - Wenen zocht contact met Duitse keizer Wilhelm: blanco cheque - Oostenrijk en Hongarije zegt Servië de wacht aan. - Rusland zoekt hulp bij Frankrijk: blanco cheque - Rusland mobiliseerde leger - Duitsland beval Rusland te stoppen daarmee: Rusland weigert - Duitsland verklaart oorlog. Klinkt nogal moeilijk eh? Wel het kwam er eigenlijk op neer dat de Centralen (= Oostenrijk- Hongarije, Duitsland en Turkije) tegen de geallieerden vochten (= Rusland, Frankrijk en Engeland). Duistland viel Frankrijk binnen via België. Maar België had de belofte van Engeland dat als zij werden aangevallen, dat Engeland ons als belgen zou helpen: dus Engeland verklaarde Duitsland de oorlog. Terwijl Duitsland in Frankrijk bezig was, drong Rusland Oost- Pruisen binnen: meer fronten oorlog. Eerst heette deze oorlog Grote Oorlog, later eerste Wereldoorlog. 6
De Duitsers vielen aan volgens het Von Schliefen-plan ( geen 2 fronten oorlog, zie kaartje rode pijlen), en waren bezig in Frankrijk toen Rusland snel Pruisen binnendrong. Duitsland stuurde een aantal Duitse troepen naar het oosten en die wisten de Russen terug te dringen tot in Rusland. Het gevolg was wel dat Duitsland in Frankrijk tot staan was gebracht doordat Frankrijk, Engeland en België een tegenoffensief startten. Er ontstond nu een breed front: Van de Elzas tot in Zuid-Vlaanderen. In deze loopgraven oorlog werkte de Offensieve Tactiek niet meer. We zullen de oorlog eens heel kort samenvatten: In 1916 was er de strijd om Verdun, de Somme, later bezetten Britten de Duitse havens, als antwoord op de Duitsers die Engelse schepen aanvielen met onderzeeërs, Amerika waarschuwde Duitsland, dat een Engels schip met Amerikaanse passagiers en munitie aanboord torpedeerde, zo krachtig dat de onderzeebootoorlog even op een laag pitje werd gezet. Italië had zich tot dusver stil gehouden, maar ineens sloot het zich toch bij de Alliantie door en opende een nieuw front in het zuiden tegen de Oostenrijkers. De verschillende volken in Turkije en op de Balkan werden opgehitst en keerden zich tegen Turkije en Oostenrijk-Hongarije. In 1917 was er dan de communistische revolutie in Rusland zodat Duitsland daar nog meer gebied kon veroveren. In 1918 sloot Rusland vrede met Duitsland en trok zich terug uit oorlog. In 1917 was Duitsland heel agressief op de zee door Engelse boten te torpederen met hun onderwaterboten. Maar af en toe werd er ook wel eens een Amerikaans schip getorpedeerd. Niet zo slim want nu ging Amerika zich ook met de oorlog bemoeien, Duitsland kon tegen deze overmacht niet op en gaf zich in 1918 over. Pfoeh dat was een hele boterham maar bekijk het zo, nu mag je in het 5 de middelbaar geschiedenis volledig overslaan! 7
IEPER EN WERELDOORLOG I Maar hoe zat het nu met Ieper in de wereldoorlog I? Want wie Ieper zegt denkt aan winterkamp jongverkenners en aan wereldoorlog I. Een beetje ironisch was dat einde negentiende eeuw besloten werd dat het centrum van Ieper gerestaureerd moest worden. In 1914 was het bijna af. De steigers stonden nog opgesteld, op het moment dat de Duitsers de stad aanvielen. Ieper was in de negentiende eeuw een toeristische stad, met een zelfde soort reputatie als het nu veel bekendere Brugge. De grote trekpleister van de stad was de Lakenhal, het grootste nietreligieuze neogotische gebouw van Europa. In 1914 stond de Belfort, de toren van het enorme gebouw in de steigers vanwege deze restauratie. De Belgen hadden niet gerekend op de inval van de Duitsers in augustus 1914. België was net als Nederland neutraal, het was niet verbonden door verdragen met de landen die zich in de Eerste Wereldoorlog stortten. In tegendeel zelfs, want er was juist een verdrag van de machtige landen van Europa, waarin de neutraliteit van België verzekerd werd. Maar Duitsland had het grondgebied van België nodig op het befaamde Von Schlieffen-plan tot uitvoer te brengen. De Duitse troepen trokken via België om de Franse legers heen, die aan de Frans- Duitse grens stonden opgesteld. Daarna trokken ze op naar Parijs. De Belgen stribbelden tegen de verwachting van de Duitsers hevig tegen. Want het Belgische leger was immers kansloos tegen de Duitse overmacht. Hevige gevechten volgden, waarin de Belgen steeds de verliezende partij waren. Uiteindelijk konden de verdedigers zich in het zuidwesten van het land achter een strook onder water gezet land bij de rivier de IJzer handhaven. Ook Ieper werd bijna veroverd door de Duitsers. Ze hielden de stad korte tijd bezet, maar werden er weer uitgejaagd. De Duitsers bezetten daarop de heuvels rond Ieper, die in een halve cirkel om de stad heen liggen. De Belfort, de toren van de Lakenhal, werd in brand geschoten en stortte in. De steigers stonden er vanwege de restauratie nog omheen. Het tafereel is beschreven door een getuige. Den 22sten November [1914] komt er al met eens eene razernij over de vijand: hij schiet, zou men zeggen, met alles wat er onder zijne hand valt en de lucht huilt met een kruisvuur van bommen, geslingerd door veertig kanonnen, uit drie hoeken te gelijk, schreef de Vlaamse auteur Caesar Gazelle in zijn oorlogsdagboek De dood van Ieper. Na enige tijd begonnen de Belgen samen de Britten en de Fransen het front van loopgraven tegen de Duitsers te vormen. Het liep vanaf de Belgische kust naar Zwitserland en zou uitgroeien tot een 8
statisch complex van eindeloze loopgraven. De Belgische soldaat die het dichts bij de kustlijn stond was letterlijk de eerste man aan het front. Het waren de Britten die de ondankbare taak kregen het gebied rond Ieper te verdedigen. De Duitsers konden vanaf de heuvels eenvoudig de stad beschieten. Er bleef in de vier jaar van de belegering weinig van over. De neogotische Lakenhal, de trots van Ieper, werd gereduceerd tot een hoop steen waar de resten van een toren nog wat bovenuit staken. De bewoners trokken snel uit Ieper weg, zodat de het in mei 1915 helemaal Brits was. Een vreemde speling van het lot, want in 1383 belegerden de Engelse samen met de Gentenaars dezelfde stad. Het front aan de IJzer, ten noorden van Ieper, was relatief rustig, vergeleken met Verdun en de Somme in Frankrijk. Koning Albert wilde zijn leger niet opofferen aan zinloze offensieven en ook de Duitsers hielden zich in dat gebied redelijk gedeisd. De Britten echter kregen de volle laag. Volgens schattingen van historici zijn er ongeveer 250.000 Britse soldaten bij Ieper gesneuveld of vermist geraakt. De Britse militairen moesten via de oostelijke poort van de vestingstad het slagveld op. Deze Menenpoort is na de Eerste Wereldoorlog een belangrijk monument geworden. Van de middeleeuwen tot in de 17de eeuw heette de Menenpoort nog de Hangwaertpoort. Dat kwam omdat die poort uitkwam op het galgenveld. De oude naam van de poort was toepasselijker voor de twintigste eeuw. Met de offensieve tactieken, waarbij militairen recht op vijandelijke machinegeweren af moesten lopen, werd het slagveld een soort galgenveld. 9
BEZIENSWAARDIGHEDEN De Grote Markt geeft de stad zijn middeleeuwse uitstraling en is omzoomd met oude huizen, of de reconstructies ervan na de vernieling in de Eerste Wereldoorlog. De Lakenhalle is een door UNESCO beschermd monument. De bouw begon omstreeks 1260, en was gereed in 1304. Gedurende de veertiende eeuw was het het grootste gebouw in de westerse wereld. In de Eerste Wereldoorlog werd bijna heel het gebouw verwoest. Het voorgebouw is 125 meter lang, de belforttoren is 70 meter hoog. Op de eerste verdieping bevindt zich het In Flanders Fields Museum. De Sint-Maartenskerk is de kathedraal van het voormalige bisdom Ieper. Ook dit gebouw werd na de Eerste Wereldoorlog opnieuw opgebouwd, zij het toen met een opmerkelijk hogere torenspits dan voorheen. De huidige toren is 100 meter hoog. De Menenpoort is een stadspoort aan de oostzijde van de oude stad. De poort werd gebouwd als Brits oorlogsmonument, en draagt de namen van 54.896 vermiste soldaten. Elke dag om acht uur 's avonds wordt de Last Post er gespeeld door de leden van de Last Post Association, als herinnering aan de gesneuvelden in Ieper. De Rijselpoort is een stadspoort in het zuiden van de oude stad, op de weg naar Rijsel. De poort verbindt twee bewaarde delen van Ieperse vestingen. De Rijselpoort is de oudste nog bewaarde stadspoort. Rond de stad bevinden zich sinds de middeleeuwen reeds de Ieperse vestingen. Ze werden door Vauban aangepast in 1678. In 1870 werden op de vestingen wandelparken aangelegd. Grote delen van de vestingen rondom de binnenstad zijn nog steeds bewaard. Bij de Rijselpoort ligt op de vestingen het Ramparts Cemetery, een Brits militair kerkhof. In de Rijselstraat staat de Gotisch-Romaanse Sint-Pieterskerk. De Sint-Jacobskerk, oorspronkelijk romaans, werd in de 14de eeuw in gotische stijl omgebouwd. Ook deze kerk werd na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd. De Sint-Niklaaskerk is een relatief moderne kerk in romano-byzantijnse stijl, met weinig dat herinnert aan een vroegere kerk. De parochie van de kerk werd in 1994 afgeschaft, en de kerk doet nu dienst als Stedelijk Onderwijsmuseum. 10
Het Sint-Jansgodshuis dateert uit 1555 en doorstond als een van de weinige gebouwen in de stad de verwoestingen van Eerste Wereldoorlog. De stichting voor armenzorg van het godshuis gaat reeds terug tot de 13de eeuw. Nu is er het Stedelijk Museum van de stad gevestigd. Saint George's Memorial Church is een anglicaans kerkje dat in 1928-1929 werd opgetrokken, als herinnering aan de oorlog. Het Kruitmagazijn: een magazijn gebouwd in 1817, door Nederlandse leger onder leiding van Willem I. Toen werd het gebouwd op fundamenten van een Frans poedermagazijn, die dateerde van 1684. Het kruitmagazijn werd gebruikt op buskruit op te slaan, vandaar ook de naam. De binnenruimte bestond uit 2 verdiepingen en kon in totaal 75 000 kilogram buskruit bevatten. Men stopte het kruit in houten tonnen van elk zo een 57 kilogram. Om vonken te vermijden waren de spijkers, deurhengsels en sloten van brons. Vandaag de dag wordt het gebruikt als vergaderzaal en opvangplaats voor toeristen. De Vismarkt, een marktplein met standen waar vroeger vis werd verkocht, nu een uitgaansbuurt. De Vispoort vormt de toegang tot de Vismarkt vanuit de Boterstraat. 11
WAT MEE TE NEMEN? Alles moet in 1 grote rugzak gestoken worden, want je moet alles zelf dragen van aan het station tot aan de slaapplaats! WAT NEEM IK MEE? Perfect uniform (pen + reflecterend bandje) Het winterkampboekje Lunchpakket voor zaterdagmiddag 26 december. Slaapzak Een luchtmatras of matje Bestek, gamel en beker Twee keukenhanddoeken Toiletgerei Kledij (We gaan 5 dagen naar Ieper, overdrijf dus niet. Let wel we gaan niet naar de Bahamas, dus neem warme kledij mee.) Regenjas die werkelijk waterdicht is! Een warme winterjas en toebehoren: muts, handschoenen, sjaal Een kleine rugzak voor je lunchpakket en om mee te nemen als we ons in de stad begeven. Een zaklamp Maximaal 10 euro zakgeld! Medicatie indien nodig (leiding hiervan op de hoogte brengen) Identiteitskaart en siskaart Voordeelpasjes voor allerhande (NMBS, De lijn, studentenkaart, Grote gezinnen, ) 12
WAT NEEM IK NIET MEE? Gsm, ipod (nano, shuffle, classic, touch, ), iphone, PSP, Rookwaren, alcohol, drugs, wapens, dolken Dingen waarvan je weet dat ze niet mogen. Als je twijfelt of iets mag, laat het dan maar thuis Meer dan 10 euro 13
BELANGRIJKE INFO EN SLAAPPLAATS BELANGRIJKE INFO Voor het winterkamp in Ieper vragen wij 80 euro. Deze prijs omvat 15 euro aan vervoer, 20 euro voor de slaapplaats, 25 euro voor eten en 20 euro voor bezienswaardigheden. Gelieve dit bedrag te storten voor zaterdag 18 december op volgend rekeningnummer: 780-5928215-73 met als vermelding: Naam JVK + Winterkamp Ieper. Wanneer dit gebeurd is, is uw zoon ingeschreven voor het kamp. Moest het bedrag om financiële redenen niet haalbaar zijn, kan hiervoor altijd met de leiding een regeling getroffen worden. VERTREK EN TERUGKOMST Voor het vertrek spreken we zondag 26 december af aan het station van Hasselt om 8.30u. We zullen terug aankomen aan het station van Hasselt op donderdag 30 december omstreeks 17.00u. Wees zeker op tijd want de trein wacht niet! SLAAPPLAATS Gedurende het winterkamp zullen we slapen in het centrum van Ieper. Hieronder vindt u het adres van onze slaapplaats: Bivakhuis De Kaai Westkaai 29 8900 Ieper West-Vlaanderen België Heb je nog vragen, aarzel dan zeker niet om ons te contacteren op onderstaande telefoonnummers. Dit zijn ook de nummers waarop u ons kan bereiken in noodgevallen op winterkamp. Een stevige linker en tot op winterkamp! Jochen Tombal Karel Jans Raf De Lange Dries Martens 0494/928.474 0472/695.943 011/81.72.23 0485/020.219 14
NOTA S 15
16